Dagur - 17.09.1960, Blaðsíða 8

6
Ný laxategund gengur í ár hér
Er nefndur bleiklax og ættaður úr
Kyrrahafi en fóstraður af Rússum
Nýtt félagslieimili á Tjörnesi
Sunnudaginn 10. júlí í sumar
var vígt nýtt félagsheimili á
Tjörnesi. Hús þetta er byggt í
landi Hallbjarnarstaða, en þar
má telja að sé— sem næst mið-
sveitis.
Bygging hússins var hafin ár-
ið 1954. Það er um 900 rúm-
metrar að stærð. Rúmar í sæti
um 200 manns. Aðstaða er til
veitinga. Innrétting haganleg.
Byggingunni er að fullu lokið
að telja má og heildarkostnað-
ur orðinn um 810 þús. krónur.
Tjörneshreppur og Ungmenna-
félag Tjörnesinga gerðu með
sér samning um að koma upp
félagsheimilinu. Hreppurinn að
% og Ungmennafélagið að Vá.
Framkvæmdanefnd við^bygg-
inguna skipuðu:
1. Ulfur Indriðason, hrepps-
nefndaroddviti á Hérðinshöfða.
2. Árni Kárason, bóndi á
Hallbjarnarstöðum, formaður
Ungmennafélags Tjörnesinga.
3. Jóel Friðbjarnarson, bóndi,
Isólfsstöðum.
Bræðurnir Árni og Bjarki
Kárasynir, bændur á Hallbjarn
arstöðum, gáfu lóð undir félags-
heimilið, og er hún svo stór, að
þar á að geta orðið íþróttavöll-
ur.
Hver karlmaður í ungmenna-
félaginu gaf 15 dagsverk til
í Útigöimikindur I
: C O =
Stórutungu, 15. sept. — Síð-
astliðið haust fékk Héðinn
Höskuldsson á Bólstað vetur-
gamla á útigengna, hún kom
fyrir í fyrstu göngum. Á þessari
var sleppt með öðru heimtufé
eftir réttir og sást ekki meir
það haust, þótt leitað væri.
Nú í fyrstu göngum kom ær-
in aftur, eftir að hafa gengið úti
annan vetur á sömu stöðvum og
áður, en það er suður með
Skjálfandafljóti að vestan, norð-
an Kiðagils að Galthóii. Ærin
er væn, nú verður henni ekki
sleppt úr vörzlu, en sett á vet-
ur. Einnig komu fyrir tveir
rútar veturgamlir, útigengnir.
Þeirra var vart í vor um rún-
ing. Hrútarnir eru frá Stein-
kirkju. Fé þykir í rýrara lagi
og meiri munur einlembinga og
tvílembinga en oft áður. Síðasti
dagur, sem slátra á fé úr fram-
anverðum Bárðardal á Akur-
eyri, er 10. október. Oft hefur
verið þungt fyrir fæti með fé
þá leið svo síðla hausts.
Kartöfluuppskera er ágæt.
byggingarinnar. Aðrir verkfær-
ir karlmenn í sveitinni gáfu 9
dagsverk hver.
Allmargir burtfluttir Tjörnes-
ingar sendu peningagjafir til
framkvæmdarinnar.
Yfirumsjón við smíði bygg-
ingarinnar höfðu þeir smiðirnir
Þórhallur B. Snædal og Saló-
mon Erlendsson, en verkstjórn
annaðist Aðalgeir Fribjarnar-
son. Málningu framkvæmdi Sig-
urbjörn P. Árnason. Um raf-
lagnir sá Þorgeir Jakobsson,
Brúum.
Vígsluhátíðina, 10. júlí, sótti
margt fólk. Voru þar mættir
ýmsir Tjörnesingar langt að
komnir, — ásamt núverandi
sveitarbúum og nágrönnum, er
áður höfðu átt þar heima, eða
hlut átt að húsbyggingunni.
Ulfur Indriðason, oddviti,
setti samkomuna með ávarpi og
bauð gesti velkomna.
Því næst flutti Friðrik A.
Friðriksson, prófastur, predik-
un, en sálmar voru sungnir
fyrir ræðu hans.
Ulfur Indriðason gerði ýtar-
lega grein fyrir byggingu fé-
lagsheimilisins og þakkaði
þeim, er að höfðu unnið, og
samhug sveitarbúa.
Árni Kárason talaði um fram-
kvæmd málsins af hálfu Ung-
mennafélags Tjörnesinga og
þakkaði vel unnin störf við
byggingu félagsheimilisins.
Karl Kristjánsson, alþingis-
maður, sem um langt skeið
hafði verið formaður Ung-
mennafélags Tjörnesinga og
einnig oddviti Tjörneshrepps
fyrir þrem áratugum, bar sam-
an aðstöðu til félagsstarfsemi
þá og nú — og árnaði sveitinni
hamingju með félagsheimilið.
Snæbjörn Jónsson, trésmíða-
meistari frá Reykjavík, giftur
Önnu Friðriksdóttur frá Hall-
bjarnarstöðum, flutti ávarp og
færði félagsheimilinu gjöf frá
þeim hjónum: fundahamar, er
hann hafði smíðað, vandaðan
(Framhald á 7. síðu.)
Öðru hvoru auðga nýjar teg-
undir landdýra og fiska landið
okkar og sjóinn umhverfis það.
Fuglar fljúga yfir höfin og taka •
hér bólfestu, dýr eru flutt inn,
svo sem minkurinn og áður
hreindýr. Á síldveiðunum var
kolmunninn hinn mesti skað-
valdur í sumar, en ekki er
kunnátta fyrir hendi að nota
hann, og ekki hefur orðið vart
við hann áður að neinu ráði.
Og svo er það kynjafiskurinn
í Skjálfandafljóti. — Rannsókn
hefur leitt í ljós að fiskurinn sá
var enginn vanskapningur og
þaðan af síður nýtt afbrigði,
heldur laxategund, sem kennd
er við Kyrrahaf, en áður gjör-
samlega óþekkt í norðurhöf-
um. Sú skýring er þó á ferðum
þessa fisks, sem kallaður er
GÖNGUR OG RETTIR
Þessa daga renna stórir og
lagðprúðir fjárhópar til rétt-
anna víðs vegar í sveitum. —
Göngur og réttir eru tilhlökk-
unarefni ungra og gamalla og
kannski mesta hátíð ársins,
næst á eftir jólum. Og göngur
og réttir breytast ekki. Vél-
knúnum tækjum verður lítt við
komið, hundur og hestur eru
enn á ný hinir ómissandi föru-
nautar mannsins um óbyggðir
og öræfi. Hundgá, hó og kinda-
jarmur bergmálar. Flest full-
orðna féð rennur rakleitt heim
á leið þegar það verður manna
vart, rennur sínar einkennilega
lögðu slóðir, en sumt forystufé
og fjallafálur leita allra bragða
til undankomu og sleppur oft í
fyrstu göngum. Sæluvist sauð-
fjárins í heiða- og fjallalöndum
er að ljúka.
Frá fornu fari var sauðfjár-
búskapur aðalatvinnuvegur ís-
lendinga, og enn er hann veru-
legur og vaxandi. í haust verð-
ur lóg.að yfir 700 þús. fjár. Enn
leggur sauðféð til þann bezta
hátíðamat, sem íslendingar
þekkja, og verðmæta ull.
Jafnskjótt og fjárbreiðurnar
renna til réttar, er frelsi þeirra
lokið, en um leið hafa þær gef-
ið landinu svip og líf og komið
með hreinan og ferskan fjalla-
blæinn til mannabyggða.
Ekki eintóm rómantík.
En göngur og réttir, og allt
sem þeim fylgir, er síður en svo
eintóm rómantík. Margra daga
göngur í verstu veðrum reyna á
karlmennsku, ratvísi og still-
ingu, og fjárrag og haustslátr-
un hefur sínar ömurlegu hliðar.
Val líflamba og vetrarfóðrun
sauðfjárins er framundan og
hið mesta vandaverk. Að þessu
sinni eru bændur þó svo vel
settir að hafa fullar hlöður af
heyi, en fóðurskorturinn hefur
fylgt sauðfjárræktinni hér á
landi eins og skuggi, svo langt
sem sögur herma.
Sauðfjárræktin er svo sam-
gróin fólki, að jafnvel í mesta
þéttbýlinu, þar sem ómöguleg-
ast er til sauðfjárbúskapar, er
fjöldi manns, sem leitar sálu-
bótar í kindakofa, og sennilega
verður það svo enn um sinn.
bleiklax, og er minnstur fimm
tegunda laxfiska, er þar eru, að
Rússar og Bandaríkjamenn hafa
■ sétt miiljónir bleiklaxaseiða í
ár, sem falla í Atlantshaf. —
Fregnir hafa borizt af því, að
lax þessi sé farinn að ganga í
norskar ár, og nú í sumar hafa
nokkrir bleiklaxar veiðzt á
stöng og í net á Norðurlandi.
Laxinn er smávaxinn, eða tal-
inn um 50 sm. fullvaxinn, og
IV2—2 kg. að þyngd. En þessi
laxategund er bráðþroska og
nær fullri stærð á tveim ár-
um, að því er fréttir herma, -og
góður er hann talinn til átu. —
Bleiklaxinn gengur í ár til að
hrygna og deyr að hrygningu
lokinni eins og allir Kyrrahafs-
laxar.
Sennilegt er, að einhverjir
bleiklaxar hafi hrygnt í íslenzk-
um ám í sumar. Reynslan sker
svo úr því, hvort hinn nýi borg-
ari hefur- þau skilyrði hér, sem
nægja honum til landnáms
meðal annarra nytjafiska. —
Margir telja sennilegt, að svo
verði.
•iiiiiiitittiititmiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiintiiiiiimiiiii*
I FLYTJAÚT I
I LIFANDI ÁL I
Loftur Jónsson, sem m. a.
hefur nýlega flutt út kola og
lax með flugvélum, hefur samið
við bændur á SnæfeJlsnesi og
víðar um álaveiðar- Hgnn ætiar
svo að flytja álinn út lifandi í
þar til gerðum umbúðum til
Hollands.
Nokkur vandkvæði eru á
veiðunum, svo og flutningnum,
en álar eru lífseigir, sem kunn-
ugt er, og svo eru þeir hið
mesta hnossgæti og í háu verði.
Við ísland eru taldar tvær
álategundir, sem koma hingað
á sumrin og ganga þá upp í ár
og vötn, en hverfa héðan á
liaustin.
Þótt flytja eigi álinn lifandi
til Hollands, á að reykja hann
þar og síðan selja hann neyt-
endum.
1111111111111111111
111111111111111111
1111 ■ 1 ■ 111 ■ ■ 1 ■ 11 ■ 111
iiiiiiliiiiiiliiiin
111111 ■ 111 ■ 11111111«»
Frá kaupstaðaráðstefnimiii á Siglufirði
í fyrri viku var haldin á
Siglufirði kaupstaðaráðstefna
bæjanna á Vestur-, Norður- og
Austurlandi. Formaður samtak-
anna, Magnús E. Guðjónsson,
bæjarstjóri á Akureyri, setti
ráðstefnuna og flutti skýrslu
stjórnarinnar. Forseti var kos-
inn Baldur Eiríksson, forseti
bæjarstjórnar Sifjlitfjrú'ðar.
Kaupstaðaráðstefnan sam-
þykkti eftirfarandi:
„Fulltrúafundur kaupstað-
anna á Vestur-, Norður- og
Austurlandi, haldinn á Siglu-
firði dagana 9.—11. september
1960, ítrekar fyrri samþykktir
um endurskoðun laga um hluta-
tryggingasjóð og leggur áherzlu
á, að því verki verði hraðað.
Jafnframt bendir fundurinn á
nauðsyn þess, að síldveiðideild
sjóðsins greiði bætur vegna
aflabrestsins á síldveiðum í
sumar, og telur að meðalafla-
magn það, sem bæturnar mið-
ast við, þurfi að hækka í allt að
5000 mál, með tilliti til stórauk-
ins útgerðarkostnaðar.“
„Fulltrúafundur kaupstað-
anna á Vestur-, Norður- og
Austurlandi, haldinn á Siglu-
firði dagana 9.—11. september
1960, telur brýna nauðsyn bera
til, að fram fari ýtarleg athiigun
á síldveiðum og iðnaði í sam-
bandi við sumarsíldveiðarnar
sérstaklega.
Skorar fulltrúafundurinn á
Alþingi að skipa nefnd í þessu
skyni og fái samtök kaupstað-
anna fulltrúa í þeirri nefnd.
Bendir fundurinn á nauðsyn
þess að komið verði upp fleiri
söltunarstöðvum á Austfjörð-
um og lánastofnanir veiti til
þess hæfileg stofnlán. Einnig
telur fundurinn, að íslendingar
eigi sjálfir að vinna úr sem
mestum hluta af saltsíldinni
með niðurlagningu og niður-
suðu. Með tilliti til þess mikla
skipastóls, sem árlega fer á
sumarsíldveiðar, er sjálfsagt að
athugun fari fram á fleiri að-
ferðum við síldveiðarnar en nú
tíðkast.
Fundurinn telur rétt stefnt
með þeirri tilraun, sem gerð
var í sumar á vegum síldarverk-
smiðjanna í Krossanesi og á
Hjalteyri með síldarflutninga-
skip og væntir þess, að þeirri
starfsemi verði haldið áfram.
Fúndurinn beinir þeim tilmæl-
um til ríkisstjórnar, að þeim að-
ilum, sem áhuga hafa fyrir að
byggja upp niðursuðu- og nið-
urlagningaverksmiðjur, sem
auka verðmæti sjávarafurð-
anna að miklum mun, verði
(Framhald á 6. síðu.)