Dagur - 13.12.1956, Page 5

Fimmtudaginn 13. desember 1956
D AGUR
5
Fimm MORÐRáBÆKUR
Vatnaniður
eftir BJÖRN J. BLÖNDAL,
borgfirzkan bónda og veiðimann,
sem áður hefur kvatt sér hljóðs
á skáldaþingi.
Þessi nýja bók er helguð veið-
um í ósöltu vatni, og ber þess
merki að höfundur hefur notið
stangveiðanna í ríkum mæli og
•þeirra töfra er þeim fylgja, án
þess þó nokkurn tíma að sjást yf-
ir fegurð landsins eða friðsæld
þess.
Bókinni er skipt í kafla eftir
efninu: Maðkveiði, Þyrilbeitur,
Fluguveiði o. s. frv. — Konungur
fiskanna, laxinn, á þarna virðu-
legan sess, svo sem vera ber og
ævintýrgjegir viðburðir í viður-
eigninni við hann, oft í góðra vina
hópi.
Bækur Björns eru allar sér-
stæðar í frásögn og þrungnar að-
dáun á náttúru landsins. — Þessi
síðasta bók er þar engin undan-
tekning, og auk þess að vera
bráðskemmtileg aflestrar, er hún
sérlega fróðleg um allt er að
stangveiði lýtur.
í bókinni Vatnaniður er fjöldi
fagurra lýsinga á votum vegum
þeirra ferðalanga, er leggja á
sumrin leið sína upp í árósana og
leita í strauminn langt inn í land
á hverju sumri. Höfundur gefur
veiðiánni nánar gætur og hann
hefur líka opinn hug fyrir ann-
arri náttúrufegurð, sem þó er að-
eins fögur umgerð. Um viðureign
við sprettharða fiska er höfundur
oftast stuttorður, en veiðigleðin
býr þó í hverju orði.
Til gamans og af handahófi er
þessi kafli tekinn úr bókinni:
„Áin var blá og tær. Enginn
gári á yfirborðinu. Mislitir stein-
ar sjást langt út í á. Ekki vil eg
reyna að veiða sjóbirtinginn,
meðan birtu er svo farið. Það
væri að kasta góðu tækifæri á
glæ.
Öðru hverju stökkva silfurgljá-
andi fiskar og ber við höfðann
dökka, minnast við skyggðan flöt
og hverfa. Þetta er fögur sjón og
fágæt á haustdegi.. .. Veiðimað-
urinn situi' hljóðui' á ái'bakkanum
og horfir á. Þessari mynd ætlar
hann að bæta við í paradísar-
draum sinn. Hún er þess verð.
Sólin hefur lækkað á lofti.
Mávarnir hnita hringa yfir ánni.
Sumir sitja í flæðarmálinu, hljóð-
ir eins og öldurnar, spakir að viti.
Við Nonni göngum upp með
ánni. Nú teljum við tímabært að
sýna sjóbirtingnum fluguna.
Eg læðist í skuggann af höfð-
anum, kasta flugunni eins vel og
eg get, gæti þess, að ekki glamri
í steinum, er eg stíg á þá. Svo
rætist óskin. Fluga mín er hrifs-
uð, gleggra en oftast fyrr. Andar-
taki síðar þýtur spegilfagur fisk-
ur upp úr ánni og stekkur hátt,
aftur og aftui'.
Kunnur, brezkur veiðimaður á
að hafa mælt þessi orð: Auð fjár
hef eg átt, setið í veizlum kon-
unga og keisara, notið flestra
þeirra gæða, er stórveldi getur
veitt syni sínum. Allt þetta
hverfur í skuggann fyrir þeirri
geislandi gleði, er grípur huga
minn, er hinir silfruðu íbúar
vatnanna taka flugu mína.“
Björn Blöndal gerir orð hins
brezka veiðimanns að sínum og
bókin hans öll sannfærir mann
næstum um að þau séu rétt, og
ekki er mér grunlaust um, að
vegna þessarar bókar leiti fleiri
menn yndisstunda við ár og
vötn, þegar ísa leysir, jörðin ang-
ar að nýju og hin sterka þrá
dregur konung fiskanna og
frændur hans á gamlar slóðir. En
þá verða allir þeir, sem einhvern
tíma hafa handleikið veiðistöng,
búnir að marglesa hina ágætu
veiðibók borgfirzka bóndans,
Vatnanið.
Prentun annaðist Prentsmiðjan
Edda h.f.
Sögur Mmichliausens
Og enn gefur Norðri út hinar
heimsfrægur lygasögur Miinch-
hausens. Er það önnur útgáfa. —
Heita þær Svaðalfarir á sjó og
landi. Bókin er myndskreytt af
Gustave Doré, en Ingvar Bryn-
jólfsson annaðist þýðingu.
Þessar furðusögur hins mikla
vellygna Bjarna hafa jaf-nan átt
vinsældum að fagna hér á landi,
enda eru þær heimsfrægar.
Er vel að Norðri gefur íslenzk-
um lesendum kost á nýrri og
myndarlegri útgáfu þessa bók-
menntaþáttar.
r
Á dularvegum
eftir EVU HJÁLMARSDÓTTUR
frá Stakkahlíð.
í inngangsorðum segir höfund-
urinn frá því, að hann hafi frá
fyrstu tíð haft marga drauma og
sýnir, er nú koma fyrir almenn-
ingssjónir.
Margt af því, sem þarna er frá
sagt, er harla merkilegt, svo sem
fyrirboðar í draumi og vöku.
Mál höfundar er gott og laust
við mælgi og framsögnin eðli-
leg. Mörgum mun þykja fengur
að bók þessari, sem er í senn
óvenjuleg og merkileg um margt.
Prentverk Odds Björnssonar
h.f. annaðist prentun.
Leynilögreglumaður-
inn Karl Bloinkvist
Þessi bók er nýútkomin í þýð-
ingu Skeggja Ásbjörnssonai'. —
Höfundurinn, Astrid Lindgren, er
talin meðal fremstu barnabóka-
höfunda á Norðurlöndum og hef-
ur þessi saga verið kvikmynduð
og sýnd hér á landi undir nafn-
inu „Litli leynilögreglumaður-
inn“.
Bókin er prýdd mörgum mynd-
um úr hinu ævintýraríka lífi
söguhetjanna.
Aðalsöguhetjan, sem er 13 ára
piltur, lifir og hrærist í leynilög-
reglusögum, og hann sér þjófa og
ræningja á hverju strái. Ekki
reynist hann alltaf sannspár í
þessu efni. En ekki vantar þó
atburði, sem jafnaldrar aðalsögu-
hetjunnar munu kunna að meta.
Bókin er prentuð í Prentsmiðj-
unni Eddu h.f.
í föðurgarði fyrruin
eftir GUÐRÚNU AUÐUNS-
DÓTTUR, húsfreyju á Stórumörk
undir Eyjafjöllum.
Þetta er fögur barnabók í
bundnu máli og fagurlega skreytt
teikningum eftir Halldór Péturs-
son.
Eftirmála ritar séra Sigurður
Einarsson í Holti. Segir hann að
höfundurinn sé húsmóðir á stóru
heimili og skáldskapur hennar
því algei’t tómstundaverk. „Sjálf
er Guðrún ágætt dæmi þess,
hvernig þjóðleg mennt máls og
andlegrar íþróttar lifir enn góðu
lífi meðal fólksins í sveitum
landsins,“ segir presturinn.
Letui' bókarinnar er stórt og
skýrt og ánægjulegt viðfangsefni
barna með teiknimyndirnar á
aðra hlið.
Lithoprent ljósmyndaði.
íslenzkir pennar
Útgefandi Setberg.
íslenzkir pennar nefnist nýút-
komin bók ' frá bókaútgáfunni
Setbergi. Hún er sýnishorn 23 ís-
lenzkra höfunda, er allir eiga
smásögur í bókinni, valdar af
bókmenntagagnrýnendum Rvík-
ui'blaðanna.
Elzti höfundurinn er Einar H.
Kvaran, fæddur 1859, og kom sú
smásaga hans, er valin er í þessa
nýju bók, fyrst út í Sunnanfara
árið 1901.
Yngsti höfundur er Ásta Sig-
urðardóttir, fædd 1930.
íslenzkir pennar gefa skýra
mynd af smásagnagerð síðustu
hálfa öld og hefur söguvalið tek-
izt vel, þótt af nógu sé að taka og
jafnan orki tvímælis um slíkt
val.
Líklegt er að smásögurnar séu
að verða eftirsóttasta lesefni al-
mennings, þótt margir séu á ann-
arri skoðun og afsaka með því
áhugaleysi skálda fyrir þessari
listgrein íslenzkra bókmennta. —
Segja má að þessi nýja bók sé
fremur sýnishorn en úrval smá-
sagna. Enda fékkst ekki birting-
arleyfi nokkurra ágætustu höf-
unda.
Meðal íslenzkra smásagna eru
margar bókmenntalegar perlur,
sem skína munu um langan ald-
ur. — íslenzkir pennar bregða
ljósi á smásagnagerð síðari tíma.
Þar eru margar skemmtilegar
sögur og nokkrar perlur.
E. D.
Ivær bækur frá Bókaforlagi
Odds Björnssonar
Francoise Sagan: EINS KON-
AR BROS. Bókaforlag Odds
Björnssonar. Akureyri 1956.
Guðni Guðmundsson þýddi
með leyfi höfundarins.
X fyrra kom út Sumarást eftir
sama höfund, og vakti sú bók
mikla athygli um víða veröld,
vegna þess að hún þótti frábær-
lega vel skrifuð af kornungri
stúlku. Eftir næstu bók hennar
var því beðið með nokkurri for-
vitni og eftirvæntingu um það,
hvort hér mundi vera í uppsigl-
ingu meiri háttar rithöfundur eða
ekki.
Þessi skáldsaga sker nú reynd-
ar ekkert úr um það sem naum-
ast er að vænta. Stúlkan er ekki
nema ári eldri en í fyrra og enn
ekki nema um tvítugt, svo að
ekki er við því að búast, að
reynslusviðið sé stórt. Þessi bók
eykur því hvorki né minnkar
hróður hennar. Hún er skrifuð af
svipaðri íþrótt og hin fyrri, fjall-
ar um lík efni og í svipuðum tón.
Það er ung stúlka, sem lýsir
ástalífi sínu. Henni leiðist og öll-
um, sem í kringum liana eru. —
Þegar einhver „heldur að hann
elski“ hana, eða hún heldur að
hún elski einhvern, þá finnst
henni sú játning ógnar hlægileg.
Fyrir henni er ástin-lítið ánnað
en eins konar aðferð til að
gleyma leiðindum sínum í bráð-
ina.
Hún á sér þokkalegasta unn-
usta, sem hún fer út með og
dansar við, drekkur með og séfur
hjá öðru hverju, en hvorugt héf-
ur mjög mikinn áhuga fyrir öðru.
Þá kynnist hún frænda unnusta
síns, miðaldra manni og þar að
auki kvæntum. Hann „er einn af
þeirri gerð manna, sem dregur
ungar stúlkui' á tálar,“ enda líð-
ur ekki á löngu áður en hann
stingur upp á því, að þau slái sér
saman í ævintýri. Þetta vekur
strax áhuga hennar, því að „hvað
sem öðru líður, þá virðist ekkert
í öllum þessum svikum, sem
nefnast líf, vera eins ógurlega
eftirsóknarvert og óforsjálnin, að
minnsta kosti, þegar maður er
ungur.“ Hún lætur reka á reið-
anum, fer með honum í ferðalag
og býr með honum í hálfan mán-
uð á hóteli á Riveraströndinni.
Þá skeður það óvart, að því er
manni skilzt, að hún verð-
ur alvarlega ástfangin, enda
þótt maðurinn ætlaðist ekki til
þess og varaði hana jafnvel við
því. Verður úr þessu hálfgerð
raunasaga ,því að elskhuginn er
giftur ágætiskonu, sem honum
hefur aldrei dottið í hug að skilja
við, enda hefur hún verið stúlk-
unni eins góð og móðir dóttur.
Lýsir sagan allvel hugarástandi
stúlkunnai' og örvæntingu í þess-
um vandræðum.
Francoise Sagan hefur í tveim-
ui' skáldsögum sínum lýst því
með mikilli nærfærni, hversu
nautnahyggan ein gerir menn
dapra og innantóma. Gaman
væri, ef hún tæki nú að snúa sér
að öðrum og veigameiri viðfangs-
efnum og tæki að reyna skáld-
gáfu sína og ritlist á að glíma við
þau.
Mika Waltari: ÆVINTÝRA-
MAÐURINN. - Bókaforlag
Odds Björnssonar. — Akureyri
1956. — Björn O. Björnsson
þýddi með leyfi höfundarins.
Fyrir nokkrum árum síðan kom
út ágæt skáldsaga frá fornöld eft-
ir þennan sama höfund, sem hét
Egyptinn, snilldarlega þýdd af
séra Birni O. Björnssyni. Vakti
hún mikla eftirtekt og var mikið
lesin.
Þessi skáldsaga er líka söguleg,
gerist á öndverðri 16. öld, og
hefst á því að skýra frá sundur-
liðun Kalmarsambandsins með
hi'yðjuverkum Kristjáns konungs
II í Svíþjóð (Stokkhólmsvígun-
um) og í föðurlandi höfundarins,
Finnlandi. En eftir að söguhetjan
verður landflótta berst sagan
suður um álfu, þar sem hún lýsir
umbrotum siðaskiptaaldarinnar,
galdramálum og mörgu fleira. Er
ekki trútt um, að galdrahreinsan-
irnar, eins og þeim er þarna lýst,
minni á aðrar hreinsanir austur í
álfu, sem fram hafa farið á seinni
árum, enda er ofstækið ætíð
samt við sig. Bókin heitir eigin-
lega fullu nafni: Ævintýramað-
urinn, hans æskufoi'lög og furður
víðs vegar um lönd, allt til ársins
1527, af honum sjálfum dyggilega
frá skýrt í tíu bókum.,
Frá höfundarins hendi er það
efalaust tilætlunin með verki
þessu, auk þess að skrifa skemmti
lega skáldsögu, að gera eins kon-
ar þverskurð af menningarlífi
miðaldanna, atburðum sem þá
gerðust, sálarlífi fólks og lifnað-
arháttum. Verður ekki annað:
sagt en vel hafi tekizt, enda er.
auðséð að höfundurinn er vel
heima í sagnfræði. Atburðirnir
eru að vísu margir hrikalegir og
hrottalegir, en svo voru þessir
tímai'. Inn í hina óhefluðu um-
gerð er ofið mörgum hugðnæm-
um og spennandi atburðum og er
frábærlega vel á penna haldið.
Þetta er í raun og veru aðeins
fyrri hlutinn af miklum sagna-
bálki, og minnir Waltari að ýmsu
leyti á samlanda sinn Topelíus og
hinn mikla sagnabálk hans frá
fyrri öldum: Herlæknissögurnar.
Þessi skáldsaga er þó ennþá lit-
auðugri og safameiri, en jafn-
framt svo matarmikil og við-
burðarík, að hægt er að hafa góða
dægradvöl af að lesa hana.
Séra Birni O. Björnssyni hefur
enn sem fyrr tekizt afbragðsvel
þýðingin. Hefur hann náð með
ágætum hinum orðmarga, barna-
lega, en um leið launkímna, stíl,
sem höfundinum lætur svo vel og
stældur er eftir ýmsum ritum
þeirra tíma, er sagan er látin
gerast, og á drjúgan þátt í því að
gera söguna svo skemmtilega af-
lestrar.
Bcnamín Kristjánsson.