Dagur - 05.01.1966, Blaðsíða 5

4
5
Skrifstofur. Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Riístjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAYÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Framtíðar-
viðliorf
„ENDA ÞÓTT bændur hafi borið
úr býtum sæmilegar tekjur á hinu
nýliðna ári, og þótt þeir hafi unnið
ótrauðir að hvers konar framkvæfiíd-
inn og tækniþróun landbúnaðarins
hafi fleygt fram á árinu, þá ríkir
, ekki sama bjartsýni hjá bændum nú
eins og á undanförnum árum. Marg-
ur bóndinn er nú uggandi um fram-
tíð landbúnaðarins. Veldur því
óvissa sú, er nú ríkir í afurðasölu-
málum landbúnaðarins og óðaverð-
bólgan, sem enn flæðir yfir þjóðina
og nú með vaxandi þunga, með
þeim afleiðingum, að gera öllúm at-
vinnuvegum, scm þurfa að fram-
leiða fvrir erlendan markað, fyrr eða
síðar ókleift að standa á eigin fótiiin
í samkejipni við aðrar þjóðir. Síð-
ustu tvö árin hefur aðstaða landbún-
aðarins stórversnað til þess að selja
á erlendum markaði það vörumagn,
sem hann framleiðir umfram það
sem þarf til neyzlu innanlands, vegna
þess að verð á landbúnaðarvörum
crlendis hefur ýmist staðið því nær
óbreytt eða farið heldur lækkandi á
meðan óðaverðbólgan liér á landi
hækkar framleiðslukostnað og verð-
W allt um 10—209ó á ári. Nti er svo
a
komiö, að það öryggi, sem landbún-
aðinum hefur verið veitt með lög-
ákveðnum iitflutningsuppbótum, ef
meö þyrfti, sem þó máttu ekki fara
fram úr 10% af hcildarverðmæti
landbúnaðarframleiðslunnar, nægir
hvergi nærri lengur, til þess að fram-
leiðslukostnaðarverð fáist fyrir það
magn, sem út þarf að flytja. Sumir
ásaka bændur fyrir offramleiðslu og
aðrir eru svo óskammfeilnir að telja,
að landbúnaðurinn sé ein af frum-
orsökum verðbólguþróunarinnar
innanlands. Slíkt er fjarstæða, því
samkvæmt þeirri löggjöf, sem verð
landbúnaðarvara hefur verið ákvcð-
ið eftir, hækkar verð á landbúnaðar-
vörum því aðeins, að verð á rekstrar-
vörum landbúnaðarins hafi hækkað
og/eða vinnutekjur annarra stétta
hafi liækkað. Bændur hafa því alltaf
fengið sínar hækkanir eftir að allir
aðrir hafa fengið hækkanir. Bændur
hafa því orðð að súpa seyðið af verð-
bólguþróuninni, en ekki átt sök á
henni. Meðal annars af þessum ástæð
um hafa bændur verið tekjulægsta
stéttin að undanförnu.“ -
Á þessa leið mælti búnaðarmála-
stjórinn, dr. Halldór Pálsson, í út-
varpserindi hinn 3. janiiar.
DR. HALLDÓR PÁLSSON búnaðamiálastjóri hefur góðfúslega
leyft blaðinu að birta eriruii það um landbúnaðarmál, er hann Gutti
í útvarp hinn 3. janúar sl. Fer það hér á eftir nokkuð stytt og er
kafli úr því í leiðara blaðsins í dag:
Árið 1965 var hagstætt megin
þorra bænda hvað veðurfar
snerti. Veturinn frá áramótum
var snjóléttur víðast hvar á
landinu og með afbrigðum góð-
ur sunnan- og vestanlands og á
vestanverðu Norðurlandi, en
kaldari og nokkru snjóþyngri
austan- og norðaustanlands.
Ovenju mikil svellalög lágu á
jörð svo mánuðum skipti víða
austan- og norðaustanlands með
þeim afleiðingum, að tún voru
hrottalega kalin, er snjóa- og
svellalög leysti sl. vor. Skal nán
ar vikið að því síðar.
Hafís lagðist að landinu seint
í febrúar og hvarf ekki með
öllu frá landi fyrr en í júní. ís-
inn lá landfastur vikum og mán-
uðum sanian og hindraði sigl-
ingar um skemmri eða lengri
tíma á ýmsar hafnir á milli
. Horns og Gerpis. Olli slíkt
óþægindum og tjóni, þótt betur
rættist úr en áhorfðist í bili.
Vegir voru víðast hvar snjólétt-
ir, svo unnt var að flytja brýn-
aðar á, voru túnin samtals um
3000 ha. Kom í Ijós, að allt að
þriðji hluti túnanna var því nær
eða alveg dar.ðkalinn og að auki
um fimmti hlutinn til muna
skemmdiu-. Nokkuð var kalið í
Skaftabíllssýslum og á býli og
býli á Norðurlandi allt vestur
til Byjafjarðar, þótt óvíða væri
þar um stórfellt tjón ao ræða. í
öðru lagi var spretta á
óskemmdx-i jörð mjög lítil Aust-
anlands.
Um miðjan nóvember gekk
vetur í garð um land allt, með
nokkurri cg vaxandi snjókomu
einkum á Austurlandi, Noi-ð-
austui-landi og Suðurlandi, en
á Vesturlandi og vestanverðu
Norðurlandi hefur verið óvenju
snjólétt til áramóta. Síðustu sex
vikur ársins hafa frost verið
mikil og mun klaki víða hafa
gengið mjög djúpt í jörðu.
Víðast hvar á landinu hafa
bændur, sem þess hafa óskað,
getað hagnýtt sér vetrarbeit
handa fénaði fram að hátíðum.
ÁBURÐARNOTKUN.
Notkun tilbúins áburðar fer
vaxandi ár frá ári. Veldur því,
að túnin stækka, þeim fjölgar,
verð á tilbúnum áburði til
bænda tilfinnanlega á árinu.
Verð á kjarna hækkaði um rúm
9% á þi-ífosfati um rúm 8.5%
og á kalí um tæp 5%.
Odýr áburður er undirstaða
hagkvæmrar búvörufram-
leiðslu.
UPPSKERA OG JARÐAR-
GRÓÐI.
-Enn liggja ekki fyrir allar
skýrslur um hevfeng á árinu,
en þegar litið er á landíð í heild,
bendir allt til, að heyfengur sé
meiri en nokkru sinni áður,
þrátt fyrir gífurlegan uppskeru
brest á kalsvæðunum austan-
lands. Heyin eru líka með fáum
undantekningum vel verkuð.
Nú hefur átt sér stað heymiðl-
un landhluta í milli í stærri stíl
en nokkru sinni áður.
Er þar um merkilegt framtak
að ræða, sem er þeim til sóma,
sem að því hafa staðið og þó
sérstaklega þeim möi-gu bænd-
um, sem voru aflögufærir um
hey, og gáfu kost á að selja af
heybirgðum sínum fyi-ir "mjög
lágt verð. Eirmig gáfu margir
bændur bæði hey og periinga
til að létta undir með stéttar-
bræðrum sínum á kalsvæðun-
um. Samskotaféð ásamt myndar
legu fi-amlagi úr Bjargráðasjóði
hefur verið notað til greiðslu á
bindingu og flutningskostnaði á
heyinu.
fjölgaði nautgripum um rúm-
lega 3%, sauðfé fjölgaði um
3.3% og hi-ossum um 4%. Mjólk
urframleiðslan þ. e. innvegin
mjólk til mjólkursamlaganna,
var 99.8 milljónir kg. 11 fyrstu
mánuði ársins 1965 eða um 6%
meiri en á sömu mánuðum 1964.
Aftur á móti nam aukning
mjólkursölu á sama tima tæp-
um 2%. Hefur því mjólkui'-
framleiðslan aukizt nokkru
meira en æskilegt má teljast.
Samkvæmt upplýsingum frá
Framleiðsluráði landbúnaðai-ins
var slátrað í slátui'húsum haust
ið 1965 alls 770.573 kindum,
717.062 lömbum og 53.511 full-
orðnum kindum. Er það 83.809
kindum fleira en 1964. Heildai--
magn kindakjöts, sem barst til
sláturhúsanna 1965 var um
11.332 smálestir eða um 1.180
smálestum meira en 1964. Nem
ur þessi aukning um 11.5%.
Dilkar voru víðast hvar væn-
ir. Á landinu í heild reyndust
þeir hafa 14.28 kg. meðalfall
eða 0.13 kg. léttara en haustið
1964. Á flestum slátui-stöðum
var fallþungi lamba mjög svip-
aður og haustið 1964. Mestu
munaði á Blönduósi. Þar reynd
ust dilkar hafa 0.61 kg. léttai-a
meðalfall 1965 en 1964.
Mikið hefur verið unnið að
byggingum á hinu nýliðna ári.
Upplýsingar um tegund bygg-
inga og gerð þeirra liggja enn
IIALLDÓR PÁLSSON,
búnaðarmálastjóri.
allx-a fyi-sta, helzt frá samveit-
um, en þar sem ekki er hægt
að koma því við, þá frá einka-
stöðvum. Á þessum tíma fram-
fara og allsnægta, sættir fólk
sig ekki við að búa án raforku
um ófyrirsjáanlegan tíma.
VÉLAKAUP.
Á árinu 1965 var flutt inn
mikið af landbúnaðarvél'um og
mun meira en 1964. Nú voru
ÚNAÐURINN1965
ekki fyrir, en lánveitingar úr
ustu nauðsynjar landleiðina til
margra staða á meðan sigling
var teppt. Tilbúinn áburður
kom of seint á sumar hafnir.
Sama gilti að vísu um fleiri
vörur þótt í smærri stíl ýæri.
Hafísnum fylgdi kuldi og þrá-
látar þokur einkum með strand
lengjunni norðanlands og aust-
an, en er til innsveita dró, var
nokkru hlýrra og bjartara.
Norðanlands greri seint og
var þar óvíða kominn sæmileg-
ur sauðgróður fyrr en í maílok,
en nox-ðaustan- og austanlands
í-ikti víða því nær algjört gróð-
ui-leysi einkum við sjóinn fram
undir maílok og vegna þrálátra
kulda greri mjög hægt í þess-
um landshlutum fram eftir öll-
um júnímánuði og varð gras-
spretta rýr og víða ekki hægt
að byrja þar slátt fyrr en kom-
ið var langt fram í júlímánuð.
Sunnanlands og vestan greri
snemma en hægt. Þar vaf víöa
byrjað að slá í síðustu viku
júní. Þá var þar vel spi-ottið.
Heyskapartið var yfirleitt hag
felld nema á Noi-ðaustur- og
Austurlandi og með eindæmum
góð á Suður- og Vesturlandi,
enda varð heyskapur þar með
ágætum, bæði að vöxtum og
gæðum. Heyskapur vai’ð í góðu
meðallagi víðast á Vestfjörðum
og á vestanverðu Norðurlandi,
varla í meðallagi í Eyjafi'rði og
Suður-Þingeyjarsýslu, en allt of
lítill í Nox-ður-Þingeyjai-sýslu og
í Múlasýslum og einnig var
hann varla í meðallagi í Skafta-
fellssyslum. Þrennt olli hinum
lélega heyskap á Norðaustur-
og Austurlandi. í fyrsta lagi
kalið, sem áður var getið. Sam-
kvæmt athugun, sem Búnaðar-
félag íslands lét gera, var skaða
kal í flestum sveitum frá Lóns-
heiði að Reykjaheiði, en þó
miklu minna í Noi-ðui--Þingeyj-
arsýslu, Langanesströnd og í
Vopnafirði en á Fljótsdalshéraði
og á Austfjörðum yfirleitt.
Á 240 býlum í Múlasýslum,
sem kalskemmdir voru athug-
sem nota nokkurn áburð á
óræktuð beitilönd og svo hefur
áburðarnotkun á hvern hektara
ræktaðs lands aukizt mjög að
undanförnu. Liggur við_ að sum
ir bændur noti nú orðið meira
magn af köfnunarefnisáburði á
hvern ha. lands en heppilegt
getur talizt. Vildi ég ráðleggja
bændum að nota yfirleitt ekki
meira magn áburðar á hvei-ja
flatareiningu lands en ráðlagt
er í handbók bænda að nota.
Bændur, eiga þó að sjálfsögðu
að hafa það hugfast að fram-
leiða sjálfir sem allra. mest af
fcðurþörf búfjárins, en nota
sem minnst af aðkeyptu fóðri.
Slíkt verður aldrei gert nema
með því að nota rnikinn tilbúinn
áburð. Áburðurinn er orðinn
ískyggilega hár útgjaldaliður í
búskapnum og þarf því að gæta
hagsýni í notkun hans og hag-
nýta þá þekkingu um áburðar-
notkun, sem fyrir hendi er.
Heildarnotkun tilbúins áburð
ar á árinu 1965:
Köfnunarefni hreint N 10.175
smálestir. Fosfatáburður P-.O,-
5.702 smálestir. Kalíáburður
K.,0 3.313 smálestir.
Á árinu 1965 var notað 1.5%
meiri köfnunarefnisáburður,
11.8% meiri fosfatáburður og
410% meiri kalíáburður en árið
1964.
Áburðarverksmiðjan í Gufu-
nesi framleiddi á árinu 1965
24.300 smálestir af kjarna. Af
innfluttum áburði seldi Áburð-
arsalan 11.530 smálestir af nitró
fosfati, hinu svonefnda (20—20),
en það er áburður, sem inni-
heldur 20% köfnunarefni og
20% fosforsýru, ennfremur
seldi Áburðarsalan 3.439 smá-
lestir af nitrofosfati (25—15)
þ. e. áburði, sem inniheldur
25% köfnunarefni og 15% fos-
fórsýru. Þá seldi Áburðarsalan
951 smálest af kalksaltpétri,
5444 smálestir af þrífosfati, 5614
lestir af kolsúru kalí, 153 lestir
af brennisteinssúru kalí, 3067
lestir af garðáburði og 550 lestir
af ýmsum öðrum tegundum
áburðar. Því miður hækkaði
Nýræktir, þar sem sáð var
snemma, gáfu víða ágæta upp-
skeru og ræktun grænfóðurs gaf
víða mjög góða raun, einkum
sunnanlands og vestan. Með
grænfóðurræktun má segja, að
bændur í hlýrri héruðum lands
ins lengi sumarið um allt að
mánaðartíma. Komakrar voru
Eftir
dr. Halidór Pálsson,
bimaðarmálast j óra
um 300 ha. að stærð. Kornupp-
skera varð mjög léleg hjá mörg-
um en sæmileg hjá stöku
bónda.
Framleitt var um 970 smálest
ir af grasmjöli og um 140 smá-
lestir af heykögglum.
Kartöfluuppskera var góð
víðast hvar á láglendinu sunn-
an lands_ en nokkrar frost-
skemmdir urðu víða í uppsveit-
um. Uppskera varð léleg í Aust
ur-Skaftafellssýslu, sæmileg í
Eyjafirði, en annars staðrir á
landinu yfirleitt fremur léleg.
Heildarframleiðsla af kartöfl-
um varð um 110—120 þúsund
tunnur, sem er 100% meiri fram
leiðsla en árið 1964.
Rófur spruttu ágætlega sunn-
anlands og varð uppskera með
mesta' móti, en ekki eru til
skýrslur um heildarmagn gul-
rófna.
BÚFJÁREIGN OG FRAM-
LEIÐSLA BÚFJÁRAFURÐA.
Ekki eru fyrir hendi tölur um
fjölda búfjár í landinu í árs-
byrjun 1965, en Hagstofa ís-
lands telur, og byggir það á all-
stóru úrtaki framtala, að tala
búfjár hafi verið í ársbyrjun
1965 sem næst því sem hér seg-
ir: Nautgripir um 59.000, þar af
rúmlega 42.000 kýr, sauðfé um
760.000, þar af um 640.000 ær,
hross um 30.700. Á árinu 1964
Stofnlánadeild Búnaðarbank-
ans gefa vísbendingu um, hve
miklar framkvæmdirnar hafa
verið. Veitt voru úr Stofnlána-
deild 1294 A-lán, þ. e. lán til
bygginga útihúsa og til rækt-
unar, að upphæð kr.
110.760.200.00. Er það 150 lán-
um fleira að heildarupphæð,
rúmum 24 milljón krónum
meira en 1964. Þá voru á árinu
veitt úr Stofnlánadeild 210 B-
lán, þ. e. lán til íbúðarhúsabygg
inga í sveitum, að upphæð
kr. 17.114.000.00. Er það 45 lán-
um færra að heildarupphæð kr.
1.110.000.00 meira en 1964.
Úr veðdeild Búnaðarbankans
voru veitt 83 lán, að upphæð kr.
6.464.000.00. Er það einu láni
meira, en að hcildarupphæð kr.
904.00000 meira en veitt var ár-
ið 1964 Aðallega er þéssu fé
varið til jarðakaupa.
FJÖLDI BÝLA OG NÝBÝLI.
Talin era nú 5333 lögbýli í
landinu og er það 32 býlum
færra en í fyrra. Á allmörgum
býlum er tvíbýli eða félagsbú.
Samkvæmt upplýsingum frá
landnámsstjóra var samþykkt á
árinu 1965 að stofna 42 nýbýli,
en lokið var við stofnun 33 ný-
býla á árinu, en allt að því helm
ingi fleiri jarðir hafa farið í
eyði.
RAFVÆÐING.
Samkvæmt upplýsingum frá
Raforkumálaskrifstofunni hafa
rúmlega 200 sveitabýli verið
tengd raforkuverunum og unn-
ið hefur verið að raflögnum til
um 50 býla að auki á árinu
1965. Þá hafa um 100 bændur
sett upp einkarafstöðvar, yfir-
leitt diselstöðvar, en sumir
Jiessara bænda voru að vísu að
eins að endurnýja gamlar og úr
sér gengnar rafstöðvar.
Nú raunu um 3200 býli liafa raf
orku frá samveitum og á annað
þúsund frá einkastöðvum. Nauð
synlegt er að koma raforku á
öll byggð býli á landinu hið
flúttar inn 720 nýjar hjóladrátt
arvélar og 74 notaðar eða sam-
tals 794 vélar, en það er 184
vélum fleira en fluttar voru inn
1964. Nú voru fluttar inn 349
sláttuvélar, 313 múgavélar, 717
snúningsvélar, 222 mjaltavélar
og 625 ámoksturstæki. Þá voru
fluttar inn 24 beltadráttarvélar
eða 4 fleira en árið áður. Þessar
beltavélar eru ekki allar notað-
ar í landbúnaðinum.
FRAMTÍÐARVÍÐHORF.
Og enn segir dr. Halldór Páls-
son um framtíð íslenzks land-
búnaðar á þessa leið:
íslenzkir bændur eru gæddir
sterkri ábyrgðartilfinningu sem
þjóðfélagsþegnar. Þeir hafa
ekki legið á liði sínu á undan-
förnum áratugum við uppbygg-
ingu nútíma íslands og þeirra
hlutur er sízt minni en annarra
stétta í þeim miklu framförum,
sem hér hafa átt sér stað. Þegar
litið er um farinn veg, geta
bændur verið stoltir af afrekum
sínum. Þeir hafa með dugnaði
og festu undir forystu búnaðar-
samtakanna í landinu ótrauðir
fylgt þeirri framfarastefnu, sem
mörkuð hefur verið af Alþingi
með landbúnaðarlöggjöfinni. í
höfuðatriðum hefur stefnan
verið: í fyrsta lagi að halda við
byggð í öllum héruðum lands-
ins. í öðru lagi að framleiða
nægilegt magn af þeim vöru-
tegundum, sem íslenzkur land-
búnaður getur framleitt, til
þess að fullnægja eftirspurn inn
anlands og eftir atvikum meira
eða minna magn til útflutnings.
í þriðja lagi að vanda alla fram
leiðsluna, þ. e. framleiða úrvals
hráefni og vanda alla meðferð
vörunnar í verkun og flutningi
frá framleiðanda til neytanda,
svo að á boðstólum fyrir neyt-
endur sé ávallt gæðavara. í
fjórða lagi, að tæknivæða land-
búnaðinn og taka í þjónustu
hans á hverjum tíma hagnýtan
árangur vísindalegra rannsókna
og tilrauna, til þess að auka
framleiðni landbúnaðarins sem
allra mest og framleiða sem
ódýrastar vörur miðað við gæði
og allar aðstæður. í fimmta lagi
hefur það verið, er og verður
stefna íslenzkra bænda að við-
halda íslenzkri sveitamenningu
og aðlaga hana á hverjum tíma
breyttum aðstæðum, án þess að
hún missi sérkenni sín og gildi.
Bændum hefur með sínum
viðurkennda dugnaði. og þegn-
skap tekizt að fylgja fram þess-
um stefnuatriðum með ágætum
árangri. En nú spyrja þeir: Eig-
um við að halda áfram á sömu
braut. Nú sem stendur er ekki
unnt að veita ákveðin svör við
þessari mikilvægu spurningu.
Það verður að bíða við og sjá,
hver verður árangur af starfi
sjömannanefndar þeirrar sem
nú vinnur að endurskoðun af-
urðasölulöggjafar landbúnaðar-
ins, og sjá til hver verða við-
brögð Alþingis gagnvart vanda
málum landbúnaðarins yfirleitt.
Á meðan við bíðum átekta,
vil ég aðeins beina þeim tilmæl
um til bænda að halda bjartsýni
og trú á framfarastefnu í land-
búnaðarmálum yfirleitt, trú á
ræktun jarðarinnar, trú á
aukna og bætta fóðuröflun á
hverju býli, svo að sem allra
minnst þurfi að kaupa af fóður
vörum til þess að stunda bú-
fjárframleiðsluna af fullri hag-
kvæmni. í svipinn eiga bændur
ekki að stefna að aukinni fram-
leiðslu, nema þeir séu vissir um,
að auka hagkvæmni í búrekstr-
inum með því móti.
Það þarf að draga úr fram-
leiðslukostnaði búvöru með öllu
hugsanlegu móti öðru en því að
skerða tekjur bænda miðað við
aðrar stéttir. Slíkt geta bændur
gert með því að gæta hófs í
notkun aðkeyptra rekstrarvara,
einkum kjarnfóðurs, og það
geta stjórnarvöldin gert með
því að greiða niður ómissandi
rekstrarvörur eins og tilbúinn
áburð og lækka á þann hátt
framleiðslukostnaðinn og bú-
vöruverðið beinlínis, og lækka
þá heldur að sama skapi neyt-
endastyrki til niðurgreiðslu á
búvöru.
Á meðan jafnmikil eftirspurn
er eftir vinnuafli hér á landi,
eins og verið hefur sl. ár, þá
geta sumir bændur sem hafa
aðstöðu til að stunda vel borg-
aða vinnu utan heimilis, haft
hag af því að draga úr búvöru-
framleiðslu sinni í bili og afla
sér tekna við önnur störf. Þeir
mega þó ekki láta slíkar að-
stæður freista sín frá jörð og
búi fyrir fullt og allt, því eng-
inn getur séð fyrir, hve lengi
jafn mikil og góð atvinna verð-
ur.fýrir hendi við sjávarsíðuna.
Sá bóndi, sem situr á jörð sinni
og býr þar Vel í haginn fyrir
framtíðina með fjármunum, sem
hann vinnur sér inn utan heim-
ilis, er fljótur að stækka búið,
þegar hann og þjóðin þarf þess
með.
Það þurfa fleiri að búa í sveit
um landsins, en þeir einir, sem
vinna eingöngu að búvörufram-
leiðslu, enda hefur löngum
gengið svo til, að bændur og
bændasynir hafa mannað fisk-
veiðiflotann að verulegu leyti.
Og það þarf að ,hafa það hug-
fast, að það er ekki eingöngu í
þágu landbúnaðarins að við-
halda byggðinni í sveitum á af-
skekktari hlutum landsins.
Færu sveitirnar þar í eyði þá
er þorpunum hætt, og þá eru
engar hendur til að hlaupa und-
ir bagga með að bjarga óvænt-
um sjávarafla.
Ég hef ekki þetta spjall lengra
að sinni, en um leið og ég þakka
hið nýliðna ár, þá vil ég óska
þess, að hið nýbyrjaða ár verði
bændum og þjóðinni. allri gott,
gjöfult og hagstætt og vel tak-
ist til með lausn þeirra vanda-
mála, sem nú bíða lausnar.
StMARMMlR HRÍSEYINC’A
MÖRGUM verður það á, þegar
símaskuldirnar eru greiddar, að
stynja þungan yfir dýrtíðinni.
En landssíminn hlýtur að þurfa
á miklu fjármagni að halda,
ekki síður en aðrar mannfrekar
ríkisstofnanir og þar að auki
stendur hann í mikilsverðurn
framkvæmdum víðsvegar um
landið. Þessar ástæður ættu að
vera viðhlítandi rök fyrir háu
afnotagjaldi.
Við, sem höfum fengið loforð
um sjálfvirkan síma, kvörtum
ekki, þó að heitstrengingar hafi
brugðizt, enda í mörg horn að '
líta hjá forráðamönnum síma."
Sjálfvirk stöð átti víst að koma
hingað á sl. vori, ef til vill fyrr.
Þá skyldi hafizt handa í haust,
en það er ekki farið að grafa
fyrir grunni stöðvarinnar enn-
þá (í byrjun desembermánað-
ar), enda óhægt fyrir símamála
ráðherra að taka fyrstu skóflu-
stungu í umbrotafærð og engin
lúðrasveit er á staðnum.
Þess vegna fyrirgefum við
Hríseyingar landssímanum, þótt
hann gefi okkur ekki símaskíf-
ur í jólagjöf á þessu ári. Vera
má að haldin verði sameiginleg
vígsluhátíð sjálfvirka símans og
fyrstu sjónvarpstækjanna í
Hrísey. Hagsýni er góðra gjalda
verð.
Hingað út í eyjuna hefur ver
ið lagður vandaður símastreng-
ur með verkfræðilegri viðhöfn.
En á öndverðu hausti bar það
til tíðinda að svart og drauga-
legt skip kom af hafi og lagðist
við festar á Hríseyarsundi. Ekki
höfðu stýrimenn tal af neinum
heimamanna, en er þeir bjugg-
ust til brottferðar, þá festu þeir
akkerið í sæstrenginn góða og
brast hann þegar. En það var
ekki unnt að hafa hendur í hári
þessara símaspilla, þar eð okk-
ur skortir y°pn og hraðskreið
skip. Þótti okkur sneypa mikil
af þeim málalyktum sem von
var. Nú er þar til að taka, er
fyrr var frá horfið, að gamall
strengur lá í sjó milli lands og
eyjar. Var nú á ný gripið til
hans, enda þótt það kostaði
lengri biðtíma fyrir hvern þann
eyjarskeggja, sem hugðist hafa
samband við meginlandið. Marg
ir bjartir góðviðrisdagar liðu
við Eyjafjörð, en samt var ekki
hugað að áverkum nýja strengs
ins, enda ekki ástæða til, þar
sem fátt er um höndlara hér,
sem krefjast skjótra viðskipta-
sarptala. En er á leið nóvember
tóku veður að gerast válynd, og
um sl. helgi lágu skip í vari við
Hrísey.
Hvort sem veðri eða legufær-
um var um að kenna, þá tókst
svo illa til, að gamli sæsíma-
strengurinn hrökk í sundur. Á
mánudag þurfti ég að ná tali af
héraðslækninum á Dalvík,
vegna áríðandi skýrslugerðar og
þá var mér tjáð, að til hans
næðist ekki með hægu móti.
Landssíminn hefur ekki séð
sér fært að setja hér upp tal-
stöð í eyjunni, enda er það, að
sjálfsögðu, of dýr munaður fyr-
ir umkomulítið sjávarpláss,
þrátt fyrir andvökunætur sjó-
mannskonunnar, sem veit af
manni sínum úti á rúmsjó í
misjöfnum veðrum. En við eig-
um hér ágæta ferju, sem rekinn
er af traustum dugnaðarmanni.
Hefur hann talstöð í bátnum, er
oft kemur í góðar þarfir. Þegar
sambandið rofnaði við umheim-
inn, þá bauðst ferjumaðurinn,
Hilmar Símonarson, til þess að
hafa bát sinn við hafnargarðinn
og standa þar vörð, ef sambandi
þyrfti að ná, annað hvort til
lands eða frá landi. Landssím-
inn sá ekki ástæðu til að anza
því tilboði, enda hefði þá sjálf-
sagt þurft að hækka afnotagjöld
símans, ef ráðinn hefði verið
maður til slíkra starfa. Rétt er
að taka það fram, að báta er
ekki hægt að hafa mannlausa
hér við hafnarbakkann, ef veð-
ur er vont og þar að auki býr
ferjumaðurinn fjarri höfninni.
Senn er liðin vika síðan við
eyjarskeggjar höfum getað tal-
að yfir sundið. Fyrir handan,
þar er læknirinn, þar eru lyfin,
en hér er allténd prestur, ef
einhver kynni að deyja, vegna
þess að ekki náðist í lækninn.
Hrísey, 3. desember 1965.
Bolli Gústafsson.
Um afgreiðslufíma söiubúða
f 92. tölublaði „Dags“ er vikið
að því, að nú sé fast sótt á um
að lengja afgreiðslutíma sölu-
búða, og taldi blaðið þetta frem
ur óæskilega þróun. í síðasta
tölublaði íslendings eru þessi
orð síðan rangfærð, en verzl-
unarfclki sendar heldur kaldar
kveðjur, því þar er hneykslazt
yfir því í leiðara að „Dagur“
skyldi leggja til að dagvinna
verði enn stytt hjá þeiin, er
afgreiðslu annast á nauðsynjum
fólksins.
Þar sem þetta mál hefur nú
borið á góma í tveim af blöðum
bæjarins, er ekki úr vegi að
ræða það nánar: Að undan-
förnu hefur verið mjög fast sótt
á um það að lengja opnunartíma
Verzlana, og hafa jafnvel kom-
ið fram þær hugmyndir að
leyfa verzlunum að hafa opið
til kl. 22, eitt kvöld í viku. Allt
er þetta gert undir því slag-
orði, að með þessu sé verið að
auka þjónustu við neytendur.
Verzlunarfólk þai-f í dag að
vinna lengsta dagvinnuviku
allra launþega á íslandi, og
myndi lenging á opnunartíma
verzlana að sjálfsögðu kalla á
lengingu vinnutíma verzlunar-
fólks, og þá um leið auka enn
meir mismun á lengd vinnuviku
þess og annara stétta. Ef opn-
unartími verzlana yrði lengdur
rpyndi það eðlilega auka verzl-
unarkostnaðinn, og þá kæmu
að sjálfsögðu strax fram kröfur
frá verzlunareigendum, um
aukna álagningu á neyzluvör-
ur, til að mæta þessari kostn-
aðaraukningu. Þá fer þessi
aukna þjónusta að verða vafa-
samur greiði við neytendur, ef
þeir þurfa að greiða hærra verð
fyrir neyzluvörur sínar, sem
keyptar .eru á venjulegum opn-
unartíma verzlana (kl. 9—18),
einungis vegna þess að verzl-
anir mega vera opnar nokkrum
klukkustundum lengur að kvöld
inu. (Kannske yrði tekið upp
það fyrirkomulag, að selja al-
mennar neyzluvörur á 10—20%
hærra verði eftir kl. 18?)
Það er augsýnilegt að þeir
einu sem myndu hagnast á
þessu fyrirkomulagi yrðu eig-
endur smáverzlana, sem hafa
fátt eða ekkert fólk í þjónustu
sinni, en myndu fleyta rjómann
ofan af þeirri álagningarhækk-
un, sem óefað yrði knúin í gegn
vegna aukningar á verzlunar-
kostnaðinum.
Það virðist vera skoðun
þeirra sem lengja vilja opnunar
tíma sölubúða, að sú stytting
sem fengizt hefur á dagvinnu-
viku flestra launþega í landinu
eigi að notast til að verzla, og
er ekki hægt að segja að sú
skoðun beri vott um fjölbreytt-
ar hugmyndir um tómstunda-
iðju til handa landsmönnum.
Sú aukna þjónusta við neyt-
endur sem allir ættu að vinna
að, felst ekki í lengingu á opn-
unartíma, heldur í útvegun á
fjölbreyttari neyzluvörum, hrað
ari og auðveldari afgreiðslu í
verzlunum, vinnuhagræðingu í
verzlunum sem gæti raunveru-
lega lækkað vöruverðið, og auk
inni vöruþskkingu, svo eitthvað
sé nefnt. Það væi’i nær að reyna
að sameinast um þessi atriði,
heldur en krefjast lengingu opn
unartíma, sem einungis myndi
auka verzlunarkostnað og álagn
ingu, og engum vera til góðs
nema eigendum smáverzlana.
Verzlunarmaður.
HCLARNIR TALDIR
(Framhald af blaðsíðu 8.)
að þessu sinni 21 tegund og fe
skýrsla þeirra hér á eftir:
- Fundu 35 kindur
(Framhald af blaðsíðu 8.)
því, sem nú fannst, hefði sjálft
komizt til byggða, en gera má
ráð fyrir, að flest hefði farizt á
öræfunum í vetur, ef ekkert
hefði verið gert því til bjarg-
ar. G. A.
Hrafnar 45
Snjótittlingar c. 1800
Gráþrestir 4
Skógarþrestir 58
Auðnutittlingar 64
Silkitoppur 14
Fjallafinkur 2
Gráspör 1
Hettumáfar c. 200
Bjartmáfar 6
Hvítmáfur 1
Silfurmáfur 54
Svartbakur c. 450
Stokkendur 210
Grafönd 1
Gulendur 5
Toppendur 2
Æðarfuglar 82
Hávellur 3
Teistur 2
Smyrlar 2