Dagur - 06.02.1959, Blaðsíða 2

2
DAGUR
Föstudaginn 6. febniar 1959
ir i
Frumsýning L. A. - Leikstj. Jóhann Ögnmndsson
Guðm. B. Árnason:
Vill íslenzka þjóðin selja frelsi
silt fyrir baunadisk?
Margir kannast við þýzku sijguna
Gesti í Miklagarði, sem bæði hcfur
birzt sem framhaldssaga í einu dag-
blaðanna og í bókarformi. Höfund-
ur hennar er Erieh Kastner.
f sögu þessari segir frá milljóna-
mæringi, dóttur lians, ráðskonu og
þjóni. Fyrirtæki auðmannsins efna
til verðlaunasamfceppni og sjálfur
tekur hann þátt í henni undir dul-
nefni og lilýtur önnur verðlaun.
Þau eru ókeypis dvöl í fiigru fjalla-
hóteli, sem annars er aðeins fyrir
ríka menn og konur, er þangað
koma til að leita sór ævintýra og
eyða peningum.
Mill jónamæringurinn fær þá
flugu í höfuðið að dveljast í hótel-
inu undir dulnefni og í gervi fá-
tækis manns, til að komast að hinu
sanna um allt snobbjð af eigin sjón
og raun, því að fjallahótelið gerir
sér mannamun meira en góðu hófi
gegnir. Þar gerast svo aðalþættir
sögunnar, og cru þeir bæði gaman-
samir og spennandi.
Sjónleikur sá, sem Leikfélag Ak-
ureyrar sýnir um þessar mundir og
frumsýndur var á þriðjudaginn, er
gerður cftir þessari sögu og hlaut
nafnið Forrikur fátœklingur í þýð-
ingunni.
Frumsýningargestir tóku leiknum
mjög vel og hylltu þeir leikendur
og leikstjórann, Jóhann Ögmunds-
son, í leikslok.
Leikstjórn Jóhanns Ogmundsson-
ar var góð, enda hefur hann lengi
verið leiklistinni handgenginn og
hinn þarfasti, bæði sem leikari,
leikstjóri og formaður Leikfélags
Akureyrar.
Forríkur fátæklingur er gaman-
ieikur, og hefði mátt vera lítið eitt
hraðari á frumsýningunni. Jóliann
sjálfur fór þar með smáhlutverk,
sölumann.
Guðmundur Gunnarsson leikur
inilljónamæringinn. og tijkst hon-
um svo vel, að hann bar höfuð og
herðar yfir samleikara sína. Hin ör-
ugga framganga, hægláta kímni og
góða gervi gerðu skapbrigði hans
sk emm t ilega sa n n færa n d i.
Ungfrú Anna Þrúður Þorkels-
dóttir leikur dóttur auðmannsins,
Hertu að nafni. Hún sýndi mjög
góðan lcik í Kjarnorku og kven-
hylli, og kemur engum á óvart, þó
að hún skili þessu hlutverki vel,
enda gerir hún það með eðlilegum
glæsibrag, öryggi og næmleik.
Frú Kristin Konráðsdóltir leikur
ráðskonuna, frú Mensing, og var
gaman að sjá hana og lieyra á leik-
sviðinu á ný. Og öllum gerði hún
glatt í geði, hin málglaða, einfalda
og góðli jartaða frú Mensing.
Jóhann Oddsson lék þjóninn á
alveg sérstæðan hátt, gerði margt
rnjög vel en var ef til vill stífúr um
of og valdsmannslegur í fasi og
málfari.
Kemur þá að rhinni spámönnun-
um í leiknum, samkvæmt fyrirferð
lilutvcrkanna. Um Jrau má segja, að
þau voru misjafnar af hendi leyst.
Þráinn Karlsson, sem áður hefur
sýnt góða hæfileika á vissum svið-
um, naut st'n ekki.
Kjartan Olafsson var góður í hlut
verki dyravarðarins, en sleppti þó
nokkrum tækifærum, þegar hentugt
var að beina athyglinni að hinum
eínkennilega og sísyfjaða þjóni.
Haukur Haraldsson fékk vanda-
Afgreiðslusími Dags og Tímans
á Akureyri er 1168.
samt en skemmtilegt verkefni með
hlutverki hins itnga og hamingju-
sama doktors. En hann réði ekki
við Jjað, þótt góðum leik brygði
fyrir.
Frú von Hallcr, leikin af frú Sig-
urveigu Jónsdátiur, er einn hótel-
gesturinn og hugsar fyrst og fremst
um að klófesta karlmenn, en Jtar-
næst um mat og svefn. Þessa kven-
gerð gcrir Sigurveig hina eftir-
„Menn hengja ekki krossa á kon-
ur,
því kjörgripur mannanna er hann
en alvaldur leggur sinn á þær
og einkar vel stundum Jrær bera
hann.
Þú stríddir á meðan þú máttir,
unz mátt þinn var hvergi að
finna,
og lagðir fram allt, sem þú áttir
af elsku til barnanna þinna.“
Þann 14. desember s. 1. andað-
ist á sjúkrahúsinu Sólvangi í
Hafnarfirði, frú Sigríður Kristín
Áskelsdóttir frá Hrísey. Var hún
jarðsungin frá kapellunni í Foss-
vogi þann 20. sama mánaðar.
Sigríður var dóttir hjónanna
Lovísu Jónsdóttur og Áskels
Þorkelssonar í Hrísey. Sigríður
fæddist að Selá á Árskógsströnd
þ. 7. september árið 1913, þar sem
foreldrar hennar áttu þá heima.
Árið 1916 flytjast foreldrar
Sigríðar til Hríseyjar og þar elzt
hún upp til fullorðinsára. Árin
1936 og 1937 dvelst hún á héraðs-
skólanum á Laugarvatni, kynnt-
minnilegustu með sterkum kyn-
bombufeik.
Páll Helgason leikur baronsrolu
eina hina herlilegustu, og frú Sig-
riður P. Jónsdóttir mé)ður daktors-
ins, lítið hlutverk en smekklega af
hendi leyst.
Auk j>ess;i komu nokkur ung-
menni fram í leiknum.
[é)ii A. jémsson málaði leiktjöld,
Oddur Kristjánsson er leiksviðs-
stjóri og Ingvi Hjörleifsson ljósa-
meistari. — E. 1).
ist hún þar eftirlifandi manni
sínum, Helga Geirssyni, skóla-
stjóra. Giftust þau árið 1938 og
settust að í Hveragerði, þar sem
Helgi tók að sér skólastjórn
barnaskólans þar. í Hveragerði
dvöldust þau í 19 ár. Varð þeim
þar sex barna auðið, fjögurra
drengja og tveggja stúlkna. Allt
myndarleg börn og mannvænleg,
eins og þau eiga kyn til. Síðast-
liðin tvö ár dvöldu Jiau á Laugar-
vatni, þar sem Llelgi kenndi við
héraðsskólann.
Síðustu árin hafði Sigríður átt
við vanheilsu að stríða. Gekk
hún undir læknisaðgerð fyrir
fjórum árum síðan. Virtist á eftir
að um varanlegan bata væri að
ræða, en svo varð þó ekki, tók
sjúkdómurinn sig upp fyrir rúmu
ári síðan, með þeim afleiðingum,
sem að framan greinir.
Lá hún á sjúkrahúsum meiri
hluta ársins og mun henni hafa
verið ljóst, undir það síðasta, að
hverju stefndi, en hún tók því
með einstakri hugarró. Mun það
hafa verið henni mikill stvrkur
að hún hafði kynnt sér hin and-
legu mál og þar af leiðandi litið
sérstökum augum á hið ókomna.
Sigríöur var að eðlisfari mjög
fíngerð kona, í meðallagi há og
bauð af sér einstaklega góðan
þokka, enda vann hún allra hugi
með sérstaklega fágaðri og við-
mótsþýðri framkomu.
Eg sendi vini mínum, Helga
Geirssyni, börnum hans og nán-
ustu aðstandendum hugheilar
samúðark veðj ur.
Þorst. Valdimarsson.
Öllum sæmilega skynsömum
mönnum, sem fylgzt hafa með
þróun efnahagsmála íslenzku
þjóðarinnar undanfarið, má vera
ljóst, að mjög illa horfir nú fyrir
henni í Jieim efnum, ef haldið er
lengur áfram á þeirri braut, er
farin hefur verið um allmörg ár.
Verðbólgu-skrúfan er nú komin
í fullan gang í Jiriðja sinn og tek-
in að mala hinu litlu, íslenzku
krónu enn smærra. Var hún þó
orðin svo lítil, að sízt var á það
bætandi. Vofir nú yfir stöðvun
atvinnuveganna áður langt líour,
verði skrúfan ekki stöðvuð. Og í
kjölfar þess siglir svo atvinnu-
leysið með öllum þeim hörmung-
um, er því fylgja.
Eg veit ekki betur en að allir
helztu stjórnmálamenn landsins
— að þeim frátöldum, sem vilja
skapa öngþveiti meðal þjóðarinn-
ar, — séu sammóia um bölvun
verðbólgunnar. Ólafur Thors
varaði þjóðina alvarlega við
nýrri verðbólgu á síðustu stjórn-
arárum sínum. Hermann Jónas-
sin vildi í sl. mánuði gera tilraun
til að stöðva hana. Og forseti Al-
þýðusambandsþings, Hannibal
Valdimarsson, sagði í þingsetn-
ingarræðu sinni í sl. mánuði,
eitlhvað á þá leið, að yrði verð-
bólguskrúfan ekki stöðvuð væri
voðinn vís.
Eg er ekki svo kunnugur í
skúmaskotum íslenzkra stjórn-
mála, að eg geti rakið til fulls
orsakir þess, hve illa horfir nú
fyrir íslenzku Jijóðinni í dýrtíð-
armálunum, enda ekki hægt í
stuttri blaðagrein. Munu þær
margar og sumar — því miður —
íremur lúalegar. Skal hér fyrst
aðeins drepið á þær, sem næst
liggja. T. d. það, að Sjálfstæðis-
flokkurinn skyldi á stjórnartíma
fráfarandi ríkisstjórnar taka upp
vinnubrögð kommúnista: reyna
að skapa óánægju meðal verka-
fólksins með þær ráðstafanir,
sem stjórnin gerði til að hindra
vöxt verðbólgunnar. Sömuleiðis
það, að flokkurinn skyldi leggja
kommúnistum lið á síðasta þingi
Alþýðusambandsins og koma
með því í veg fyrir, að gerðar
vrðu tilraunir til stöðvunar þessa
óvættar.
En aðal-orsakirnar til þess, hve
illa horfir nú fyrir íslenzku þjóð-
inni, álít eg að séu tvær: Hinn
r
Urslit úr körfuknatt-
leiksmóti
Á laugardag lék IÝFR við KA
og sigraði með 48 : 31. Á sunnu-
dag var hraðkeppni. KA sigraði
MA með 61 : 30 KFR sigraði Þór
með 37 :15 og KFR sigraði KA
með 37 : 27.
Á sunnudagskvöldið var kaffi-
drykkja og gaf þá KFR bikar til
að keppa um á Norðurlandsmóti
í körfuknattleik og annan bikar
til hraðkeppni. KA sá um mót
þetta, sem var hið ánægjulegasta.
stóri kommúnistaflokkur, sem
náð hefur fótfestu í landinu. Og
sundurlyndi og illvíg valda-
streita og barátta lýðræðisflokk-
anan sín á milli, sem auðvitað
hefur verið mikið vatn á myllu
kommúnista. Sjálfstæðisflokkur-
inn og Alþýðuflokkurinn byrjuðu
á því að efla kommúnista til vegs
og valda í landinu. Hinn fyrr-
nefndi með því að hjálpa þeim til
að ná Alþýðusambandinu á sitt
vaud. Og Alþýðuflokkurinn með
því að ganga til samstarfs við yf-
irlýstan erki-óvin sinn. Enda
hefur hann sopið beiskt seyði af
þeirri heimsku, þar sem hann
hefur ekki borið sitt barr síðan.
Sjálfstæðisflokkurinn hélt svo
áfram að hossa kommúnistum,
þegar Olafur Thors tók tvo af
helztu foringjum þeirra í sína
frægu eyðslustjórn 1944. Var
annar þeirra þó einn af harð-
soðnustu Moskva-kommúnstum.
En áður hafði Ólafur keypt hlut-
leysi kommúnista, er hann mynd
aði sína skammlífi og fánýtu
stjórn 1942, með því að hafast
ekkert að til að stöðva hinn
hraða vöxt verðbólgunnar það
ár, þrátt fyrir, að hann haíþ'i
haldið hinar skeleggustu ræður
um bölvun hennar um áramótin
1941—42. Hannibal Valdimarsson
bjargaði kommúnistum úr öng-
þveitinu, sem þeir voru komnir í
fyrir alþingskosningarnar síðustu
vegna yfirlýstra stórlyga þeirra
um Stalin sáluga. Hanri innbyrti
þá í hinn nýstofnaða flökk sinn
— Aiþýðubandalagið, — sem
kommúnistar munu nú vera á
góðum vegi með að gleypa, hvaS
sem um hann sjálfan verður. —
Loks rak svo Hermann Jónasson
lestina. Hann íramdi sama glap-
ræðið og Ólafur Thors, er hann
tók einn af helztu foringjum
kommúnista og stuðningsmann
þeirra — Hannibal Valdimarsson
— í ríkisstjórn sína. Mátti þó
hvei-jum skynsömum manni
vera Ijóst, að þótt Lúðvík Jósefs-
son Jiættist vera með á nótunum
til að byrja með á meðan hann
var að hreiðra um sig og sálufé-
laga sína i valda- og virðingar-
stöðum, mundi hann ekki til
lengdar verða samróma og hjálpa
til að slá bezta vopn kommúnista
— verðbólguskrúfuna — úi*
liöndum þeirra. — Að við íslend-
ingar höfum haft og höfum enn
tiltölulega áhrifameiri kommún-
istaflokk en aðrar þjóðir vestan
járntjalds — ef til vill að Frakk-
landi undanskildu, þar sem allt
hefur líka gengið á tréfótum síð-
ustu árin og lýðræðið riðað til
falls — má nú skrifast á reikning
allra lýðræðisflokkanna, að und-
an skildum Þjóðvarnarflokknum,
sem ekki mun til þessa hafa gert
teljandi tilraunir til samstarfs við
kommúnista.
Það er auðséð, hvað verða vill,
ef íslenzka þjóðin heldur áfram á
þeirri óheillabraut, sem hún hef-
Framhalcl á 7. síðu.
Haukur, Anna og Kristín í fjallahótelinu i hlutverkum doktorsins,
hcimasætunnar og ráðskonunnar. (Ljósmynd: Edvard Sigurgeirss.).
Sigrsðyr Krisiín Áskelsdóftir
MÍNNINGARORÐ