Dagur - 10.04.1963, Blaðsíða 4

4
V íí&íái íVxAxfcx ■foiftWébTlfrJVffVtflWS
GENGISSKRÁNING
KRÓNUNNAR
f SÍÐUSTU VIKU var til umræðu á Al-
þingi sú tillaga á breytingu á lögum, að
ekki sé heimilt að breyta skráningu á
gengi íslenzkrar krónu, nema að fengnu
samþykki Alþingis. f umræðu drap Þór-
arinn Þórarinsson m. a. á eftirfarandi at-
riði:
Hjá öllum siðmenntuðum þjóðum er
stefnt að því að halda verðgildi gjaldmið-
ilsins sem stöðugustu og forðast breyting
ar á skráningu hans, nema fyllstu rök
séu fyrir hendi.
Löng reynsla sýnir, að þetta er frum-
skilyrði og meginundirstaða heilbrigðs
efnahagslífs og efnahagskerfis.
Þeim þjóðum hefur vegnað bezt efna-
hagslega, þar sem þessari grundvallar-
reglu hefur verið fylgt.
Núverandi ríkisstjóm fslands er hins
vegar annarrar skoðunar.
Ríkisstjórnin hefur tvífellt krónuna á
þessum tíma. Fyrri gengislækkun gat að
vissu marki átt rétt á sér, ef menn vildu
breyta um efnahagsstefnu, en var hins
vegar langtum meiri en nokkur þörf var
á. Síðari gengisfellingin, sem var gerð
sumarið 1961, var hins vegar tilefnislaus
með öllu.
AHt, sem síðar hefur komið fram, sann
ar, að sú gengisfelling var algerlega ó-
þörf. Atvinnuvegirnir gátu fullkomlega
risið undir þeirri hóflegu kauphækkun,
sem hafði verið sainið um. Iðnaðurinn
fékk hana ekki heldur uppbætta að
neinu. Sjávarútvegurinn bjó við batnandi
aflabrögð og hækkandi útflutningsverð
og þurfti því síður en svo á henni að
halda.
Með þeim kaupsamningum, sem gerðir
höfðu verið fyrir frumkvæði samvinnu-
félaganna og verkalýðsfélaganna, hafði
raunverulega verið lagður grundvöllur
að traustu jafnvægi í efnahagsmálum,
góðri afkomu atvinnuveganna og vinnu-
friði í tvö ár, þar sem samið hafði verið
til tveggja ára.
Þessum glæsilegu framtíðarhorfum var
kollvarpað með gengisfellingunni 1961. 1
stað jafnvægisins, var hrundið af stokk-
unum óðaverðbólgu.
Hinn 1. júlí 1961 var framfærsluvísi-
tala sú, sem stjórnin reiknar með, 106
stig, en 1. marz sl. var hún 129 stig.
Hún hefur hækkað á þessum tíma um
23 stig. Framfærsluvísitala vara og
þjónustu, sem gefur enn réttari mynd
af ástandinu, liefur Iiækkað á sama
tíma úr 113 stigum í 147 stig eða um
34 stig, en það svárar til 68 stiga sam-
kvæmt gömlu vísitölunni. Á þessum
tuttugu ínánuðum, sem eru liðnir síðan
gengið var fellt 1961, hefur orðið liér
miklu meiri dýrtíðaraukning en
nokkru sinni áður á jafn skömmum
tíma, þegar undan er skilið samstjórn-
artímabil Ólafs Thors og kommúnista
sumarið 1942.
Enn er þó hvergi nærri séð fyrir end-
ann á þessari óðaverðbólgu. Allir kaup-
samningar eru Iausir og verkföll geta haf
izt þá og þegar.
Með gengisfellingunni 1961 voru spari-
fjáreigendur leiknir á hinn grálegasta
hátt. Þegar gengið var fellt, var innlánsfé
í bönkum og sparisjóðum um 3400 millj.
kr. Fyrir gengisfellinguna svaraði þetta
(Framh. á bls. 7).
TRYGGINGAR ILANDBÚNAÐINUM
EFTIRFARANDI tillögu til
þingsályktunar fluttu nýlega
fjórir þingmenn Framsóknarfl.,
en framsögu hafði Ásgeir
Bjarnason:
Alþingi ályktar, að skipuð
skuli fimm manna milliþinga-
nefnd til þess að endurskoða lög
nr. 20 1943, um búfjártrygging-
ar, svo og lög nr. 8 14. febr. 1961,
um Bjargráðasjóð íslands, og
miðist endurskoðunin fyrst og
fremst við rækilega athugun
möguleika á því að koma á fót
tryggingum gegn uppskeru-
bresti og öðrum áföllum í land-
búnaði, með hliðsjón af afla-
tryggingasjóði sjávarútvegsins.
Skipun nefndarinnar fer þann
ig fram, að sameinað Alþingi
kýs með hlutbundinni kosningu
þrjá menn í nefndina, en Bún-
aðarfélag íslands tilnefnir einn
manninn og Stéttarsamband
bænda annan. Nefndin kýs sér
formann.
Nefndin skili áliti og tillögum
fyrir lok októbermánaðar 1963.
Kostnaður við störf nefndar-
innar greiðist úr ríkissjóði.
Greinargerð.
Með tillögu þessari til þings-
ályktunar er Alþingi ætlað að
hafa frumkvæði um endurskoð-
un laganna um búfjártryggingar
og laganna um Bjargráðasjóð ís
lands, og að leitazt verði við að
byggja upp á grundvelli þessara
laga allsherjar tryggingastofnun
fyrir elzta atvinnuveg þjóðarinn
ar, landbúnaðinnn, þar sem bóta
greiðslur kæmu til bænda, ef
þeir yrðu fyrir tjóni af völdum
náttúruhamfara, uppskerubrests
vegna kals í túnum, óþurrka
eða grasleysis, enn fremur
vegna vanhalda í búpeningi.
íslendingar munu hafa verið
einna fyrstir þjóða til þess að
stofna eins konar búfjártrygg-
ingar. Á því tímabili í sögu þjóð
arinnar, sem nefnt er þjóðveld-
istímabilið, voru hreppsfélögin
eins konar tryggingafélög. En
reglurnar voru þær í sambandi
við tjón á búfé, að ef bóndi
missti Vá hluta af einhverri bú-
fjártegund sinni eða þar yfir, þá
skyldu aðrir bændur í þeim
hreppi bæta honum hálfan skað-
ann. Þetta var einn þáttur af
fleirum, sem hin forna hreppa-
skipan gerði búendur sam-
ábyrga um, að bæta þeim skað-
ann, er urðu fyrir stórfelldum
óhöppum.
Um margar aldir mun slík
starfsemi hafa fallið niður hér á
landi. Það er ekki fyrr en á þess
ari öld, að aftur er hafizt handa
um samhjálp, þegar náttúruham
farir eða stórskaðar verða á viss
um svæðum eða sveitarfélögum,
en það var með stofnun Bjarg-
ráðasjóðs íslands 1913.
Árið 1928 beitti þáverandi for
sætis- og atvinnumálaráðherra,
Tryggvi Þórhallsson, sér fyrir
setningu laga um búfjártrygg-
ingar. Þau lög voru síðan endur-
skoðuð árið 1943 og aftur 1952
og þá nokkuð breytt. Samkv.
búfjártryggingalögunum er ekki
skylt að tryggja búfé nema kyn
bótagripi, sem notaðir eru í kyn
bótafélögum, en hins vegar
heimilt að tryggja þar einstaka
gripi, sem fengið hafa verðlaun
í sýningum og heil kúabú og
sauðfjárbú gegn vanhöldum og
slysum, er nema meira en 5%
á ári.
1
VETTVANGUR
SAMVINNUNNAR
SÍÐASTLIÐIÐ mánudagskvöld
hélt Akureyrardeild KEA
fræðslu- og skemmtifund í Borg
arbíói og stjórnaði Ármann Dal-
mannsson, formaður deildarinn-
ar, fundinum.
Páll H. Jónsson, forstöðumað-
ur fræðsludeildar SÍS flutti á-
varp um samvinnumál, og
stjómaði síðan fróðlegum spurn-
inga- og getraunaþætti. Einnig
ræddi hann við frá Sigríði Þor-
steinsdóttur, sem verzlað hefur
við kaupfélagið í 40 ár.
Hún sagöist verzla við kaup-
félagið þar sem það væri henn-
ar félag, og kaupfélögin væm
almenn samtök, sem byggð
væm upp með það fyrir augum,
að tryggja nauðsynjavömr í
landinu á sanngjömu verði.
Einnig sagði hún aðstöðu hús-
mæðra til matarkaupa og kaupa
á öðrum vörum til hcimilanna
liafa mikið breyzt til hins betra,
frá því að hún byrjaði að verzla
við kaupfélagið í búðinni í Hafn
arstræti 90, en mest þó við til-
komu kjörbúðanna, sem hún
taldi hafa reynzt mjög vel. Hún
þakkaði starfsfólki kaupfélags-
ins fyrir lipurð, og ekki sízt fyr-
ir háttvísi við böm, sem mikið
væm send í búðirnar. Efst á
óskalista frú Sigríðar var að
kaupfélagið færi aftur að senda
mjólkina heim, eins og gert var
hér áður fyrr, og einnig að
koma upp kjörbúðarvagni, sem
ekið væri í úthverfin í bænum,
þar sem erfitt væri að komast í
búðir. Kaupfélag Ilafnfirðinga
er nýbyrjað á að hafa þess kon-
ar bíl í ferðum á milli sinna fé-
lagsmanna. í honum eru hafðar
350—400 vörutegundir, og ekið
um hverfi þar sem ekki eru
verzlanir.
Sýndar vom tvær kvikmynd-
ir. Onnur þeirra sýnir lífið hjá
fólkinu sem býr á Hornströnd-
um, og lýsir á athyglisverðan
hátt starfi þess við óblíða veðr-
áttu, en gjöfula náttúru þessa
landshluta. Hin kvikmyndin var
finnska samvinnu- og landkynn-
ingarmyndin „Þýtur í skógin-
um“, sem er afar fögur og fróð-
leg mynd.
Að lokum þakkaði Jakob Frí-
mannsson kaupfélagsstjóri þeim
sem að fundinum stóðu, og flutti
nokkur hvatningarorð.
S. J.
Á árunum 1952, 1953 og 1954
greiddi ríkissjóður í búfjártrygg
ingarsjóð 100 þús. kr. á ári, alls
300 þús. kr.
Á fjárlögum yfirstandandi árs
eru 160 þús. kr. til búfjártrygg-
inga. Er sú þátttaka ríkisins allt
of lítil, miðað við verðlag og
gildi peninga nú. Bændum
þykja iðgjöld til trygginganna
of há, og nota þeir því lítið heim
ild laganna um að tryggja bú-
stofn sinn. Af þessum ástæðum
bera búfjártryggingar sig illa
og efnahagur þeirra er bágur.
Fyrir nokkrum árum var frv.
til búfjártryggingalaga til með-
ferðar á búnaðarþingi. Málið
var sent búnaðarsamböndunum
til athugunar, en þau létu fara
fram skoðanakönnun meðal
bænda í búnaðarfélögunum um
það, hvort þeir vildu skyldu-
tryggingu á búfé. Það kom í
ljós, að mjög fá búnaðarfélög
óskuðu eftir slíku og voru mörg
einnig á móti heimildarlögum
um búfjártryggingar.
Þessi niðurstaða mun hafa
verið sprottin af ótta bændanna
við að bæta á sig nýjum útgjöld-
um. Eðlilegt er, að bændur ótt-
ist ný útgjöld. En þeir verða
fyrir áföllum, annaðhvort af
völdum mikilla vanhalda í bú-
fé eða af völdum óhagstæðs tíð-
arfars eða náttúruhamfara, bíða
oft tjón, sem þeir fá ekki bætt,
nema þeir hafi verið tryggðir
fyrir slíku.
Það er auðvitað einnig hags-
munamál þjóðarinnar allrar, að
menn þurfi ekki að flosna upp
frá starfi sínu og verða ef til vill
öreigar, ef óhöpp koma fyrir.
Þess vegna er eðlilegt, að þjóð-
arheildin styðji með fjárframlög
um af sameiginlegu fé ríkisins
tryggingar, sem stofnaðar eru til
öryggis afkomu þeirra, er eiga
lífsbjörg sína að sækja í skaut
náttúrunnar.
Sjávarútvegurinn, sem er
einn höfuðatvinnuvegur íslend-
inga, en verður að sækja afla
sinn í greipar Ægis og sæta
bæði óstöðugri veðráttu og ó-
tryggum fiskigöngum, hefur
með stuðningi ríkisins tryggt
sig að verulegu leyti vegna á-
falla af aflabresti. Er það vissu-
lega þjóðarnauðsyn. Við undir-
búning að allsherjar trygginga-
stofnun fyrir landbúnaðinn væri
eðlilegt að hafa hliðsjón af fyr-
irkomulagi þessara mála hjá
sj ávarútveginum.
Við endurskoðun laga þeirra,
er tillagan gerir ráð fyrir, og við
undirbúning að nýrri löggjöf
um allsherjartryggingar fyrir
landbúnaðinn er sjálfsagt, að
fulltrúar bænda eigi hlut að,
og þess vegna er gert ráð fyrir
því, að helztu félagssamtök
þeirra tilnefni sinn manninn
hvort í nefndina.
DÝR VIÐGERÐ
MARGRÉT prinsessa í Bret-
landi og maður hennar eru nú
flutt í nýviðgerða íbúð. íbúðin
er tuttugu herbergi og viðgerð-
in, þar til hún þótti hæfa kónga-
fólki, kostaði 10 milljónir ísl. kr.
S
Bótagreiðslur almannatrygginga 1962 í Akur-
eyrar- og Eyjaf jarðarsýsluumboðum:
Akureyri:
mannatr. bar gjaldþegnum og
Jóhannes Frímannsson írá Gilsá
MINNINGARORÐ
Ellilífeyrir kr. 12.144.961.00 sveitarfélögum að greiða:
Örorkulífeyrir — 3.637.118.00 Akureyri:
Örorkustyrkur — 467.915.00 Endurkræfur
Barnalífeyrir — 1.244.426.00 barnalifeyrir kr. 1.611.768.00
Do. endurkr. — 1.61-1.768.00 Iðgjöld hinna
Fjölskyldubætur — 8.890.033.00 tryggðu — 5.670.496.00
Fæðingarst. — 648.250.00 Iðgjöld atvinnu-
Ekkjubætur og rekenda — 2.463.958.00
lífeyrir — 297.816.00 Iðgjöld bifreiða-
Makabætur — 33.220.00 stjóra (sýsla) — 443.289.00
Mæðralaun — 705.706.00 Iðgjöld sjómanna — 397.603.00
10% bætur — 126.217.00 Framl. bæjarins — 3.225.000.00
Slysabætur Framl. bæj. til hækk
(Ak. og Ef.) — 624.820.00 unar lífeyris — 364.302.00
Kr. 30.432.250.00 Kr. ! 14.176.416.00
Eyjafjarðarsýsla:
Ellilífeyrir kr.
Ororkulífeyrir —
Ororkustyrkur —
Barnalífeyrir —
Do. endurkr. —
Fjölskyldubætur —
Fæðingarstyrkur —
Ekkjubætur og
lífeyrir —
Mæðralaun —
4.646.597.00
1.098.102.00
127.923.00
441.578.00
347.205.00
3.897.306.00
277.410.00
62.299.00
140.346.00
Eyjafjarðarsýsla:
Endurkræfur
barnalífeyrir kr. 347.205.00
Iðgjöld hinna
tryggðu — 2.006.428.00
Iðgj. atv.rek. — 551.296.00
Iðgj. sjómanna — 133.950.00
Framl. hreppa — 1.215.000.00
Til hækkunar
lífeyris — 95.854.00
Kr. 11.038.766.00
Samanlagðar bótagreiðslur í
bæ og sýslu kr. 41.471.016.00.
Á móti þessum bótum al-
Kr. 4.349.733.00
Samtals í bæ
og sýslu kr. 18.526.149.00
(Tryggingaumb. Ak. og Ef.)
Framtíðarhorfur skógræktarinnar
DAGUR hefur leitað sér upplýsinga hjá Ármanni Dal-
mannssyni, framkvæmdastjóra Skógræktarfélags Eyfirðinga,
uin horfur og framkvæmdaáætlanir x skógræktarstarfinu
næsta sumar. .....n.
Ármann telur að horfur séu á,
að ungviði í græðireitum og
skógarreitum muni koma vel
undan vetri. Dálítið ber þó á
skemmdum í sumum furuteg-
undum, einkum bergfuru. Ef á-
framhald verður á hlýrri veðr-
áttu, má búast við að tré Iaufg-
ist snemma og er þá nokkur
hætta á, að plöntur þoli illa
kuldaköst seinna í vor. Skógar-
girðingar eru lítið skemmdar eft
ir veturinn, enda hefur sjaldan
verið sVo lítið um snjóalög sem
í vetur.
Varðandi framkvæmdaáætlan
ir er þess helzt að geta, segir
Ármann, að á skógarvarðafundi
í Reykjavík í byrjun marz voru
gerðar heildaráætlanir fyrir allt
landið. Gert er ráð fyrir að sáð
verði í 3200 ferm. í gróðrarstöðv
unum samanlagt og dreifsetning
verði svipuð og sl. ár. Er þetta
miðað við, að plöntuframleiðsl-
an verði um 1,5 millj. árlega
næstu árin. Gróðursetningin í
vor er áætluð um 1,2 millj. er
skiptist þannig:
Skógrækt ríkisins 540 þús. pl.
Skógræktarfélög 670 þús. pl.
Einstakl. og stofnanir 35 þús.pl.
Haustgróðursetning mun svo
verða um 300—400 þús. plöntur
eða samtals um 1,5 milljón gróð-
ursettar plöntur á árinu og þar
af allt að helmingur á vegum
skógræktarfélaganna. í áætlun
þessari er gert ráð fyrir að gróð-
ursetning á vegum Skógræktar-
félags Eyfirðinga verði yfir 120
þúsund plöntur.
Aðalfundur félagsins er ákveð
inn laugardaginn 20. þ. m. og
verður þá endanlega gengið frá
áætlunum á vegum þess og
skiptingu milli deilda.
Aðalfundur Skógræktarfélags
Akureyrar verður í kvöld og
aðrar deildir Skógræktarfélags
Eyfirðinga munu hafa aðalfundi
sína um þessar mundir. Félagið
er nú að stækka skógargirðingu
sína á Miðhálsstöðum og eitt-
hvað mun bætast við af nýjum
skógargirðingum í sumar.
Áður en skógarvarðafundin-
um í Reykjavík lauk í vetur,
fóru skógarverðirnir í heim-
sókn til Atvinnudeildar Háskól-
ans og skoðuðu þar afmælissýn-
ingu Atvinnudeildarinnar. Var
þar margþættan og góðan fróð-
lei kað fá, sem meðal annars gaf
til kynna, hve mikil nauðsyn er
á sem nánustu samstarfi allra
þeirra, sem að ræktun landsins
vinna.
Á skógarvarðafundinum var
ennfremur úthlutað sérprentuð-
um fræðilegum ritgerðum um
skógrækt. Er önnur þeirra eftir
Steindór Steindórsson mennta-
skólakennara, en hin eftir Sig-
urð Blöndal skógarvörð á Hall-
ormsstað. Athuganir Sigurðar á
viðarvexti lerkisins í Guttorms-
lundi stinga mjög í stúf við skoð
anir þeirra, sem eru vantrúaðir
á að ræktun barrskóga hér á
landi geti orðið til nokkurra
nytja. Öruggt má telja, að rækt-
un lerkis geti gefið svipaðan ár-
angur í Eyjafirði og á Fljótsdals
héraði. □
ÞEIR, sem byrjuðu búskap upp
úr aldamótunum munu nú
horfnir af athafnasvæðinu og
flestir fallnir í valinn. Einn af
þeim er Jóhannes Frímannsson
áður bóndi á Gilsá í Eyjafirði,
en hann lézt að heimili sínu 15.
marz sl.
Jóhannes var fæddur í Gull-
brekku 25. marz 1880 og skorti
því aðeins 10 daga upp á 83 ár.
Foreldrar hans voru Frímann
bóndi þar, d. 1930, og kona hans
Anna Margrét. Faðir Frímanns
var Jóhannes bóndi í Gull-
brekku d. 1884, Jóhannesson
bónda þar, Bjarnasonar bónda
sama stað, Jónssonar eldra i
Samkomugerði Jónsonar í Dals-
mynni Árnasonar. Móðir Frí-
manns var Helga Pálsdóttir
bónda á Kolgrímastöðum. Anna
Margrét kona Frímanns og móð
ir Jóhannesar á Gilsá var Árna-
dóttir bónda í Villingadal Pét-
urssonar, en kona Árna var
Geirþrúður Þorvaldsd. bónda
á Eyrarlandi, verður það ekki
rakið hér meir, en allt eru þetta
merkar eyfirzkar bændaættir.
Jóhannes ólst upp í Gull-
brekku í stórum systkinahóp,
fengu þau allgóða fi-æðslu, því
að kennari var tekinn á heimil-
ið, en það var nú nokkuð mis-
jafnt með börn á þeim tíma,
hvað þau fengu að læra mikið.
Jóhannes kvæntist árið 1901
eftirlifandi konu sinni Ólínu
Tryggvadóttur bónda á Gilsá
Ólafssonar. Var hún hin mesta
dugnaðarkona. Fóru þau að búa
á Gilsá 1902 og fengu hálfa jörð
ina, og bjuggu þar allan sinn
búskap í 45 ár. Jóhannes dvaldi
því alla ævi á þessum tveimur
samliggjandi bæjum. Hann mat
sveitalífið og sveitina, sem ól
hann og fóstraði. Þegar maður
rennir huganum yfir búskap
hans, verður manni minnisstæð-
astur fjármaðurinn, enda voru
ýmsir þættir í fari hans sem
fjármanns slíkir, að hann stóð
þar mörgum framar. Hann var
svo næmur og minnugur á svip
mót kinda að furðu gegndi. En
glöggskyggni hans í því efni var
ekki nema einn þátturinn. Ást
hans á hjörðinni — hinn vökuli
maður, sem í því var fólgin, að
rétta líknandi hönd þeim, sem
hjálparvana var innan hennar,
hvort sem um vanburða ungviði
var að ræða eða einhver full-
orfðin kind, sem þurfti hjúkrun
ar og nærgætni við. Hann gerði
nokkuð að því að bæta fjárkyn
sitt og fékk af því góðar afurðir.
Jóhannes var afkastamikill
verkmaður, enda mun hann
snemma hafa vanizt mikilli
vinnu. Hann var drengskapar-
maður hinn mesti og samvizku-
samur í öllum viðskiptum við
menn.
Ekki gaf hann sig mikið að
málum á opinberum vettvangi.
Þó var hann oft forðagæzlumað-
ur, og var hann til þess vel kjör
inn, sem líklegt var.
Jóhannes hafði gaman af að
gleðja sig með kunningjum sín-
um, og hafði þá gaman gf að
rökræða við menn um ýmis mál.
Hann las tölúvert, var kunnug-
ur íslendingasögum og kunni
ýmislegt utan bókar, sem vel
var sagt í íslenzkum skáldskap,
bæði bundnu og óbundnu máli.
Þau hjónin eignuðust 7 börn,
sem öll komust upp, en tvö eru
nú látin, Garðar, gagnfræðing-
ur, síðar bílstjóri og bóndi á
Kolgrímastöðum og Helga, hús-
frú á Skáldstöðum og Kolgríma-
stöðum. Hin, sem lifa eru: Lára,
húsfrú á Gullbrekku, Tryggvi
bóndi í Miðgerði, Frímann
bóndi á Gilsá, ókvæntur, Anna
Margrét, húsfrú á Gilsá og Lilja
í Gullbrekku, ógift.
Jóhannes hætti búskap -1947,
enda var heilsan þá farin að
bila. Nú síðustu árin var hann
rúmfastur og þrótturinn með
öllu þorrinn nú undir það síð-
asta.
Pálmi Kristjánsson.
FERMINGARBÖRN
í Ak.kirkju 11. apríl
Stúlkur:
Aðalheiður Baldvinsd. Eiðsv. 11
Anna G. Ringsted Aðalstr. 8
Auður Guðm.d. Eyrarlandsv. 22
Auður Sigvaldad. Víðimýri 2
Dagný Kristjánsd. Helgam.s. 44
Guðrún H. Þorkelsd. Ásveg 33
Gunnlaug Ragnarsd. Hrafn. 28
Hafdís Þórarinsd. Eiðsvallag. 3
Heiða B. Jónsd. Greniv. 16
Heiðrún Hallgrímsd. Strand. 1
Helga S. Aðalsteinsd. Munk. 28
Inge M. Hansen Lundai-g. 2
Kristín Sigurðard. Munk. 31
Lilja Steinþórsd. Lönguhlíð 45
Margrét Alfreðsd. Grænum. 6
Margrét Björgvinsd. Grænm. 15
Margrét Hallsd. Ásabyggð 2
María S. Guðm.d. Byggðav. 142
Ólöf G. Kristjánsd. Hafn. 35
Ragnheiður Magnúsd. Lækj.g. 2
Sigríður V. Jósteinsd. Aðals. 10
Svandís Júlíusd. Fjólug. 14
Þorgerður Tryggvad. Víðim. 10
Drengir:
Birgir Jónsson Gránufél.g. 20
Bjarki Jóhanness. Rauðum. 4
Bjarni B. Arthurss. Austurb. 10
Björn Þórarinss. Heimav. M. A.
Egill Jónsson Goðabyggð 3
Grímur Sv. Sigurðss. Þór. 121
Guðjón H. Steindórss. Ránarg. 6
Guðm. Brynj ólfss. Munk. 3
Guðm. J. Hanness. Glerárg. 9
Guðm. Heiðrekss. Eyrarv. 23
Gunnar Aspar Löngum. 11
Gunnar H. Guðm.ss. Greniv. 14
Gunnar B. Skarph.ss. Hafn. 47
Halldór Matthíass. Hamars. 10
Halldór M. Rafnss. Kringlum. 17
Haukur Karlsson Norðurg. 46
Hjalti M. Hjaltas. Gleráreyr. 11
Jakob J. Árnason Hafn. 81.
Jósef L. Marinósson Ægisg. 22
Kristján Sv. Sigurðss. Hrauni
Pétur Ólafsson, Þórunnars. 103
Sigursveinn J. Hallss. Framnesi
Stefán K. Þorsteinss. Greniv. 26
Úlfar Malmquist Strandg. 45
Valdimar Þórhallss. Hafn. 33
Þór Sigurðsson Þingv.str. 18
Kðfli úr framsöguræðu 5
um tillögu Framsóknarmanna um raforkumál, flutt af Gísla
Guðmundssyni alþingismanni f. li. allsherjarnefndar sam-
einaðs þings 27. marz síðastliðinn. ,
.... ÉG VEIT, að uppi eru
nckkuð misunandi skoðanir á
því, hvernig haga beri rafvæð-
ingu landsins, og á sá skoðana-
munur raunar einnig við ýmsar
aðrar framkvæmdir, sem sér-
staklega varða landsbyggðina.
Sumir telja það skynsamlegt
sjónarmið að láta þjóðfélagið
ekki leggja fé í framkvæmdir
til almenningsnota, fyrr en hægt
sé að sýna fram á, að þær geti
borið sig fjárhagslega. Sam-
kvæmt þessu eiga hin fjölmenn
ustu eða fjölmennari og þétt-
býlli byggðarlög jafnan að sitja
fyrir slíkum framkvæmdum, og
þar sem fólki hefur fjölgað nógu
mikið, eiga framkvæmdirnar að
koma, því að þá má gera ráð
fyrir, að þær geti borið sig eða
a. m. k. nálgast það að bera sig.
En mér er spurn: Hvenær verð-
ur það? Hvenær fjölgar fólki
þar sem skilyrði vantar, sem nú
á tímum teljast undirstaða at-
vinnurekstrar og menningarlífs
— hvenær fjölgar því nógu mik-
ið til þess að það þyki þá eiga
rétt til að búa við þessi skilyrði?
Ég held, að óhjákvæmilegt sé
að leysa þetta mál öðru vísi. Að
fyrst verði, þegar eitthvert land
svæði, með góð byggðarskilyrði
af hálfu náttúrunnar er að ræða,
að reyna að gera það sem byggi
legast á nútíma vísu. Þá fyrst
sé von til að byggð haldist og
aukist. Að þar sem orkulindin
er farin að streyma, séu líkur
til að byggðin þéttist, en þar
sem orkuna vantar í strjálbýl-
inu, sé hætta á, að það verði
enn strjálla.
Á landnámsöld reistu menn
bæi sína þar sem vatn var nóg,
engjar og beitilönd, skógur eða
rekafjara. Svo komu nýir tímar
og þá þurftu ræktunarskilyrðin
einnig að vera til staðar. Og nú
er fleira komið til. Hver mundi
nú reisa bæ þar sem ekki er von
um veg eða sjma ? Þetta vita
allir. En það verður ekki hjá því
koizt að láta sér skiljast, að nú
er að því komið, að hið sama er
farið að gilda um raforkuna.
Ekki svo að skilja, að enginn
muni framar geta hugsað sér að
búa í sveit nema hann hafi raf-
orku. Það hafa svo sem alltaf
verið til engjalitlar og vatnslitl-
ar jarðir eða gallaðar jarðir á
annan hátt, og búið á þeim
samt og stundum vel. En slíkt
heyrir til undantekninga. Und-
antekningar verða alltaf til og
stundu mmargar, en þjóðfélagið
verður að miða aðgerðir sínar
við hið almenna. Til þess að jörð
haldist í byggð eða byggist og
til þess að býlum fjölgi, þurfa
þessi almennu skilyrði að vera
fyrir hendi, sem við hæfi þykja
á hverjum tíma.
Samkvæmt skýrslum raforku
málaskrifstofunnar í árslok 1961
höfðu þá samtals 2408 sveitabýli
fengið rafmagn frá samveitum,
en 492 höfðu raforku frá vatns-
aflsstöðvum, sem þau áttu sjálf.
Samtals 2900, sem telja mátti,
að hefðu raforku til frambúðar.
Samkvæmt þessum sömu skýrsl
um höfðu á sama tíma (í árslok
1961) 511 býli raforku frá litl-
um dísilstöðvum, einkastöðvum,
en 2589 býli höfðu enga raf-
orku. Hafa þá 3100 býli annað
hvort enga raforku haft eða að- .
eins frá dísilstöðvum. Tekið er
fram í skýrslunum, að gengið sé
út frá, að býlatalan sé 6000. Nú
segir raforkumálastjóri í um-
sögn sinni til allsherjarnefndar,
að hann hafi ekki nákvæma tölu
um fjölda sveitabýla í byggð.
Úr því þarf auðvitað að bæta
áður en lokið er þeirri áætlun,
sem þingsályktunartillagan fjall
ar um. En sé gengið út frá töl-
um raforkuálaskrifstofunnar í
árslok 1961 og gert ráð fyrir,
að 200 býli hafi fengið samveitu
rafvæðingu eða fá einkavatns-
aflsstöðvar á árinu 1962, ættu
nú 3100 býli að hafa rafmagn til
frambúðar, en 2900 að vera án
rafmagns eða hafa rafmagn frá
litlum dísilrafstöðvum .
Hér er um að ræða stórt við-
fangsefni, en jafnframt viðfangs
efni, sem Alþingi og þjóðfélagið
verður að horfast í augu við og
ekki þýðir að leiða hjá sér. Þess
vegna væntum við þess, minni-
hlutamenn í allslierjarnefnd, að
hið háa Alþingi samþykki nú
tillögu þá, sem fyrir liggur...
(Þessi stutti kafli er úr langri
ræðu, sem flutt var um mál,
sem mörgum a. m. k. á lands-
byggðinni þykir miklu skipta.
Hin „hlutlausa“ þingfréttastofa
ríkisútvarpsins minntist ekki
einu orði á þessa ræðu um
kvöldið, gat þess ekki einu
sinni, að málið hefði verið á
dagskrá!)
Framtíðarsaga
Gröndals
NÝR GRÖNDAL hefur skrifað
nýja „Heljarslóðarorustu“ og
birt í Alþýðublaðinu. Þetta er
framtíðarsaga, gerist á árunum
1967—69, að því ei- virðist. Sögu
persónur: Bandaríkjamenn,
Rússar og nafngreindir íslenzk-
ir stjórnmálamenn, þeirra á með
al forseti íslands, sem flýr til
Grænlands undan Rússum!
Reyfari þessi hefur nú verið
endurprentaður í Alþýðumann-
inum. Tvennt er þarna athygl-
isvert: Höf. (Ben. Gröndal) virð
ist gera ráð fyrir að landhelgis-
miðasamningur við Breta sé
enn í gildi árið 1967, og að ný
stjórn, sem þá komi til valda,
„rifti“ honum! Ennfremur vhð-
ist höfundur telja óeðlilegt, að
varnarliðið frá Bandaríkjunum
fari héðan árið 1969, en það ár
fellur sáttmáli Norður-Atlants-
hafsbandalagsins úr gildi, þai*
sem samningurinn er 20 ár. Q