Dagur - 23.12.1960, Page 5

Bagub
Framkvæmdir
TÆPLEGA þykir það fréttnæmt á
síðustu tímum þótt við blasi þær
köldu staðreyndir í bæ og byggð, að
framkvæmdir dragist saman og at-
vinna bregðist, svo markvisst hafa
valdhafarnir að því stefnt mcð efna-
hagsaðgerðum sínum. Sjávarútvegur-
inn er illa á vegi staddur, iðnrckstur
víða að dragast saman og ýmsum iðn-
fyrirtækjum þcgar lokað í Reykjavík
og fækkað starfsfólki hjá öðrum, verzl
unin hefur þegar dregizt sainan, og
margir telja, að það mcgi gott heita,
ef veltan helzt að krónutölu og hef-
ur vöruverð þó hækkað um þriðjung
og meira og einstaklingar geta hvorki
byggt sér hús, keypt sér bát eða hafið
búskap. Okurvextirnir sjá um það.
Um landbúnaðinn fórust Garðari Hall
dórssyni, alþingismanni, svo orð í
þingræðu fyrir nokkrum dögum:
„Öllum er kunnugt að í landbúnað-
inum hefur staðið yfir mjög stórstíg
uppbygging nú undanfarið. Það hafa
verð stigin risaskref á tiltölulega fá-
um árum. Þetta hefur verið nauðvörn
landbúnaðarins til að vcrða ekki und-
ir í samkeppninni um sambærileg Iífs-
kjör annarra stétta.
Tíðarfarið og árgæzkan á þessu ári
hefði átt að eðlilegum hætti að lyfta
verulega undir framkvæmdimar í
sveitum. Mild vetrartíð og ágæt sum-
artíð skapar vissulega skilyrði til um
bóta fram yfir lakara árferði. — Það
hcfði því mátt ætla að óvenju mikið
væri nú um alls konar framkvæmdir
í sveitum á þessu ári. Unnið væri með
mesta móti að jarðræktarframkvæmd-
um og mikið væri byggt bæði af íbúð-
ar- og peningshúsum því að enn er
mikið ógert í þeim efnum og þörfin
brýn.
En hverjar cru staðreyndirnar?
Það Iiggja eðlilega ekki cnn fyrir
fullnaðarskýrslur urn þctta, þar sem
árið er ekki að fullu á enda. Samt er
liægt nú þcgar að sjá í stórum drátt-
um hvernig þetta hefur gcngið á ár-
inu, hvað gert hefur verið.
Skurðgröfur Vélasjóðs hafa á þessu
ári grafið um 20% minna en á árinu
1959. Það fóru ekki einu sinni allar
gröfurnar í gang á sl. 'vori.
Nýrækt liefur minnkað á þessu ári,
samanborið við árið 1959 í
Ámessýslu rúmlega 30%
Rangárvallasýslu um 40%
Eyjafjarðarsýslu um 24%
S.-Þingeyjarsýslu um 24%
Þegar þess er gætt, að 1959 voru
þessar sýslur með 44% af allri ný-
rækt í landinu, er Ijóst hversu mikil
áhrif þessi stórkostlegi samdráttur í
þessum sýslum liefur á heildarmynd-
ina í ár. H. u. b. alls staðar er nú
einnig miklu minna um undirbúning
nýrækta fyrir næsta ár, þannig, að
samdrátturinn mun enn aukast gífur-
lega á næsta ári.
Þá hafa byggingar dregizt enn
meira saman á þessu ári, t. d. hafa
byggingar steinsteyptra hlaða dregizt
saman sem hér segir:
í Árnessýslu um 49%
í Rangárvallasýslu uin 69%
f Eyjafjarðarsýslu um 56%.“
VotheyShlöðubyggingar hafa þó
minnkað til muna meira í þessum
sýslum.
Hugleiðingar
Góð skáldsaga
Höfundur: Johan Bojer.
Útgefandi: Bókaútgáfan Fróði.
Komin er á bókamarkaðinn
skáldsagan Dýridalur eftir
Johan Bojer, en séra Sveinn
Víkingur þýddi. Áður hafa
birzt nokkrar sögur á íslenzku
eftir Bojer og eru kunnastar
af þeim Ihnsta þráin, sem mjög
var umtöluð á sínum tíma og
hin stórbrotna saga Síðasti vík-
ingurinn.
Bækur eftir öndvegishöfunda
Norðmanna hafa löngum verið
vinsælar hér á landi, og svo
mun einnig verða um þessa
bók.
Dýridalur er sveitalífssaga.
Hún er „spennandi11 allt frá
byrjun, en rennur þó áfram
eins og fljót, sem er lygnt á
yfirborði, en vitað er, að í því
er mikill undirstraumur. Hjón-
in í Dýradal eru ólík, en stór-
brotin hvort á sinn hátt. Hans
var brokkgengur á yngri árum,
en Dýridalur tekur hann föst-
um tökum og gerir úr honum
góðan bónda. Þetta er á öðrum
þræði bók um samband manns
og moldar.
Fóstursonurinn býður eftir
því að krækja í reitur gömlu
hjónanna, en ber þó engan
þakkarhug til þeirra.
Fyrstu tveir kaflar bókarinn-
ar skýra frá eðlilegri þróun
þess mannlífs, sem þar er lýst.
En í þriðja kaflanum gerist ým-
islegt, sem kemur lesandanum
á óvart. En er ekki lífið sjálft
alltaf að koma okkur á óvart?
En lesið bókina og dæmið sjálf.
Bókaútgáfan Fróði gefur út
bókina og er frágangur ágætur.
Þýðingin fellur vel að efninu,
ekki sízt þar sem gázki og
glettni kemur fyrir. Bók þessi
er sambland af gamni og alvöru
og skemmtileg aflestrar í bezta
lagi.
Eiríkur Sigurðsson.
Gönml skemmtisaga
í nýjum búningi
Á ferð og flugi.
Frönsk skemmtisaga.
MÖRGUM, sem nú eru á miðj-
um aldri, mun það minnisstætt,
hve Nýjar Kvöldvökur voru
fyrr á árum mikill aufúsugest-
ur. Þær komu þá út mánaðar-
lega, fluttu framhaldssögur,
smásögur, fróðleiksþætti, ljóð
o. m. fl. Framhaldssagnanna
biðu menn í eftirvæntingu og
gleyptu þær í sig jafnharðan.
Nokkrar þessara ágætu skáld-
sagna hafa verið sérprentaðar á
seinni árum (Gullfararnir, Ben
Húr, Víkingurinn) og má ör-
ugglega fullyrða, að betra
skemmtilestrarefni fá menn
ekki í hinum nýrri sögum. Ein
þeirra sagna, sem gerðu Kvöld-
vökurnar að vinsælasta
skemmtiritinu fyrir fimmtíu ár-
um, er nú nýútgefin. Þetta er
sagan Á ferð og flugi. Hún mun
að vísu ekki talin til listaverka
heimsbókmenntanna, en lista-
verk er hún þó á vissan hátt.
Einstæðar vinsældir hlaut hún
auðvitað fyrir hinn „spennandi“
söguþráð og mikla ævintýra-
blæ. Hinn kjarkmikli, bjartsýni
og léttlyndi Armand Lavarede
leikur af óvenjulegri snilld á ó-
vini sína, býður öllum hættum
og erfiðleikum birginn, kann
ráð við öllu og er þar að auki
fágætlega heppinn í viðskiptum
sínum við alls konar fanta og
hatramma andstæðinga. Hann
ferðast umhverfis hnöttinn, án
þess að eyða einu sinni þeim 25
centum, sem hann mátti eyða,
án þess að verða af verðlaunun-
um, er voru hvorki meira né
minna en nokkrar milljónir
króna. Fyrir drengilega fram-
komu, ráðsnilld og harðfylgi
tekst þetta, þótt tæpt stæði að
lokum. Inn í þessa ævintýra-
legu sögu fléttast skemmtilegt
ástarævintýri, sem löngum virð
ist vera mjög tvísýnt um hversu
enda muni, en því lýkur mjög
skemmtilega. Það er eins og
allt hljóti að heppnast þessum
fágæta bjartsýnismanni, sem
gefst aldrei upp, eygir ekkert
nema takmarkið (og hin tví-
þættu verðlaun) trúir á sigur-
inn, leikur sér stundum að voð-
anum, gerir andstæðinga sína
hlægilega og hagnýtir sér
heimsku þeirra og klaufaskap á
sprenghlægilegan hátt, svo að
þeir standa eftir gapandi af
undrun og örvilnan yfir ráð-
snilld Armands og heppni.
Hér er um að ræða sögu, sem
sameinar vel margt það, sem
ungir og gamlir vilja lesa sér
til dægrastyttingar. Hún ber
keim af þjóðsögu, þar sem örð-
ugt er að greina milli hins raun
hæfa og fjarstæðukennda, hins
sanna og ýkta. Maður fylgir
söguhetjunum um þekkta staði,
kannast örugglega við ótal-
margt, en er svo fyrirvaralaust
svífandi á „fljúgandi teppi“
ævintýrsins, sem á engan sinn
líka í veruleikans heimi.
Lestrarfélögin ættu ekki að
ganga framhjá þessari bók. Hún
mun enn eiga eftir að njóta mik
illa vinsælda og verða eftirsótt
dægradvöl. Kvöldvökuútgáfan
á Akureyri mætti gjarnan leita
betur í gömlum árgöngum N.
Kv. og gefa út fleira af skemmti
sögum þeirra. Þær eru sannar-
lega betri mörgu því, sem nú er
á boðstólum af slíku tagi.
Jóhannes Óli Sæmundsson.
Sjaljapin segir frá
Höfundur: Fjodor Sjaljapin.
Útgefandi: Kvöldvökuútgáfan.
Sjálfsæfisaga hins heims-
þekkta söngvara, Sjaljapins,
fjallar um æskuástir og lista-
líf.
Víða er frásögnin hrjúf. Höf-
undurinn mætti harðneskju
sem barn og ungur drengur,
var barinn miskunnarlaust og
hraktist milli skóla og oft svarf
sulturinn fast að. Og ástalífið
var gróft. En hin mikla og
fagra rödd leiddi Sjaljapin inn
á listabrautina og hinn óvenju-
lega frægðarferil.
Sjaljapin segir frá er bók full
af viðburðum, svo aldrei verð-
ur hlé á. Og atburðarásin er
hröð, svo engum leiðist lestur-
inn.
Marga mun fýsa að vita hvern-
ig söngvarinn heimsfrægi segir
frá ævi sinni. □
Sól í liádegisstað
Höf: Elinborg Lárusdóttir.
Útgefandi: Bókaútgáfnan Fróði.
AÐALEFNI þessarar sögu, eru
sannsögulegt talið og frá 18.
öld og nokkrar sögupersónur
þekktir menn og konur í Skaga-
firði.
Þetta er 23. bók Elinbodgar.
Hún er tvíþætt og segir frá
deilum höfðingja og einkanlega
Björns sýslumanns við útlend-
inga og fl. og í annan stað frá
margslungnum ástamálum.
Bókin er skemmtileg aflestr-
ar. □
í TÍMANUM frá 29. nóv. 1960,
er frásögn Páls A. Pálssonar,
yfirdýralæknis, um gin- og
klaufaveikisfaraldur sem nú
geisar í Bretlandi.
Við lestur greinarinnar kom
mér í hug frásögn úr bókinni
„Þjóðlífsmyndir frá ýmsum tím
um,“ eftir Árna Óla.
Þar er sagt að árið 1762 hafi
borizt hingað með enskum
hrútum, 7 að tölu, sem sendir
voru til landsins, pest sú, sem
nær alveg hafi riðið islenzkum
landbúnaði að fullu, og gert
landið óbyggilegt með öllu.
Af heimildum úr „Árbókum
Espólíns“, segir þar svo um
veiki þessa sem nær alveg
gjöreyddi fjárbúinu að Elliða-
vatni, sem þá stóð með blóma,
taldi 227 kindur að blönduðu
kyni og 127 af íslenzku kyni
auk 9 hrúta, erlendra.
„Hafði hún ýmislegt atferli á
sauðfé, kom út á sumum með
þurrum kláða, vosum og skurf-
um, þurfti þá að klippa ullina
af.
En á öðrum kom bleytusuddi
um herðakambinn og svo hrygg
og síður í gegnum ullina, til
þess er ullarkápan losnaði af
hörundinu. í einu og var eftir
kvikan vot. Var sú miklu verri
og hættuegri en hin. Á sumum
kom mest á fæturna með bjúg
og bólgu svo klaufr leysti af.
Var það verst viðureignar og
varla ómaks vert að draga þær
kindur við líf, er með þeim
hætti sýktust, þótt etið gætu.
Þá voru enn nokkrar, sem
bólgur fengu í höfuðið og gróf
úr augun og féllu af horn,
bólgnuðu varir og tunga, og
þurfti þeim varla líf að ætla.“
Þá segir og, að í Þjóðskjala-
safninu séu til bréf frá forstöðu
manni fjárbúsins að Elliðavatni,
Hróbjarti Sigurðssyni til Magn-
ÞAÐ MUNDI nú margur mæla,
að mér væri sæmst að halda
mér við leistinn minn, en það
er nú orðið svo um efnahags-
lífið almennt, að þar er ekki
lengur eins dauði annars brauð
heldur öfugt — og kaupmaður
í þessum bæ lifir ekki síður en
aðrir borgarar bæjarins á
rekstri útgerðar og hraðfi’ysti-
húss hér í bænum — og þess
vegna þetta greinarkorn, að því
viðbættu, að ég er fæddur og
uppalinn í verstöð og stundaði
sjómennsku um árabil, þess
vegna er mér þessi atvinnuvegr
ur hugstæðari en aðrir.
Fyrir nokkrum árum komst
Útgerðarfélag Akureyringa í
allmikla fjárþröng, svo sem al-
kunna er. Þessi vandræði voru
þá leyst á tiltölulega einfaldan
hátt, foi’stjórinn hengdur og
byrðunum velt yfir á bæinn.
Nú mun enn vera að syrta í
álinn hjá þessu „óskabarni bæj-
arins“.
Það er auðvitað, að þeir
ágætu menn, sem eru í stjórn
ÚA og allir eru þekktir að vel-
vilja í bæjarmálum, eru ekki
að gera hverja skyssuna ann-
arri verri af illvilja. Það dettur
engum í hug, en það er margur
úsar Gíslasonar, amtmanns, og
séu þar ágætar heimildir um
hvað þar hafi gerzt veturinn
1,763.,
Pestin hafi breiðzt út með ó-
tfúlégúl ' hráða, og hafi á
skömmum tíma lagt undir sig
fé austur að Jökulsá á Sól-
heimasandi að sunnan og Skjálf
andafljóti að norðan, að undan-
teknu nokkru svæði á Vest-
fjörðum.
Þar segir eftir tlróbjarti frá
28. marz 1763. „Féð hefur strá-
dáið niður af óbeskrifanlegum
pestagtugum sjúkdómi, sem
byrjaði fyrst í þeim sterku
kuldum, sem gengu seinast í
febrúar. Féð hefur dáið án mis-
munar, það feitasta og magr-
asta,út um allan kroppinn feng-
ið stórar bólur með þykkum
greftri í, svo þétt sem á mönn-
um í almennilegri bólusótt, en
miklu stærri.
Ég hef ætíð sprengt á þeim og
kreist úr materíuna, en hafa
orðið jafnóðum fullar, þar til
kindurnar hafa um síðir lagt
sig með stórum harmkvælum
til að deyjá, með ofboðslegri
uppþembu og suddaútslætti um
allan búkinn, svo af hefur rok-
ið sem' heitu vatni, og mátt
strjúka ullina af skinninu með
hendi manns.“
Er ekki eitthvað skylt með
þessum lýsingum frá árinu
1762—3 og sjúkdómslýsingu
dýralæknisins. Þó álitið sé, að
gin- og klaufaveiki hafi aldrei
borizt til íslands. (Aðsent).
| FIMMTUGUR |
Baldur Eiríksson, hinn kunni
hagyrðingur, (Dvergur) er
fimmtugur í dag. — Dagur árn-
ar honum heilla og þakkar
honum ánægjuleg kynni.
I Var það gin- og klaufaveiki? j
5
MMMIMMMMMM
a
borgarinn farinn að efast um
forsjá þeirra í útgerðarmálum
bæjarins. Þeim er þannig öfugt
farið við Sturlu — að enginn
maður frýr þeim góðs hjarta-
lags, en margur mun farinn að
efast um gáfnafarið.
Það er nú svo, að fjölmargir
íslendingar, auðvitað sérílagi
þeir eldri, sjá togaraútgerð í
rómantízku Ijósi aldamótaár-
anna, þegar mörlandinn mátti
láta sér nægja að dorga á hand-
færi á smákænum innan um er-
lenda togaraflotann. Þá var eng
in furða, þótt dugmiklir menn
teldur togara „afl þeirra hluta,
sem gera skal“, enda reyndist
svo. Tggaraútgerðin varð stór
lyftistöng efnahagslífs þjóðar-
innar.
Síðan hefur mikið vatn runn-
ið til sjávar og í dag virðist sem
landsmenn ættu að fara að
kunna sér nokkurt hóf um
þessa tegund útgerðar og á það
ekki sízt við okkur Akureyr-
inga.
Kaupin á tveim síðast keyptu
togurunum hafa reynzt meir en
vafasöm. Það er óneitanlega
sárt, að stjórnin skyldi alveg
skella skollaeyrum við því, sem
margir borgaranna klifuðu sí-
fellt á eftir að hvort tveggja
kom til, hraðfrystihúsið og út-
færsla landhelginnar, að það
hlyti að verða hér grundvöllur
fyrir öfluga bátaútgerð og á því
væri bráð nauðsyn að koma
slíkri útgerð á laggirnar. Nei,
þeir bættu við einum ryðkláfn-
um enn.
En það dugir ekki að rekja
harmatölur né ásaka menn fyr-
ir það sem liðið ér og þeir fá
ekki um bætt, en hitt finnst
mér sjálfsagt að skora á þá að
reyna að bjarga því sem bjarg-
að verður og vinda sér í að
bjarga því sem bjargað verður
og vinda sér í að kaupa eða
leigja þrjá 150 til 250 tonna
mótorbáta og gera þá út á línu
í vetur.
Þegar Hraðfrystihús Akureyr
inga var byggt, lét merkur tog-
áraskiþstjöri svo um mælt, að
það gæti valdið erfiðeikum við
rekstur togaranna, að ætla að
láta þá annast hráefnisöflun fyr
ir frystihúsið. Þetta hefur varla
reynzt ofmælt. Um þetta má
samt vafalaust deila, og það er
ekki hægt að draga neinar
almennar ályktanir af rekstri
togara ÚA síðasta árið, þar sem
um aflaleysi hefur verið' að
ræða og skipin orðin svo úrelt,
að varla getur verið um normal
an rekstur að ræða lengur. En
hvað sem þessu atriði líður, þá
hlýtur hitt að vera óumdeilan-
legt, að við byggingu hraðfrysti
hússins og útfærslu landhelg-
innar hafa skapazt hér hin
ákjósanlegustu skilyrði fyrir
rekstur stórra vélbáta, útilegu-
báta, með nýtízku fiskilestum.
Slíkir bátar eiga að geta sótt til
fiskjar, hvar sem er við landið
og skilað ágætu hráefni til
vinnslu. Þeir verða miklu þjálli
í rekstri en togararnir, það er
hægt að gera þá út á línuveiðar,
togveiðar eða síldveiðar eftir
því sem henta þykir hverju
sinni, og með slíkum bátaflota
og tveim togurum ætti hrað-
frystihúsinu að vera borgið.
Það getur oft reynzt nauðsyn
legt að „leggja" togurum um
lengri eða skemmri tíma. Það
er fáránlegur barnaskapur að
halda það regin glæp að hætta
um skeið starfrækslu atvinnu-
tækis sem ekki ber sig fjárhags-
lega. Það verður oft á tíðum að
teljast beinlínis skylda forsjár-
manna þess að gera það. En
hitt er í mörgum tilfellum jafn-
framt skylda þeirra hinna sömu
forsjármanna að afla annarra
tækja, ef kostur er, sem geta
leyst þau óstarfhæfu af hólmi.
Þetta á ljóslega við nú um tog-
ara Útgerðarfélagsins. Það ætti
í rauninni að leggja þeim öllum
á stundinni, en gallinn er bara
sá, að stjórninni hefur láðst að
hafa útgerðina það fjölbreytta,
að ekki kæmi jafnframt til
stöðvunar hraðfrystihússins.
Það getur vel verið rétt, að
við getum ekki lengur losnað
við neinn af togurunum, þó að
æskilegast væri að selja tvo
þeirra, en við eigum skilyrðis-
laust að mæta erfiðleikum
stundarinnar með kaupum ^ða
leigu á þrem 150 til 250 tonna
bátum. Það eiga orðið of marg-
ir bæjarbúar atvinnu sína og
afkomu alla undir rekstri hrað-
frystihússins og útgerðar í bæn
um, til þess að hér sé nokkur
fær leið til baka. Og það sem
fyrir liggur er því að sækja
fram á fleiri vígstöðvum, auka
fjölbreytni útgerðarinnar og
tryggja þannig rekstur hrað-
frystihússins. Það verður nógan
línufisk að fá fyrir Norðurlandi
í vetur. Það er ómögulegt að
bátar, sem geta legið úti og
sótt á mið Vestfirðinga og Aust
firðinga, sem hægast, geti ekki
hadið velli. Vel útbúnir
bátar af þessari stærð ættu
reyndar sem hægast að geta
sótt í Breiðabugt og alla leið
suður fyrir land ef þörf er á.
Það hljóta allir bæjarbúar að
sjá, að það er óhæfa að gera
hvort tveggja, að reka togarana
með stórfelldu tapi og láta jafn-
framt hraðfrystihúsið standa
ónotað. Togararnir verða greini
lega baggi um ófyrirsjáanlega
framtíð, en það verður dð
bjarga því sem bjargað verður
og það verður bezt gert nú með
kaupum stórra vélbáta.
„Vertu nú einu sinni snöggur,
Steinsen minn“, er haft eftir ein
um borgara bæjarins, þegar
hann þurfti að fá uppáskrift
bæjarstjóra á víxilkorn. Eins
ættu bæjarbúar nú að segja við
stjórn ÚA.
Ásgeir Jakobsson.
Áheit á Dalvíkur-
kirkju 1960
Sigurlaug Valdemarsdóttir 250
kr. — Jón Jónsson 200 kr. —
Hallur Jóhannesson 100 kr. —
í. A. 200 kr. — B. J. 200 kr. —
J. T. 50 kr. — Ásta Stefánsdótt-
ir, Húsavík, 200 kr. — P. A. 100
kr. — Kristín Óskarsdóttir 200
kr. — Guðjón Loftsson 500 kr.
— Þ. A. 50 kr. — Anna Ólafs-
dóttir 200 kr. — E. J. 100 kr. —
Hrönn Kristjánsdóttir 500 kr.
— Þ. V. 200 kr. — Sigurður
Bekk 150 kr. — R. G. 100 kr.
— Þóra Jóhannesdóttir 100 kr.
—■ Ónefndur 100 kr. — Þ. L.
55 kr. — Þuríður Magnúsdóttir
100 kr. — Guðlaug og Einar
200 kr. — Guðrún Júlíusdóttir
100 kr. — Laufey Jónsdóttir
100 kr. — Eva Kristjánsdóttir
100 kr. — Halldóra Gunnlaugs-
dóttir 100 kr. — Vilhelm Þórar-
insson 500 kr. — B. R. Á. 50 kr.
— Halldór Sigfússon 500 kr. —
Inga og Stefán 100 kr. — Arn-
gr. Jóhannesson 200 kr. — An-
ton Sigurjónsson 500 kr. —
Sveinbjörn Jóhannsson.100 kr.
— Kristján Hallgrímsson 200
kr. — Arngrímur og Sólveig
1.500 kr. — Jón Arngrímsson
100 ki\ — Stefanía og Skarp-
héðinn 1.000 kr.
Gjöf frá Sveini Friðbjörns-
syni 10.000 kr.
Beztu þakkir,
Stefán J. T. Kristinsson.
Æskulýðsráð á Sauðárkróki
Að tilhlutan Ungmennafélags
ins Tindastóls var á sl. vetri
boðað til undirbúningsfunda að
stofnun æskulýðsráðs Sauðár-
króksbæjar. Hafði ungmennafé-
lagið áður skrifað allmörgum
félagssamtökum í bænum um
málið og mættu á þessum undir
búningsfundi fulltrúar frá níu
félögum auk tveggja, kosinna
af bæjarstjórn. Á fundinum var
stofnun ráðsins undirbúin og
kosin 3ja manna nefnd til að
koma á stofnfundi þess.
Sunnudaginn 6. nóv. sl. var
svo stofnufundur Æskulýðsráðs
Sauðárkróks haldinn í Bifröst.
Var þar gengið frá stofnun þess
og reglur ráðsins samþykktar.
Að Æskulýðsráðinu standa
flest frjáls félagasamtök í bæn-
um auk bæjarstjómar, sem
hafði samþykkt nokkra fjárveit
ingu til æskulýðsmála á fjár-
hagsáætlun bæjarins fyrir árið
1960.
í framkvæmdastjórn voru
kosin þau séra Þórir Stephen-
sen, sóknarprestur, formaður,
Gunnhildur Magnúsdóttir og
Guðjón Ingimundarson.
Seint í nóvember hófust svo
föndurnámskeið á vegum æsku
lýðsráðsins.
Starfsemin er til húsa í
Templarahúsinu og fer kennsla
fram daglega á tímabilinu kl.
17 til 22. Kennd er bast- og tága
vinna, perlusaumur og leður-
vinna.
Leiðbeinandi er Gunnar Frið-
riksson, en hann tók þátt í
föndur- og handavinnunám-
skeiði því, er haldið var á veg-
um fræðslumálastjórnarinnar í
Reykjavík í haust.
Þátttakendur í námskeiðun-
um eru um 90 og er áhugi mik-
ill hjá hinu unga fólki fyrir
þessari nýbreytni.
Æskulýðsráð Sauðárkróks
hefur fyrirætlanir um fjöl-
breyttara starf seinni hluta
vetrar, og að búa hinum ungu
þegnum meiri möguleika til
aukins þroska og tómstunda-
iðju.
Er vel ef þessi nýhafni þáttur
æskulýðsmála hér í bæ getur
borið góðan árangur fyrir æsku
lýð bæjarins og vaxið með auk-
inni þörf fyrir holl tómstunda-
verkefni.
FULLORÐNIR LÍKA
BREYSKIR
segir ungur piltur í sambandi
við sjoppur o. fl. Fer grein
hans hér á eftir:
Ég vil gjarnan segja álit mitt
á spurningum húsfreyju í fok-
dreifum Dags þann 26. nóv.
1960.
Fyrst spyr húsfreyja hvort
okkur finnist æskilegt að hafa
„sjoppurnar“ opnar hvert
kvöld. Það eru mjög skiptar
skoðanir meðal unglinga á
þessu, en mér finnst að það
mætti stytta þann tíma sem að
þær eru opnar á kvöldin. Samt
vil ég ekki leggja til að þeim
sé lokað fyrir fullt og allt, því
þar sem ég þekki til, ber ekki
svo mikið á því að krakkar
hangi þar inni reykjandi. Ég er
sammála húsfreyju um það, að
margar krónur fara í vitleysu
lijá þeim krökkum, sem oft
leggja leið sína þangað, og þeir
peningar væru betur komnir í
nytsama hluti. En spurning-
unni um það, hvort ekki væri
betra að kaupa sér góðan hlut
til gagns og skemmtunar, fara
í ferðalög eð'a láta peningana
í bankann, gætum við ungling-
arnir beint til þeirra fullorðnu,
sem eyða sínum peningum í vín
og tóbak, en sleppum því.
Einhvers staðar verða ung-
lingarnir að vera og eitthvað að
gera sér til sekmmtunar. Það
eru aftur á móti „bararnir“ og
aðrir slíkir staðir, þar sem ung-
ingar sitja inni reykjandi og
jafnvel undir áhrifum áfengis,
þá mætti afnema með öllu, því
að margir sem venja komu sína
þangað eru komnir út á glap-
stigu fyrr en þeir vita af. Mér
finnst að barnaverndarnefnd,
sem fékk sett þau lög fyrir
nokkrum árum, að ekki mætti
selja börnum tóbak, ætti að at-
huga hvort því væri framfylgt.
Ef þeir góðu menn halda það,
þá skjátlast þeim, því að ég hef
séð sjoppueiganda hér í bænum
selja börnum, sem voru innan
við fermingaraldur, sigarettur
og kveikja í fyrir þau. Svona
menn finnst mér ætti að svipta
verzlunarleyfi.
Svo er það skemmtanalífið.
Það er engin furða þó að marg-
ir unglingar leiðist út á glap-
stigu, því að þótt ungt og reglu-
samt fók hér í bæ vilji koma
saman og skemmta sér, til
dæmis á dansleik, þá er enginn
staður til fyrir það. Því finnst
mér að þau góðu félög, sem
vilja æskunni vel, ættu að beita
sér fyrir því, að byggt verði fé-
4»
lagsheimili eða einhver sam-
komustaður, þar sem allir ung-
lingar geti komið saman og
skemmt sér. Mætti hafa skemti-
samkomur Gagnfræðaskólans
til fyrirmyndar, því að þar eru
hvorki leyfðar reykingar né
neitt ósiðsamlegt haft um hönd,
og við sem senn kveðjum skól-
ann, söknum þessara skemmti-
kvölda mjög mikið, verðum svo
að fara á sveitaböll ef okkur
langar til að dansa. Eg er líka
alveg sammála húsfreyju um
það, að gervisígarettumar setti
að banna, því að þær geta 'ekki
orðið neinum til góðs, nema
þeim, sem selja þær, en það
gera nú fleiri en sjoppueigend-
ur. Nemandi.
SJOPPURNAR Á AKUREYRI
Einn af yngri kynslóðinni,
sem ekki telur sig einn af þeim
betri, skrifar eftirfarandi:
Um daginn birtist í „Degi“
grein, sem fjallar um áhrif
þeirra veitingastofnana, sem í
daglegu tali eru oftast nefndar
sjoppur, á hinn uppvaxandi \
æskulýð bæjarins. Greinarhöf-^
undur mun vera húsmóðii' héra
í bæ, og sýnir hún lofsverðan á
huga á þessu máli, enda munu"
foreldrar telja, að sig varði
nokkuð um þetta mál, og er það
auðvitað rétt. Ilins vegar virð-
ist greinarhöfundur alls ekki
gera sér grein fyrir því, hvernig
þessum málum er í raun og
veru háttað. Hún óskaði eftir
því, að við unga fólkið legðum
eitthvað til málanna, og mun
ég fyrir mína hönd fyrst og
fremst svara þessari grein, og
ég veit, að mér eru margir
ungingar sammála í þessum
efnum.
Greinarhöfundur talar aðeins
um neyzlu sælgætis, og annað
þess háttar, en minnist ekki á
það, sem þó er mest áberandi,
og mest þörf að ráða bót á, en
það er að mínum dómi neyzla
áfengis inni í sjoppunum. Allir
vita, að bannað er að neyta á-
fengis þar innan dyra, en því
banni er ekki fylgt af neinum.
Það má kannske segja, að sæl-
gætiskaup séu undanfari ann-
ara og meiri athafna hjá þeim
unglingum, sem þessa staði
sækja, en það er hægt að ráða
bót á þessu máli, ef vilji er fyr-
ir hendi. Það er varla von, að
unglingar beri virðingu fyrir
þeim reglum, sem á þessum
stöðum eru settar, þegar þeir
svo til daglega horfa upp á það,
að tóbak er selt börnum, sem
ekki hafa einu sinni aldur til
þess að geta lesið á spjaldið,
sem í flestum búðum er stillt
upp á áberandi stað, þar sem
skýrt er fram tekið, að óleyfi-
legt sé að selja börnum innan
16 ára aldurs tóbak. Svo eru
börn, sem eitthvað eru komin
til vits. Þau vita vel, að það má
ekki selja þeim tóbakið, jafnvel
þó ,að þau séu aðeins að kaupa
það fyrir foreldra sína. En börn-
is vita líka eins vel, að þau fá
tóbakið, og að við því er ekkert
sagt.
Foreldrar! Finnst ykkur nú
þetta æskileg þróun málanna?
Því að eftir örfá ár eru þessi
börn orðin að unglingum, sem
eiga alveg við það sama að búa
og við unglingarnir í dag. Þá
fær einhver þeirra sér vín, fer
inn á sjoppu og drekkur það
þar, því að þá hlýtur að ríkja
hjá þeim sama vissan og hjá
okkur í dag, sem sagt: Þetta er
allt í lagi, því að við þessu er
ekkert sagt! Að unglingurinn
fær vínið þarf enginn að efast
ym, og vita allir Akureyringar
hvar þess er að leita. Það skal
athugað, að sá sem þetta ritar,
er einn af unglingum bæjarins
og alls ekki einn af þeim betri.
Sjoppurnar geta aldrei orðið
neinum til góðs, í þeirri mynd
sem þær eru nú reknar, að eig-
endum undanskildum. Ég veit,
af eigin raun, afstöðu ungling-
anna til þessara mála, og er
viss um, að vel yrði þegið hús-
næði, þar sem veitingar væru
seldar, en einnig ýmis áhöld til
leikja svo sem tennis, billiard
og ýmislegt annað. Einnig
mættu unglingarnir gjarna fá
að dansa þar í hæfilegan tíma,
kvöld og kvöld. En það sem
fyrst og fremst þyrfti á þeim,
væri að banninu við áfengis-
neyzlu yrði framfylgt.
Búast mætti við, að þarna
yrði allmikið skvaldur og há-
vaði, en það yrði þó hávaði frá
unglingum að leik, en ekki
fylliríisöskur.
Það vita allir, að unglingum
verður ekki haldið heima hvert
kvöld, en það verður að gera
eitthvað til þess, að þeir geti
leitað einhvers betra, heldur
en sjoppurnar hafa upp á að
bjóða.
Ég held, að það sé tími til
kominn fyrir löggæzluvald bæj-
arins að taka það til alvarlegr-
ar athugunar, að það er ekki
nóg að setja reglur, það verður
lík'a að fylgja reglunum eftir,
og gera sitt bezta til þess að sjá
um, að þeim sé hlýtt.
Einn af yngri kynslóðinni.