Dagur - 21.02.1962, Page 4

4
5
f....................1........—---------------------------------------------------- 1,1 11 ’i
Tungur Ivær
ÞAÐ VAKTI töluverða athygli og umtal
á Akureyri hvcrsu hinir ýmsu. fulltrúar
í bæjarstjórn og bæjarráði brugðust við
lóðarumsókn verkalýðsfélaganna, er þau
nú hyggjast reisa sér félagsheimili. lióð-
in, sem hau sóttu um, er á óskipulögðu
svæði sunnan Strandgötu og vestan Gler
árgötu og virðist mjög álitlcg. En ósam-
þykktir skipulagsuppdrættir yfir þetta
svæði gera allir ráð fyrir stórhýsi þar,
sem sé höfn og hafnarmannvirkjum óvið-
komandi.
Fulltrúar Framsóknarmanna lýstu yf-
ir fylgi sínu við beiðni verkalýðsfélag-
anna á bæjarstjórnarfundi 6. febrúar sl.,
og töldu ekki hægt með neinum rökum
að synja félöguniun um beztu fáanlegu
byggingarlóð. Þessi afstaða var bæði tví-
mælalaus og viturleg og munu bæjarbú-
ar yfirleitt geta fallizt á hana. En sér-
hyggjusjónarmið íhaldsins létu ekki
Icngi bíða eftir sér.
Á nefndum bæjarstjórnarfundi var til
laga Jóns G. Sólnes um að neita þegar í
stað umsókn verkalýðsfélaganna felld
með 5 atkvæðum Framsóknarmanna og
kommúnista. En með neitunartillögumii
greiddu atkvæði Jón G. Sólnes, Gunnar
Kristjánsson og Bragi Sigurjónsson. Aðr
ir fulltrúar, Gísli Jónsson, Ámi Jónsson
og Jón Þorvaldsson greiddu ekki at-
kvæði. Þessi atkvæðagreiðsla er hin at-
hyglisverðasta og tekur af öll tvímæli
um „verkalýðsvináttu“ íhaldsins. Jafnvel
tillaga kommúnista um að skipulagningu
á téðu svæði yrði hraðað eftir föngiun,
fékk aðeins fylgi flutningsmanna og
Framsóknarmanna. Á móti grciddi Jón
Þorvaldsson einn atkvæði (ekki þrír eins
og áður var ranglega hermt) og mun það
hafa átt að gefa hinn almenna vilja í-
haldsfulltrúanna í skyn og Jón notaður
til að kveða upp úr með það, en hinir
sátu hjá.
Bæjarstjórnarfundur þessi var, eins og
áður segir, haldinn 6. febrúar, en þann
9. febrúar, eða þrem dögum síðar, segir
ihaldsblaðið þessi eftirtektarverðu orð:
„Enginn bæjarfulltrúi Sjálfstæðis-
flokksins hefur nokkru sinni lagzt
gegn því, að verkalýðsfélögin
fengju lóð undir starfsemi sína“.
Þessi orð sína hina algengu baráttuað-
ferð og blygðunarlausu málsmeðferð í-
haldsms. Þeir bæjarfulltrúar, sem ekki
fylgjast vel með bæjarmálunum, áttu
sem sagt að trúa á vinsamlega afstöðu í-
haldsins, þótt hið gagnstæða væri skjal-
fest í fundargerðiun bæjarins. Þegar
Dagur benti á hvemig málum væri kom-
ið og sýndi fram á loddaraleik íhaldsins,
dró „fslendingur“ snarlega í land og
hljóp frá fyrri fullyrðingum sínum á
heldur vandræðalegan hátt, enda ekki á
þeim stætt gegn skjalföstum heimildiun.
Þótt íhaldið hafi ekki borið gæfu til
að byggja sína „sjálfstæðishöll“, sem þeir
kalla svo, á fullkomlega löglegan hátt og
settu hana niður i fljótfæmi á heldur
verri stað en verkalýðsfélögin óska nú
eftir að fá, er það naumast sómasamlegt
af stjómmálafélagi, sem m. a. kemiir sig
við „hina frjálsu samkeppni“, að bregða
fæti fyrir félagsheimilisbyggingu ann-
arra aðila. Og auðvitað er það óafsakan-
legt með öllu hjá hinum tveim tungum
íhaldsins, að tala sitt með hvorri.
V____________________________________>
VAXANDI ÁHUGI FYRIR FISKELDI
Fyrsta fiskiræktarstöðin stofnsett í Kollafirði. - Viðtal við Þór Guðjónsson, veiðimálastjóra
111111 n 1111111111 ■ 111 ■ 111111 ii 111 ■ 111111 ■ n i ■ ■ i m ■ ■ 11 • 1111 • ii
in 11 ■ ■ i • 111 ■ m ■ i ii • n 111 ■ 1111
Þegar liunangsflugan dansar
Tilbúnir fiskréttir frá íslandi
NOKKRUM SINNUM hefur
verið á það drepið hér í blað-
inu, hve miklir möguleikar
væru fyrir hendi hér á landi í
fiskeldi og fiskrækt, bæði í ám,
vötnum og sjó. Hér var á ferð-
inni Þór Guðjónsson, veiðimála
stjóri fyrir nokkram dögum og
greip blaðið þá tækifærið og
beindi til hans nokkrum spum-
ingum, sem hann svaraði góð-
fúslega.
Nú er fyrsta fiskeldisstöðin
tekin til starfa?
Já, ríkið keypti jörðina Kolla
fjörð á Kjalarnesi, og þar var í
sumar byrjað á framkvæmdum
við „Tilraunaeldisstöð ríkisins“,
eins og það er kallað. Þar eru
hin ákjósanlegustu skilyrði, og
fyrsta áfanga er þegar lokið og
stöðin er tekin til starfa.
Hver eru aðalverkefni stöðv-
arinnar?
Þau eru í stuttu máli þau, að
efla og styðja fiskrækt og fisk-
eldi hér á landi, bæði með leið-
beiningum og með því að reka
slíka stöð til þess að bændur og
aðrir hafi einhvern stað að
leita til er þá vantar ungfisk til
að setja í veiðiárnar í landinu.
En eins og flestum er kunnugt
má eflaust auka mjög gegnd
laxa og annarra laxfiska í ám
og vötnum mjög víða í landinu
og gera ýmsar ár að góðum
veiðiám, sem ekki hafa verið
það til þessa. Við gerum til—
raunir með klak og eldi í fersku
vatni, sjóblöndu og sjó, og mun
urri reyna nýjar tegundir og
nýjar fiskræktaraðferðir og
kynbætur, og auk leiðbeininga-
starfsins munum við einnig
framleiða neyzlufisk í stöðinni,
til sölu á erlendum markaði.
Viltu segja mér hvað þegar
er búið að gera í Kollafirði?
Við byrjuðum á því að taka
hlöðuna í Kollafirði og breyta
henni í klakhús og fjárhúsin
verða notuð sem eldishús. Tek-
in voru 900 þús. laxahrogn og
fengin á ýmsum stöðum, svo
sem í Elliðaárrí, Leirvogsá og
fleiri laxám. Einnig vúru búnir
til eldiskassar og seyðaskurðir.
í vor þarf svo að búa til eldis-
tjarnir fyrir öll seyðin.
Er heitt vatn á staðnum?
Já, og. við mynura, nota það til
að styfcta ••yaxtartímann, eftir
því sem reynslan gefur • bend-
ingar um, ennfremur-, er auð-
velt að ná sjó til íblöndunar
hinu ferska vatni.
Hve stór laxaseyði er hent-
Þór Guðjónsson, veiðimálastjóri
ugast að nota til að sleppa í
árnar?
Það fer alltaf í vöxt að ala
seyðin nokkuð lengi áður en
þeim er sleppt og nota helzt
gönguseyði, en með því er átt
við seyði af þeirri stærð, er þau
hafa náð, um það bil er þau
ganga úr fersku vatni í sjó, við
náttúrleg skilyrði. En þau eru
þá venjulega 3—4 ára gömul.
í eldisstöð ná seyðin þessari
stærð mun fyrr. Bóndi, sem
kaupir þau til að setja í veiðiá,
veit, að seyði þessi hverfa mjög
fljótt úr ánni, en það er nóg að
þau séu þar nokkra daga áður
en þau ganga í sjó. Þau koma
aftur upp í þessa á, þótt hún
hafi ekki fóstrað þau nema fáa
daga. Yfir 90 af hverjum 100
löxum, sem koma aftur, rata í
rétta á. Með þeim hætti, að
sleppa aðeins seyðum af
göngustærð í árnar, er tryggt
að mun stærri hluti kemur aft-
ur sem verðmikjir nytjafiskar.
Með því móti er líka hægt að
gera mjög næringarsnauðar og
ýmislega gallaðar ár að góðum
veiðiám, þar sem komizt er
hjá uppeldi fisksins í ánni. Og
að sjálfsögðu má auka veiði
með skynsamlegu uppeldi í
flestum veiðiám. Hér við land
er laxveiðin bönnuð í sjó, og
ættum við því að fá stærri
hundraðshluta af gönguseyðum
heim aftur, en t. d. Norðmenn,
sem veiða' langmestan hlutann
í sjónum, bæði af laxi og sil-
ungi.
Hvað um framtíðina í Kolla-
firði?
í vor þurfum við að byggja
margar eldistjarnir og halda á-
fram uppbyggingu á staðnum,
í samræmi við staðhættina, sem
að mörgu leyti eru sérstakir og
heppilegir. í framtíðinni á stöð-
in að standa á eigin fótum og
sinna því tvíþætta hlutverki, að
vera til leiðbeiningar almenn-
ingi og hafa laxfiskseyði til sölu,
ennfremur að framleiða góða út
flutningsvöru til fjárhagslegs á-
vinnings. Alla verkfræðilega ‘.
vinnu fyrir stöðina annast Guð-8
mundur Gunnarsson Jónssonar®
fyrrverandi spítalaráðsmanns
frá Akureyri.
Blaðið þakkar Þór Guðjóns-
syni fyrir upplýsingarnar og
vonar að geta síðar sagt mark-
verð tíðindi frá fyrstu tilrauna-
eldisstöðinni hér á landi.
Sennilegt er, að í kjölfar
stöðvarinnar í Kollafirði muni
fleiri á eftir koma og að það
verði mjög til eflingar fiskrækt
inni hér á landi. Bæði í Evrópu
og Bandaríkjunum hefur fisk-
eldi lengi verið stundað og
náðst undraverður árangur. í
Bandaríkjunum voru 587 eldis-
stöðvar árið 1958, og 20 milljón
ir stangveiðimanna stunduðu
veiði í fersku vatni þar í landi.
Árið 1955 veiddu Bandaríkja-
menn 70.000 tonn af laxi.
Veiðimálastjóri flutti fróðleg
erindi og sýndi litskuggamyndir
frá fiskeldisstöðvum í Banda-
ríkjunum og frá hinni nýju stöð
í Kollafirði hjá félögum hér í
bæ.
Kyrrahafslaxinn, en af hon-
um eru 5 tegundir, hefur verið
Fiskcldisstöð ríltisins í Kollafirði. Hin fyrsta sinna r tegimdar í landinu og eflir fiskirækt og fiskeldi.
kynbættur vestra og í því efni
náðst hinn ótrúlegasti árangur.
Allar þessar tegundir deyja, að
hrygningu lokinni. Þess vegna
eru hinar minni laxár fullar af
dauðum laxi eftir hrygningar-
tímann. Tilraun var gei-ð með
það, að fjarlægja dauða laxinn,
en þá fór Jaxagengdin hrað-
minnkandi. Hér máfcti ekki rjúfa
lögmál náttúrunnarr
Við vesturströnd Ameríkii er
ógrynni af laxi veitt í sjó, um
það leyti er hann er að búa sig
undir hina síðustu ferð sína —
upp í árnar til að hrygna og
deyja. En veiðin í ánum er líka
mikils virði bæði sem sport og
einnig sem hver önnur fisk-
veiði sem atvinna. Veiðisvæðin
í ánum hafa á síðari árum verið
skert mjög vegna virkjana. Hið
opinbera hefur því talið sér
skylt að bæta það upp að
nokkru með stofnun eldis- og
rannsóknarstöðva, sem veitt
hafa hinar merkustu upplýsing-
ar um laxfiska yfirleitt — og
þessar stöðvar hafa leitt í ljós
óliemju mögulcika í laxfiska-
rækt við hin ólíkustu skilyrði.
Kyrrahafslaxinn, sem víða er
alinn í fiskiræktarstöðvunum
vestra, við sjó eða laxgengar ár
í göngustærð, kemur aftur,
næstum því hver einasti fiskur,
sem á annað borð lifir af hætt-
ur hafsins. Hann þræðir ána,
sem bar hann til sjávar, eða
rennuna, sem lá beint úr fiski-
ræktarstöðinni í sjóinn, og hafn
ar í gömlu þrónni sinni, þar
sem hann var alinn upp. En þá
er æfi hans líka lokið. Valdir
eru úr ættfeður og ættmæður
næstu kynslóðar, tekin úr þeim
hrogn og svil og sett í klakhús-
in.
f Columbiafljót rennur ár-
spræna, sem eldisstöð var reist
við, til að bæta upp veiðitap í
fljótinu af völdum virkjunar.
Fjörutíu þúsund laxar komu
upp í stöðina úr fyrsta „partí-
inu“. En stöðvar þessar gefa þó
miklu meiri möguleika en þá,
sem staðbundnir eru. Það er
hægt, með góðum árangri að
flytja gönguseyði frá þeim í aðr
ar ár, sem eru algerlega óhæfar
til að fæða lax eða laxfisk á
náttúrulegan hátt. Seyðin ganga
til sjávar eftir fáa eða marga
daga, en hvort heldur sem er,
er þessi á orðin fóstra þeirra og
þangað stefnir laxinn, stór og
feitur, er hann að síðustu leitar
til landsins í sína hinztu för.
Með þessu móti ætti að vera
hægt að gera næstum hvaða lax
genga á sem er, að veiðiá —
einnig hér á landi, með tilkomu
eldisstöðva og almennrar
fræðslu um þessa nýju búgrein.
Og með kynbótum hefur tek-
izt að stytta vaxtartíma kóngs-
laxins um 2 ár og auka frjósemi
hans.
Atlantshafslaxinn, sem geng-
ur í íslenzku árnar, er á ýmsan
hátt frábrugðinn frændum sín-
um í Kyrrahafi. En öll laxveiði
(Framhald á bls. 7)
DÝRIN geta ekki talað á sama
hátt og mennirnir, en þau koma
þó ýmsum boðum sín á milli
með hljóðmerkjum. En þau
geta einnig tjáð sig á annan
hátt. -
Býflugan getur sagt„frá, hvar _
fæðu sé að finpa. Það hafa nátt- -
úrufræðingar rannsakað og
komist að merkilegri niður-
stöðu.
Þegar hunangsflugan finnur
mikið af hunangsríkum blóm-
um, hraðar hún sér heim í bý-
kúpuna og segir frá fundi sín-
um skýrt og skilmerkilega, þótt
ekki sé það á mannamáli.
Fréttirnar segir hún í dansi,
sem hún by-rjar á um leið og
hún kemur heim. Dansinn er
reglulegur, en í stað þess að
dansa í hring myndar dansinn
oft 8-lagaða slóð. Dansinn er
með fettum og brettum, eins og
hjá mannfólkinu. En hvað er
flugan að segja? Ef hún fer 40
snúninga á mínútu, eru hun-
angsblómin í 100 m. fjarlægð.
Ef snúningarnir eru 24, eru
blómin í 500 metra fjarlægð.
En í hvaða stefnu þá? Það
segir flugan einnig. Ef dregin
er lína, langsum eftir tölu-
stafnum átta — sem flugan
myndaði — og lína þessi ligg-
ur í stefnu á sólina, er blómin
að finna í þeirri átt —þ. e., lín-
an bendir á fundarstaðinn.
En náttúrufræðingar hafa
ekki fundið það út, hvort bý-
flugan segi hvaða hunangsteg-
und sé um að ræða í hvert sinn.
Þess þarf heldur ekki, því að
venjulega eru fætur hinnar
fundvísu, dansandi flugu, löðr-
andi í hunangi.
Ekki vita náttúrufræðingar
hvox-t hér er um meðfæddan
hæfileika að ræða, eða hver
kynslóðin kenni þeirri næstu.
Hvort heldur sem ei', þjóta allir
af stað þegar býfluga kemur
heim -og segir frá nýjum hun-
angsblómum. □
LEÐURBLAKAN
LENGI VAR MÖNNUM það
mikil í'áðgáta, hvemig leður-
-blakan gæti án árekstra flogið
um vandfarin svæði í svarta
myrkri. En þetta litla og vængj
aða dýr sefur á daginn á af-
viknum stöðum á þann hátt, að
hengja sjálft sig upp á öðrum
fætinum og láta höfuðið hanga.
Flughæfni leðurblökunnar
byggist ekki á skarpri sjón, því
að sjónin er einmitt mjög döp-
ur, bæði í birtu og í myi'kri.
Það var því von, að torskilið
þætti hversu þessi dýr bæru sig
um árekstralaust í svarta
myrkri í skógum og á öðrum
stöðum, sem fullir eru af tor-
færum sjóndapuri'i skepnu.
Það var ekki fyrr en radarinn
var fundinn upp, að ljós í'ann
upp fyi'ir mönnum um það,
hversu leðurblakan færi að á
ferðum sínum.
Radarinn gefur frá sér hljóð-
bylgjui', sem fastir hlutir end-
ui'kasta eins og eins konar
bei'gmál, sem mælitæki taka
síðan á móti.
Þegar leðurblakan flýgur um,
gefur hún sjálf fx’á sér hljóð
með hái'i'i tiðni, sem manneyr-
að gi-einir ekki. En þetta hljóð
endurkastast frá hverjum hlut
og það heyrir leðuiblakan og
hagar sér samkvæmt því,
ósjálfrátt.
Heyrnin og vængirnir vinna
svo vel saman, að hvei'gi skeik-
ar, jafnvel þótt snúrur séu
strengdar „þvei-s og krus“ á
flugleiðinni. Það hefur oft
verið prófað.
Og þessa hæfileika notar
leðui'blakan líka til að fá vís-
bendingu um bráðina, eins og
fiskimaður leitar góðra miða
með hinum nýju fiskileitr-
ai-tækjum. □
UNDANFARIÐ haía licyrzt uni
það raddir, að Islendingum beri
að framleiða hér heima þá til-
búnu rétti, senr íslenzku verksmiðj
urnar í Bandaríkjunum og á Blét'
landi framleiða úr fiskblokkun-
um. Yíirleitt hefur andáð köldu
til þessara verksmiðja og sölusam-
tökin v.erið sökuð um það, að hafa
lagt í miklar fjárfestingar að van-
hugsuðu máli. Verksmiðjurnar
eru auk þess sagðar liggja með ó-
hóílega miklar birgðir fisks, og
tefji það mjög l'úllnaðargreiðslu
til íslenzku framleiðendanna. Fáir
munu gera sér grein fyrír þvf, að
nær óyfirstíganlegir örðugíeikar
standa í vegi fyrir því, að slík
verksmiðja geti risið á íslandi og
framleitt vöru, sem sé samkeppnis
fær við slíkan varning framleidd-
an í útlandinu. Ekki þýddi að
drita slíkum verksmiðjum um allt
Æðarblikinn er skrétinn
Kvennakaupið hækkaði 1. jan.
EFTIR ÓSK Félags- verzlunar- og
skrifstofufólks, Akureyri, heíur
Launajafnaðarnefnd, samkvæmt
ákvæðum laga nr. 60 1961, ákveð-
ið hækkun á mánaðarkaupi
kvenna, samkvænn kjarasamningi
dags. 4. júnf 1961, sem liér segir:
3. gr. A. IV. fl. a.
Byrjunarl hækka úr kr. 3615.00,
um kr. 118.33, í kr. 3733.33.
Eftir 1 ár úr kr. 3830.00, um kr.
113.33, í kr. 3943.33.
Eftir tvö ár úr. kr. 4045.00, um
kr. 128.33, í kr. 4173.33.
Eftir 3 ár úr kr. 4255.00, um kr.
145.83, í kr. 4400.83.
Eftir 4 ár úr kr. 4480.00, um kr.
154.17, í kr. 4634.17.
3. gr. A. IV. fl. c.
Eftir 3 ár úr kr. 3880.00, um
kr. 15.83, í kr. 3895.83.
Eftir 4 ár úr kr. 3880.00, um kr.
66.67, í kr. 3946.67.
3. gr. B. V. fl. a..
Byrjunarlaun hækka úr kr.
3760.00, um kr. 103.33, í kr.
3863.33.
Eftir 1 ár úr kr. 3925.00, um
kr. 138.33, í kr. 4063.33.
Eftir 2 ár úr kr. 4090.00, um kr.
152.50, í kr. 4242.50.
3. gr. B. V. fl. b.
Byrjunarlaun hækka úr kr.
3260.00, um kr. 65.00, í kr.
3325.00.
Eftir 1 ár úr kr. 3470.00, um
kr. 95.83, í kr. 3565.83.
Eftir 2 ár úr kr. 3760.00, um kr.
102.50, í kr. 3862.50.
Á kaup þetta greiðist álag vegna
eftirvinnu, næturvinnu og helgi-
dagavinnu samkvæmt samning-
um.
Kauphækkun þessi kemur til
framkvæmda frá og með 1. jan.
1962.
ÆÐARBLIKINN er einstak-
lega fagur fugl og vitur er hann
líka.
í eyju einni á Breiðafirði
verpti æðarkolla mörg ár í
gluggasillu á gömlum torfbæ.
Maki hennar var oftast nálæg-
ur. En seint þótti honum fai’ið á
fætur á bænum þeim, og tók þá
til sinna í'áða. Klukkan ná-
kvæmlega 6 á hverjum morgni
bankaði hann með nefinu í
gluggarúðuna hjá hreiðrinu og
lét ekki af að banka fyrr en ein-
hver kom út. En þá bauð æðar-
blikinn góðan dag.
Versti óvinur æðai'fuglsins er
svartbakurinn. í sumar verptu
nokkrar æðarkollur í jaðri
flugbrautarinnar við Akureyri,
á litlum grastóm, sem þar eru
að myndast, og eitt og eitt
hreiður fannst annai-s staðar ná
lægt ósum Eyjafjarðarár.
Þegar farið var að skjóta
svartbakinn á þessum slóðum
hreyfði æðai'fuglinn sig ekki hið
minnsta, og var það skotmanni
undrunarefni.
Við eitt skotið féll særður
svartbakur til jai'ðar nálægt
æðarhreiðri. Kollan fór ekki af
eggjunum, en blikinn réðst
þegar á svartbakinn og rann
ekki af honum vígamóðm-inn
fyrr en skotmaður gekk af
hinum sameiginlega óvini dauð
um. ; • □
Iðnnemar í landiriu
eru átján hundruð
UM SÍÐUSTU áramót voru
1800 iðnnemar með staðfestan
námssamning í landinu. Hafði
þeim fjölgað um 190 á árinu. Af
iðnnemum voru 1047 við nám í
40 iðngreinum í Reykjavík.
Þessar upplýsingár -koma
fram í skýi-slu Iðnfræðsluráðs.
Segir í skýrslunni að sam-
kvæmt fenginni reynslu megi
gera ráð fyrir að 100—200 náms
samningar, sem gerðir hafi vér-
ið á árinu 1961, hafí1 verið
ókomnir til staðfestingar, senni
lega nær 200. — Samkvæmt því
mætti áætla tölu iðrihéma nú
2000 í 41 iðngrein. Éftir iðn-
greinum er nemendafjöldinn
mestur í húsasmíði, 334, næst er
vélvirkjun 271, rafmagnsiðn 163
og bifvélavirkjun 156. □
AÐ VITA EÐA VITA EKKI.
Jón bóndi skrifar:
Grétar Fells, hinn spaki rit-
höfundur sagði einhvers staðar
á þá leið, að dómar manna um
málefni ættu að vera af háttvísi
og gætni fram bornir, og þann-
ig mundu margir vilja mæla.
En svo kann ýmsum að detta í
hug: Hvernig á að þekkja það,
þegar að flestir ljúga? Viss,
tímabundin og takmörkuð
menntun á að geta verið nokk-
ur trygging fyrir dómum
manna um málefni, sem þeir
hafa áhuga á. En þeir eru þó
fjölda margir, sem áhuga hafa á
sama málefni og reyna að
mynda sér um það. skoðun, en
fengið hinanr ólíkustu niður-
stöður. Þá má segja um bók-
menntir og listir og önnur fag-
urfræðileg efni, að skoðanir og
dómar manna hljóta að vera
misjafnii', enda er sú raunin.
Þar verður margur að skírskota
til brjóstvitsins og helgaðra
venja. Og þar er oft ekki gott '
um að rökræða. Þeir, sem hafa
fjaðurskúf einhverrar sénnennt
unar, kalla skoðanir ómennt-
aðra manna stundum sleggju-
dóma og velja þeir jafnvel verri
nöfn. En margt annað kemur til
þegar menn kveða upp dóma
sína. Það er auðvitað „siðleysi
kunningsskaparins“, sem marg-
ir dómar eru sprottnir af, svo
sem sumar lofgreinar um léleg-
ar bækur. Og hvernig er ástatt
þar, sem deilt er listamanna-
launum og verðlaunum fyrir
ljóð, sem jafnvel er deilt um,
hvort séu ljóð eða alls ekki ljóð,
þótt þar kunni samt sem áður
að finnast skáldskapur. En þeir
sem valdið hafa, kunna flestir
að tala svo, að á það sé hlustað.
Og nú er það ekki orðið áhættu
laust að vitna til sönnunargagna
máli sínu til stuðnings, ef fund-
ið er að rituðu máli eða ljóðum.
Því að höfundur getur krafizt
fjárhæða fyrir ef vitnað er í
kvæðiskorn eftir hann.
Stephan G. sagði 1904: Eg er
ánægður, ljóðagerð er elzt og
bezt allra dísanna og verður til
enda veraldar. Jón Leifs sagði
2. apríl 1959: Við, sem ei'um að
skapa eilíf verðmæti, eigum við
ekki að fá neitt? En kannski
verður að hampa honum fyrir
að vitna til skáldlegra ummæla.
Kannski verður honum að fjár-
munum þegar hann sjálfur
vitnar til höfuðtónskálda allra
tíma, til að fá eitthvað sam-
bærilegt við sínar eigin tón-
smíðar. Hvað fengu þeir snill-
ingar fyrir sköpun listaverka,
sem stundum dóu í kröm og
kvöl, en lifa þó eilíflega? Verða
annars nokkur eilíf verðmæti
til vegna listamannalauna? □
land líkt og gert hefur verið með
frystihúsin. Eigi verksmiðjan að
vera hagkvæm, verður liún að
vera stór og geta hagnýtt þá tækni
sem fels't í rándýrum vélum og
mjög sjálfvirkum. Segjum svo, að
við reisum hana í einhverjum stór-
um útvegsbæ. Þá yrði að flytja
liráefni írá öðrum frystihúsum að
henni, og allir vita, live dýrt það
er. Ekki er eingöngu notaður tisk-
ur í fiskistöiiglana (fish sticks) og
fiskisneiðarnar (steaks), lieldur er
35—40% af þyngdinni svokölluð
brauðmylsna (breading), og hana
yrði að flytja irin eða allavegá hrá-'
el'nið í hana. Einnig yrði að flýtja
in feitina, sem steikt yrði í, og
umbúðirnar, sem eru mjög dýrar
og aðeins framleiddar í fullkonm-
usu premtsmiðjum erlendis. Á þess
ar vörur Jiyrftf að greiða tvöfalda
tolla, þ. e. inn hér og svo aftur
úti, þótt búast megi við því, að
tollaeftirgjöf fengist hér. Að lok-
um kæmi svo verulegur tollur á
vöruna fullunna, Jiegar hún yrði
ílutt á markaðinn.
Það hljómar vel á mannamót-
um að slá Jiví fram, að liér eigi
að fullvinna fiskinn, en Jiví mið-
ur eru á Jiví þeir agnúar, sem eigi
verða sneiddir af með orðunum
einum saman. Sjálfsagt er Jió að
stefna að fullnaðarvinnslu Jieirra
afurða, sem ekki þarfnast erlends
hráefnis með, svo sem hrogna, og
liefur Sambandið gert áætlanir í
Jxá áttina, t. d. með byggingu
reykhússins í Hafnarfirði.
Sjávarafurða de ild SIS.
Áttatíu ára afmæli. ..
(Framhald af bls. 1)
af félagssvæðinu eða til útlanda
eins og auður einsatklinga, og
eru því ávallt til hagsældar á
þeim stað, sem til þeirra var
stofnað.
Á alþjóðavettvangi hafa úr-
ræði samvinnustefnunnar mjög
borið á góma í sambandi við að
stoð við þær þjóðir, sem ‘ enri
búa við hungur og vankunn-
óttu. Samvinnufélögin eru talin
bera skjótastan árangur á þess-
um stöðum til hagsbóta fyrir al
menning. Þar, sem víða annars
staðar, hafa kaupfélög reynzt
aflgjafi hamingjunnar.
Hér á landi er samvinnuhreyfí
ingin hlutfallslega öflugri en í
flestum öðrum löndum. Hún á
eflaust sinn þátt í því, að fleiri
fslendingar eru sjálfstæðir at-
vinnurekendur og eiga þak yfir
höfuð sitt, en næstu nágrannar
okkar, miðað við fólksfjölda. Og
hún er án efa tryggasta leiðin
til bættra lífskjara í landi okk-
ar, sé henni stjórnað af djörf-
ung og af fulh’i ábyrgð, hér eft
ir, sem hingað til. □
Fréttir úr nágrenninu
(Framhald af bls. 8)
hafnarbætur fyrir augum. Þar
er aðstaða að ýmsu leyti góð,
en óráðið er ennþá, hvort lagt
verður þar í framkvæmdir.
Á Hauganesi þarf að gera
töluverðar endurbætur, vegna
skemmdanna í norðan ofviðrinu
í vetur, en þær urðu miklu
meiri þar, en áætlað var í
fyrstu. □