Dagur - 21.03.1959, Blaðsíða 5

Laugardaginn 21. marz 1959
D A G U R
5
Góðir áheyrendur!
Þegar ég fyrir rúmum 3 vikum
var beðinn að ljá lið kirkjuvikunni
með stuttri ræðu, kom mér fyrst í
hug að tala um sumt af því, sent
fyrir augu og eyru bæri í messum
næstu sunnudaga á eftir og kanna
enn betur en áður, hvers virði mér
væri kirkjugangan og guðsþjónust-
an öll. Bera síðan vitni frammi fyr-
ir söfnuðinum og segja frá helztu'
niðurstöðum mínum og um leið
hvers vegna ég sækti messu vel
flesta sunnudaga. Er ég hugleiddi
nánar, fannst mér að ræða mín yrði
of. opinská, of persónulcg, og að
fólk myndi yfirleitt ekki kæra sig
um að hlýða á slíkt. En í æskulýðs-
messunni síðastliðinn sunnudag
fékk ég nýja hvatningu. Presturinn
komst m. a. svo að orði, að við hin
fullorðnu værum ef til vill ekki
nógu opinská í trúmálum gagnvart
unga fólkinu, og að við þyrftum að
ræða af meiri trúnaði um trúna við
hina yngri og hvert við annað. I
trausti þess að ég sé engan veginn
að þrengja hugmyndum mínum og
skoðunum upp á aðra, ætla ég að
ræða allopinskátt það, sem mér cr
efst í huga úr messugjörðum síð-
ustu sunnudaga.
Mér er ljóst, að þeir, sem sitja
saman í kirkju, haga leitinni ltver á
sinn hátt — en jreir geta umborið
hver annan. Leiðirnar eru margar,
en sennilega liggja þtcr saman að
lokum. Skoðanir manna eru marg-
víslegar, og þar ríkir skiptingin. Én
vegurinn er einn þrátt fyrir allt,
sannleikurinn er einn, og „annan
grundvöll getur enginn lagt en
þann, sem lagður er, sem er Jesús
Kristur".
En umburðarlyndi okkar þarf að
ná út fyrir kirkjubekkina. Þeir, sem
sjaldan eða aldrei koma í kirkju,
leita einnig á sínum leiðum. Okk-
ur finnst aðeins, að J>ær yrðu greið-
færari vegna J>eirrar ]>jónustu og
ágætu starfsskilyrða til sálræktar,
sem kirkjan lætur í té.
Hvað er það þá í guðs]>jónust-
unni, eitt eða-fleira, sem Jaðar til
kirkjugöngu — sem er ]>ess virði að
varið sé til hálfri annarri klukku-
stund á hvíldardegi? Þegar ég
beindi allri athygli og eftirvænt-
ingu að rannsóknarefninu, varð
niðurstaðan J>essi: Hvcrt einasta
atriði guðsþjónustunnar cr ntikils
virði. Klukknahringingin vekur
fögnuð og þakklátsemi, )>ví að eru
]>að ekki forréttindi að mega ganga
inn í veglegt musteri og njóta Ijúfr-
ar samverustundar í hópi bræðra og
systra? Orgelleikurinn, bæn með-
hjálparans, sálmasöngurinn, tón
prestsins og þjónustan fyrir altar-
inu, stólræðan, aldrei bregzt neitt
af þessu. Og eins og rauður þráður
í gegnum alla messugjtirðina cru
hin lifandi kjarnyrði heilagrar ritn-
ingar, sem „lyfta hjörtum vorum
til himins“. 1 hinu milda andrúms-
lofti kirkjunnar eru svo bornar
frani bænir og fyrirbænir. Beðið er
fyrir sjúkum og ]>eim, scm eiga
um sárt að binda, fyrir stjórnend-
um landsins, heimilunum og at-
vinnuvegunum.
Vinir mínir! Ivönnunin lciddi í
ljós, að árangur kirkjugöngunnar cr
mjög undir söfnuðinum kominn,
J>ér og mér, ]>ví að allt starfslið
kirkjunnar gerir einatt sinn hlut
frábærlega vel. Allt er til reiðu í
musteri drottins, dyggilega séð fyr-
ir öllum ytra búnaði og formi, og
hver efast um, að kraftur meistar-
ans og kærleikur sé nálægur, kraft-
ur hans, sem sagði: „Hvar sem 2
eða 3 eru saman komnir í mínu
nafni, er ég mitt á meðal J>eirra.“
Þá er kornið að því fyrir okkur,
sem förum til að hlýða á og þiggja,
að opna musterið í eigin hjarta, og
takist okkur að opna ]>ennan innsta
helgidóm hjartans, svo að hann
verði farvegur guðdómsorkunnar,
erum við orðin gejendur.
Það var þetta, sem gerðist svo
greinilega sunnudagana tvo, er
minnzt var sjóslysanna miklu og
beðið fyrir þeim, sem um sárt eiga
JÓN SIGURGEÍRSSON skólastjóri á Akureyri
Hvers vegna ég sæki kirkju
(Ræða flutt 13. marz 1959 í Akureyrarkirkju)
um við þetta: „. .. . og látið sjálfir
Hvers vegna sæki ég þá kirkju?
Vegna þess að á unga aldri fór ég
að binda; slíkt gerist ætíð, þegar
menn eru gripnir djúpri samúð og
háleitum hugsjónum.
Þegar við gleymum okkur vegna
þjáninga annarra og leggjum okk-
ur fram í takmarkalausri aðdáun á
Jesú Kristi, í óeigingjarnri bæn af
innstu hjartans þrá til hjálpar og
Iíknar, liggja þá ekki allra leiðir
inn á veginn eina upp í hæðir
himnanna? Er þetta ekki að sam-
einast í Kristi?
Ég er þeirrar skoðunar og trúar,
tilheyrendur góðir, að þótt við sé-
um örsmá og lítilsmegandi hvert
fyrir sig, getum við unnið andleg
stórvirki, er við stillum saman hugi
og hjörtu um háleitt málefni, „þeg-
ar við látum sjálfir uppbyggjast
sem lifandi steinar í andlegt hús“.
Og hér eru næg verk að vinna fyrir
kristna söfnuði í dag. Eitt er ]>ó
það málefni, sem er mér ríkast í
lniga um þessar mundir, og ég er
sannfærður um,-að megi vinna mik-
ið gagn með enn sterkari samtök-
unt safnaða og aukinni kirkjusókn.
Þessi hugsjón er ykkur jafnhjart-
fólgin og mér, og ég er viss um, að
hvert einasta ykkar nærið ltana og
eflið á degi hverjum. Þessi hugsjón
er: Friður á jarðrilii — friður með
ölhim mönnum.
Ég trúi því. að fyrr eða síðar
renni upp friðaröld hér í heimi, og
því fleiri sem vilja jrið, hugsa frið
og lifa friðinn, því nær erum við
markinu.
Við hverja messu biður prestur-
inn um frið og fyrir friðnum, og
kirkjuge'stir magna 'þær bænir með
undirtektum sínum. Sérstakur
bænadagur er ákveðinn einn á ári
innan þjóðkirkjunnar. En ef fjiil-
mennir söfnuðir í mörgum lönd-
um sameinast í friðarbæn hverrar
messu jafneinlæglega og auðmjúk-
lega og presturinn rækir sína at-
liöfn, mundi mikið ávinnast, og
áhrifanna mundi gæta enn meir í
daglegu lífi manna. Hugsum okk-
ur, að þánnig væri unnið um all-
an hinn kristna heim. Ég er sann-
færður um, að eins og myrkrið vík-
tir fyrir ljósinu, dvín tortryggni,
keppni og úlfúð þjóðanna fyrir líf-
geislum bænarinnar. Söfnuðurinn
myndar á þennan hátt starfandi
prestafélág, svo sem getið er um í
fyrra Pétursbréfi.
Og nú spyr ég þig, áheyrandi
góður: Getur takmark kirkjugöng-
unnar verið svo háleitt, að þér sé
ætlað að framkvæma messugjörð í
musteri þíns eigin hjarta undir
handleiðslu sóknarprestsins, þjóns
guðs, og annarra starfsmanna kirkj-
unnar?
Má orða það svo, að þú sért vígð-
ur þjónn drottins til starfs í helgi-
dómi þinnar eigin sálar? Og þegar
sóknarpresturinn hefur upp hend-
urnar, og þú lýtur höfði og með-
tckur frið og kraft liins Hæsta, hef-
ur þú þá.rétt til að senda frá altari
þíns eigin hjarta lilgeisla, sem
flytja frið og styrk áfram til skjól-
stæðings þíns eða ástvinar úti á
reginhafi eða í sjúkrahúsi eða hvar,
sem liann er?
-----o-----
„Musteri guðs eru hjörtun,
sem trúa,
Þótl hafi þau ei yfir
hufði þak.“
Þessi orð skáldsins heyrðum við
tilfærð í messunni I. marz. Texti
dagsins var. úr fyrra Pétursbréfi.
„En þér eruð'útvalin kynslóð, kon-
tinglpgt prestafélag, heilög þjóð,
eignarlýður, til þess að þér skulið
víðfrægja dáðir hans, sem kallaði
yður frá myrkrinu til síns undur-
samlega ljóss.“ Enn fremur heyrð-
uppbvggjast sem lifandi steinar í
andlegt hús, til heilags prestafélags
til að fram bera andlegar fórnir,
guði velþóknanlegar fyrir Jesúm
Krist."
Sunnudaginn 22. febrúar var
texti dagsins úr Jakobsbréfi, 5.
kafla:
„Líði nokkrum illa yðar á meðal,
þá biðji hann. Liggi vel á einhverj-
um, ]>á syngi hann lofsöng. Sé ein-
hver sjúkur yðar á meðal, þá kalli
hann til sín öldunga safnaðarins og
þeir skulu smyrja hann í olíu í
nafni drottins og biðjast fyrir yfir
honum, og trúarbænin mun gera
hinn sjúka heilan. Og drottinn
mun reisa hann á fætur, og þær
syndir, sem hann kann að hafa
drýgt, munu honum verða fyrir-
gelnar. Játið því hver fyrir öðrum
syndir yðar og biðjið hver fyrir öðr-
um, til þess að þér verðið heilbrigð-
ir. Kröftug bæn réttláts manns
megnar mikið.“
Frá altarinu var okkur lesið um
Bartimeus blinda, og athygli mín
beindist í þetta sinn einkum að
einu orði. Jesús segir: „Hvað viltu
að ég geri fyrir þig?“ Skipti veru-
legu máli, að hinn blindi hefði
sterkan vilja á bata, vildi nógu
heitt og heilt? Nægði ekki, að hann
sýndi auðmýkt og trú? Eða er vilji
og einbeitni einn þáttur í hugtak-
inu trú, er Jesús segir: „Mikil er
trú þín,“
Vinir mínir! Innst í hugskoti
mínu hljómuðu þessi orð: Við þurf-
um að vilja friðinn, hugsa friðinn,
lifa friðinn, og þá mun hann ríkja.
Þennan sama sunnudag bað
presturinn fyrir sjúklingi, sem var
að missa sjónina, og skipshöfninni
á togaranum „Júlí“, er þá var sakn-
að. Sunnudaginn 1. marz bað prest-
urinn fyrir áhöfnum „Júlí“ og vita-
skipsins Hermóðs og ástvinum
]>eirra og öllum þeim, sem um sárt
eiga að binda. Þetta voru helgar
stundir, og allir voru einn söfnuður
með presti sínum „til að frambera
andlegar fórnir." I djúpri sam-
kennd með syrgjandi ástvinum voru
kveikt mörg ljós. I einlægri aðdáun
á hetjuskap hinna horfnu sjómanna
voru sendir kæíleiksgeislar til að
lýsa þeim í hinum huldu heimum
og umvefja þá ljósinu. Þannig kall-
ar drottinn söfnuð sinn á jarðríki
til santvinnu við englana — en
hans eins er dýrðin. í þetta sinn
myndaði öll íslenzka þjóðin einn
söfnuð, og hver efast um, að and-
legt framlag hennar hafi komið að
notum?
,,Ég varð glaður, er menn sögðu
við mig: Gönguin í luis drott-
ins.“ Hví skyldu menn ekki enn í
dag gleðjast yfir að mega ganga í
guðshús? Þar er gott starf unnið og
mætti vinna enn meira í þágu frið-
ar og líknar og huggunar á þessum
tímum stórra örlaga, á þesstim dög-
um snöggra veðrabrigða.
oft með föður mínum til messu,
vandist snemma góðum áhrifum
tóns og sálmasöngs og hlýjum
straumum bænar og blessunarorða.
Vegna þess að fari ég ekki í kirkju
nokkra sunnudaga í röð, finn ég til
tómleika af sama toga og ungi mað-
urinn, sem sagt var lrá hér á mánu-
dagskvöldið. Sá var ekki fyrr kom-
inn í ókunna stórborg, en hann
leitaði uppi kathólska kirkju. Ungi
stúdentinn hlóð sig nýrri orku í
bæn og hugleiðslu, til þess að vera
færari að mæta amstri og atvikum
dagsins. Og svo að ég noti líkingit
annars ræðumanns hér: „Líkt og
hlaða ]>arf rafgeyma iiðru hverju
til þess að ]>eir lýsi, sæki ég kirkju
til þess að hlaðast krafti og vellíð-
an.“
Og gott er að vera minntur öðru
hverju á það, sem mestu máli skipt-
ir. Af veikum mætti lærist mönn-
uni smám saman að tileinka sér ]>á
lífsvizku, sem heilög ritning miðlar.
Hugleiðum snöggvast þessi orð:
„Dæmið ekki . . . .“, og Kristur
kom ekki til að dæma. En erum
við ekki alltaf að dæma meðbræður
okkar, ekki aðeins skoðanir þeirra
og atferli, heldur líka hvernig þeir
eru gerðir? Ætlumst við ekki til,
að aðrir séu eins og við viljum, að
]>eir séu, í stað þess að leyfa þeim
að vera eins og þeim er eiginlegt?
Orsakir eru olt svo djúpstæðar og
duldar, að ógerlegt er fvrir dóm-
eiidur að fella réttan dóm. En til
allrar hamingju þurfum við ekki að
dæma, við ertim leyst undan þeirri
gífurlegu ábyrgð. Og í stað þess að
senda öðrum neikvæðar hugsana-
bylgjur nieð útásetningu og hörð-
um dómum, getum við unnið að
þroskun livers annars. Leiðirnar
eru margar og hverjum leitanda
virðiát skaparinn hafa gefið frelsi
til að velja sína leið.
Við vitum öll, að Kristur lagði
mikla áherzlu á sjálfsafneitun og
þjónustu við aðra. Sem betur fer,
er ekki nema liálfur sannleikur,
þegar við segjum um þjóðfélagið,
að hver skari eld að sinni köku. Æ
fleiri rétta hjálparhönd og senda
góðan hug, er ógæfa lýstur livort
heldur einstakling eða heil byggð-
arlög.
Mig langar til að lesa ykkur
stutta helgisögn, sem sýnir ljóslega
og fagurlega, liver eru laun sjálfs-
afneitunar og þjónustu við aðra.
Munk einn langaði innilega til
að sjá Jesúm, og eftir óralangar
föstu- og trúariðkanir skeði undrið:
Kristur stóð í ljóshjúpi í klefa
lians. En í sama mund hringdi
dyraklukkan í klaustrinu, cn munk-
tir ]>essi liafði einmitt þennan dag
vörð, og átti að sjá fátækum og
sjúkum fyrir fæði og hjúkrun.
Hann átti í þungri innri baráttu.
Átti hann ekki að verða eítir hjá
Kristi og láta vesalingana eiga sig
í þetta eina skipti? Þeir gætu komið
aftur. En að lokum sigraði skyldu-
tilfinningin, og liann fór og veitti
hinum bágstöddu. hjálp og líkn.
Þctta tók nokkurn tíma, og loks
komst liann að klefa sínum, sorg-
mæddur og niðurbrotinn, því að
liann bjóst við klefanum dimmum
og tómum. Takmarkalaus varð því
undrun lians og gleði, þegar Krist-
ur \ar ]>ar enn og sagði með kyrr-
látri röddu: „Heíðir þú orðið kyrr,
hefði ég farið, en sökum þess'að þú
fórst, varð ég kyrr.“ Niðurlagsorðin
minna á 25. vers 16. kafla í Matth-
eusarguðspjalli. „Hver, sem vill
bjarga lífi sínu, mun týna því, en
hver, sem týnir lífi sínu mín vegna,
mun finna það.“
Kæru vinir!
Á tímum stórra örlaga er þjóð
okkar ein fjölskylda. Á tímum
stórra örlaga skiljum við þau sann-
indi, að gjörvallt mannkyn er ein
fjölskylda. Ég ætla að lokum að
segja frá því hér, hvernig ég nam
>au sannindi og lifi þau skýrt og
ótvírætt. Það var fyrir nær aldar-
fjórðungi, er spænska borgarastyrj-
öldin geisaði, og fréttir bárust um
sprengjuárásir, þar sem óbreyttir
borgarar, konur og börn voru myrt.
[ huganum eignaðist ég mynd af
móður við vöggu barns síns. Fvrstu
áhrifin frá myndinni voru friður
og öryggi og kærleikur. En svo kom
óttinn, þessi lamandi ótti og ör-
vænting, sem greip ekki aðeins kon-
una við vögguna, heldur fjölda
karla og kvenna. Og ég óskaði þess,
að ljúf líknarhönd yrði lögð á
hjartastað hinna hrelldu. í einu
vetfangi varð mér ljóst, að liver
einasta mannssál þráir frið — innst
inni þráir hún frið — og ég eign-
aðist hugsjón til að vinna fyrir.
Styrjöldum fjölgaði og æ fleiri
urðii fórnarlömb óttans og eyði-
leggingarinnar. Alltaf sat í huga
mér konan við vöggu barnsins, frá
hvaða landi sem fréttir af hörm-
ungum bárust. Hún varð mér tákn
þess, að þjóðerni, trúarbrögð eða
litarháttur skipta hér engu máli.
Allir án undantekningar þrá frið-
inn, innst með sjálfum sér, þótt
öllum sé það ekki ljóst í blindu
sinni og villu. Síðan hefi ég smátt
og smátt eignast aðra mynd, þar
sem miljónir manna krjúpa á kné,
líta til himins og biðja um frið. Og
af því að ég er nú staddur í hópi
bræðra og systra, ætla ég ekki að
skilja neitt undan. Ég sé hvern ein-
stakling lialda á livítri rós fyrir vit-
um sér og teyga ilm rósarinnar,
sem færir hjartanu frið. Og það
birtir yfir ásjcmu fólksins.
Vinir mínir! Þetta er aðeins hug-
smíð mín, eða e. t. v. liefur mér
verið gefin lnin. Ég efast ekki um,
að hvert og eitt ykkar eigið hug-
sýnir og myndir af líku tæi, og um
slíkt tölum við ekki að jafnaði.
En í þetta sinn geri ég undan-
tekningu vegna þess, að hér er um
að ræða eina meginástæðuna fvrir
því, að ég sæki kirkju. Hvergi eru
betri skilyrði fyrir friðarhugsanir
en einmitt hér. Og þegar presturinn
blessar yfir söfnuðinn, finnst mér
um leið aukast ilmur livítu rósanna,
sem miljónirnar halda á, og ljóm-
irin á andlitum þeirra.
Áreiðanlega trúum við því, að
Kristur muni ekki yfirgefa kirkju
sína, heldur úthella guðlegum
krafti yfir þá, sent vilja nálgast
hann. Er nokkur fjarstæða að ætla,
að kraftbylgjur lians berist um alla
jörð frá liverri og einni einustu
kirkju?
Er nokkur fjarstæða að trúa því,
að mennirnir geli tryggt frið á jörð,
ef þeir nógu margir vilja friðinn,
liugsa friðinn og lifa friðinn með
lijálp og íyrir náð guðs?
Að síðustu vildi ég mega flytja
stutta bæn, sem eignuð er heilögum
Franz frá Assisi:
Herra, gjör mig tæki þíns friðar.
Lát mig gróðursetja ást, þar setn
er hatur, fyrirgefningu, þar sem
ranglæti ríkir, trú, þar sem er efi,
von, þar sem er örvænting, ljós,
þar sem er myrkur og gleði, þar
sem er hryggð.
, Guðdómlegi meistari! Gef, að ég
leiti ekki svo mjög huggunar, held-
ur þess að hugga, ekki svo mjög að
láta aðra skilja mig, heldur að
skilja aðra, ekki svo mjög að vera
elskaður, heldur að elska aðra, því
að með því að gefa öðlumst við,
með því að fyrirgefa fyrirgefst okk-
ur, og í dauðanum fæðumst við
til nýs lífs.
(Til athugunar: Ræða þessi er
birt hér með góðfúslegu leyfi höf.
vegna óska þeirra, sem illa
heyrðu í kirkjunni er það var
flutt. En í það skipti raskaðist há-
talarakerfið. — Ritstj.).