Dagur - 09.11.1955, Blaðsíða 7

Miðvikudagiinn 9. nóvember 1955
D A G U R
7
Fyrsta stórviðri vetrarins í sl. viku:
Bílstjóri strengdi þess heit, að
kaupa sér prjónanærföt eftir
næturvist á Öxnadalsheiði
Langferðabílstjórar reyna margt
vetrarferðum
70 ára:
Jóhannes Jónasson
fyrrv. yfirfiskimats-
maður
Jóhannes Jónasson verkstjóri hjá
Útgerðarfélagi Akureyringa og
fyrrum yfirfiskimatsmaður á
Norðurlandi, varð sjötugur í gær.
Hann er fæddur í Yztuvík í Grýtu-
bakkahreppi, en hefur lengst af átt
í norðangarðinum, sem
gekk yfir í fyrri viku, setti
víða niður nokkum snjó. —
Vaðlaheiði og Fljótsheiði
tepptust þó ekki, en umferð
truflaðist á Öxnadalsheiði. —
Á miðvikudaginn féll áætl-
unarferð Norðurleiðar h.f.
niður, og bílar sátu fastir á
heiðinni, bæði vegna snjóa,
sem þó voru ekki miklir, og
ennfremur vegna veðurs, sem
var hið versta.
Meðal þeirra, er leið áttu um
Öxnadalsheiði á miðvikudags-
kvöld, voru Órn Pétursson bif-
reiðastjóri frá Akureyri, og með
honum Gunnlaugur Guðmundsson
bóndi á Hrappsstöðum í Bárðar-
dal. Urðu þeir að dvelja nætur-
langt við Giljareit á fimmtudags-
nptt.
Tveir heyflutningabílar fuku
um koll undir Hafnarfjalli.
Bóndinn á Hrappsstöðum leit
inft á skrifstofu Ðags, er hann kom
til bæjarins. Kvaðst hann aldrei
hafa verið á ferð í sílku fárviðri,
sem á þá skall undir Hafnarfjalli,
og síðan í Norðurárdal og á Öxna-
dalsheiði. Á miðvikudagsmorgun
lögðu þeir af stað frá Reykjavík
á .stórum óg traustum vöruflutn-
ingabíl, hlöðnum, sem mun hafa
vegið um 12 tonn. Var það stöðug-
ur' fararkostur og ekki líklegt að
hann fyki ut af veginum, þótt
hvasst væri og veðurstofan spáði
meiri vindi.
Undir Hafnarfjalli var vitlaust
veður. Þar lágu tveir heyflutninga-
bílar á hliðinni. Annar á vegar-
brún, en hinn yfir þvera braut.
Annar var úr Þingeyjarsýslu, en
hinn úr Dölum. Þá var með öllu
óstætt veður og hinn þungi bíll
þeirra félaga mátti hafa sig allan
við að verða ekki þriðji ósjálf-
bjarga bíllinn undir Hafnarfjalli.
Bílstjórinn fyllti olíugeyminn
x Varmahlíð en. . . .
Síðan gerðist ekkert sögulegt á
leiðinni norður. Veðrið var skap-
legt þangað til kom í Norðurárdal.
I Varmahlíð fyllti bílstjórinn
olíugeyminn, með þeim ummæl-
um að ætíð skyldi leggja á fjallveg
með nægan brennsluforða.
Kom þetta sér vel síðar. Fram
Norðurárdalinn var ekið á móti
grenjandi stórhrið. Fannkoman var
þó ekkert óvenjulega mikil. En
veðurhæðin var ógurleg og svo
mikið kóf, að illt var að keyra.
Þegar upp í heiðina kom, versn-
aði enn og þurfti að grípa til skófl-
unnar. Þótti bónda bílstjórinn all-
stórtækur við moksturinn. Það
kom þó fyrir ekki, og urðu þeir að
setjast að vestan í háheiðinni. Þar
er hinn illræmdi Giljareitur. Þar
er að vísu kominn nýr vegur og
fljótfarinn, en gljúfrin eru þau
sömu og allhrikalegt um að litast,
og enginn óskar sér þar nætur-
staðar.
Nú kom sér vel að vera birgur
af olíu. Hreyfillinn var hafður í
gangi og miðstöðin. Var því þolan-
lega hlýtt, en hroll setti þó að
ferðamönnunum, því að þeir voru
holdvotir.
... nestið gleymdist.
Nokkrir tómatar voru í bílnum,
en ekki annað matarkyns. Þeir
voru etnir með góðri lyst, og þó
meira hefði verið. Heldur þótti
hinum bárðdælska bónda óvist-
legt. Grenjandi norðanstórhriðin
gnauðaði á bílnum og fyrir neðan,
í djúpum og dimmum gljúfrum,
blandaðist niður árinnar við ham-
farir veðráttunnar, sem hvein í
sprungnum klettum, er mynduðu
þverhnýpt hengiflug, allt frá veg-
brúninni, þar sem bíllinn stóð, nið-
ur að ánni.
Nóttin sniglaðist áfram, og í
morgunsárið var ferðinni haldið
áfram og ekki numið staðar fyrr
en á Akureyri. Var þá veður sæmi-
legt og enginn snjór til fyrirstöðu,
nema á stuttum kafla vestan í heið
inni, þar sem þeir félagar höfðu
setzt að.
(Framhald á 11. síðu).
Stríðskenningu Lenins og Sfalíns
hafnað í Sovétríkjunum
Kenning Krustjofs um „friðsamlegar samvistir“
hin nýja og opinbera „lína“
heima hér á Akureyri. Hér í bæ
hefur hann gegnt fjölmörgum trún-
aðarstörfum, átti sætiibæjarstjórn
um hríð, var fátækrafulltrúi og sat
í ýmsum nefndum. Var einn af
brautryðjendum ungmennafélags-
hreyfingarinnar og ágætur liðs-
maður Leikfélagsins. Hann var
verkstjóri hjá KEA 1928—1950,
en síðan verkstjóri hjá Útgerðar-
félagi Akureyringa. Hann var
fiskimatsmaður um fjölda mörg ár,
og yfirfiskimatsmaður á Norður-
landi. Jóhannes Jónasson er hinn
mætasti borgari, sem jafnan er
þess albúinn að leggja góðum mál-
um lið. Hann gengur enn að öll-
um störfum sem ungur væri.
HINN 24. október sl. birtist
grein i rússneska timaritinu
„Kommunist", sem vakti þegar
mikla athygli, og hefur verið um-
ræðuefni blaða um vestrænan
heim síðan. En tímarit þetta er op-
inbert málgagn miðstjórnar komm
únstaflokksins, og gefur út „lin-
una“ hverju sinni, eftir því sem
heppilegt þykir að gera hana opin-
bera. I grein þessari er í fyrsta
sinn af opinberru hólfu afneitað
kenningunni um óumflýjanlegt
strið milli kapítalisma og komm-
únisma, og um leið er viðurkennd
kenningin um að kommúnisminn
muni að lokum sigra eftir lang-
vinnar, friðsamlegar samvistir við
hina kapítalísku veröld.
Nú um langa hríð hefur verið
alger þögn um þann boðskap Len-
ins, að styrjaldir, hver af annarri,
í milli kapítalískra og kommúnis-
tiskra landa, séu óumflýjanlegar.
Og samkvæmt þessum boðskap
hans átti hið kapítalíska skipulag
að líða undir lok afloknum „ógnar-
legum árekstrum".
Um 2800 æviskrár í bók séra Jóns
Guðnasonar um Strandamenn
Blaðinu barst nýlega stór og
falleg bók, um 690 bls. að stærð
og prýdd fjölda mynda. Þetta er
hið merka rit séra Jóns Guðna-
sonar um Strandamenn. Það geym-
ir hvorki meira né minna en um
2800 æviskrár Strandamanna, sem
uppi hafa verið á tímabilinu 1703
—1953. Eru taldir 2260 heima-
menn, 300 utanhéraðsmenn og 260
Vestur-íslendingar. Um 500
mannamyndir eru í bókinni.
Þessi upptalning sýnir þegar, að
þarna hefur verið unnið stórvirki í
íslenzkri persónusögu og ættfræði.
Allar jarðir í Strandasýslu eru
taldar, og getið allra ábúenda og
heimilisfeðra á þessu langa tima-
bili og birtar myndir, sem til náð-
ist. Heimildir höfundar eru ýmis
prentuð rit, og svo óprentaðar
heimildir í söfnum, svo sem prest-
þjónustubækur, skiptabækur, sókn-
armannatöl, ættartölur og margt
fleira.
I formála segir höfundur, að
mikill áhugi Strandamanna fyrir
þessum fræðum hafi hvatt sig til
þess að vinna verkið. Getur hann
þess, að Tryggvi Þórhallsson ráð-
herra, hafi verið kominn nokkuð
áleiðis að gera æviskrár, er hann
lézt 1935. Fékk séra Jón að nota
uppistöðu hans, en vann þó verk
sitt á öðrum grundvelli en Tryggvi
hafði ætlað. Sýslunefnd Stranda-
sýslu og Alþingi veittu nokkurn
styrk til útgáfunnar, en kostnaðar-
maður hennar er höfundur sjálfur.
Allir þeir, sem áhuga hafa á per-
sónusögu — og þeir eru margir —
munu fagna útkomu þessa rits.
Það mun jafnan verða talin mik-
ilsverð handbók og heimild. Séra
Jón Guðnason skjalavörður, fyrr-
um prestur á Prestbakka, hefur
sannarlega ekki varið frístundum
sínum til ónýtis á liðnum árum.
Bókin er prentuð í Leiftri h.f.
og er hin vandaðasta að allri gerð.
Hún fæst í bókaverzlunum um
land allt.
Ný skáldsaga eftir
Hugrú
unu
ÁGÚST í ÁSI, gefin út
af Isafoldarprentsmiðju
h.f., er komin á bóka-
markaðinn.
Bók þessi er skrifuð á lipru
mál og fjallar um líf og baráttu
einstaklingsins, eins og það gerist
í dag. Það einkennir þessa bók,
eins og allar bækur Hugrúnar, að
hún túlkar hreinleik og leit eftir að
glæða og þroska hið bezta í sál
lesandans, auk þess er bókin svo
spennandi, að sá sem byrjar á
lestri hennar, getur tæplega hætt
fyrr en lokið er. Auðvitað lítur
hver sínum augum á þessa bók
sem aðrar. Einum finnst þetta gott
en öðrum annað. Það er víst ekki
auðvelt að gera svo öllum líki.
Þeir, sem álíta sig kunna að gagn-
rýna, tala hátt um list og skáld-
skap, en má þá spyrja: hvar liggja
takmörkin? Er ekki lesendafjöld-
inn beztu dómendurnir? Skáldkon-
an skrifar einnig í bundnu máli
eins og kunnugt er, hefur gefið út
þrjár ljóðabækur og eru í þeim
mörg snilldarkvæði, og unglinga-
bókunum má sérstaklega vekja at-
hygli á. Auk þess mun hún hafa
skrifað leikrit, þó að lágt fari, þó
hefur útvarpið einu sinni flutt
leikrit eftir hana og var því vel
tekið. Hér verður ekki nánar lýst
persónum né efni bókarinnar
Ágúst í Ási, hún kynnir sig bezt
sjálf, lesið bókina og aðrar slíkar
bækur, sem skrifaðar eru í likum
anda, en leggið glæpasögurnar og
sorpritin til hliðar. S. M.
VETNISSPRENGJAN
„ÓSTÉTTVÍS“.
Áhorfendur rekja sinnaskipti
þessi til þess, er það rann upp fyr-
ir Rússum, sem öðrum stórþjóð-
um, að kjamorkuvopnin — eink-
um tilkoma vetnissprengjunnar —
hefur gjörbreytt allri hernaðarað-
stöðu í heiminum, og öllum striðs-
viðhorfum.
Krustjof, framkvæmdastjóri
kommúnistaflokksins, hefur hvað
eftir annað látið orð falla á þá
lund, að Rússar geri sér vel ljóst,
að hin nýju vopn séu þannig vax-
in, að í næstu styrjöld muni eng-
inn sigurvegari, heldur verði tor-
timing örlög allra .Eða eins og
háttsettur, vestrænn sendimaður í
Moskvu orðaði það:
„Rússar hafa komizt að raun
um, að vetnissprengjan er ekki
stéttvís. Hún getur tortímt sósía-
listum jafnt sem kapítalistum.“
En fram á síðustu tíma hafa hin
nýju viðhorf ekki verið túlkuð op-
inberlega í blöðum í Rússlandi. —
Hin opinbera lína hefur enn verið
hið óumflýjanlega stríð við hinn
kapítalíska heim, sem enda mundi
með algerum sigri kommúnistískra
ríkja.
EFNAHAGSLEG SAMKEPPNI
EN EKKI STRÍÐ.
I greininni í tímaritinu, sem nú
boðar hina nýju línu, er m. a. kom-
izt svo að orði:
„Ekki er hægt að þröngva
kommúnisma upp á neina þjóð
með vopnavaldi, fremur en öðrum
þjóðfélagsstefnum. Af þessu leiðir
sú sannfæring kommúnistaflokks-
ins, að spurningunni um framtíðar-
þróunina í heimsbyggðinni verði í
framtiðinni svarað af efnahags-
legri samkeppni en ekki styrjöld.“
Forráðamönnum rússneska
kommúnistaflokksins virðist hafa
verið það ljóst, - að þessi skýring
yrði sennilega túlkuð erlendis sem
enn ein sönnun fyrir tækifæris-
stefnu Rússa, og því segir timarit-
ið: „Þessi stefna hinna friðsam-
legu samvista er vissulega ekki til
bráðabirgða, heldur er þette stefna
sem í raun og sannleika er í sam-
ræmi við hagsmuni Sovétþióð-
anna. Þetta er ekki móiefni til að
ræða um%á fræðilegum grundvelli.
Það snertir undirstöður samtím-
ans: hvernig á að lifa og láta aðra
lifa.“
STRIÐSKENNINGIN
BAKHJARL VÍGBÚNAÐAR
OG LANDVINNINC-rA.
Allar þessar vangaveltur vekja
svo mikla athygli, bæði í Rúss-
landi og erlendis, af því að hér er
(Framhald á 11. síðu).