Dagur - 19.10.1955, Blaðsíða 6

6
D A G U R
Miðvikudaginn 19. október 1955
DAGUR I
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON. |
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta: «
Erlingur Davíðsson. z«
Skrifstofa í Hafnarstræti 90. — Sími 1166. «
Árgangurinn kostar kr. 75.00. »
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi «
og á laugardögum þegar ástæða þykir til. «
Gjalddagi er 1. júlí. |
PRENTVERK ODDS BJÖRNSSONAR H.F. |
Afmæli skólanna
Á LAUGARDAGINN var minnzt 75 ára afmælis
Möðruvallaskóla og hinnar merkilegu sögu sveita-
skóla, sem varð að lokum menntaskóli í kaupstað.
Um þessar mundir eru líka liðin 25 ár, síðan Gagn-
fræðaskóli Akureyrar var stofnaður, og verður þess
minnzt nú um mánaðamótin.
Starfsémi skólanna er merkur þáttur í bæjarlífinu.
Akureyri er stundum nefnd skólabærinn, og það er
ekki að ástæðulausu. Skólahaldið setur nokkurn svip
á bæinn, einkum þó starfsemi Menntaskólans. Á
hverjum vetri er hér lialdiö uppi á vegum skólans
einhverju fjölmennasta heimili landsins. í heima-
vistinni eru ungmenni úr flestum byggðum. Gesta-
koma til bæjarins hefur því ekki lagzt af með vetrar-
komu. Skólastarfið hefur aukið fjölbreytni í bæjar-
lífinu, eflt margs konar viðskipti, lyft öllu menning-
arstarfi og ráðið nokkuð um bæjarbrag. Bæjarfélagið
í heild hefur því notið margs góðs af skólastarfinu,
en skólarnir geta að sínu leyti líka þakkað bænurn
skjól og góða aðstöðu. Menntaskólinn nýtur þess í
ríkum mæli, að bæjarfélagið liefur búið vel og
rausnarlega að skólanum með landrými til starfsem-
innar.
ÁHRIF SKÓLASTARFSINS í bænum eru mikil,
en þau ná að sjálfsögðu langt út fyrir landamerki
bæjarfélagsins. Nemendur skólanna eru orðnir marg-
ir, og áhrif þeirra í þjóðlífiriu mikil. Það starf, sem
hér hefur verið af hendi leyst á löngu árabili, er
mikið og örlagaríkt. Það verður aldrei til fullnustu
metið né dæmt, en skólasagan hér nyrðra, allt frá
því að Möðruvallaskóli tók til starfa og fram til
þessa dags, er merkur kafli þjóðarsögunnar, þegar
öll kurl eru komin til grafar.
Á ÞESSUM TÍMAMÓTUM hefur verið rifjuð
upp saga menntaskólamálsins. Sigurður skólameistari
var mesti baráttumaður Jress máls. Átti öll Jrjóðin
honum mikla skuld að gjalda fyrir stórhug hans og
dug í starfi fyrir skólamálið. Á Ju'ngi voru öflugustu
stuðningsmenn norðlenzka skólans þeir Þorsteinn M.
Jónsson og Jónas Jónsson frá Hriflu. Þorsteinn flutti
málið fyrstur manna á }>ingi. Það mætti þegar harðri
andstöðu íhaldsþingmanna. Það var ekki fyrr eu
fylgismenn málsins höfðu náð meirihlutaaðstöðu á
Alþingi, með Jónas Jónsson í broddi fylkingar, sem
málið náði fram að ganga. Þessi saga er líka lærdóms-
rík í dag. Nú eru allir flokkar vinir norðlenzka skól-
ans. Nú vilja margir helzt að Jrögnin geymi liðna
daga. En á tímamótum stígur sagan fram, hvort sem
mönnum Jrykir betur eða verr. Gamlar syndir fljóta
á straumfaldi tímans og sökkva ekki í gleymskunnar
haf, hversu óþægilegar sem Jrær kunna að vera.
Á ÞESSUM TÍMAMÓTUM er vegur skólanna í
skólabænum mikill. Þeir hafa notið forustu fárra
úrvalsmanna á löngu árabili. Þeir lúta i dag stjórn
verðugra arftaka ágætra uppeldis- og menningar-
frömuða. Vonandi tekst skólaæskunni líka að lialda
sönnu menntamerki hátt á loft. Þrátt fyrir umrót
tímanna er það engin óhóflcg bjartsýni að ætla, að
æskan liafi — þrátt íyrir allt — bein til að Jrola góða
daga.
Siræfisvagnaferðir mega ekki niður falla
Um Jressar mundir er liálfnaður reynslutími sá, er
bæjarstjórn ætlaði fyrir strætisvagnaferðir hér í bæn-
um. Á Jsað var bent hér í blaðinu
í upphafi, að tíminn væri allt of
skammur til Jjess að standa undir
fullnaðardómi um gagnsemi Jress-
arar tilraunar. Það, sem gerzt hefur
síðan, styður Jrá skoðun ótvírætt.
Að minnsta kbsti væri ekki stætt á
því að hætta við svo búið. Reynsla
sú, sem þegar er fengin, bendir
alveg ótvírætt í J)á átt, að ferð-
irnar séu þjónusta við fólkið í
bænum, sem samfélaginu beri að
halda uppi, enda sýnist fjárhags-
afkoma fyrirtækisins ekki Jturfa að
vera það lakleg, að J)að sé ekki fært
með sæmilegu móti.
Þess er Jjví að vænta, að bæjar-
stjórnin hefjist handa um að skipu-
lcggja strætisvagnaferðir með J)að
sjónarmið fyrir augum, að J)ar sé
þjónusta, sem eigi að vera til fram-
búðar, til gagns og þasginda fyrir
sem flesta íbúa bæjarins.
Bíóhlé.
EIGENDUR kvikmyndahúsa í
Reykjavík létu fara fram atlcvæða
greiðslu meðal biógesta um hin ill-
ræmdu hlé. Urðu að lokum að láta
undan síga fyrir almenningsálit-
inu og harðri gagnrýni blaðanna.
Meirihluti fólks vildi afnema hlé-
in, og væntanlega verður það líka
gert syðra. En hvað ætla bíóin hér
að gera? Hér í blaðinu hafa sæl-
gætissöluhlé þeirra verið harðlega
gagnrýnd hvað eftir annað Stund-
um hafa forráðamenn svarað og
sagt hléin gerð fyrir almenning,
sem vildi ferskt loft í húsin o. s.
frv. En þetta er ekkert nema hel-
ber fyrirsláttur. Kvikmyndahléin
eru gerð fyrir kvikmyndahúsaeig-
endur fyrst og fremst. Þau trufla
heildaráhrifin af góðum kvik-
myndum. Þau hafa t för með sér
ónæði fyrri bíógesti. Að loknu
hléi er ráp og hávaði eftir að sýn-
ing er hafin, oft heyrast þá ekki
samtöl leikaranna. Ferska loftið
er stunduð mettað reykjarsvælu,
sem leggur inn í salina úr anddyr-
um. Loks lengja hléin dvöl fólks í
kvikmyndahúsinu, ræna af manni
svefntíma að ósekiu. Hlé þessi
þekkjast hvergi á byggðu bóli
nema á Islandi. Þau eru ósiður,
sem iber tafarlaust að leggja niður.
Starf frú Guðrúnar Brunborg.
FRÚ GUÐRÚN BRUNBORG
er hér á ferð með kvikmyndir sín-
ar. Hún sýnir kvikmyndina
Ostýrilát æska, sem fjallar á at-
hyglisverðan hátt um heimilis- og
þjóðfélagsvandamál, og ennfrem-
ur kvikmyndina Galapagoseyjar,
sem tekin var í leiðangri þeirra
Thor Heyerdahls og Per Höst
þangað árið 1953. Þetta er fróðleg
mynd, og ætti skólafólk að nota
tækifærið og sjá veröldina með
því að sjá hana. Frú Guðrún aug-
lýsir að hún sýni myndirnar nú
sem áður fyrir norsk íslenzk
menningartengsl. I vor er leið
gafst mér tækifæri til þess að sjá,
hverju Guðrún hefur áorkað með
starfi sínu. Islenzkir námsmenn
við háskólann í Osló hafa nú völ
á 10 herbergjum í hinum glæsi-
lega stúdentagörðum í útjaðri
borgarinnar. Það er algerlega verk
Guðrúnar. Þar búa þeir betur og
ódýrar en annars staðar í borginni.
Líklegt er, að ýmsir hefðu átt erf-
itt með að halda áfram námi þar
ef þeir hefðu ekki notið þessa
starfs Guðrúnar og komist að á
stúdentagörðunum. Einn af for-
ráðamönnum háskólans sagði ís-
lenzkum blaðamönnum, sem þarna
voru á ferð, að Guðrún Brunborg
hefði sannarlega unnið þrekvirki
fyrir norsk-íslenzk menningar-
tengsl. Herbergin 10, sem Islend-
ingar njóta, væru hennar verk.
Þeir, sem ekki þekktu til, gætu
varla ímyndað sér, hvert starf
lægi að baki þar úti í Noregi. Og
Norðmennirnir geta varla vitað,
hvert starf Guðrún leggur á sig til
fjársöfnunar hér heima. Það er
gott að geta styrkt þetta starf með
því að fara í bíó. Einkum þegar
um er að velja góðar kvikmyndir,
sem allir geta haft ánægju af.
Góð útvarpssaga.
Útvarpshlustandi skrifar blað-
inu:
„EG ER fremur lélegur útvarps-
hlustandi og hef oft ekki tíma til
að hlusta nema á hluta af dag-
skránni. Þar af leiðir, að eg hlusta
sjaldan á útvarpssögur í heild. En
þó brá eg út af þessu í sumar og
hlustaði alltaf, þegar eg gat á sög-
una „Ástir piparsveinsins", sem
séra Sveinn Víkingur þýddi og
flutti.
Það er skemmst af að, segia, að
mér þótti sagan svo skemmtileg í
flutningi séra Sveins Víkings, að
eg gat ekki annað en hlustað.
I fyrsta lagi er sagan vel samin.
I henni eru ágætar lýsingar og oft
er undirstraumur þeirra ofurlítil
kímni, sem naut sín vel í flutningi
séra Sveins. I öðru lagi er sagan
þýdd á ágætt íslenzkt mál. Og í
þriðja lagi var flutningur séra
Sveins með þeim ágætúm, að tel
hann með því bezta, sem heyrzt
hefur hér í- útvarpinu, svo að
Helgi Hjörvar má jafnvel vará sig!
Eg þakka útvarpinu fyrir þessa
bráðsnjöllu framhaldssögu og þó
sérstaklega séra Sveini Víking
fyrir flutning hennar.“
Fleiri vegvísar en sagt var.
HÉR í BLAÐINU birtist í sl.
viku skýrsla um vegvísa við ey-
firzka bæi. Hafði blaðið upplýs-
ingar um þetta frá aðila, sem ætla
varð að hefði þær réttar. En nú
hafa blaðinu borizt fregnir úr
mörgum hreppum úm að miklu
fleiri bæir séu merktir en hér var
talið. Eru þessi mistök leið, en
gott að fleiri bændur en ætlað var
hafa komið merkjum upp hjá bæj-
um sínum. Blaðið vill síðar reyna
að fá nákvæma skýrslu um þetta
mál og birta. Á meðan geta þeir,
sem e. t. v. hafa í huga að koma
upp merkjum, látið hendur standa
fram úr ermum.
Bændaklúbburinn
byrjar starf
Ákveðið er að Bændaklúbbur-
inn hefji starf þriðjudaginn 25.
október næstk. að Hótel KEA kl.
9 síðdegis. Fundarefni er ekki
fyllilega ákveðið ennþá, en vænt-
anlega verður þessi fyrsti fundur
klúbbsins vel sóttur af bændum úr
nærliggjandi sveitu mog af öðrum
þeim, sem áhuga hafa á landbún-
aðarmálum. Búizt er við að ráðu-
nautar úr nærliggjandi sýslum
mæti sem gestir á fundinum, þar
sem Ræktunarfélag Norðurlands
liefur boðað til tveggja daga fund-
ar um landbúnaðarmál næstu 2
daga, 26. og 27. þ. m.
Útför Stefáns í Fagra-
skógi gerð í gær
í gær fór fram útför Stefáns
Stefánssonar bónda og fyrrum
alþingismenns í Fagraskógi. —
Hann var jarðsettur að Möðru-
völlum í Hörgárdal.
t
0
í
©

©
? VALU. V. SNÆVARR:
4
%
©
X
■ >'
I
Þegar þysinn hljóðnar
„Sá sceði þínu að morgni og lát hendur
þínar eigi hvílast að kveldi; þvi að þú
veizt ekki, hvað muni hepþnast, þetta eða
hitt, eða hvort hvorllveggja verður golt.“
Préd. 11, 6.
Dagarnir styttast. Nœturnar eru teknar að
lengjast og verða dimmar. Sviþur hinnar ytri
náttúru minnir á hnignun og dauða. Blámin
eru föhnið og fallin. Bjarkirnar híma blöðum
sneyddar. Söngfuglarnir eru flognir til heitari
heimkynna. V et u r k o n u n gur er setztur að
völdum hér og hefur þegar sett mark sitt á land-
ið. — En sagan er aðeins liálfsögð með þessu.
Yfir fölar lendur vorar breiðist víða fagur
bjarmi. Þar cr rnyrkrið rofið af skcerum, geislum,
er boða líf og minnihgu. Rafljósin breyta útlit-
inu. Viða i bœjum og sveitum má nú albjarl
kallast. Það, er einn slarsli menningarsigurinn
á siðustu árum. Þar er vetrarmyrkrið og ltuldinn
ekki lengur þvi til fyrirstöðu, að vér getum ált
u m a r i n nr a f y r i r an d a n n, þ á y, t r a
herðir frost og kyngir snjó.“ Skvl-
arnir eru nú vel flestir ýmist að taka tik starfa
eða eru það þegar, og margir þeirra i hlýjum
og björtum nútimahöllum, miðað við það, sem
gekk og gjörðisl um síðustu-aldamót. Starfsár-
angurinn œtti því að verða langtum betri, og
Guð gefi, að svo mcgi verða! — Einu varnaðar-
orði skal liomið til foreldra og vandamanna
skólabarnanna, og það er svona: „L átið e i g i
s k ó l a n a e i n a u m uþpeldisstarfi ð.
Samvinna skóla og heimila er hið mikla lausnar-
orð i uppeldismálunum. Treystið skólunum, en
oftreystið þeim ekki. Vakið sjálf yfir sálarheijl-
um barnanna yðar, ásamt skólunum, kirkjunni
og félagsskap þeirra." — Bibliuorðið i dag segir:
„,S á s œ ð i þ i n u a ð m o r g nái'ÁÞessi. orð piS
einmitt til yðar, foreldrar. Þau eru áminnmg ij!
um, að byrja uþþeldið strax i. fyrstu^ bernsku jjj
þarna yðar. Mamma og pabbH eiga lslj.lítf'fnð
undirbúa litlu, elskulegu hjörtun undir sáríingu
skólanna. Þetta undirbúningsstarj gcta skólarn-
ir ekki innt af herídi á sarna blessúnarrika hált- g
inn og góðir foreldrar. En án góðs heimauþp-
ehlis má ehki vœnla jafn góðs árangúrs af skóla- ?
göngunni eins og ahnars mœtti. Þetta rpun flesl- -V
um skólamönnúm koma samön' um, 'ó'g'er'þvi %
)étt að minna á það í byrjun Irvérs' skól'aárs. — %
Satt er það, að heimauppeldið\er m'ikið'Verk'og 'f
vandasamt. Mamma þarf að ir\na .meiya starf af
heridi en morgúnsá n i n gu n a e. Lha, Hún ij.
má ekki einu sinni „látahenaurhvilast <p
að k.veldi". Hún þarf alltaf.að v.erají.v&rðii Z.
Það er svo mikið i liúfi. „Þ ú veizt ekki, v
hvað mun i heppnas-t, þ e 11 a e ð a ð
h i 11,“ en vonar þó, að „li v o r t l v e g g j a, ?
verði gott.“ Að þeirri von vinna margar %
mteður af fádrema fórnfýsi. Fyrirhöfn þeirra f
hefur líha borið dásarnlega ávexti. Lifshamingj- ®
an hefur borizt mörgu barninu um hendur f
móðurinnar. 11 v að rn un þ á b a r n þ e t t a ð
v e r ð a?“ var einu sinni. sþurt (Lúk. 1, 66). ®
Svo er og enn spurt. Reynslan virðist orða <«
svarið eilthvað á þessa leið: Z.
„Ef ísland á i nútíð og framtið jafn góðar
og fórnfúsar rnceður eins og þcer liafa beztar J
verið, — ef skólarnir þroskast, eins og bezlu %
menn þeirra óska og vona og ef samvinna ®
heimila, skóla og kirkju blcssast fyrir náð Guðs, f
þá muri hér uþp vaxa ítur ceslia, framgjörn lil
dáða og langminnug hins þjóðlega arfs.“ *
Ef cnginn hlekkurinn bilar, þá brýzt hið is-
lenzka menningarvor fram i fylling sinni og
fegurð, hvað sem á móti blces.
Himneski faðir! Blessa hinn byrjaða vetur’.
t
t
f
4-
t
I
t
I
t
0
Dökkbláíf affur í tízku
„í gamla daga“ var dökkblátt æruverðugur og eftir-
sóttur litur, sem þótti vel hæfa kápum og kjólum, en
svo urðu aðrir litir meira í tízku. Nú virðist dökkblái
liturinn aftur vera að sækja sig. Nýjustu tízkukápurn-
ar erlendis eru í ýmsum bláunt litbrigðum.