Dagur - 04.05.1955, Page 2

2
D AGUR
Miðvikudaginn 4. maí 1955
LAUST OG FAST
Ranglát lagaákvæði íyrir
landbúnaðinn
Eftir Jón á Laxamýri
— SEINNI GREIN. —
„Sparibúinn viðhlæjandi"
Það hefur vakið nokkra athygli
hér í bæ, að stórorðustu skamma-
greinarnar, sem hér sáu dagsins
ljós meðan á verkfallinu stóð,
birtust í málgagni Alþýðuflokks-
ins. Var engu líkara, en forsvars-
menn blaðsins teldu, að þeir
þyrftu að viðhafa allan þennan
hávaða til þes að minna á, að
þeir og blað þeirra væri til. En
stundum gleyma menn hvort
tveggja af eðlilegum ástæðum.
í síðasta tbl., að afloknu verk-
falli, skrifar ritstjórinn ýmsan
fróðleik um bað, hverjir hafi orð-
ið sér til skammar í verkfallinu,
og nýtur þess, að hann er allra
manna bezt fallinn til þess að
kveða upp slíka dóma. En bezt
tekst honum upp, er hann talar
um „sparibúna viðhlæjendur
verkamanna“. Það er víst ljóti
lýðurinn, og einhver munur á
erfiðismönnunum hjá ríkistrygg-
ingunum, sem hvorki eru spari-
búnir né heldur með ógeðslegt
smjaðursbros á vörum framan í
verkamenn.
Þrír á móti einuin.
í Reykjavik tefldu kommúnistar
fram einum ræðumanni úr flokki
sínum á útifundinum 1. maí. Þeir
munu hafa treyst Hannibal til
þess að láta ekki skutinn eftir
liggja, er hann flutti ávarp sitt í
útvarpinu. Brást sú von heldur
ekki. Hér á Akureyri munu kom-
múnistar enn tortryggja Hanni-
. bal, þótt hann eigi það ekki skil-
ið. Sendu þeir því þrjá réttlínu-
menn til ræðuhalda á útifundin-
um hér, á móti einum krata. —
Tókst kommúnistum með þessu
atS koma flokksstimplinum á há-
tíð^höld verkamanna einu sinni
enn, og spilla því þar méð, að al-
menn þátttaka væri í útifundin-
um og kröfugöngunni. Síðan kom-
Enn um leiksýninguna
á Hrafnagili
Einn af leikcndum í sjónleikn-
um „Skjaldvör töllkona“, sem
verið er að leika á Hrafnagili um
þessar mundir, sendi blaðinu
ábendingu til viðbótar því sem
áður hefur vcrið rætt um þennan
sjónleik hér í blaðinu.
„í tilefni af því, sem sagt var í
næst síðasta tbl. Dags um sjón-
leikinn Skjaldvöru tröllkonu,
vildi eg mega bæta við nokkrum
orðum. í umræddri grein er frá
því sagt að Ungmennafélagið
Framtíð í Hrafnagilshreppi hafi
staðið að sýningunni.
En blaðinu mun ekki hafa ver-
ið sagt frá því, sem þó var bæði
rétt og skylt að gera, að þessi
sjónleikur hefði aldrei verið þar á
svið settur að þessu sinni, ef
ekki hefði notið við frú Pálínu
Jónsdóttur, húsfreyju á Grund.
Það var hún, sem valdi leikritið
og útvegaði alla leikarana. Það
var einnig hún, sem saumaði
búninga og fékk aðra að lám hjá
Leikfélagi Akureyrar, og enn-
fremur lagði hún, ásamt manni
sínum, til húsnæði til æfinga. og
sparaði enga fyrirhöfn. Síðan
varð það að samkomulagi, að
Ungmennafélag sveitarinnar tæki
við og sæi um samkomurnar, og
hefði af þeim ágóða, er verða
kynni, og rennur hann til vænt-
anlegs félagsheimilis að Hrafna-
gili. — En hlutur húsfreyjunnar
á Grund í þessum leikmálurn er
svo mikill að rétt er að um hann
sé getið í sarnbandi við bá. Jeik-
starfsemi, sem nú er í Hrafna-
gilshreppi."
múnistar tóku upp á því að gera
1. maí að áróðursdegi fyrir flokk
sinn, hafa liátíðahöldin hér verið
sviplítil og kröfugangan jafnan
fámenn. Sömu rétttrúnaðarand-
litin ár eftir ár og nokkurt slang-
ur af börnum. — Ekki sjást þar
heldur „sparibúnir viðhlæjend-
ur verkamanna“.
Árásin á Útgcrðarfélagið.
Það hefur vakið athygli, að
kommúnistar réðust heiftarlega á
Utgerðarfél. Akureyringa i blaði
sínu meðan verkfallið stóð og
endurtóku árásirnar í ræðum 1.
maí. Vildu kommúnistar binda
alla togara félagsins hér við
bryggju meðan verkfallið stóð,
til stórfellds tjóns fyrir bæjarfé-
lagið og útgerðina, en án þess að
verkfallsmenn hefðu af því nokk-
urn stuðning. Ekkert verkfall var
á skipunum, og þvi heimilt að
sigla þeim viðstöðulaust til veiða
eða annað, eftir því sem nauðsyn
krafði. Allir sjá það, að það hefði
engu breytt um úrslit verkfalls-
ins, þótt tekizt hefði að binda
skipin hér við bryggju. Afergja
kommúnsta að stöðva þau, er
flestum bæjarmönnum furðuefni.
Ræðuhöld kommúnista 1. maí
gefa til kynna, að eitthvað meira
búi undir en enn er séð.
Um s.l. helgi var haldið i Siglu-
firði Skíðamót Noxðuxlands. Stóð
Skíðafélag Sighifjö’rðar fyrir
mótinu, en þátttakendur voru frá
Siglufirði, Akureyri og Ólafs-
firði. Alls 14 keppendur. Mótið
fór fram í Skarðsdal,' sámmt frá
Siglúfjarðarkaupstað. Var þar
nægur snjór og ágætt skíðafæri,
þótt komið sé fram á sumar.
Héðan frá Akureyri fóru 5
keppendur: Sigtr. Sigtryggsson,
Akureyrarmeistari í ár, Skjöldur
Tómasson, Valgarður Sigurðsson,
Gísli Bragi Hjartarson og Reynir
Pálmason. — Á laugardaginn var
keppt í svigi, í öllum flokkum.
Urslit urðu þau að Norðurlands-
meistari varð Hjálmar Stefáns-
son, Siglufirði, 2. Sigtryggur Sig-
tryggsson, Akureyri. í B-flokki
varð fyrstur: Valgarður Sigurðs-
son, Akureyri, 2. Kristinn Steins-
son, Ólafsfirði. í C-flokki varð
fyrstur: Sveinn Níelsson, Siglu-
firði. — Á sunnudaginn var
keppt í stórsvigi karla, öllum
flokkum. Hjálmar Stefánsson,
Siglufirði, varð einnig Norður-
landsmeistari í þeirri grein. En
fleiri luku ekki keppni í A-fl.
/Einstaklingseðli
íslendinga
Saga lands vors segir frá þvi,
hvernig einstaklingsvaldið ris upp
á móti almannaafskiptum og hvern-
ig það að lokum verður að lúia fyr-
ir meginhugsjón þjóðernisins, sem
heimtar hlýðni og rcekt við sameig-
inlega hagsmuni. En þar á eftir
sýnir einnig saga vor, hve litið al-
menningsvaldinu verður ágengt i
þvi að uþþucta valdafýsn persón-
unnar yfjr sinurii eigin lögum i fái-
menna víðáttulandinu. Vér höfum
komið fram i ijós timans, sem er að
liða, með þar sterku Iwatir til ein-
rccðis og afskiþtaleysis frá öðrum
um eigin hagsmuni vora, sem ein-
kenndu forfeðurna, sem leituðu
undan einingu Noregs---------“
(Einar Benediktsson skáld i rceðu
á ísl.degi i Vesturheimi 1921).
í B-flokki varð fyrstur Valgarð-
ýr .SJigurSssop* . Akureyri, .
Skjöldur Tómasson, Akureyri, og
3. Kristinn Steinsson Ólafsfirði.
í C-fl. sigraði Reynir Pálmason,
Akureyri. — Þá var keppt í
stökki: Þar sigraði Skarphéðinn
Guðmundsson, Siglufirði, 2. varð
Jónas Ásgeirsson, Siglufirði, ís-
landsmeistarinn í stökki og 3.
Guðmundur Árnason, Siglufirð.i
Mótinu var slitið með samsæti
að Hótel Höfn á sunnudagskvöld-
ið. Akureyringarnir komu heim
þegar um nóttina, fóru sjóleiðis
til Dalvíkur og á bifreiðum það-
an.
Seinni hljómleikar
Kantötukórsins í kvöld
í gær voru fyrri kveðjuhljóm-
leikar Kantötukórs Akureyrar
fyrir Björgvin Guðmundsson,
tónskáld. En í kvöld kl. 8.30 e. h.
syngur kórinn í síðasta sinn undir
stjórn Björgvins, í Nýja Bíó.
Fluttir verða 1. og 3. kafli óra-
tóríunnar Friður á jörðu, með
píanóundirleik frk. Guðrúnar
Kristinsdóttur píanóleikara.
ÞÁ HEFUR ríkisskattanefndin
á þessu ári samkvæmt lögum stór
hækkað mat á búfé bænda til
eignar og eignarskatts. Á sauð-
fénu er hækkunin sem hér segir:
Ær úr 300 kr. í 500 kr. eða 66%
gemlingar úr 200 kr í 350 kr. eða
75%, hrútar úr 300 kr. í 800 kr.
eða 270%. Nú er féð talið fram til
eignar og eignarskatts í janúar
eða í byrjun skattársins og
ekkert tillit tekið til vanhalda
eða viðhalds. En hvorttveggja
rað er þó mikil skerðing. í með-
alári farast alveg 3—4% af hinu
metna fé og um' 5% af ánum
verða geldar og ærin skilar ekki
nema 6 ár fullum afurðum, yfir-
leitt. Þá er hún orðin ógjaldgeng
og send á blóðvöllinn fyrir lágt
verð, sem ekki nær 300 krónum.
Þannig verður hún að endurnýj-
ast, sem gerist alls ekki af sjálfu
sér. Til þessa hvors tveggja ber
að sjálfsögðu að taka tillit til við
matið.
•—o—
ÞÓTT ÆRIN sé söluhæf í far-
dögum, loðin og lembd, þá er hún
það með afurðinni, lamblaus
mundi hún ekki seljast nema á
300 kr. Það er hennar eignar
verð. Samkvæmt lagaákvæðinu
er þá ærin metin á nýári með
ýæntanlegri brúttóafurð. Eg held
áð hliðstæða fjarstæðu, sé hvergi
að finna, hvorki í fasteigna- ‘eðá
lausafjármati, til skatts. Annars
þýðir ekki að tala um söluverð
að vori til, því að þar er engin
endastöð til að koma bessutn
skepnum í verð yfirleitt — vildu
allir selja myndu engir kaupa.
Endastöðin er sláturverðið. Dílk-
sugur með lamibi gera ekki 500
kr. á blóðvelli með því verði
sem nú er. Segjum að ær með
lambi geri 450 kr. Segjum að ein-
hver, sem getur fengið þetta verð
fyrir parið á blóðvelli hætti við
að farga því, en setji hvort
tveggja á, ána og lambið. Þá ber
honum, samkv. lögum, að meta
þessar tvær skepnur á 850 kr.
eða 400 hærra en mögulegt var
að fá fyrir þær. Þetta mat er því
algerlega út í loftið og harla
óréttlátt. Með þvi að meta ána á
nýári til eignar og eignarskatts
með væntanlegri brúttóafurð
verður útkoman næsta brosleg:
Dilkarnir, niðurlagðir að hausti,
er mikill hluti af kaupi bænd-
anna, sem búið er að meta fyrir
fram sem eign til skatts. Ætli
það sýndist fært að bæta við eign
í bíl, væntanlegu kaupi bílstjór-
ans á komandi ári eða að garð-
eigandi ætti að hlýta því mati að
garðurinn, með væntanlegu
brúttóverði uppskerunnar á
næsta hausti, væri á nýári met-
in þannig til eignar.
■—o—
FLEIRA VERÐUR og mjög
óréttlátt í þessu sambandi. Hér
um slóðir var, á sl hausti all-
margt lamba ósöluhæft sökum
rýrðar, vegna hins kalda sumars
og stórhríða og harðra frost í
september mánuði og margt
lamba villtist undan ám í hrak-
viðrum snemma í júlí. Bændur
settu þessi lömb á til ao reyna
að gera þau söluhæf, sem vetur-
gamlar kindur. Ekki er hægt að
telja bessi lömb meira en 100 kr.
virði hvort. En um nýár í vetur
varð — samkv. lögum — að meta
þau á 350 kr. hvert til eignai. En
ekki nóg með það. Nú komu þessi
lömb fram yfir lambasöluna í
fyrra og bar þá líka að telja þau
til tekna sem bústofnsauka og
sem tekjur á liðnu ári. Nú hefur
einhver 10 lömb með bessum
hætti. Verður hann þá, samkv.
lagaákvæðum, að telja sér þau
til eignar á 3500 kr. og líka til
tekna á 350 kr. Er þetta furðu-
leg vitleysa þar eð lambakríli
þessi voru ekki nema um þúsund
króna virði að haustinu.
í lögunum er ákvæði um það að
endurskoða skuli eignarmat á
búpeningi 5. hvert ár. Hækkun
getur skiljanlega ekki komið til
greina, nema þá samkvæmt verð-
hækkum afurðanna. Nú hafa af-
urðir sauðfjár hækkað undanfar-
in 5 ár um nálægt 26%. Ef hækka
ætti samkvæmt því á ærin að
gilda 380 krónur en gemlingurinn
250 krónur. Annars er matið
nærri lagi og áður var. Ærin á
300 kr. — eins og'hún gerir lamb-
laus — og geml. á 200 krónur. —
Fleira mætti um þetta segja, þótt
eg láti nú staðar numið að sinni.
En eg vil taka það frám, að það
er fjarri mér að eg vilji telja
bændur undan því að gjalda
skyldur og skatta tif hins opin-
bera. En svona ranglátum lögum,
sem hér að framan er vikið að,
verður að breyta í réttmætara
horf og bændur eiga ekki með
þögn og þolinmæði að taka svona
löguðu. Það er öllum fyrir beztu,
að lög í landi hér séu réttlát og
gangi jafnt yfir alla.
—o—
ÞAÐ ER KAPPSMÁL fyrir
þjóðina að leggja sem mest fé í
landbúnaðinn, annars staðar
verður það ekki betur geymt eða
notað fyrir nútíð og framtíð. Þar
bíða möguleikarnix’. Ekki er
búið að rækta nema 5% af rækt-
anlegu landi og landbúnaðurinn á
í dag eftir að verða mikill út-
flutningsatvinnuvegur. Það verð-
ur að stefna fjármagninu iim í
landbún'aðinn, en ekki frá. —
Það er, sem betur fer, ekki hægt
að leika sér með jörðina eins og
krónurnar, láta hana gilda annað
í dag en hitt á morgun eða hafa
hana í umferð. Heldur er ekki
hægt að byggja íbúðarhús í
sveitum til að leigja út. Landbún-
aðurinn hefur nauðsynlegt að-
dráttarafl til að draga að sér fé
og ávaxta það með vaxandi af-
komumöguleikum fyrir fólkið í
í dag og á morgun. Þetta þurfa
allir skynbærir að skilja og ekki
hverfa frá aðalatriðunum. Vegna
fjái’hagslegrar afkornu þarf þjóð-
in fyrst og fremst fleiri ábyrga
framleiðendur og aftur ábyrga
framleiðendur, bæði til lar.ds og
sjávar.
•—o—
EG GÆTI í DAG breytt um
háttu, selt jörð og bú, haft hæga
daga og velt mér í skattfrjálsum
sparipeningum. En slíkt teldi eg
svik við mípa þjóð og sveit og,
hérað oijJ vílihinn ágæta atvinnu-,
veg, landbúnaðimi. Kaupandi
(Framhald á 7. síðu).
Mjólkur- og brauðbúðir
Athugið: að frá 1. maí til 30. september
verður öllum sölubúðum — þar á meðal
mjólkur- og brauðbúðum —,
lokað kl. 12 á hádegi á laugardögum.
Mjólkursamlagið.
Skíðamót Norðurlands í Siglufirði