Dagur - 26.05.1965, Page 5

4
»
Skrifstoíur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Lauriðkjörin
SÁTTASEMJARI ríkisins hefur nú
til meðferðar kjaradeilu flestra verka
lýðsfélaga á Norður og Austurlandi
og vinnuveitenda. Verkalýðsíélögin
fara fram á fjögurra tíma styttingu
vinnuvikunnar og 12—16% hækkun
tímakaups, kjaramálin eru því mál
málanna um þessar mundir og mik-
ið veltur á að skynsamleg lausn fáist
án verklalla.
Þótt það sé staðreynd, að kaup-
taxtar séu lægri hér á landi en í ná-
grannalöndunum hlýtur geta at-
vinnuveganna í hverju landi að vera
grundvöllur ' kaupgjaldsmálanna.
Kaup ófaglærðra verkamanna í Dan-
mörku er t.d. 55 krónur á klst. en hér
á Jandi 36 krónur á sama tíma (á sl.
ári). Og því miður hefur kaupmátt-
ur launanna farið minkandi hér á
landi og er nú 12% minni en fyrir
sex árum. En það er kaupmáttur
launanna en ekki krónutalan, sem
launakjörin verða að miðast við. Það
er svo staðreynd, að þjóðartekjurnar
hafa aukizt um 30—40% á sama tíma
Þetta tvennt sýnir furðulega öfug-
þróun, gagnstæða þeirri eðlilegu þró
un, að launþegar njóti aukinna þjóð
artekna, svo sem í nágrannalöndum,
þar sem öðruvísi er á málum haltlið
en Iiér á landi.
I júnísamkomulaginu í fyrra féll-
ust verkalýðssamtökin á frestun kaup
hækkana í eitt ár, en fengu aftur á
móti verðlagsuppbætur á kaup. En
þetta ár án verkfalla er að renna út
og að nýju er setið að samningaborði.
Hinar auknu þjóðartekjur eiga að
vera traustur grundvöllur að lagfær-
ingu kaupgjaldsmálanna. I þeim fel
ast höfuðrök fyrir kauphækkunum.
Atvinnurekendur eru hinsvegar á
allt öðru máli, þeir benda á erfiðleika
atvinnuveganna á undangengnum
uppgripaárum og hafa einnig við rök
að styðjast, ]>ví veldur úrelt og röng
stjórnarstefna og henni þarf að
breyta, svo sem í því að aflétta láns-
fjárhöftum og ranglátum byrðum
af atvinnuvegunum.
Sú stjórnarstefna, setn á uppgripa
árum og við hraðvaxandi þjóðartekj
ur ár frá ári býr svo að hinum lægst
Jaunuðu, að kaupmáttur launa
jteirra minnkar, er meira en lítið mis
heppnuð, ef enn má tala um stefnu
núverandi stjómar. Að sjálfsögðu
vona allir hugsandi menn að verk-
föllum verði afstýrt með samningum
og á þann veg að við verði unað
næstu samningsár og Iielzt lengur.
En sannleikur málsins er sá, að und-
angengin sex ár hefur landinu ekki
verið stjórnað með hag verkalýðs fyr
ir augum, og verður ekki meðan nú-
verandi stjórn situr. □
EDVARD JENSEN forstöðu-
maður hlýtur sem nefndarmað
ur að þekkja söfnin, og ætti því,
að vita að allt þetta með eddu-
og sögu-handritin er tæplega
helmingurinn. Mér virðist ekki
sérlega sanngjarnt, að íslending
ar skuli þurfa að fara hingað
suður til að rannsaka sínar eig
in bókmenntir, og þá sérstak-
lega framannefnd ritverk, sem
enginn Dani þekkir (ef til vill
að einum einkasérfræðingi und
anskildum). Mitt áhugamál er
náið tengt skipulegri rannsókn
hins merkilega trausta samheng
is og framhalds andlegs lífs á
íslandi allt til vorra daga. Og
það getur fyrst í alvöru komist
í framkvæmd á íslandi, þar sem
fyrir er hópur færra fræði-
manna til alstæðra vísinda-
legra rannsckna. Þarf aðeins að
nefna prófessorana Einar Ol.
Sveinsson, Sigurð Nordal, Jak-
ob Benediktsson o. fl. auk fjöl-
margra magistra í norrænni mál
fræði. Eg býst við að Edvard
Jensen þekki til stars þessara
manna, og þá sérstaklega til
starfs Einars Ol. Sveinssonar
grundvallar rannsóknarstarf til
samanburðar sögu-frumte>Jt-
anna, sem er nauðsynlegt til
nýrrar og traustrar útgáfu þess
ara frægu ísl. þjóðarbókmennta.
í skoðun sinni á hinum vís-
indalegu skilyrðum og starfs-
sviði framhaldandi rannsókna
eru vísindamennirnir harla ó-
sammála. (Anars eru þeir sára
fáir sem hér geta talað af sér-
fræðilegri þekkingu; ég vona að
Edv. Jensen kunni að meta gagn
áskorun hinna 1600 „vísinda-
manna“.) Eg get t.d. nefnt einn
vísindamann, sem í þekkingu á
málinu stóð fylilega jafnfætis
prófessor Bröndum- Nielsen,
rúnafræðinginn og forntungu-
könnuðinn dr. phil. Lis Jacob-
sen. Síðustu ritgerð hennar um
handritamálið, sem hún birti í
„Politiken" skömmu fyrir and-
lát sitt, lauk með þessum orðum.
„Háskólann í Reykjavík ber
afburða hátt í rannsókn hinna
auðugu íslenzku fornbókmennta
og þeir yfirburðir munu auk-
ast með ári hverju. Frá vísinda
legu sjónarmiði væri því þess
að óska, að hin fornu íslenzku
handrit fengju sinn fasta og
trausta dvalarstað, þar sem fyrir
eru hinir beztu starfskraftar til
rannsókna þeirra. Er það nokkr
um vafa undirorpið, að þegar
stuðlað er að þessu af danskri
hálfu, þá sé þar gert í anda
Árna Magnússonar?“
Þjóðþing og handritanefnd
verða að meta röksemdir beggja
aðila, en auðvitað verður ekki
dæmt eftir æsinga-magni og
mergð, heldur aðeins samkvæmt
eðlis- og gæðamagni. Sá eini
raunverulegi atkvæðamaður
hérlendis á vísindavettvangi
handrita-rannsóknanna er tví-
mælalaust forstöðumaður Safns
Árna Magnússonar, Jón Helga-
son, prófessor í forníslenzku,
°g frá 1927 sjálfur kunnáttumik
ill útgefandi og leiðbeinandi um
allar síðari útgáfur.
Sem konunglegur danskur em
bættirmaður hefir hann ekki
tekið til orða í handritamálinu
án þess að verða tilneyddur, ann
aðhvort vegna áróðurs eða vill-
andi mistökum vísindamann-
anna eða nefndar þeirrar, sem
skipuð er í tilefni afhendingar-
um. Fyrir skömmu skoraði hún
á prófessor Jón sem kunnáttu-
mann hérlendis um úrskurð
hans í málinu, og neyddist hann
þá til að rjúfa þögn sína. í
mjög blátt áfram tón, sem virð
ist bera'með sér, að hann sem
um 40 ára skeið hefir stjórnað
safninu og starfað Lar, sé ef til
vill ekkert um of ginnkeyptur
fyrir afhendingu, segir hann m.
a. þar sem hcmum er ljóst, að
ummæli har.s verða að standast
rýni sérfræðinganna:
„Mikill hluti þess sem út hef
ir verið gefið til þessa dags, hef
ir verið án nefnandi notkunar
bóka úr „Hinu konunglega Bóka
safni.“ Sú spurning kemur fyrst
til má!a, þegar prentuð hefir ver
ið sæmileg útgáfa, og um er að
gera að skipa verkinu í bók-
menntalegt samhengi, og einn-
ig þegar um er að ræða íslenzk
ar þýðingar úr erlendum bók-
menntum, það er: ekki frumrit
aðar ísl. bókmenntir."
Mun áætluð skipting valda
breytingu í starfsskilyrðum
safnsins, sé gert ráð fyrir að hin
afhentu handrit séu ljósmynd-
uð, og að ísland, er svo ber und
ir, lánar handrit? — Hann svar
í JÖRGEN BUKDAHL |
í — Síðari grein — i
ar að aðallega muni verða unn
ið með notkun Ijósmynda, einn
ig af eigin handritum safnsins.
Auk þess mun skipting safnsins
ekki valda stöðvun starfsins.
Ljósmyndanir handritanna
verða alltaf tiltækar. „Einnig má
nefna að handritastofnun sú sem
nú er reist, og þangað munu
einnig ganga hin ísl. handrit er
ef til vill verða afhent, hefir
vel færa sérfræðinga, sem óef-
að munu svara spurningum, er
til þeirra kynnu að berast".
Auðvitað verða handritin end
urbætt, áður en þau verða send.
Um ritling framannefndrar hand
ritanefndar segir hann:
„Hann er mjög áróðurskennd
ur og birtir talsvert ýktar og vill
andi staðhæfingar, m.a. um lýs
ingu hinna ísl. skinnhandrita.
Aðeins nokkur þeirra eru illa
farin. Ljósmyndatæki safnsins
eru óþekk annarra landa. Enn
hefir ísland þetta ef til vill
ekki“ — og hann bætir við hálf
kaldhæðnislega, — „enda hafa
þeir raunverulega heldur eng-
in skinnhandrit til að ljósmynda
„En gera má ráð fyrir, að sér-
hver vel fær ljósmyndari, sem
leggur stund á þessa tegund
ljósmyndunar, muni reyna fyrir
sér til þrautar.“ —
Með þessum fræðilegu og
mjög blátt áfram ummælum
virðist mér að þjóðþingið geta
látið sér í léttu rúmi liggja hinn
frekar hrokafulla og ógnandi
tón hinna vísindalegu upphlaups
manna, sem eins og áður er
nefnt, gengu aftur í grein Jens
ens forstöðumanns.*
Hið eina viðkvæma atriði
þessa máls er ekki hið vísinda-
lega, heldur hið lögfræðilega:
— eignarétturinn, flókin og við
sjárverð spurning, sem lögfræð
ingar eru ósammála um. T. d.
segir prófessor dr. phil, og jur.
Alf Ross í „Ugeskrift for Rets-
væsen“ 11/ 5 1957 að lokinni
langri skýringu:
„ ... í ljósi framangreinds ætti
ekki að vera erfitt að átta sig á
og skilja, að „eignarréttur“
stofnunarinnar (Háskólans) á
Safni Árna Magnússonar er ekki
samsvarandi þvi, sem venjulega
telst „eignarréttur". Stofnunin
(Háskólinn) hefir engan rétt til
raunverulega að nota og nytja
safnið, en er aftur á móti skyld
ug til að halda opinni notkun
þess fyrir aðra. Háskólinn hef
ir enga heimild til að ráða lög
lega yfir Safninu, getur t.d. ekki
selt það til Ameríku. Safnið
telst ekki til eigna Háskólans
þannig, að í því megi leita upp-
fyllingar skuldaskyldu Háskól-
ans. Rétt á litið er eignarréttur
þessi í rauninni ekkert annað
en heimild til að stjórna Safn-
inu samkvæmt grundvallará-
kvæðum stofnunarinnar. Þess-
háttar eignarréttur nýtur ekki
verndar 73. gr. Stjórnarskrárinn
ar um eignarnám."
* Þetta gerði þjóðþingið einn
ig- Þýðandi.
Þepr jarðhifasvæði Ák. fýndist
Glappaskotin
— Hvern fjandann ætli við för
um að bora upp í Glerárgili. —
Lofum Sauðkræklingum og Ól-
afsfirðingum að bora og kagsa
upp á eigin spýtur, fyrst þeir
hafa gaman af! — Að okkur
kemur á sínum tíma, — og þá
með kurt og pi!---------Og
sinn tími kom, eftir áratuga
nöldur og kjaftæði óviðkomandi
náunga! og með sínum tíma
kom Norðurlandsborinn mikli
til sögunnar undir stjórn og
starfrækslu ungra, bráðröskra
manna og óefað vel færra! —
og furðulegt fyrirbæri: Bornum
mikla og glæsilega var beint að
Glerárgili, sem vanvirt hafði
verið og vanrækt um áratugi-
— Og þá eðlilega að jarðhita-
svæði Akureyrar, sem vígt var
og helgað Akureyri fyrir full-
um 35 árum af ungum áhuga-
mönnum bæjarins. Og þar virkj
uðu þeir með berum höndum
3,6 sek.I. ofanjarðarrennsli 53°
heitt og leiddu niður í nýja sund
laug bæjarins með allt að 40
stiga hita í laug.
Þarna var stórt og víðlent
í Glerárgili
jarðhitasvæði, ofan frá Laugar
hól og niður í á, greiðfært að-
komu og sennilega auðvelt til
vinnslu. þessu var margsinnis
þrautlýst í blöðum Akureyrar
um áratugi!
En er borinn mikli og glæsi-
legi kom til sögunnar, var jarð-
hitasvæðið undir Laugarhól
horfið, — og hóllinn líka! —
Bókstaflega týnt! — Hér hafði
verið að verki vélrænn dugnað
ur og ábyrgðarlaust fyrirhyggju
leysi, sennilega margra þeirra
manna, sem með fundarhöldum
og undirskriftum vildu heimta
borinn mikla úr dauðþyrstum
höndum Vestmanneyinga! Og er
það tókst ekki, hefir verið haf-
izt handa um að undirbúa mót-
töku galdratækisins, er til
kæmi og þar fylgt vinnuvísind-
um kerlingar forðum: — „rata
skærin götu sína“, og þurfti
hún þá ekki að stjórna þeim! —
Jafnsnjall virðist vélakostur Ak
ureyringa hafa verið í bið sinni
eftir bornum mikla: — Hann
hefir stjómað sér sjálfur! —
(Framhald á blaðsíðu 7).
Þverá í Svarfaðardal
MINNING
ÞANN 15. þ.m. var að Tjörn í
Svarfaðardal jarðsungin Soffía
Jónsdóttir fyrrverandi hús-
freyja Þverá í Skíðadal en hún
lést á Kristneshæli 3. þ.m.
Soffía var fædd að Hjaltastöð
um í Svarfaðardal 21. júní 1876.
Foreldrar hennar voru hjónin
Jón Hallsson er síðar bjó lengi
að Þverá og Ólöf Magnúsdótt-
ir. Kornung var Soffía tekin í
fóstur af hjónunum á Krosshóli
Sigfúsi bónda Sigfússyni og
konu hans Herdísi. Þar ólst hún
upp sem barn þeirra hjóna og
dvaldi með þeim til ársins 1900,
er hún flutti að Hjaltakoti til
unnusta síns Vigfúsar Björnsson
ar. Árið 1901 gengu þau í hjóna
band og tók Soffía þá við bús-
forráðum með manni sínum.
Eftir fjögurra á-ra búsetu fluttu
þau að Syðri-Másstöðum og
voru þar í fimm ár, en fluttu þá
að Þverá og bjuggu þar til árs-
ins 1937, er synir þeirra hjóna
tóku við búinu og jörðinni. Vig-
fús dó 1938 — Börn þeirra
hjóna voru sex. Ólöf húsfreyja
Dalvík dáin. Guðrún Sumarrós
húsfreyja búsett í Ólafsfirði. Jón
ína húsfreyja Dalvík. Björn ó-
giftur til heimilis að Þverá smið
ur og fjölhæfur starfsmaður,
þarfasti maður Svarfdælingum
eins og nú standa sakir. Sveinn
bóndi á þverá giftur. Ari ógiftur
varkamaður á Dalvik.
Auk barna sinna ólu þau Þver
árhjcn upp frá frumbernsku
sem sitt eigið barn Jóhannes Jó
hannesson enda kallaði hann
þau jafnan pabba og mömmu.
Jóhannes er búsettur á Dalvík.
Þegar minnst er Þverárhjón-
anna að lokinni lífssögu þeirra
verður ekki rakin margbrotin
eða umbrotasöm ævisaga heldur
hljóðlát, hugljúf og fögur.
Þau hjón ólu allan sinn ald-
ur innan tignarlegra fjalla
Skíðadals, þar slitu þau barns
skónum og námu sinn lífslær-
dóm, er entist þeim til mikillar
giftu, einlæga guðstrú og fús-
leika til starfa, svo fjölbreyti-
lega sem kostur var á, enda
voru þau hjón hvert í sínu lagi
einkar vel af guði gefin og hefðu
án efa tekið vel á móti frekari
andlegri fræðslu, en á þeirra
uppvaxtarárum var unt að afla
sér, en þeim varð mikið úr því
sem þau námu, og ófu sína lífs-
voð fagurlega úr þeim efnum
er fyrir hendi voru. Mundu vel
að rækja skyldur sínar til far-
sældar afkomu og skyldur við
náungann og sveit sína. Frá
þeim mun hver peningur hafa
til skila komið er samfélagið
lagði þeim á herðar. Allur heim
ilisbragur bar þessum dyggðum
örugt vitni. Hirðusemin og vel-
virknin voru með fágætum. Hús
bóndinn frábærlega verklaginn.
Veggir húsanna hlaðnir af hon
um ýmist af grjóti eingöngu eða
af torfi og grjóti, svo sléttir sem
heflaðir væru og virtust ekki
geta haggast.
Þessarar kunnáttu Vigfúsar
nutu fleiri en hann sjálfur. Hann
var eftirsóttur hleðslumaður og
fús og bóngóður er til var leit-
að. Öll umgengni hans um pen
ingshús var í sama stíl. Það kom
eins og af sjálfu sér að því er
virðist fyrirhafnarlaust. Við hálf
sóðarnir skildum varla hvemig
þessu var varið, og þó. Þegar
hvert handtak er vandað og aug
að og smekkvísin glögg verður
verkið fallegt.
Hlutur húsfreyjunnar Soffíu í
heimilisprýðinni á Þverárheim-
ilinu var sannarlega ekki van-
ræktur. Fyllsta regla og þrifnað
ur. Þau hjónin voru samvalin
enda sambúð og samkomulag
sem bezt má vera. Á Þverár-
heimilið var gott að koma, enda
rómað fyrir gestrisni.
Það sem hér hefir verið sagt
um Þverárhjónin hefir heldur
ekki látið sig án vitnisburðar,
börn þeirra bera þeim þar óræk
astan vottinn, þau hafa dyggi-
lega fetað í fótspor foreldra
sinna, öll öruggt sæmdarfólk og
ágætir þjóðfélagsþegnar.
Þó það megi frekast teljast
innskot hér, get ég ekki látið
það ósagt, að fyrir mínum aug-
um og tilfinningum hefur meiri
birta og hlýja hvílt yfir Þverá í
Skíðadal en nokkru öðru heim-
ili úti í Svarfaðardal. Hvað veld
ur veit ég ógerla, en svona er
það og mun verða meðan ég fæ
þann bæ augum litið.
Það væri næsta létt að telja
hér meira fram, er allt ber að
sama brunni, en hér var aldrei
hugsunin að flytja langt mál,
heldur hitt að færa þeim Þver
árhjónum Vigfúsi og Soffíu,
mína innilegustu kveðju og
þakkir fyrir samfylgdina og
allt það er ég og mínir bera
fram í nafni allra Svarfdæla.
Vigfús og Soffía staðfestu hjú
skaparheit sitt 1901 fyrir altari
Tjarnarkirkju, sem þó eigi var
þeirra sóknarkirkja. Óefað hafa
þau ekki á þeim degi hugsað
um að kjósa sér legstað, er þar
að kæmi, til þess blasti lífið of
brosandi við og flestar lífsósk-
irnar framundan er langan
tíma þyrfti til að fá framgengt.
Og víst veitti lífið þeim margar
góðar gjafir.
En er kemur að lífsleiðarlok-
um ber þau enn að sömu kirkj
unni. Er það tilviljun? Eg held
varla. Mundi ekki heldur hitt
hafa ráðið legstaðarvali að minn
ingin um trúnaðarheit sitt fyrir
altari Tjarnarkirkju hafa vakið
upp hugsun þá að í sömu kirkju,
frá sama altari skyldu þau
kvödd hinni síðustu kveðju.
En hvað sem ollið hefir þá
veri þau hjartanlega velkomin
til hinztu hvíldar í Tjarnar-
kirkjugarð.
Þór Kr. Eldjám.
- Hraktir út...
(Framhald af blaðsíðu 8).
„þörf“ borgarbúa til tómstunda
gamans, þessarar tegundar.
Hvort sem þetta stangast við
lög og reglur, er réttmætt að
virða þessa viðleytni. Samfélag
ið er engu bættara þótt það
hreki menn með kindur sínar
eða hesta úti fyrir einhvei'n vall
argarð þéttbýlisins, fyrr en það
gei'ir annað af tvennu: Setur
strangar og undanþágulausar
reglur um skepnuhús í þéttbýl-
inu og lætur fara eftir þeim, eða
gei'ir allt slíkt útx-ækt þar sem
byggð er orðin nokkuð þétt en
veitir þá jafnframt fyi’irgreiðslu
um ný búfjái'hverfi.
Bæjarfélagið á sér svo auð-
vitað líka þriðja kostinn, og
hann er sá að gera ekkert og láta
hlutina þx'óast eins og verkast
vill. Sá kosturinn er verstur.
I RONALD FANGEN 1
EIRÍKUR HAMARI
g Skáldsaga g
s §
<HS<HS<HS<HS<HS<HS<HS<I 41 S<HS<HS<HS<HS<HS<HS<HS
samt ekki stillt sig né varist hlátri á ný. Honum virtist svo
óstjórnlega hlægilegt að heyra Björgvinjar röddina þá arna
spjalla um allt þetta nteð sama raddblæ og hrynjandi: Hon-
um virtist alltaf hláleg þessi léttúðuga og lygna skírskotun
heldra fólksins til dómhneigðar kirkjunnar og mats á synd-
inni. Það var einskonar endurminning hans um gamalt stæri
læti hans sjálfs, að það fólk sem raunverulega átti að teljast
til hærri stéttanna og kappkostaði að láta telja sig til hærri
stéttanna og kappkostaði að láta telja sig gáfnastétt, brast
ætíð bogalistin, þegar um var að ræða að sjá og skilja, að á
siðferðilegum vettvangi væri jafn stórfelldur munur eins
og til- dæmis ríkidæmi manna. — Þetta væri einskonar lit-
blinda.
Þetta var einskonar barnaskapur, sem aðeins gat verið
hlægilegur, þegar rekist var á hann hjá fullorðnum sjálf-
birgingum. Og nærri lá að vera viðkvæmt er Edith sjálf hló
í spjalli sínu. Og sér Hólm sat og horfði á hana og hélt
áfram að hlægja að fíflslegum hlátri hennar. Honurn var
Ijóst hve uppekli hennar og þroskaskilyrði hlytu að hafa
verið kákkennd og fávísleg og valda því, að hún væri á svo
barnalegu stigi, og að þessu hlálega ósamsvörum þessarar
stúlku, sem verið hefði ástmey Eyríks, var í því fólgin að
ásthneigðarlega var htin þroskuð og vitandi, en að öðru
leyti barnaleg og leitandi í öllum sínum viðbrögðum, — og
svo eins og til skrauts að vera listakona. Honum var því ljóst
að allt sem hann gæti sagt henni sem prestur, myndi hrynja
af henni af barnalegri forvitni og aðeins teljast fróðlegt og
skemmtilegt.
En Eiríkur! Hver hefði verið meining hans, sem var svo
hreinskilinn piltur og opinskár og gáfaður, og samkvæmt
eðlisákvörðun sinni hefði átt að verða ástfanginn af alger-
lega jafnborinni stúlku? Gæti á því varið nokkur önnur
skýring en sú, að hann hugarfarslega væri orðinn útslitinn
og örsnauður, með litlar kröfur til lífsins nema mjög venju-
legrar nautnar. En svo hefði hann spyint við fæti einmitt
núna. að væri auðvitað sjálf hjónabandshótunin, sem opn-
að hefði augu hans og sýnt honum hvílík fjarstæða þetta
væri, utangátta við allt það sem lnigur hans og hjarta krafð-
ist. Og hvernig ætti nú að snúast við öllu þessu? Gæti hann
yfirleitt farið til Eiríks og talfært þetta við hann, væri það
ekki hrein fásinna að hann sem prestur færi að grípa fram í
þessháttar málefni. Og er Edith hefði spurt, hvort hann gæti
nokkuð rennt grun í, hvað það væri sem valdið hefði þess-
um sinnaskiptum Eiríks, ætti hann þá að áræða að nefna
grun sinn um ungu stúlkuna Ástríði, sem hann að vísu hefði
ekki séð síðan fyrir mörgum árurn, og vissi hvorki hvar væri
niður komin, né hvort hún væri á lífi?
Á hinn bóginn vildi liann gjarnan tala við Eirík, hvern-
ig sem allt snerist, og léti Eiríkur ekki verða af því að koma
til hans, gæti hann þá allt eins farið til Eiríks.
Hann sagði við Edith:
— Ég er sammála yður í því, að Eiríkur skuldar yður
skýringu á málinu. Og ég skal gera það sem mér er frekast
unnt til að fá hann til að verða við þessu, — hafi hann þá
nokkra skýringu. — En gerið nú svo vel og segja mér hrein-
skilningslega: — Berið þér svo djúpa tilfinningu í brjósti
til Eiríks, að yður virðist þér munið verða afar illa sett og
óhamingjusöm sökum þess, að hann hefir rofið samband
ykkar?
Svipur séra Hólms var svo strangur og eftirvæntingarfull-
ur, að Edith alveg ósjálfrátt sagði satt:
— Nei, séra Hólm, þannig hefi ég hvorki elskað hann né
neinn annan.
X
Eiríkur hafði ákveðið að útkljá öll sín viðskipti, hætta
hjá Eylki og bregða sér síðan til Frakklands eins fljótt og
urint yrði. En til þess þurfti all-langan tíma, og yrði hann
því að snúa sér að þessu tafarlaust. Og er hann kom aftur
til borgarinnar um sjöleytið síðdegis daginn eftir jarðarföi'-
ina, brá hann sér í leiðinni upp í skrifstofu sína til þess að
ná þar í nokkur skjöl. Síðan gæti hann notað kvöldið til að
líta í gegnum og athuga allt það, sem hann þyrfti að losa
sig við, áður en hann færi.
Hann langaði ekki til að láta Fylki hrósa þeim sigri, að
hann hefði gengið úr vistinni npp úr þurru. Allt var enn
svo óljóst þeiira á nrilli. Eiríkur skildi enn ekkert í mann-
inum Fylki, og það var afar óviðunandi og ófullnægjandi,
þar sem hann hefði haft svo mikið saman við hann að sælda
öll þessi ár. Fylkir var einskonar leyndardómsfull táknmynd
af allri „dánardvöl“ Eiríks í vistinni. Það var ekki Fylki að
kenna, en á hans vettvangi hefði allt þetta farið fram. Það
var sérstök vild milli hans og þess „innibyrgða“ í starfa
Eiríks.
Eiríkur opnaði fremri skirfstofuna. Hér virtist þá vera
einhver? Dyrnar voru opnar inn að skrifstofu Fylkis, og
kveikt á skrifborðslampanum, en hann sá þar engan. Jæja,
Fylkir væri senniléga einhvers staðar hérna, hann var svo
oft vanur því að sitja í skrifstofu sinni síðdegis. — Og yfir-
leitt varð ekki annað.sagt nm hann, en að hann væri rnesti
vinnuþjarkur, — hann kunní’að „afreka". Eiríkur gekk inn
í sína skrifstofu.
Hann hrökk víð í dyrunum, eins og hann hefði orðið
fyrir þungu höggi. Hjarta hans tók kipp og byltist síðan og
barðist í brjósti hans, og bfóðið hraðstreymdi úpp í andlit
hant: — Yið skrifborð hans sat Fylkir lögmaður, skúffur
borðsins voru opnar, og skjöl hans og skjalahylki voru dreifð
rit um allt borðið. Fylkir sat og var einmitt að skrifa eitt-
hvað er Eiríkur kom.
Fylkir varð hans ekki strax var, en svo mun hann hafa
fundið það á sér, hann leit hægt upp úr skjölunum og sá
Eirík. Hailn opnaði munninn og lokaði honum aftur, reis
hálfvegis upp af stólnum og hneig niður aftur. Eiríkur
lueyfði sig ekki. Hvorugur sagði orð. Óþolondi taugatæt-
andi mínúta leið, og það varð ofraun, jafnvel fyrir taugar
Fylkis, hann spratt skyndilega upp og frarn á gólfið. Hann
hrópaði hátt, — og jafn óvæntan atburð hefði Eiríkur alls
ekki getað hugsað sér.
— í hvaða tilgangi laumist þér hingað inn að mér óvör-
um í mínum eigin skrifstofum á þessurn tíma dags!
Eiríkur var nokkurnveginn búinn að ná sér og tekinn að
átta sig, — jæja, hann ætlar þá að beita hinu gamla bragði að
hefja sjálfur árás, þegar maður er staðinn að verki. Hann
sagði:
— Þetta er mín skrifstofa, ekki yðar, Fylkir lögmaður.
— Það eru mínar skrifstofur allt saman, öskraði Fylkir,
þetta er mitt firma, og þér sknluð útúr því öllu saman.
Eiríkur vék sér frá og fór úr yfirhöfn sinni og ytri plögg-
um. Svo sneri hann sér að Fylki og sagði rólega:
— Eg hefi beðið lengi eftir þessari tilkynningu yðar, að
ég eigi að hypja mig burt úr þessu öllu saman.
— Já, það skuluð þér sannarlega!
— En þess vegna hefðu þér ekki þurft að brjóta upp mín
ar skúffur.
Fylkir hélt áfram að hrópa:
— En þér hafið brotizt inn í mitt skjalasafn um hábjartan
morguninn.
— Það er nú allmikið á mununum, Fylkir lögmaður. Þér
báðuð mig að sinna einurn yðar gömlu viðskiptamanna. Og
þá ætti ég að vera í mínum augljósa rétti til að athuga, hvaða
viðskipti og hverskonar firmað hefði áður haft við þennan
náunga. Og þrátt fyrir hve óneitanlega forvitinn sem ég
hefi verið um yður óg yðar gömlu viðskipti, þá hefi ég aldrei
rölt hingað ofaneftir, þegar ég vissi að þér væruð hér ekki,
og farið að snuðra í skúffunum yðar.
— Það er jnunur á yður og mér, sagði Fylkir spakari.
Eiríkur gat ekki stillt sig um að segja:
— Já, og einn er sá, að þér finnið ekki slíka furðugripi hjá
mér. Það borgar sig ekki að leita hjá mér.
Fylkir stóð andartak og starði á Eirík. Svo tók hann í
skyndi eitt sinn venjulegu en óvæntu stakkaskipta: hann var
í einu vetfangi blíður og elskulegur.
o o o
— Jæja, jæja, Hamar, sagði hann, ég var ekki eiginlega
heppinn í þetta sinn. Takið þessu nú með dálitlu glensi,
góði maður, ég hefi nú búið hreina leynilögreglusögu upp í
hendurnar á yður.
Eiríkur var allruglaður að venju, er Fylkir tók slíkum
snöggum og óvæntum stakkaskiptum. En er öllu var á
botninn livolft var hann á vissan hátt glaður við þennan
æsi-árekstur, þv.í nú hafði hailn loks náð slíku taki á Fylki,
að hann gat búizt við að fá að vita eitthvað um hann. Hann
sagði því:
— Mér er ekkert á móti skapi að fyrirgefa „innbrot“ yðar
í skrifstofu mína, ef þér aðeins í endurgjaldsskyni viljið
segja mér hreinskilnislega tilgang yðar með þessu. Og til
að gera yður hægara um vik skal ég segja yður, að ég hafði
ákveðið að tilkynna yður á morgun, að ég gangi rir firmanu.
Fylkir leit tortryggnislega á hann:
— Er það satt að þér hafið ákveðið það? Dettur yður
þetta ekki aðeins í hug núna?
— Eg held ég hafi aldrei logið að yðnr, hvers vegna
ætti ég þá að gera það, þegar um jafn-alvarlegt mál er að
ræða?
Framhald.