Dagur - 21.03.1964, Blaðsíða 4

4
tv.-w»w.iirtÍriWWii
Skrifslofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Simar 1166 og 1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAYÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚ ELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
NÝIR SPÁMENN
ÞÓTT bændur séu Gylfa Þ. Gísla-
syni og Gunnari Bjarnasyni reiðir
vegna mjög niðrandi ummæla þeirra
um íslenzkan landbúnað, sem vissu-
lega getur heyrt undir atvinnuróg af
verstu tegund, hafa þau leitt til nauð-
synlegra umræðna, sem enn standa.
Þær umræður eru landbúnaðinum
og bændastéttinni mjög hagstæðar.
Hinir nýju spámenn, Gylfi og Gunn-
ar, segja að landbúnaðurinn sé hem-
ill á hagvextinum og að íslenzkir
bændur séu ölmusumenn sem þurfi
að fækka um nálega fimm þúsund.
Þetta eru umbúðalausar kenningar
og fram settar í trausti þess, að þær
eigi hljómgrunn hjá mörgum neyt-
endum, sem ekki hafa aðstöðu eða
áhuga á því að fylgjast með landbún-
aðarmálum, en vilja ekkert fremur
heyra en það, að hægt sé að kaupa
búvörur við vægu verði ef upp sé tek-
in ný og róttæk landbúnaðarstefna í
stað hinnar gömlu. Margir trúa því
að hálfu leyti, eftir endurtekinn áróð-
ur, að íslenzkur landbúnaður Iiafi
ekki fylgt hraðfara þróun tímans og
tækninnar. Hann sé eins konar eftir-
legukind meðal atvinnuvega þjóðar-
innar og bændur að verulegu leyti
ómagar á þjóðfélaginu.
En hinir nýju spámenn hafa rekið
sig á óþægileg rök í þessu efni,
sterkari rök en liinar nýju kenning-
ar þola. Auk þess hefur bændastéttin
sameinazt til varnar og fundið lijá sér
stéttvísi í stað sundrungar, enda við
þá talað, sem ævinlega og ómerkilega
þræla.
f umræðum um landbúnaðarmál
undanfarnar vikur og mánuði hefur
verið á það bent með fullum rökum,
að i'slenzkir bændur hafa síðustu ára-
tugina aukið meira framleiðslu sína
hlutfallslega en bændastétt nokkurs
nágrannalands okkar hefur gert,
hvort sem litið er á heildarfram-
leiðslumagn eða framleiðslu á ein-
itakling. í þeim samanburði þurfa
íslenzkur bændur ekki að bera kinn-
roða eða láta óábyrga og málóða
menn eina hafa orðið.
Ef íslenzkur landbúnaður er bor-
inn saman við aðra atvinnuvegi, inn-
lenda, verður hlutur bændanna engu
óhagstæðari en í dæmi því sem fyrr
var nefnt. Samanburðurinn sýnir,
svo ekki verður um villzt, að íslenzk-
ur landbúnaður hefur síðasta áratug-
inn aukið framleiðslu sína þrisvar
sinnum meira en aðrir atvinnuvegir
hafa gert til jafnaðar á þessu árabili.
Svo koma pólitískir spákaupmenn
og kassapredikarar og halda því fram,
að landbúnaðurinn hér á landi sé
eitthvert fornaldarviðundur og gust-
ukameðlimur í hinni stóru fjölskyldu
íslenzkra atvinnuvega! □
Á FUNDI Framsóknarfélaganna á Akureyri, fyrir skömmu,
flutti Helgi Bergs alþingismaður og ritari flokksins ræðu
þá, sem hér eru birtir kaflar úr.
í UPPHAFI „viðreisnartíma-
bilsins“ sagði Ólafur Thors, að
nú ætti að horfast í augu við
allan vandann í einu. Bjarni
Benediktsson sagði, að nú þyrfti
að gera róttækar ráðstafanir og
taldi „viðreisnina“ vera það og
koma í veg fyrir, að árlega
þyrfti að gera ráðstafanir í
efnahagsmálum. Gunnar Thor-
oddsen kallaði „viði’eisnina“
nýja þjóðfélagshætti og aðal
markmið hennar væri ekkert
minna. Það var þess vegna
ekkert lítið, sem til stóð.
Fyrir kosningarnar í sumar
var því stöðugt haldið fram, að
„viðreisnin" hefði heppnast og
flest léki í lyndi í okkar efna-
hagsmálum. En í haust, þegar
ríkisstjórnin hafði tryggt sér
meirihluta til að halda sætum
sínum og hversdagsstarfið tók
við, þá kom önnur mynd af
ástandinu í ljós. Þá sögðu stjórn
endurnir, að það væri stórfelld-
ur halli á viðskiptum okkar við
útlönd.Vöruskiptahallinn myndi
nema um 700 millj. kr. á árinu
sem leið. Innflutningurinn var
algerlega stjórnlaus og „finans-
eraður“ af erlendum skyndilán-
um. Þetta hafði leitt til óeðli-
legrar byrgðasöfnunar í landinu
í sumum vöruflokkum. Gjald-
eyrissjóðirnir voru hættir að
vaxa, var okkur sagt og fóru
jafnvel minnkandi á tímabilum
á árinu, sem leið. Það var halli
á framleiðslu útflutningsatvinnu
veganna. Sparifjáraukningin
var mjög lítil, vinnuaflið var á
uppboði. Þannig var nú ástand-
ið á s.l. hausti, þrátt fyrir
margra ára atvinnugóðæri.
Ekki þarf að fara í neinar
grafgötur með það, að slíkt
ástand skapast ekki nema sam-
an fari röng stjórnarstefna og
margvísleg afglöp í framkvæmd
hennar.
„Viðreisnin" var í fyrsta lagi
stórfelld gengislækkun, í öðru
lagi var bannað, að kaupgjald
skyldi fylgja verðlagsvísitölunni
eftir og í þriðja lagi voru vextir
stórhækkaðir, fjárbinding tekin
upp og samdráttur boðaður í
atvinnulífi og framkvæmdum.
Tilgangurinn með þessu var
fyrst og fremst sagður vera sá,
að koma í veg fyrir, að það
ástand héldi áfram, sem kallað
var, að menn lifðu um efni fram.
Leiðin til að koma í veg fyrir
það, var að sjá svo um, að kaup
getan minnkaði, þ. e. a. s., að
verðlag í landinu hækkaði
meira en kaupgjaldið. Vísitölu-
ákvæði var bannað í kaupsamn-
ingum og með því var verið að
flytja ábyrgðina af verðlagsþró-
uninni úr höndum ríkisstjórnar-
innar og leggja ábyrgðina á
herðar launþaganna í Iandinu.
Af „viðreisnarstefnunni“ leiddi
að allur stofnkostnaður og fjár-
magnskostnaður, hvort sem það
var kostnaður við heimilisstofn
un, útgerð, búskap eða hvers
konar atvinnutæki hækkaði stór
lega þegar kaupgjald og atvinnu
tekjur stóðu í stað. Þannig urðu
hlutföllin milli stofnkostnaðar
annars vegar og atvinnutekn-
anna hins vegar miklu óhag-
stæðari en þau voru áður. Harð
ast kom þetta niður á ungu
fólki
Það liggur í augum uppi, að
þegar þessi hlutföll breyttust
svona mikið, hlaut það að verða
öllum almenningi ókleift að
standa undir eðlilegum stofn-
kostnaði og fjárfestingarkostn-
N
í
ii

Helgi Bergs alþingismaður.
aði, með þessu nýja verðlagi,
nema verðbólga kæmi til hjálp-
ar. Þannig urðu þessar ráðstaf-
anir til þess að stór hluti þjóð-
arinnar þurfti beinlínis á verð-
bólgunni að halda. Afleiðingin
varð m. a. sú, að auka vantrú
manna á, að stöðugt verðlag
héldist.
En ef þá trú vantar, gerir
fólk sínar ráðstafanir í peninga
málum í samræmi við verðbólg-
una. En ekkert matar verðbólg-
una meira en slíkar ráðstafanir.
Það var boðað í upphafi „við-
reisnarinnar,“ að það mundi
verða og ætti að verða samdrátt
ur í fjárfestingu og jafnvel í at-
vinnulífinu, hæfilega, til þess
að koma í veg fyrir þensluna.
Stefnt var að því, sem stundum
er kallað hæfilegt atvinnuleysi.
En slík efnahagsstefna, sem boð-
uð var, þar sem allt átti að vega
sig sjálft og kerfið átti að vera
sjálfvirkt, eftir lögmálum fram-
boðs og eftirspurnar peninga og
fjármagns, fær ekki staðizt,
nema eitthvað atvinnuleysi sé.
Sem betur fór var stefnan samt
framkvæmd þannig, að hún
hafði öfug áhrif við það, sem
boðað var. En það kom fleira til,
til þess að skapa þá niðurstöðu,
sem orðin er, heldur en röng
stefna. Það voru einnig bein
fjármálaafglöp framin.
Þegar vextirnir voru hækkað-
ir var það rökstutt á þann veg,
að það ætti að skapa jafnvægi
milli framboðs og eftirspurnar
á fjármagninu. Nú er ljóst, að
jafnvægisleysi í þessu sviði hef
ur aldrei verið meira, og skort-
ur á lánsfé aldrei eins tilfinnan-
legur. Vaxtahækkunin náði
þess vegna ekki þessu markmiði
en hafa í þess stað íþyngt allri
atvinnustarfsemi í landinu á
þann veg sem við þekkjum. Og
alveg sérstaklega hafa háu vext
irnir haft mikil áhrif á verðlags
þróunina í landinu. Tökum til
dæmis húsnæðiskostnaðinn og
hver áhrif hann hefur á kaup-
hækkunarþörf launþeganna.
Þannig dreifast áhrif vaxtann'a
um allt efnahagslífið til hækk-
unar.
Þetta var réttlætt með því að
það væri sanngirnismál spari-
fjáreigenda. Nú liggur það
alveg ljóst fyrir, að sparifjáreig
endur hafa sízt hagnast á þeim
árum, sem síðan eru liðin, því
að krónurnar hafa minnkað svo
miklu meira en sem vöxtunum
nemur. Þetta er vítahringur
vegna þess, að hinir háu vextir
eiga einmitt sinn þátt í því að
svona hefur farið. Það eru þess
vegna aðrir hlutir, sem ráða úr-
slitum um hag sparifjáreigend-
anna. Þeirra hagsmunamál er
auðvitað miklu fremur stöðugt
verðlag.
(MEIRA)
Amerískur sfúdentakór heldur
tónleika á Akureyri í apríl
MIÐVIKUDAGINN 8. apríl n. tónleikum sem haldnir verða í
k. er væntanlegur til Akureyrar Akureyrarkirkju.
ameríski stúdentakórinn North Þetta er 40 manna blandaður
Texas State University Choir, kór, sem undanfarnar vikur hef
og mun hann syngja á einum (Framhald á blaðsíðu 7).
North Texas State University Choir.
5
ÞINGMENN OG STÓRVIRKJUN
MORGUNBLAÐIÐ segir frá
að stórvirkjunarmál og stóriðju
mál hafi nýlega verið rædd á
Varðarfundi í Reykjavík. For-
maður stóriðjunefndar, Jóhann-
es Norðdal, sagði þar, aðspurð-
ur (frásögn Mbl.), að ekki væri
gert ráð fyrir almennri löggjöf
um stóriðjumál, heldur myndi
„hugsanlegur samningur lagður
fyrir Alþingi til staðfestu.
Myndi hann fjalla um ákveðið
fyrirtæki og ákveðna fram-
kvæmd.“
Vonandi reynist sú spá J. N.
rétt, að ríkisstjórnin fari ekki
fram á almenna heimild til að
leyfa erlendum fyrirtækjum at-
vinnurekstur hér á landi. Hitt
er furðulegt, ef hún ætlar ekki
að veita Alþingi eða trúnaðar-
mönnum þess aðstöðu til að
taka þátt í undirbúningi máls-
ins. Sérílagi vekur það umtal
hér um slóðir, að þingmenn
stjórnarflokkanna í Norður-
landskjördæmi eystra skuli
taka þátt í því, að gera þennan
undirbúning að einkamáli í
stjórnarherbúðunum og ekki
hafa samráð við meðflutnings-
menn að tillögunni um norð-
lenzka virkjun.
En þrátt fyrir það munu þing-
menn Framsóknarflokksins hér
í kjördæminu vera á verði í
þessu máli hér eftir sem hingað
til, og legja sig fram til að
koma í veg fyrir, að sjónarmið
Norðlendinga og Austfirðinga
verði fyrir borð borin. Tillaga
Framsóknarflokksins um með-
ferð stórvirkjunar- og stóriðju-
mála hefur enn ekki verið tek-
in til meðferðar á Alþingi þeg-
ar þetta er ritað.
Sumir eru þeirrar skoðunar,
að tillaga stjórnarinnar í þess-
um málum verði á þá leið, að
virkja skuli Búrfell og heimild
veitt til að semja um að reisa
iðjuver við Faxaflóa eða Eyja-
fjörð! Þetta væri það, sem kalla
mætti „snuð“ handa Norðlend-
ingum.
Stjórnin og viðsemjendur
hennar hefðu þá á sínu valdi
eftir á, að dæma Eyjafjörð úr
leik vegna „tæknilegra örðug-
leika“ á því að leggja línu norð-
ur eða vegna einhvers annars.
Laumuspilið er óhugnanlegt og
vekur tortryggni, sem full
ástæða er til. □
<#N#s#s#v#s#'^#s#'#s#s#<#s#'#'#v^#'#^#^#'#'#*r#K#'#s#s>
GÓÐ SILUNGSVEIÐI
Reynihlíð 20. marz. Meginflói
Mývatns er enn ísi lagður. En
ekki er lengur farið á bílum út
á þann ís, svo ótraustur er hann
orðinn og víða autt með lönd-
um. Silungurinn, sem nú veiðist
er miklu stærri en í fyrra og
yfirleitt er veiði fremur góð.
íTún eru byrjuð að grænka.
Fé hefur ekki enn verið sleppt.
Birgir Brynjólfsson, sem verið
hefur á Reyðarfirði undanfarið
og unnið að uppsetningu sjón-
leiks, er væntanlegur hingað aft
ur. Mun þá í ráði að sýna
„Allra meina bót“ víðar en hægt
var að gera í vetur P. J.
LITAST UM f HÖFUÐSTAÐ
NORÐURLANDS
GLÖGGT er gestsaugað: Akur-
ureyri er fallegur bær, og út-
sýnið sérkennilegt. Það dylst
fáum sem þangað koma, þeim
er hafa opin augu. Þó hált sé á
götunum, get ég ekki setið á
mér, nema að fara í gönguferð
um bæinn. Það er gaman að sjá
hve mikið hann hefur stækkað
síðan ég var búsett þar. Fyrst
fer ég niður á Eyrina. Það er
einkennilegt hvað hún er lokk-
andi. Hún á sína sögu. Þar
bjuggu eitt sinn margir brodd-
borgarar, „Gunnar, Héðinn og
Njáll.“ Annars hétu þeir öðrum
nöfnum. Þegar ég var barn
komu þeir út í sveitina á haust-
in og keyptu fé af bændum. Við
börnin þorðum naumast að
draga andann fyrir lotningu,
þegar við sáum þá koma þeys-
andi eftir veginum, með marga
hesta til reiðar. Það glansaði á
fínu reiðstígvélin þeirra, hvort
sem það var sólskin eða regn.
Það var eitthvað ofurmannlegt
við þá, og ríkir hlutu þeir að
vera úr því að þeir gátu keypt
svona margar kindur. Það var
enginn smáræðis hópur, sem
þeir fóru með til baka, og hver
merkti sitt fé með vissum lit,
rauðum, bláum, grænum. Mér
virtist sem kindurnar væru upp
með sér af því að fá að vera í
eigu svo fínna manna, ég óvit-
inn vissi ekki að fyrir þeim lá
ekkert annað en að verða flutt
beint í sláturhúsið. Það er gott
að vera barn, og sjá allt í hyll-
ingum. Og sem ég stóð þarna á
Strandgötunni og skygndist um,
rann fortíðin saman við nútíð-
ina, ég varð aftur lítil telpa
heilluð af því óraunverulega.
Skyndilega breyttist viðhorfið.
ískaldur norðangjóstur smeygði
sér inn á milli húsanna og þeytti
snjókornum framan í andlit
mitt og niður með kápukragan-
um. Ég breytti um stefnu og
hélt á brattann. Brekkuna þurfti
ég að sjá. Allar nýju bygging-
arnar, sem sagt var að þar væru
í smíðum. Það var heldur ekki
ofsögum sagt, bærinn hafði
þanist út og leyndi á sér þarna
uppi. Hann er kominn upp und-
ir fjall. Það eina leiðinlega við
bæjarstæðið þarna, er hve lítið
sést niður fyrir brekkuna, eða
öllu heldur ekkert. Ég finn til
innilokunarkenndar. Það er
óhugnanleg tilfinning sem ég
má ekki láta ná tökum á mér.
Þarna hlýtur þó að vera sumar
fagurt. Nýja elliheimilið dregur
að sér athygli mína. Það er bezt
að líta þar inn. Það er gleðilegt
hvað búið er vel að gamla
fólkinu. Þarna er allt fullkomið
og glæsilegt. Heimilið er full-
skipað með 31 vistmanni. Það
er enginn óánægjusvipur á and-
litunum. Það er einhver tignar
svipur yfir silfurhærðum öld-
ungunujji, og heil bók í rúnum
andlita. Hún Guðbjörg Sigurð-
ardóttir, sem kennd er við
„Gránu,“ er elzt, og prýðar
hópinn. Nú er hún orðin 98 ára,
en heldur þó reisn og höfðings-
brag. Hún var mikil kona hún
Guðbjörg. Ég þekkti hana ofur-
lítið þegar ég var á Akureyri.
Mig langar til að ræða við hana.
Til þess er hún fús og gleðst við
komu mína. Hún bætir óviljandi
einu ári við aldur sinn. Það er
sagt að slíkt sé ekki háttur
kvenna. Þetta skiptir engu máli.
Smámunir. „Hvernig líður þér
Guðbjörg?“ spyr ég. Hún lítur
snöggt upp, ég sé að augun eru
farin að dofna. „Náð guðs næg-
ir mér,“ segir hún. „Sjónir er
að vísu orðin döpur, en hvað er
hægt að segja við því, þegar ald-
urinn er orðinn svona hár.
Varst þú ekki með okkur að
byggja húsið?“ „Hvaða hús?“
„Nú, kristniboðshúsið Zion.“
„Nei, Guðbjörg, þá var ég ekki
hér. Það er svo langt síðan þið
byggðuð það.“ Þá minntist ég
þess, að ég hafði heyrt, að kon-
urnar hafi sjálfar staðið í steypu
vinnu, einnig þær, sem taldar
voru efnaðar, eins og Guðbjörg.
Hún hafði fengið köllun til þess
að vinna að málefni málefnanna.
Kristniboðið er ennþá hennar
hjartansmál. „Ég hef verið gæfu
söm,“ segir hún. „Þrátt fyrir
ýmiss konar reynslu. Ég missti
manninn minn og einkadóttur
í sama mánuðinUm. Drottinn
agar þann sem hann elskar. Það
er gott að eiga trú.“ „Hvar ertu
fædd, Guðbjörg?“ „Ég er Aust-
firðingur. Fædd á Eyri við
Reyðarfjörð. Maðurinn minn
var Einar Einarsson Malmquist.
Hann var stórútgerðarmaður.
Ég átti efnaða foreldra, og fékk
mikinn heimanmund. Þetta fór
allt í útgerðina. Það voru mikil
umbrot í manninum mínum.
Vogun vinnur,vogun tapar, eins
og gengur. Ég man tvenna tím-
ana. Eftir lát mannsins míns
bjó ég ófram í húsi mínu á Eyr-
inni, og Malmquist sonur minn
með sína fjölskyldu. Hingað
flutti ég svo um leið og heimil-
ið var opnað. Ég var í kven-
félaginu Framtíðin. Þú veizt að
það hefur staðið fyrir þessari
byggingu. Það er gott félag.
Gunnhildur Ryel var formaður
í mörg ár. Hún er mikil og góð
kona, og ágætur stjórnandi. Ak-
ureyri missti mikið, þegar þau
hjón fóru suður, og nú er mað-
ur hennan dáinn. Svona förum
við öll. Þetta er ein hringrás,
maður kemur í manns stað.
Hér er gott að vera. Heimilið
fullkomið eins og þú sérð, og
stjórnin góð. Það á eftir að
stækka það, það er ekki hægt
að gera allt í einu. Það þarf
mikið fé til að vinna svona stór-
virki." „Mig langaði til þess að
vera komin til þín, þegar þú
verður hundrað ára,“ segi ég.
„Mig langar ekkert til þess að
lifa það,“ segir hún. „Þetta er
þó allt í Guðs hendi. Ég treysti
honum alveg fullkomlega, einn-
ig því, hve mörg ár hann lætur
mig vera hér, svo er ég líka við-
búin, hvenær sem kallið kemur.
Ég kvíði engu, og hefi engar
áhyggjur. Þetta líður bara
svona.‘.
Þegar ég kveð gömlu frúna,
er dagur að kvöldi kominn.
Hvítklædd hjúkrunarkona g'eng
ur norður eftir ganginum og
leiðir lítinn dreng við hlið sér.
Við borð í suður endanum sitja
tvær konur og tveir karlar og
spila vist. Ég get ekki betur séð,
en að það bregði fyrir gáska í
svip öldunganna, eitthvað sem
minnir á morgun lífsins. Osjálf-
rátt raula ég fyrir munni mér
vísuna kunnu og fögru:
Elli þú ert ekki þung.
anda Guði kærum.
Fögur sál er ávallt ung,
undir silfurhærum.
F. K.
Hún er aitthvað í svo góðu skapi núna. Það er ekki að sjá, að
Rossí sé vanur að fylgja stúlku heim. En eitt þykist hún vita með
vissu: Hann telur sig eflaust alveg öruggan gegn öllum hættum,
þegar hún er hjá honum og gætir hans.
— Frú Giide getur annars verið blátt áfram verið dónaleg, öðru
hverju segir hann allt í einu.
Iðunn lítur á hann með hlátur í augum. — Nei, hvernig þá, hvað
eigið þér við?
— Eins og hún þusaði áðan, að ég væri farinn að heimsækja
dömur. Þessháttar er hrein ókurteisi.
— Hún sagði nú þetta aðeins í gamni, þykist ég vita.
— Mér geðjast ekki að slíku gamni. Hún er oft að slíku blaðri
um mig og konur. Það gerir hún aðeins af því að henni er kunnugt,
að mér er þessháttar svo afskaplega á móti skapi.
— Já, — en ég held þér takið þessu glensi hennar of alvarlega.
— O, ég þekki hana talsvert, skal ég segja yður. En nú tölum
við ekki meira um þetta. — Mér gremst bara allt ókurteisis spjall.
Rossí var dálítið skrítinn og þegjandalegur eftir á. En er þau sáu
heim til Fegrunarstofnunarinnar, varð léttara yfir honum. Iðunn
sér hve hann hallar höfði á víxl og virðir allt fyrir sér. Hann nemur
staðar fyrir utan franska gluggann með spenntar greipar og starir
á hann langa hríð.
— Musterið mitt, ungfrú Falk! segir Rossí hugsi. — Mér virðist
það vera allt að því helgidómur og nærri því ótrúlegt. Mér finnst
ég helzt vera andlega skyldur nunnunum tveim í Pantanassa-klaustr-
inu í einni borgarrústinni í gamla Hellas. Þegar þær sýna ferða-
mönnum klaustrið, gleyma þær aldrei að setja kertaljós inn á
milli smásteinanna í hverri kirkjurúst. Þær brenna einnig reykelsi
og kyssa múrinn, áður en þær fara þaðan. Þannig elska þær þessar
gömlu klausturrústir. — Núna þessa stundina elska ég þetta bygg-
verk mitt á sama hátt. Elska það, svo að ég gæti kysst hvern hlut
fyrir innan gluggann hérna!
Iðunn hefir athugað Rossí i laumi, meðan hann var að spjalla.
Nú er hann með leikaraskap! flýgur henni í hug. Hér er hann á
eigin vettvangi og beitir svo þeirri leikaramennt sem við á.
— En segið mér, eruð þér katólskrar trúar, herra Rossí? spyr
Iðunn hægt og gætilega.
Rossi er nú aftur, eins og hann á að sér venjulega. — Já, það
er ég. Eg hefi fundið það í katólsku kirkjunni, sem mér þótti skorta
í mótmælenda-kirkjunni.
— En er ekki undarlegt að hafna þeirri trú, sem þér eruð skírður,
fermdur og uppvaxinn í? Er það ekki eins og aðskilnaður við upp-
runa sinn, og klofningur frá eigin stofni?
— Aðskilnaður? O-nei. Mér var þetta eins og að koma í örugga
höfn eftir langa för í óvissu út i bláinn, er ég snerist til katólsk-
unnar.
— Eg fór einu sinni í katólska kirkju í höfuðstaðnum, segir Iðunn.
—Það var eiginlega aðeins af forvitni. Mér hafði verið sagt, að
ef kirkjugesti yrði á einhver minnsta truflun eða ókyrrð, hósti eða
annar hávaði, væri manna óðar vísað á dyr, og sópað á eftir með
AUÐHILDUR FRÁ VOGI:
GULLNA BORGIN
$ «
vendi. En það skeði ekki neitt af þessu tagi. Ég varð hrifin af
alvörunni, sem þar rikti. En samtímis datt mér líka í hug: Er þá
öll þessi messa ekki aðeins mikill kristilegur sjónleikur? Er allt
þetta aðeins mikill vefur af hátíðlegum helgisiðum? Eða — . Já,
mér flaug þetta í hug.
Rossí verður ákafur: -— Helgisiðirnir eru það fegursta af öllu
þessu. Maður verður svo dásamlega æsandi hrifinn. Það er dýrðleg
sjón að sjá allar nunnurnar krjúpa á bæn, sjá kórdrengina í hvítu
slánum sínum framkvæma kirkjuþjónustu frammi við altarið. Maður
verður að sjá allt þetta til að fá sanna mynd af þessu öllu. Og þér
ættuð að vita, hve Ijúfar samræður við eigum við prestinn okkar
öðru hverju.
— Já, ég hefi heyrt, að söfnuðurinn verði oft að skrifta fyrir
prestinum.
— Æ-já, við skriftum, þegar við höfum gert eitthvað, sem þyngir
á hjarta og samvizku. Og þá fáum við líka sannan og réttan kristin-
dóm.
— Læra sannan kristindóm? Iðunn bítur í vörina.
En Rossí svarar ekki siðustu spurningunni. Þau bjóða góða nótt
og ganga síðan hvort til sinna kynna.
Iðunni verður hugsað á ný til þessarar katólsku trúar Rossí. Hún
á bágt með að trúa því, að Rossí hafi náð réttum skilningi á því,
sem þau læra í kristnum fræðum kirkjunni hans. Hún hefir á til-
finningunni, að trú hans sé svo að segja á yfirborðinu. Hann heldur
traustataki í alla fallegu helgisiðina og er stórhrifinn af þvi öllu.
Hann situr sem áhorfandi að stórfelldum sjónleik! Hitt allt sem
hann heyrir til — og er grunntónninn sjálfur—. Já það er skylda
manns að taka það lka með hinu sökum þess, að hann er í rauninni
strang-heiðarlegur maður. Én samtímis lifir hann og andar í ósýni-
legum leiksviðsbúningi í öllu því, sem hann tekur sér fyrir hendur.
— Skyidi ekki liggja þannig í þessu?
XI.
Haraldur Gilde kom til bæjarins í öndverðum maímánuði. Mikið
var hvíslað um harin í stúkum Fegrunarstofnunarinnar! Sumar
kvennanna höfðu nýskeð séð hann á götu. — Það væri eins konar
italskt snið á honum í fasi og framgöngu, sögðu þær. ftalskt? sagði
Iðunn lágt við ungu frúna, sem hún hafði undir höndum.
Iðunn heyrði einnig orð og orð á stangli úr hjali frúnna í stúk-
unum hinum megin við tjaldið. Nú höfðu þær allt Gilde-heimilið
á prjónunum! Þær rifjuðu upp alla ævi fjölskyldunnar, allt sem
þær þóttust vita. Og svo nefndu þær Rossí líka í sambandi við
Harald Gilde. Þeir væru svo mikið saman á göngu úti. Sei-sei, já.
Það væri nærri því furðulegt, svo harla ótíkir sem þeir væru til
að sjá. En hver veit! — Hefðu jafnvel heyrt — Og nú hvísluðu
kvenraddirnar hinum megin tjaldsins!
Iðunn varð heit í kinnum af gremju. Hvergi í heimi væri jafnmikil
uppspretta slaðurs, söguburðar og kjaftæðis eins og i fegrunar-
stofnunum! Þar sitja frúrnar í snyrtistúkunum og hvíslast á um
söguburð og óhróður og hvers konar hneyklissögur, og leggja við
eyrun til að ná í sem allra mest af hverju tagi! — En er hún sjálf
ekki að hlusta, eins og hinar! hugsar Iðunn með sér. Eða er það
aðeins af gremju yfir öllu sláðrinu? Eða er gremja hennar kannski
dálítið blandin forvitni?
Já, Iðunn getur vel kannast við það, að hún sé talsvert forvitin
um allt, sem snertir Gilde-heimilið, og þá ekki sízt listmálarann.
En hún mun hitta hann í þessari viku. Það var nærri ótrúlegt, að
frú Gilde skyldi bjóða henni i veizlu sína á laugardaginn. Ef til
vill hefði þó Iðunn búizt við þvi, þegar frú Gilde hringdi til hennar
og sagði, að í þessari viku yrði hún að sleppa lestímum með henni.
Hún hefði í svo mörgu að snúast. Og svo bauð hún henni í veizluna,
sem hún ætlaði að halda heimkomnum syni sínum, ef svo mætti
segja. Já, Iðunn hlakkaði eins og krakki til veizlunnar hjá frú
Gilde!
Kvenþjóð bæjarins hafði skyndilega fengið spennandi umræðu-
efni. Búðarstúlkurnar í ritfanga- og ljósmyndaverzlununum voru
allra fróðastar. Gilde listmálari hefði komið í þeirra búðir og borið
með sér erlendan guðdóm á hæsta stigi. — Guð! hve hann er flott
og glæsilegur náungi! önduðu stúlkurnar fram yfir búðarborðin til
forvitinna kvenna, sem komu í búðirnar. Þær voru jafnvel enn
fróðari en hársnyrtingarstúlkurnar. Þær voru eins og lifandi alfræði-
bækur, sem gátu fleytifyllt forvitnar sálir í hvínandi hvelli.
— Haraldur Gilde væri að undirbúa málverkasýningu í lista-
mannasalnum. Og sýningin yrði opnuð á sunnudaginn. Sjálfur mál-
arinn yrði auðvitað viðstaddur. Þær ætluðu allar á sýninguna! —
Samtímis gátu sumar stúlknanna sagt þá sögu, að frú Gilde ætlaði
að halda mikla veizlu. Og.það yrði nú veizla sem segði sex! Flest-
allir gestirnir væru listamenn, leikarar frá leikhúsi bæjarins, nokkrir
rosknir, kunnir listmálarar, og nokkrar leikkonur giftar verksmiðju-
eigendum í bænum. Litla búðarstúlkan í matvöruverzluninni á Alms-
vegi gat talið upp alla gestina með nafni. Það væri ekki langt þaðan
heim til frú Gilde. Og frúin hafði pantað alla gosdrykkina og margt
annað hjá þeim! —
— Já, þetta yrði nú heldur en ekki dýr veizla, hjöluðu saman
frúrnar þrjár í biðstofu Fegrunarstofnunarinnat.
' Framhald. j