Dagur - 10.12.1959, Qupperneq 4

4
D AGU R
Fimmtudaginn 10. desember 1959

Mu il'stof;i i ll;tln;mn ;<-li ‘II! — Sími Illifi
UJTSTJÓUI:
erliní; u u D a v í i)sso\
XtlgKstltg.lvl ji.i i:
j Ó N S A \1 V r. I. S S O N
Árgaitgttiinn koslar kr. 7.r>.(M)
. Hlaísið krtmii út á iniðvtkudiigum og
laug'.mlOgitm, }>c"ar <■(ni staiula til
Cijaltlilagi ri I jttli
I»«ENT\ EUK OOOs HJÓKNS.SON AK H.F.
r
Nýir stjórnarhættir á Islandi
„ALÞINGI þarf að vera skipað í samræmi
við þjóðar\iljann,“ sögðu formælendur kjör
dæmabyltingarinnar. En á fyrsta reglulega
Alþingi eftir kjördæmabyltinguna neitar rík
isstjórnin að lilusta á þingheim og sendir
hina nýkjörnu þingmenn heim. Ekki er það í
samræmi við þjóðarviljann.
Hin nýja ríkisstjórn og stuðningsflokkar
hennar fara inn á nýjar brautir, sem ekki
hafa stoð í hefð eða lögum. Þeir svifta and-
stæðinga sína málfrelsi, og láta ráðherra sína
fela sig til skiptis þegar mikilvæg mál eru á
dagskrá. — Þessir stjórnarflokkar gáfu út
bráðabirgðalög um búvöruverð, SEM ENG
INN ÞINGMEIRIHLUTI VAR FYRIR og
er það einsdæmi og er mjög í einræðisátt. -
Síðan neitaði stjórnin í upphafi þingsins að
leggja bráðabirgðalögin fyrir Alþingi, en
varð að lokum að láta undan síga og beygja
sig fyrir stjórnarandstöðumii. Og þá sveik
Sjálfstæðisflokkurinn bændastéttina.
Nýja stjórnin lágði fram fjárlög fyrir næsta
ár í byrjun þings. En liún neitar að láta
fyrstu umræðu fjárlaga fara fram, eins og
skylt er þó samkv. lögum og fjárlagaræðan er
ekki flutt eða neinar upplýsingar gefnar
þingheimi um efnaliagsástandið. Þetta er al-
gert einsdæmi og á enga afsökun. Sú játning
hefur verið kreist úr nýju ríkisstjóminni, að
íjárlögin séu „ekki að marka“, stjórnin ætli
að gefa út ný fjárlög eftir áramót!
Þá heíur nýja stjórnin þann hátt á, að
slengja saman mörgum lagafrumvörpum í
eitt og skera svo niður umræður andstæð-
inganna. Hin nýja ríkisstjórn virðist líta á
þingið með augum einræðisdýrkandans. Al-
þýðuflokkurinn lætur sér vel líka, en fvlgj-
endur hans úti tun land allt haia misst hina
verið gert síðustu daga.
Lýðræðinu er hinn mesti háski búinn af
einræðishneigð hinnar nýju ríkisstjórnar. —
Dæmin sanna, að ófyrirleitnir stjórnmála-
flokkar hafa lagt þingræði að velli og ætíð
byrjað á þann hátt að GANGA FRAM HJÁ
ÞINGINU í einu og öðm, eins og nú hefur
verið gert hér á landi.
Hinir nýju stjómarhættir vekja þess vegna
óta meðal Iandsmanna. — Hins vegar
verður þess ekki vart að stjómarvöldin hafi
nein úrræði á reiðum höndum í vandamál-
um þjóðarinnar. Þau njóta ekki trausts
verkalýðssamtakanna í landinu og þverrandi
lrausts sinna helztu fylgismanna í öllum sétt-
um.
Hið gífurlega lýðskrum stjórnarflokkanna
og blekkingar í efnahagsmálunum fyrir
kosningar og ráðleysi hennar nú og uppljóstr-
anir um sýnilegan 250 millj. kr. halla hjá Út-
flutningssjóði, svo að dæmi sé nefnt, er einn
af svörtustu blettum stjórnmálabaráttunnar
á síðari árum. Það er í sannleika bágt fyrir
stjórnarflokkana, er sögðu fyrir kosningar,
að verðbólgan væri stöðvuð, að koma nú
fram fyrir þjóðiira og segja, að „óðaverð-
bólga“ sé skollin á, setja verði nýtt efnahags-
jkerfi, þjóðin hafi lifað um efni fram.
Kirkjuhvoll. — v. vill hér með
þakka það, sem vel er gert!
Jafn sjálfsagt sem það er að
finna að því, sem vanrækt hefur
verið eða miður gert, er hitt að
þakka hvert vel gert verk, þótt
dregist hafi úr hömlu ótrúlega
lengi.
Eftir 12—15 ára „nöldur“ í
Fokdreifum Dags var „fegrun“
Kirkjubrekkunnar lokið sl.
sumar. Og þá var einnig — að
lokum — umhverfi kirkjunnar
og brekkuhrúninni sýndur lang-
þráður sómi, svo að hrósvert er
og þakkarskylt! Og með boga-
dreginni hellulagningu hvols-
brúnarinnar í sveig umhverfis
kirkjuna-framanverða var mjög
hætt úr vanrækslunni á nyrðri
enda bogþrepanna í brekkunni
En hvað um það! — Nú er all-
ur Kirkjuhvollinn grænn, og
umhverfi kirkjunnar prýðilegt,
svo að unun er yfir að líta! Og á
hvítasunnu, 17. júní og við önnur
hátíðleg tækifæri, með fána-
skreytingu meðfram kirkjutröpp
unum báðum megin, mun „bros
Akureyrar“ verða fegurra og
hlýrra en nokkru sinni áður! —
Þessi gleði er mikillar þakkar
verð. — Kæra þökk! —
Gangstéttamenning.
ÞEGAR æskulýður lands og
bæjar streymir til skólanna á
haustin, og bæjargöturnar fyllast
í hvelli af hlátri og fjöri og smá-
skemmtilegu blaðri, dettur
manni ósjálfrátt margt í hug. Og
gamall kennari talar við sjálfan
sig í hljóði: — „Á haustin er
nemendur mínir — heima og er-
lendis — komu í skóla, sumir í
fyrsta sinn, notaði eg alltaf
fyrstu dagana, að mestu leyti, og
síðan eftir þörfum, til að spjalla
við þá og brýna fyrir þeim al-
gengustu og nauðsynlegustu
mannasiði, utanhúss og innan:
umferðareglur, umgengnisvenjur,
borðsiðu og háttvísi í allri um-
gengni, orðbrajgði, látbragði og
öllu fasi.“ — Þetta taldi hann
nauðsynlegasta fararnestið út í
lífið, af skólans hálfu. Annan
fróðleiksforða flestallan gætu
nemendur aukið og endurbætt
ævina á enda, — eða týnt því
litla, sem skólinn hefði miðlað
þeim. — En hitt væri nauðsynleg
undirstaða sæmilegra samvista
og hamingjusamra ævina á enda.
Þetta virðist flestum kennur-
um gleymast um of, og m. a. í
flestum íslenzkum skólum. Af
þessu mun því m. a. stafa sá
háskalegi ósiður, og algengi, að
þyrpast saman á gangstéttum og
gangstígum í þétta hópa og
óhagganlega, og loka þannig fyrir
alla umferð, þar sem vera á al-
frjáls og hindrunarlaus. Og þótt
einstöku djarfur náungi geti
ruðst fram hjá á stéttinni, eða
smogið í gegnum skvaldrandi
þvöguna, dettur engum hópverja
í hug að víkja sér til hliðar fyrir
vegfarendum. — Þeir þykjast
sýnilega eiga gangstéttirnar
sjálfir!
Annars er þetta furðu almenn-
ur ljóður á okkur íslendingum
yfirleitt.. Og margur verður að
kafa djúpt utanslóðar i vetrar-
snjóum til að komast áfram, þeg-
ar 2—3 náungar eða fleiri —
stundum í pilsum — fylla gang-
stigu og troðninga, taka í nefið
og spjalla látlaust og sinna engu
öðru.
— Áðan þvergirtu nær alla
gangstéttina í fjölfarnasta hluta
miðbæjarins tvær ungar frúr
með fyrsta barnavagninn, sinn
hvor, skáhallt yfir a. m. k. 3/5
gangstéttarinnar. Og hefði önnur
hvor þeirra verið svo snjöll að
eignast tvíbura — svo að maður
nefni nú ekki þríbura —• þá
hefðu þessar blessaðar hrað-
mælsku frúr og háværu alger-
lega lokað allri gangstéttinni og
vakið almenna og verðskuldaða
eftirtekt vegfarenda á kunnáttu
sinni í barneignum, og fullkom-
inni vankunnáttu í nauðsynlegri
gangstéttamenningu og háttvísi!
Þetta er ljótur umferða-ósiður
og háskalegur, og hvergi leyfður
né liðinn nema hér hjá oss! — v.
Snjór en ekki strákar.
NOKKRIR bæjarbúar hafa orð
á því, hve strákaótugtir hafi farið
illa með tré í görðum og gróðrar-
reitum að undanförnu. Við at-
hugun hefur komið í ljós, að nær
alls staðar, þar sem skemmdir
hafa orðið á trjágróðri, er snjó
um að kenna en ekki pörupiltum.
f stórhríðinni á dögunum var
frostlaust að kalla og hlóðst svo
,mikill snjór á trén, að nokkur
þeirra brotnuðu. Jafnvel 8—10
metra há birkitré þverbrotnuðr
af þessum orsökum. Eru þess
víða merki í görðum einstaklinga
og einnig í Lystigarðinum.
Sem betur fer vex skilningur
yngri sem eldri á því að trjá-
gróðurinn þarf vernd. Hins vegar
geta óvitar unnið smávöxnum
trjám hin mestu óþurftarverk, án
þess að gera sér það ljóst. Þar
þurfa hinir eldri að vera á verði.
Allir þurfa að vera samtaka um
að vernda fagran og nytsaman
gróður, en ekki skulum við
kenna einum eða neinum prakk-
ara um snjókomuna og .nefndar
skemmdir.
Höfðingleg gjöf
Það vekur sérstaka athygli,
þegar e-inn þegn úr fjölda ann-
arra jafngildra borgara sker sig
úr.og innir af hendi álitlega fjár-
upphæð til hjálpar eða menning-
ar héraði sínu.
Nýlega gerðist sá atburður, að
oddviti sveitarstjórnar Hrafna-
gilshrepps, Halldór Guðlaugsson,
átti 70 ára afmæli, sem sveitung-
ar hans minntust með hófi að
Laugarborg. Við það tækifæri
gáfu þau hjónin, Halldór Guð-
laugsson og kona hárís, frú Guð-
ný Pálsdóttir, sveit sinni fimmtíu
þúsund krónur til menningar- og
skólamála.
Fyrir hönd skólanefndar þakka
ég innilega þessa höfðinglegu
gjöf og óska gefendum allrar
blessunar í framtíðinni.
Grund, 6. nóvember 1959.
Snæbjöm Sigurðsson.
Svíakonungur á fimmtíu
ára bindindisafmæli
Á þessu ári á Gústaf Adolf VI.
Svíakonungur merkilegt afmæli.
Hann ákvað það sem sé árið 1909
að verða algjör bindindismaður.
Og við þá ákvörðun hefur hann
staðið og aldrei neytt áfengra
drykkja í hálfa öld. Slík staðfesta
að vera þarna öðrum til fyrir-
myndar er aðdáunarverð, og það
er óhætt að fullyrða, að fordæmi
konungs hefur verið mikill
styrkur fyrir sænsku bindindis-
samtökin, enda eru þau hin
sterkustu í heimi. Mætti fordæmi
Gústafs Adolfs verða öðrum á
hærri stöðum til fyrirmyndar.
ÞANKAR OG ÞÝÐINGAR
Miklir andans menn eru stundum annars hugar
og undarlegir, en líklega hefur heimspekingurinn
Immanúel Kant metið. Er hann loks ákvað að
kvænast — eftir mikið hugarstríð — og fór heim til
stúlkunnar til að biðja hennar, þá kom upp úr
kafinu, honum til mikils angurs, að stúlkan hafði
flutt burt úr borginni fyrir 20 árum.
---,—o----- : ''
ÖRUGGARA!
Hvergi eru aðrar eins æsingar í áhorfendum á
knattspyrnuleikj um og í Suður-Ameríku. Láta
menn oft hendur skipta, ef þeim líkar ekki, og
dómarinn er í stöðugri lífshættu.
Fréttir herma, að knattspyrríudómari nokkur í
Brazilíu hafi fyrir skömmu keypt sér gamlan skrið-
dreka. í hvert sinn sem hann dæmir leik, hefur
hann skriðdrekann rétt fyrir utan svæðið, og þang-
að flýr hann, þegar áhorfendum mislíkar dómur.
-----o-----
VILHJÁLMUR KEISARI II.
Vilhjálmur II. Þýzkalandskeisari (1859—1941)
var eitt sinn með kvef og lét sækja lækni sinn, sem
gjarnan vildi róa keisarann og sagði, að hann hefði
bara ofurlítið kvef.
Keisarinn hvessti gramur á hann augun og
hrópaði:
— Eg hef mikið kvef — hjá mér er allt mikið!
Árið 1912 gat Vilhjálmur keisari komið því í
kring, að sér væri boðið opinberlega til Sviss. Við
móttökurnar í Zúrich var honum m. a. sýnt frægt,
svissneskt skyttuherfylki. Hann ræddi við ofurst-
ann, og þá áttu þessi orðaskipti sér stað:
Keisarinn: Nú, þið hafið þá 100 þúsund af þessum
ágætu skyttum.
Ofurstinn: Já, yðar hátign.
Keisarinn: Hvað mynduð þér nú gera, ef eg kæmi
með 200 þús. prússneska hermenn?
Oíurstimi: Við myndum hleypa af tvisvar!
Vilhjálmur keisari II. hélt sig kunna og geta alla
hluti. Eitt sinn gerði hann af sjálfsdáðum teikningu
af nýrri tegund herskips og afhenti þær flotaráð-
herra sínum.
Nú leið nokkur tími, og einn dag kom keisarinn.
að máli við ráðherrann og sagði:
— Þér hafið ekki sagt mér neitt frá teikningun-
um mínum að herskipinu. Er ekki allt í lagi með
þær?
— Ja, yðar hátign — é. . . .
— Voru vélarnar ekki sterkari en í öllum öðrum
skipum, sem nú eru til?
— Jú, yðar hátign.
— Eru ekki stálplöturnar þykkri og sterkari en í
nokkru öðru skipi í heiminum?
— Jú, yðar hátign.
— Og hefur það ekki fleiri fallbyssur en öll önn-
ur skip, sem byggð hafa verið?
— Jú, yðar hátign.
— Nú, hvers vegna heyri eg þá ekkert nánar frá
yður? Hvað er að skipinu mínu?
— I. . . . það — e. . . . það getur ekki flotið, yð-
ar hátign.
------o------
Sir Wilísam Wordsworth Fisher aðmíráll var yf-
irmaður brezka Miðjarðarhafsflotans á 4. tug
þessarar aldar. Hann var allra manna vörpulegast-
ur og hafði fullan skilning á virðuleik og mikil-
vægi stöðu sinnar.
Eitt sinn las hann upp guðspjallið við guðsþjón-
ustu í kirkju á Möltu. Er hann hafði lokið lestrin-
um, hvessti hann augun á söfnuðinn og skálmaði
svo til sætis síns. Um leið og hann gekk fram hjá
sætaröðinni, heyrðist lítil telpa hvísla:
— Mamma, er þetta guð?
Er aðmírálnum var sögð þessi saga seinna, þá
varð honum að orði:
— Það var ésköp eðlilegur misskilningur hjá
barninu.