Dagur - 07.09.1960, Side 5

4
5
Eigum við að snúa aftur?
FRAM AÐ síðustu og verstu tím-
um, jaínvel fram að síðustu mánuð-
um, áttu íslendingar því láni að fagna
að hafa hærri hundraðshluta sæmi-
lega efnaðra einstaklinga en þekktist
í öðrum Evrópulöndum. Bændasam-
tökin, verkalýðshreyfingin og sam-
vinnufélögin eiga drýgstan þáttinn í
þessari þróun. Á löggjafarsviðinu hef-
ur sú stefna orðið nokkuð ráðandi,
fyrir áhrif frá nefndum félagsmála-
hreyfingum, að ríkið styrkti einstakl-
inga til þjóðnýtra starfa og framtaks
og bætti kjör hinna bágstödduj Þessi
þróun, sem staðið hefur í 30 ár, er
hverjum ljós, sem vill hafa opin augu
og líta hlutdrægnislaust á málin, og
hún er flestum gleðiefni, enda aðals-
merki hins íslenzka þjóðfélags. Onnur
öfl, sem ekki verða á neinn hátt
kennd við innlenda félagsmálaþróun,
hafa einnig verkað örfandi og flýtt
margþættum framkvæmdum, þótt
þau hafi líka komið nokkru losi á
efnahagskerfi þjóðarinnar í heild.
Þeir tveir stjórnmálaaflokkar, sem
að núverandi ríkisstjórn standa, hafa
mikið á sig lagt til að reyna að sanna
þjóðinni hlutdeild sína í hinni miklu
uppbyggingu, og Iáta þakka sér hin
viðurkenndu, ágætu lífskjör, sem fs-
lendingar hafa aldrei áður þekkt, og
auðvitað er engum stjórnmálaflokki
alls varnað. En rétt er að geta þess, að
minni samstarfsflokkurinn, Alþýðu-
flokkurinn, er algert handbendi í
þessari ríkisstjóm og ræður þar engu.
Með tilkomu núverandi ríkisstjórnar
er brotið blað í stjórnmálasögu lands-
ins. Með efnahagsráðstöfunum henn-
ar er snúið við á framfarabrautinni,
sem farin hefur verið síðan 1927. Rík-
isstjómin ætlar að endurvekja hina
hörmulegu tíma þegar fáir, ríkir ein-
staklingar voru allsráðandi. Efnahags-
ráðstafanirnar efla þá ríku, en ganga
á hlut hinna fátæku. Hinir ríku fá
stórkostlegar skattalækkanir, eins og
hér hefur oft verið sýnt fram á með
tölum, sem ekki hafa verið vefengdar.
Barátta stjórnarinnar gegn samvinnu-
félögunum og verkalýðshreyfingunni
stefnir að sama marki, svikin við
bændur í fyrra voru af sama toga.
Markmiðið er að lama þau samtök,
sem bezt hafa dugað almenningi til
efnalegs sjálfstæðis. Að lögfesta helm-
ingi hærri útlánsverti en nokkurs
staðar þekkjast í nálægum löndum,
innheimta 550 milljón króna sölu-
skatta á einu ári og hækka allt verð-
lag um þriðjung, og banna á sama
tíma að kaup hækki samkvæmt vísi-
tölu, er harkaleg árás á lífskjör al-
mennings. — Hin stjórnmálalegu átök
nú standa raunverulega um það, hvort
fjármagn og fyrirtæki skuli vera í
höndum fárra og ríkra til ráðstöfunar
eða fram haldið á þeirri braut, sem
gerði Iífskjör almennings jafnari og
betri en í nokkru landi öðru.
Stjómarflokkarnir segja, að hröð
uppbygging og almenn velsæld
borgaranna hafi ekki verið á nægilega
traustum grunni byggð og benda á er-
lendar skuldir. Einmitt vegna er-
lendu lánanna höfum við búið við ört
vaxandi þjóðartekjur og eigum létt-
ara með vexti og afborganir vegná
uppbyggingar atvinnuveganna, en
nokkru sinni áður. Harkaleg stöðvun
er því gerræði af íhaldsrótum runnið.
Minnísvarði Jóseps Björnssonar
afhjúpaður að Hólum ll.sepf.
K. R. vann Akureyringa 5:2
Feikna mannfjöldi horfði á kappleikinn
Feikna mannfjöldi horfði á
kappleik ÍBA og KR síðastlið-
inn sunnudag. Leikurinn hófst
kl. 4 e. h. og kusu Akureyring-
ar að leika í suður, undan dálít-
illi norðan golu. KR-ingar hófu
leikinn, en höfðu ekki langt far-
ið er Akureyringar náðu knett-
inum og léku saman að vítateig
KR, en þar náði varnarleikmað-
ur knettinum og spyrnti út af.
Einkenndu útafspyrnur mjög
vörnina í þessum leik.
KR-ingar fóru rólega af stað
og virtust framan af vera held-
ur taugaóstyrkir. Aftur á móti
voru Akureyringarnir miklu
ákveðnari og sýnilega með mik-
inn baráttuvilja, enda búnir að
fá ofurlítið sjálfstraust frá síð-
ustu tveim leikjum íslands-
mótsins.
Ekki skapaðist hætta við
mark fyrr en á 10. mín. er Orn
Steinsen komst í skotfæri við
mark Akureyringa, en spyrnti
langt yfir. Nokkru síðar sóttu
Akureyringar fast að KR og
skallaði Steingrímur að marki,
en knötturinn fór beint í fang
markmannsins. Nokkru síðar
áttu Jakob og Skúli skot af
stuttu færi á mark, en þau
lentu í varnarleikmönnum KR,
sem allir voru komnir inn á
markteig, öðru skotinu bjargað
á línu. Þá var Ragnar litlu síðar
kominn inn fyrir vörn KR og
átti hörkuskot á mark, en beint
í markmann. Akureyringar áttu
á næstu mínútum hvert tæki-
færið af öðru, sem ekki nýttust
þó, og voru KR-ingar heppnir
að fá ekki á sig 2—3 mörk í
þessari lotu.
Fyrsta mark leiksins kom á
19. mín, er Páll Jónsson, h. út-
herji, tók hornspyrnu vel fyrir
KR-markið og Steingrímur
hoppaði upp úr þvögu sem
myndaðist við markið og náði
að skalla mjög laglega í mark.
Við þetta færðist fjör í leikinn
og nokkuð mikil harka, og
hlutu menn í báðum liðum
marbletti og skrámur og gengu
margir haltir út af í leikslok.
KR-ingar áttu nokkur snögg
upphlaup að marki Akureyr-
inga og fæst þeirra hættuleg.
Á 33. mínútu skapaði Ellert
tækifæri, en Einar bjargaði með
því að slá knöttinn út.
Rétt fyrir leikhlé fékk Þór-
ólfur Beck knöttinn nokkru
fyrir framan vinstra vítateigs-
horn, lék á 3 varnarleikmenn
og skoraði.
Fyrri hálfleik lauk með jafn-
tefli, en eftir tækifærunum og
gangi leiksins hefði ekki verið
ósanngjarnt að leikar stæðu 1
gegn 3 eða 4 mörkum fyrir Ak-
ureyri.
Síðari hálfleikur hófst með
sókn Akureyringa, en KR-ingar
fóru nú að færast í aukana, og
nokkru eftir skoraði Sveinn
Jónsson eftir að markm. Akur-
eyringa hafði slegið knöttinn
út, og nokkru síðar er Sveinn
aftur að verki og skoraði eftir
samleik við Orn Steinsen.
Á 14. og 15. mín. áttu Akur-
eyringar sóknarlotu að KR-
markinu og áttu Ragnar og
Steingrímur hörkuskot á mark,
en hvorutveggju lentu beint í
markmann.
Einar Helgason markvörður
varð stuttu eftir að yfirgefa
völlinn vegna meiðsla, en í
hans stað kom Jón Steinbergs-
son.
Á 20. mín. síðari hálfleiks
komst Þórólfur með knöttinn
inn fyrir vörn Akureyringa og
vippaði honum laglega yfir Jón
markvörð og lenti knötturinn í
vinstra horn marksins. Á 25.
mín. skapast hættulegt færi við
mark Akureyringa, en innherji
KR spyrnti föstu skoti að
marki, en knötturinn lenti í
stöng, en hrökk til Þórólfs, sem
spyrnti viðstöðulaust að marki,
en fram hjá.
Akureyringar létu samt eng-
an bilbug á sér finna og sóttu
um hríð fast að marki KR, og á
32. mín. skorar Jakob fyrir Ak-
ureyri með hörkuskoti. Á síð-
ustu mínútunum fær Sveinn
boltann vel fyrir frá Þórólfi og
skoraði síðasta mark leiksins.
Lauk leiknum með sigri KR
5:2.
Leikurinn.
í upphafi sóttu Akureyringar
mun meira og voru ákveðnari
og fljótari á knöttinn en KR-ing
ar, og virtust ekki með neinn
glímuskjálfta. Aftur- á móti fóru
KR-ingar sér hægt og leikur
þeirra var fálmkenndur framan
af. Góðum samleik brá fyrir hjá
báðum liðunum, en er líða tók
á leikinn var meira um langar
útspyrnur hjá KR-ingum og
leikur Akureyringa nokkuð til-
viljanakenndur. Hliðarverðirn-
ir, Bjarni og Magnús, oft of
framarlega, svo og vinstri bak-
vörður, Sigurður Víglundsson,
sem stundum var skilinn eftir
fram á miðjum velli. Af þessu
varð aðstaða Jóns miðframvarð-
ar erfið. Hann er langbezti
varnarleikmaður Akureyringa,
og átti að gæta Þórólfs Beck,
og varð hann oft að hugsa bæði
um h. útherja og h. innherja
KR, sem Bjarni og Sigurður
misstu oft inn fyrir sig. Siguróli
h. bakvörður þurfti einnig oft
að grípa inn í vörnina vinstra
megin og bjargaði þannig a. m.
k. tvisvar. í fyrri hálfleik var
Steingrímur virkasti maður
framlínunnar og átti mjög góð-
an leik, en í síðari hálfleik elti
Hörður Felixson hann eins og
skuggi og gaf honum ekki ráð-
rúm til neinna stórræða. Jakob
var duglegur og snar, og hann
og Steingrímur, eiga ótvírætt
heima í landsliðinu. Skúli og
Páll hafa sýnt mjög mikla fram-
för í sumar. Ragnar lék nú sinn
fyrsta leik með Akureyringum
í sumar. Hann er leikinn með
knöttinn, en orðinn nokkuð
þungur.
Einar markvörður skilaði sín-
um hlut vel, þrátt fyrir meiðsli
sem hann fékk. Illt er að eiga
ekki æfðan varamann í markið,
þegar markmaður þarf að yfir-
gefa völlinn.
Þórólfur Beck var langbezti
maður KR, og var gaman að sjá
hina ágætu knattmeðferð hans
og leikni. Einnig var Sveinn
Jónsson virkur og skoraði hann
3 mörk í leiknum. Hörður Fel-
ixson var sterkur í vörninni og
hafði nóg að- gera með að gæta
Steingríms. Áhorfandi.
Fyrir tæpu ári síðan ákváðu
búfræðingar frá Hólum, nem-
endur Jósefs J. Björnssonar,
fyrsta skólastjóra Bændaskól-
ans, sem kenndi við skólann
um 50 ára skeið, að reisa hon-
um minnisvarða heima á Hól-
um.
Var þá til gipsmynd (brjóst-
mynd) af Jósef, í eigu afkom-
enda hans, en mynd þá hafði
Ríkharður Jónsson myndhöggv-
ari gert. Var hún fengin til þess
að gera afsteypu í eir
eftir henni. Því var lokið er-
lendis í vetur, en í sumar hefur
stöpull verið gerður eftir teikn-
ingu Ríkharðs og er hann nú
fullgerður og eirmyndin kom-
in þangað, sem henni er ætlað
að standa. Hefur minnismerki
þessu verið valinn staður þar
sem húsakynni Búnaðarskólans
stóðu er hann hóf störf undir
stjórn Jósefs árið 1882.
Framkvæmdanefnd sú, er
fyrir máli þessu hefur staðið,
hefur í samráði við skólastjóra
Bændaskólans á Hólum, ákveð-
ið að afhjúpun minnisvarðans
fari fram síðari hluta dags,
sunnudaginn þann 11. septem-
ber n. k.
Hólasveinar munu fjölmenna
til skóla síns á sunnudaginn.
Það er tilgangur Hólasveina,
með því að reisa minnisvarða
þennan í fyrsta lagi heiðra
minningu hins mæta manns, er
við þröng kjör og erfið skilyrði
hóf brautryðjandastarfið og
kenndi þar í hálfa öld, og í öðru
lagi að reisa á Hólastað varða,
sem minni á þann áfanga, er
þegar hefur verið genginn hin-
um fornfræga stað til vegsauka
og íslenzkri bændamenntun og
bændamenningu til gagns og
góðs.
Nánar verður tilkynnt síðar
með hvaða sniði athöfnin fer
fram þann 11. september, en
þess er vænzt, að Hólamenn
mæti við þetta tækifæri heima
á Hólum.
RÆTT VIÐ LANDHEMÁNN ÁÐ BRÚUM í AÐALDAL
Fyrir nokkrum dögum hitti cg
þingeyska bóndann og rafvirkjann
Þorgeir Jakobsson á Brúunt í Aðal-
dal á förnum vegi, og bauð hann
mcr heim til sín til kaffidrykkju.
Boðinu tók ég fegins hendi, því
bæði er ég kaffimaður og hafði
áður haft blaðaviðtal í huga.
Fagurt er um að litast að Brúum,
svo að óvenjulegt er. Þar rétt hjá
eru Laxárfossar og hið víðfræga
umhverfi hinnar rniklu Laxárvirkj-
unar, svo og þau mannanna verk,
sem lýsa og ylja nærliggjandi sveitir
og kaupstaði.
Áfram — í mark!
SJALDAN hafa Akureyring-
ar verið svo fjölmennir og
áhugasamir við sitt glæsilega
og ágæta íþróttasvæði sem sl.
sunnudag.
Knattspyrnumenn ÍBA eru
sannarlega búnir að hita okkur
Akureyringum í hamsi oft í
sumar og á tvennan hátt. En
gott er, að komið gat þó loks í
ljós, hvað’þeir eiga til og geta
sýnt, þegar þeir vilja einhuga,
þegar þeir leggja sig fram að
vera fyrri til og hafa a. m. k.
helming keppninnar sín megin
í leiknum. Það hefði orðið þeim
sjálfum, íþróttinni og knatt-
spyrnuáhuganum í bænum mik-
ið áfall, ef þeir — „okkar
menn“ — hefðu hrapað strax
aftur úr 1. deild. Svo fór því
betur ekki, þótt nærri lægi.
Og næst skal keppt eftir sæti
í fremstu röð, — er ekki svo?
En þá verður að halda vel á
spilunum. Nú verður að tryggja
sér sterkan þjálfara og fylgja
honum vel. Þessa er og ekki
síður þörf, vegna yngri flokk-
anna. Og hvernig væri nú að
leita til knattspyrnuskóla í
Þýzkalandi? Þrír okkar knatt-
spyrnukappar, sem næst hafa
komist „landsliðsfrægðinni",
hafa notið þeirra og áreiðanlega
haft gott af. Mér er sagt, að
þar væri enn hægt að fá 6 vikna
dvöl fyrir 4—6 menn að kostn-
aðarlausu þar á staðnum.
Væri ekki ráð, — og það ráð
öðrum betra, — að senda þang-
að einhverja okkar efnilegu
drengja, sem til þess hefðu að-
stöðu?
Knattspyrnuráð hefur sýnt
áhuga og dugnað í sumar, og
bæjai’búar hafa greitt óvenju
mikið og vel til knattspyrnunn-
ar. Þeim væri það áraeiðanlega
mikið gleðiefni, ef það framlag
þeirra yrði til eflingar góðri
íþrótt, gerði „drengi okkar“ enn
hæfari en þeir voru sl. sunnu-
dag að mæta KR og öðrum slík-
um í drengilegum leik, og fái
hitað þeim enn rækilegar undir
uggum. Það kemur vissulega
ekki af sjálfu sér, kostar fé,
áhuga og reglusemi. En því
myndi þá líka fylgja fleira gott
og ’betra, jafnvel en margir
sigrar í 1. deild að sumri.
Sé okkur enn opin leið í
knattspyrnuskóla í Þýzkalandi
með góðum kjörum, vona eg að
knattspyrnpráð athugi þann
möguleika.
Með þökk og heillaóskum til
knattspyrnumannanna.
Jónas Jónsson, Brekknakoti.
Látið „rigna jafnt“-------
VIÐ, Akureyrarbúar (að
nafninu), sem búum við efsta
hluta Hrafnagilsstrætis, vildum
gjarnan koma þeirri spurningu
á framfæri þarna niðri við Ráð-
hústorgið, ef við næðum þang-
að út úr rykmekkinum, hvað
því veldur, að gata okkar er því
nær aldrei bleytt, eða á annan
hátt rykvarin. Við sjáum, að
vatnsbíll er á ferli flesta daga
og sumar götur vökvaðar jafn-
vel þrisvar á dag, eða álíka oft
og okkar gata hefur verið bleytt
samtals síðustu þrjá mánuði
þessa þurra sumars! Nú greið-
um við ríflegan vatnsskatt og
önnur gjöld til bæjarins, a. m,
k. á móts við aðra. E. t. v. eyð-
um við stundum miklu vatni, t.
d. þegar flíkur okkar verður að
þvo á ný, er þær hafa fengið að
hanga á snúru, þvegnar, til
þerris stutta stund!
Hrafnagilsstrætið liggur frá
austri til vesturs, svo sem þeir
flestir vita, sem kunnugir eru
landafræði bæjarins, og Venju-
lega blæs vindur frá norðri eða
suðri, þvert af götu á þvottinn,
lóðirnar og opna glugga. Um
götuna er mjög mikil umferð,
hús við hús á báðar hliðar og
tvær fjölskyldur í flestum
þeirra. Börnin eru þarna mörg
og leikvöllur enginn. Og svo er
þetta einnig önnur aðalleið
margra þeirra, sem búa í næstu
götum, sunnan og ofan við, og
þeirra, sem erindi eiga við íbú-
ana þar.
Við höfum leitað úrbóta bæði
hjá bæjarverkstjóra og þess, er
vökvuninni stjórnar, en árang-
ur enginn.
Sumarið hefur verið óvenju
þurrt, en drottinn lætur rigna
jafnt á réttláta og rangláta, og
hann hefur þó verið okkur vit-
und miskunnsamari en götu-
vökvastjórnarvöldin í bænum!
Hver ræður þar mestu? —
Þetta verður nú vonandi tekið
til athugunar- á næsta fundi
bæjarstjórhar. Og daginn fyrir
haustrigningarnar kemur svo
líklega vatnsbíllinn Hrafnagils-
strætið á enda! — Rödd úr ryk-
inu.
Akranesvísur.
EFTIRFARANDI stökur eru
á sveimi manna í milli hér í
bænum:
Þeim hefur gefizt lítið lán
og láðst að stokka spilin vel,
sem halda betri Hálfan-dán
en heilan leik með Daníel.
Ymsir telja ölóðan,
enda létt að sanna,
Bensa Gröndal bölóðan
byggðum Skagamanna.
ÞORGEIR JAKOBSSON,
bóndi á Brúum.
Sá hét Jé>n Kristjánsson, er bjó á
Brúum næstur á undan Þorgeiri
Jakobssyni. En er hann hætti bti-
skap upp úr 1820, var jörðin nytj-
uð trá prestssetrinu Gren jaðarstað,
sem átti jiirðina. En Brúar voru í
ábúð allt frá 14. öld samkvæmt
gömlum heimildum, en höfðu verið
í eyði í meira en 100 ár, þegar Þor-
geir tók sér þar bólfestu ásamt Ol-
öfu Indriðadóttur, konu sinni, og
reisti allt frá grunni. Þorgeir er
fimmti ættliður írá Jóni ]>essum,
svo sem margt góðra manna, .eins
og þrír síðustu alþingismenn sýsl-
unnar.
Að Brúum hefur þeim hjónum
vegnað vel, þrátt fyrir eríiðleika
frumbýlingsáranna. Þar er vel hýst,
allmikil ræktun og heimilið mjög
myndarlegt.
Margt húsmuna vitnar um dvöl
þeirra hjóna að Laúgum, svo scm
algengt er að sjá í Þingeyjarsýslum
og víðar. Sunnan undir hvítu í-
búðarhúsinu cr sté>r og íagur skrúð-
garður, tómstundavinna húsmóður-
innar.
Þorgeir er áhugasamur ung-
mennafélagi, einn af fyrstu nem-
endum Laugaskóla, ráðsmaður þar
síðar, varð rafvirki og einn a£ land-
námsmönnum aldarinnar. Hann er
skarpgreindur, minnugur og marg-
íróður.
Hvenœr byggðir pú petia nýbýli,
Þorgeir?
Á árunum eftir 1930. Tímarnir
voru erfiðir þá, kreppan alkunna
þrengdi hag manna, svo að flestir
börðust í bökkum, ekki sízt nýbvl-
ingarnir. Styrkir til nýbýla voru þá
engír, en aðeins lán. Búsafurðir
voru nær verðlausar, og tekjur
manna harla litlar, þótt vinnutím-
inn væri oftast langur.
Þú hefur náð landinu undan
prestssetrinu Grenjaðarstað?
Stórbýlinu Grenjaðarstað var
skipt um eða eftir árið 1930. Þá
urðu deilur miklar um réttmæti
þess að skipta jörð þessari. En Jón-
as Jónsson, sem þá þar dóms- og
kirkjumálaráðherra, tók af skarið.
Nú eru sex góðar bújarðir, þar sem
áður var ein, sex fjölskyldur, þar
sem áður var ein. Siimu sögu er að
segja um Múla. Þar var stórbýli, og
fátækir og lítils m'egnugir leigulið-
ar, sem urðu að sitja og standa eins
og störbóndinn vildi og áttu marga
hluti undir högg að sækja, einnig
þar.
Hver er svo reynslan af pessari
stefnu?
Hún er nú fyrir allra augum, og
Þorgeir bendir mér á hin myndar-
legu býli. Þá urðu önnur umskipti,
sem ekki voru síður ánægjuleg,
sagði Þorgeir. Sveitarbragurinn
varð allur annar. Meiri jöfnuður
varð á lífsafkomu, og ekki sjálf-
sagður hlutur, að prestar og aðrir
stórbokkar sætu yfir annarra hlut.
Nú eru sumar gömlu hjáleigurnar
orðnar .stórbýli. Hins vegar má víða
sjá niðurníddar prestssetursjarðir,
þó að það sé ekki hér að Grenjaðar-
stað.
Hvernig slóð á pvi, að pú byrj-
aðir að fást við rafrnagn?
Áhugi minn fyrir því vaknaði
fyrir alvöru, þegar ég átti þess kost
að vinna með Bjarna heitnum Run-
ólfssyni frá Hólrni við uppsetningu
nokkurra heimilisrafstöðva í Bárð-
ardal og í Ljósavatnshreppi. Þá
opnaðist nýr heimur fyrir mig. Þessi
mál kynnti ég mér svo rneira síðar.
Árið 1930 fór ég til Reykjayjkur, og
byrjaði að vinna við raflagnir o. fl.
Ég átti leið um Akureyri og liitti
þá Frítnann B. Arngrímsson og
ræddi við hann hluta úr tveirn dög-
um. Hann var þá hrumur orðinn,
en svo brennandi í andanum og
fullur áhuga og áætlana, að ég
hreifzt af honum ekki síður en af
Bjarna. Þeir voru annars manna
ólíkastir. Bjarni var liið mesta ljúf-
menni í umgengni og allri sam-
vinnu og jafnan kátur. Frímann
hafði erfiða skapsmuni en mun
hafa verið lengra á undan samtíð
sinni en Bjarni og líklega of langt
til þess að kunnátta hans kæmi að
fullum notum. — Rafstöðvarnar
hans Bjarna ganga ennþá og hafa
sparað fjölda heimila stórar fjár-
fúlgur öll þessi ár. En hugsjónir
Frímanns eiga líka sinn þátt í þyí,
sem síðar var gert í virkjun íali-
, vatna hér á landi.
Hvað ertu búinn að setja upp
margar rafslöðvar?
Þær munu vera á milli 15 og 20
talsins í Þingeyjarsýslum, fyrst með
aðstoð Bjarna frá Hólmi og síðar
með þeim Birni á Ljósavatni og
Jóni í Ártúni, sem þú hefur áður
sagt lesendum Dags lrá. Auk þess
hef ég lagt innanhúslagnir í meiri
liluta þeirra sveitabæja í miðhluta
Þingeyjarsýslu, sem fengið liafa raf-
magn frá Laxárvirkjun.
Og auðvitað hefur pú byggt pina
eigirt rafstöð?
Já, það gerði ég, um leið og ég
byggði hér íbúðarhús eða árið 1934,
en lagði hana niður þegar Laxár-
virkunin varð gerð hér við túnfót-
inn. Mín rafstöð varð þá heldur
lítilmótlegt mannvirki. Hins vegar
reyni ég að lijálpa öðrum til að
koma upp heimilisrafstöðvum eítir
því sem ástæður 'leyfa, og er það
áirægjulegt að eiga þátt í þeirri
þróun.
aðgerðir ckki til fullra bóta.
Þú gerðir einhvern lirna tillögur
um petta, ef ég man rétt?
Já, það gerði ég opinberlega
skömmu eftir áramót 1949. Þar
sagði cg meðal annars:
„Svo hagar til eystra, að suður frá
Haganesi liggur hraunhryggur, seni
heldur að Mývatni að vestan, er
hann nokkuð breiður, eða 500—
1000 metrar. Vestan undir hraun-
hryggnum koma fram lindir, senx
renna áfrarn í Laxá, og vaxa þær,
er vatnið hækkar. Austan þessa
hryggs leggur vatnið strax á haust-
in, og það er 4—5 metra djúpt og
jafnan kyrrt vatn, og allmikil uppi-
staða undir ísnum. Ef grafið væri
gegnum hrygginn, mætti veita all-
miklu vatnsmagni að upptökum
Laxár, er þörf væri á því. Lokur
yrði að hafa í rennu þessari. Væru
þær aðeins hafðar opnar, er út-
rennsli Laxár væri í hættu frá
krapastíflum."
Laxarfossarnir eru við túnjaðarinn á Brúum. (Ljósmynd: E. D.).
TVfvnrlin tpkin n tilnðinn n Rnuim nnrðnr vfir Aðaldal. — fT.iosmvnd

Þú hefur fyigzt vel með fram-
kveemd Lavárvirkjunar?
Það hefur verið fremur auðvelt
fyrir þá, sem næst búa. En snemma
var það draumur dalbúa að virkja
fossana liérna fyrir sveitirnar í
kring, eða allt frá því að fyrst heyrð-
ist nokkuð að ráði um rafmagn.
En fyrsta verulega umtalið um þá
framkvæmd mun liafa orðið, þegar
í ráði var að byggja alþýðuskóla í
sýslunni. En þá kom meðal annars
til álita að rejsa hann á þessum
slóðum. En það er um fossana að
segja, að eitt sinn voru þeir leigðir
erlendu fossafélagi.
Á einu af fyrstu búskaparáruin
mínum hér fengum við búendur í
nágrenni Grenjaðarstaðar Höskuld
Baldvinsson rafmagnsfræðing til að
koma austur og gera áætlanir um
virkjun fyrir 10—12 bæi, sem næstir
voru. Af framkvæmdum varð ekki
vegna fjárskorts. En fljótlega þar
á eftir var farið að ræða um stóra
virkjun fyrir Akureyri. Þá man ég,
að Þorsteinn Þorsteinsson, kunnur
íerðamaður á Akureyri, kom oft
hingað með sérfræðinga til athug-
unar á virkjunarmöguleikum hcr
og við Skjálfandafljót. Laxá varð
svo fyrir valinu, og rafveitusvæði
virkjunarinnar er stærra en flestir
bjuggust við að verða myndi, og í
aðalatriðum hefur rafveitan reynzt
vel.
Þvi tniður hafa hinar endurleknu
rafmagnstruflanir gert mörgum
gramt i geði.
Flesta vetur eða alla liafa orðið
truflanir í rennsli Láxár <vegna
krapastíflna við upptökin í Mý-
vatni. Néi er verið að reyna að bæta
xir því þar efra með skurðgreftri
og stíflum, og vonandi er, að það
takist sem bezt. Þó lxygg ég þessar
En þetta þóttu ekki spámannleg
orð á þeim tíma. Síðar mun þó
sænskur verkfræðingur hafa gert
mjög svipaða tillögu og einmitt
bent á sama stað. En því miður var
hans tillaga heldur ekki að neinu
liöfð.
Nú er unnið að skurðgrefti og
stíflun á öðrum stað, en vegna þess,
live vatnið er þar grunnt ofan við á
stóru svæði, kemur þetta aldrei að
fullum notum, svo senx reynslan
mun sýna, segir Þorgeir og er þung-
ur á brún.
Hvernig finnst pér búskapar-
horfur um pessar mundir?
Það horfði vel með framtíð land-
búnaðarins á síðustu árum og hefði
engu þurft að kvíða í þeim efnum,
ef svo hefði haldið.fram. En ég get
tekið undir það, sem bóndi í Þing-
eyjarsýslu sagði á síðastliðnum
vetri: Það eru óvenjuleg harðindi,
sem yfir okkur liafa dunið í vetur,
og mun slíkt vart þekkjast fyrr.
Þegar bóndinn var inntur nánar
eftir þessari fullyrðingú, benti
liann á ráðstafanir ríkisstjórnar-
innar og rnælti svo: Haldið þið að
nxeiri harðindi hafi steðjað að
bændum í seinni tíð — af manna
völdum?
Sérstaklega verður vaxtahækkun-
in þeim þung í skauti, senx nýlega
lxafa staðið í framkvæmdum eða
reist nýbýli á síðustu árum. Mjög
mikil lxætta er á, að þeir sligist fjár-
hagslega. Ráðstafanir ríkisstjórnar-
innar munu einnjg koma í veg
fyrir nýbýlastofnanir á næstunni,
segir Þorgeir Jakobsson að lokum,
og þakkar blaðið honum nxóttök-
urnar og svörin við spurningum
blaðsins og óskar þeinx hjónum og
fjölskyldu þeirra alls velfarnaðar.
-ED. j