Dagur - 02.04.1966, Blaðsíða 2

2
JÓNAS JÓNSSON FRÁ HRIFLU:
Nýja testamentið og siðfágmi íslendinga
Gyðingar stóðust óveðrið.
Fyrr hefur verið vakin at-
hygli á því að hinn fomi heim-
ur milli Himalaja og Atlants-
hafs hrundi í rústir eftir löng
og sögurík menningartímabil.
Lítill kvistur af tré fornmenn-
ingarinnar lifði af þessi fárán-
legu Ragnarök. Það var kyn-
Stofn Gyðinga. Þó var hann á
þessu tímabili meira ofsóttur
heldur en nokkur önnur þjóð.
Það sem réð úrslitum var að
Gyðingar töldu sig og allan
þjóðstofninn standa í sambandi
við voldugan, samningsbundinn
verndarmátt. Það var Jehova.
Gyðingar voru hans þjóð. Hann
gaf þeim ættlandið ísrael. Þeir
voru hans útvalin böm með
nokkrum hætti ein fjölskylda.
Aðrar þjóðir höfðu trúað á
stokka og steina og fjölmarga
hversdagslega hluti.
Sumar suðurlandaþjóðir
gerðu þá með mikilli snilli
fögur listaverk úr marmara
eða dýrum málmum af guðum
sínum. Þeim voru reist fögur
hof. Eitt þeirra, marmarahöll-
in í Aþenu er talin fegursta
bygging reist af manna hönd-
um. En þessi fornu trúarbrögð
og goð þeirra megnuðu ekki að
veita mannssálinni hugarfró í
erfiðleikum daglegrar lífsbar-
áttu eða vonir um hugstætt líf
eftir ferðalok á jörðinni.
Arfur frá Gyðingum.
Kristindómurinn kom með
andlegt ljós og líf til þessara
vonsviknu manna. Þar var
jafnt að ræða um örsnauða
menn og réttindalausa og yfir-
stéttarfólk þreytt af munaði og
eyðslu. Gyðingaþjóðin stóð ein
og óstudd gegn hafróti aldanna.
Þeir einir áttu máttuga og lýs-
andi hugsjón fyrir sig og sinn
kynþátt. Á vegum þessarar þjóð
ar var öryggi um ókomna tím-
ann bæði hér á jörð og eftir
að jarðlífinu var lokið. Gyðing-
ar hafa eignazt voldugar og
víðfeðmar bókmenntir. Öld eftir
öld sköpuðu snillingar þjóðar-
innar ný andleg afverksver'k.' >
Þeir eignuðust spaka löggjafa,
skáld og spámenn. Boðorðin
tíu. Þaðan er komin undirstaða
allrar lögspeki menntaðra
þjóða. Nýir spámenn bættu við.
Jóhannes skírari var einn af
þessum andlegu brautryðjend-
um, nálega samtíða Kristi. Þeg-
ar Jesú hóf trúboð sitt byggði
hann á traustum grunni. Hann
fæddist upp með gáfuðustu
þjóð heimsins. Þjóð hans var
rík- af andlegum auði, þar sem
yfirburðamenn margra kyn-
slóða höfðu skapað þjóðmenn-
ingu sem ekki átti sinn líka.
í andans heimi Gyðinga var
trú og vissa um ósýnilegan en
alvoldugan guðlegan mátt. Gyð-
ingar litu á sig sem hans þegna.
Jesú og lærisveinar hans og all-
ir sem trúðu á hann og fylktu
liði um stefnu hans og trúboð
byggðu á guðstrú Gyðinga.
F agnaðarboðskapurinn.
Kristindómurinn gaf mann-
kyninu sjálft fagnaðarerindið:
Bræðralag mannanna og eilift
líf. Gyðingdómurinn er séreign
Abrahamsbarna og getur eftir
eðli sínu ekki orðið andleg eign
annarra þjóða eða trúflokka.
Arfleifð Gyðinga er takmörkuð
■við eina þjóð en Kristindóm-
urinn stendur í þakkarskuld við
Gyðinga fyrir að hafa gefið
heiminum óvenjulegar og óborg
anlega auðugar bókmenntir og
sjálfan meistarann Jesú frá
Nazaret.
Viðhorf valdstéttanna til Krists.
- Lærisveinar Jesú voru góðir
drengin en ækkf bókmennta-
menn. En þeim fór líkt og forn
íslendingum sem mundu vel og
lengl kvæði.sín.og sögur. Starfs
tímf "KiTeti ~ óg- samverutími
hans við lærisveinana var ekki
nema þrjú ár. Alla þessa stund
fÓr hánn .með _þeim um landið,
en mest um ættbyggð meistar-
ans, Galeleu. Lítið komu þeir
til Jerúsalem fyrr en dró til
úrslita. f höfuðborginni var hið
rómverska ríkisvald og fræði-
menn-og öldungar Gyðinga. Öll
ýfirstett -höfuðborgarinnar var
að kálla mátti full af óvild,
hatri og afbrýðisemi gagnvart
hinuni unga nýja. trúarleiðtoga.
Hann var í augum valdamanna
l_andsins -hreinn og beinn upp-
reisnarforingi.
Eri'hvar sem Kristur ferðað-
ist á trúboðsdögum sínum festu
lærisyeinar hans vandlega í hug
sér orð hans og athafnir. Eftir
dauða Krists var það kærasta
iðja lærisveinanna og annarra
Gyðiriga sem byrjuðu að trúa á
guðdómseðli meistarans að
rifja upp allar endurminningar
pg orðræður um þennan skamm
vinná sainferðatíma.
Guðspjöllin og postularnir.
Eftir nokkra áratugi voru all-
ar þessar endurminningar bók-
festar: Þessar heimildir eru enn
þann dag í dag grundvöllur
kristindómsins. Það eru guð-
spjöllin fjögur kennd við
Markús, Matteus, Lúkas og Jó-
hannes. Kjarni kristinnar trúar
er geymdur í þessum fjórum
sögulegu ritgerðum. Þar er rak-
in ævisaga meistarans með
nokkuð breyttu orðalagi og efn-
isskipan í hinum einstöku hand-
ritum. Hver sem vill kynna sér
kenningu Krists leitar til guð-
spjallanna. Þau breytast ekki
þótt aldir líði. Þau eru hinn
eilífi andans brunnur kristinna
þjóða.
Nú hefur þróun kirkju og
siðgæðismála hér á landi orðið
, með þeim hætti að foreldrar og
prestar hafa síminnkandi áhrif
á uppeldi æskunnar, meðan hún
er á mótunaraldri. Þar skortir
nýjar leiðir. Stundum kemur
fyrir í öllum landshlutum að
fólk á öllum aldri en þó mest
þeir sem sízt mega við algeru
taumleysi, lendir í skyndivill-
um, svo sem þegar mörg hundr-
uð gleðskaparmenn dvelja
dægrum saman klæðlitlir og of-
urölvi, viti fjær í skemmtiskóg-
um landsins eða þegar nokkur
hundruð hraustra og efnilegra
manna brjóta glugga og hurð-
ir og borðbúnað í fallegum og
vel gerðum samkomuhúsum.
Hér er næstum um að ræða
sæmilegan efnivið en ófull-
komna þjálfun bæði andlega og
líkamlega.
Kennarastéttin tekur við af
postulunum.
Hér verður að benda á nýja
leið í miklu vandamáli, senni-
lega þá einu sem íslendingar
geta gripið til í miklum vanda.
Skólgmir eiga að kenna krist-
indóm og siðfræði en skortir
bæði tíma og þá réttu kennslu-
bók. í nálega 20 aldir hafa ein-
staklingar og þjóðir leitað til
guðspjallanna þegar mest lá
við. Skólar landsins hafa nógan
tíma með því að þoka til hliðar
óþörfu efni. Og kennslubókin
er til. Sjálf guðspjöllin. And-
ríkasta bók heimsins og fremst
bóka í listrænu gildi. Hún er
allstaðar til á gullhreinu ís-
lenzku máli. Fordæmi um vinnu
brögð eru öllum kunn frá Gale-
leu. Kennarinn les eða segir
námsefnið blaðalaust. Hjá post-
ulunum var kennslustundin
framsaga og samtal. í Gyðinga-
landi voru lærisveinar Krists
vanari líkamlegri vinnu heldur
en ræðuhöldum. Hér eru við
hvern ungmennaskóla kennarar
sem eru þjálfaðir með löngu
námi til að gegna kennslustarfi.
Vinnubrögðin eru auðveíd.
Kennarinn opnar Nýja testa-
mentið og byrjar til dæmis að
lesa söguna um hinn miskunn-
sama Samverja. Hann les um
stund snýr sér til nemendanna ’
og ræðir við þá um form og
efni. Nemendur og kennarij
skiptast síðan á um lestur og*
þátttöku í að skýra efnið. Efi
rétt er að farið heldur kennsl-S
an áfram mánuði og missiri þarg
til skólinn hefur opnað beztu
bók heimsins fyrir öllum sínum
lærisveinum. Ef einhverjir
halda því fram, að íslenzk ung-
ménni geti ekki skilið orð og
anda guðspjallanna, þá er í því
fólgin vantraustsyfirlýsing um
hæfileika þjóðarinnar. Öldum
saman hafa hundruð milljóna
skilið þessi fræði. □
Merkilegt útvarpserindi
Á SUNNUD AGSKV ÖLDIÐ
hlustaði ég á útvarpserindi Ulfs
Ragnarssonar læknis er hann
nefndi „fáein orð í fullri ein-
lægni“. Fjallaði erindið um
áfengisneyzlu og áfengismálið
yfirleitt. Fannst mér svipaður
munur á að hlusta á það og að
lesa sumar blaðagreinar æstra
bindindismanna eða hlusta á
ræður þeirra, eins og t. d. að
hlusta á einlægan og trúaðan
prest, eða æstan trúboða ofsa-
trúarflokks. Ulfur læknir þekk
ir vandamálið. Hann hefur feng
izt við lækningu drykkjusjúkl-
inga í heimahúsum, á hælum og
spítölum og jafnvel í fangelsum.
Hann hefur mikla samúð með
þeim, sem svo er ástatt um, en
hann svívirðir þá ekki eins og
margir gera. Var öll ræða hans
hógvær og prúðmannleg og þó
í fullri einlægni, eins og fyrir-
sögn erindisins gaf fyrirheit
um. Þökk sé honum fyrr erind
ið, svo og öðrum, sem tala af
einhverju viti um þetta mál og
önnur.
Það sem mér fannst m. a. at-
hyglisvert við erindið var, að
mér virtist læknirinn telja að
áfengið sjálft og drykkjuskap-
urinn væri ekki frumorsök á-
fengisbölsins, heldur afleiðing
af öðru. Þessu er eg alveg sam-
mála. Frumorsökina virtist
mér hann telja þá, að mönnum
— og konum — leiddist. Þess
vegna færu þeir að drekka.
Ráðið væri því að vinna nytsöm
störf. Þetta er sjálfsagt rétt það
sem það nær. Hræddur er ég
þó um að orsakirnar geti verið
fleiri. Ég er það gamll, að ég
man vel síðustu ár liðinnar ald
ar og frá upphafi þessarar. Ég
ólst upp í sveit og var þar fram
á miðjan aldur og þekkti því
bezt til þar. Þar var lífið eigin-
lega eintóm vinna frá morgni
til kvölds, og engar frístundir
nema stopular á sunnudögum.
Ekki gat mönnum leiðzt þá
vegna aðgerðaleysis. Þó kom
það æði oft fyrir, að sveitamenn
drukku sig blindfulla, t. d. á
heimleið úr kaupstað og í rétt-
um á haustin. Svipað má víst
segja um verkamenn í kaup-
stöðum, verzlunarmenn og skrif
stofumenn. Allir urðu að vinna
baki brotnu og fengu sér þó
stundum í staupinu. Að vísu
drukku þá flestir aðeins ein-
staka sinnum og segja má að þá
hafi ekki verið um neitt áfengis
böl að ræða. Getur því kenning
læknisins að mestu staðizt fyrir
þessu, mikil dagleg vinna kem-
ur áreiðanlega í veg fyrir við-
varandi drykkj.uskap, en það er
einmitt hann sem veldur áfengis
bölinu.
Upp úr aldamótunum fór bind
indisstarfsemi mjög vaxandi og
náði hámarki þegar bannlögin
voru samþykkt við þjóðarat-
kvæði árið 1908. Fleiri þjóðir
reyndu það úrræði um svipað
leyti eða nokkru síðar: Banda-
ríkin, Noregur og Finnland. Öll
hafa þessi ríki, að íslandi með-
töldu, afnumið bannið. Skal sú
sorgarsaga ekki rakin hér, en
áfengisbann verður sennilega
hvergi reynt aftur, að fenginni
fremur biturri reynslu.
En nú býr þjóðin við áfengis-
böl, sem ekki þekktist áður að
neinu ráði, þó áfengissala væri
þá frjáls. Það mátti t. d. selja
brennivín í hverri búð fram að
síðustu aldamótum. Hvað veld-
ur? Jú, ætli það sé ekki m. a.
það, sem Ulfur læknir var að
benda á. Það er stöðugt verið
að stytta vinnutímann og sífeld-
ar kröfur um það, sumir vinna
aðeins 5 daga vikunnar og marg
ir heimta nú þau réttindi, sem
ekki hafa þegar fengið þau. Frí-
stundirnar eru því margar. Ekki
hafa allir þann andlega þroska
eða þá menningu að nota frí-
stundirnar til að auðga anda
sinn, stunda íþróttir eða gera
sér annað gagn með þeim. Þeim
leiðist því. Sækjast eftir skemmt
unum og þar er oft áfengi á boð
stólnum. Fara því að drekka.
Svo eru auk þess ekki svo fáir,
sem þjóðfélagið beinlínis mein-
ar að vinna. Ekki er að efa að
sumum þeirra leiðist. Svo kem-
ur fleira til. Margir hafa nú full
ar hendur fjár, eða halda að
þeir hafi það af því krónurnar
eru fleiri, þó þær séu að sama
skapi verðminni. Þeim finnst
því að þeir hafi efni á því að fá
sér flösku eða þá sjúss á bar.
Áður sáu menn í aurana. Við
þetta bætist svo að tveir stórir
hópar, sem ekki drukku áður
eru nú farnir að gera það: kon-
ur og unglingar af báðum kyn-
um og er hið síðarnefnda vitan-
léga lang alvarlegast, því þeirra
er framtíðin.
Ungar stúlkur drukku alls
ekki í mínu ungdæmi og eldri
konur ekki heldur svo neinu
næmi. Það kom að vísu fyrir að
strákar drukku sig fulla af for-
vitni og mannalátum. — Flestir
voru þó lausir við það. Þeir fáu
sem það gerðu henti það
kannske einu sinni á unglings
aldrinum, eða þá a. m. k. mjög
sjaldan. Af því skapaðist ekkert
vandamál. í hæsta lagi uppsala
og fárra klukkutíma timbur-
menn. Svo var það búið. í þá
daga þurfti börnum og ungling-
um heldur ekki að leiðast vegna
iðjuleysis. Þá var farið að láta
þau vinna á unga aldri og lang-
an vinnudag. Ekki höfðu ungl-
ingar þá heldur peninga til að
kaupa vín fyrir. Þeir unnu hjá
foreldrum sínum eða á þeirra
vegum og fengu sjálfir ekkert
(Framhald á blaðsíðu 7.)
Minningarsjóð-
ur Jakobs
Jakobssonar
MINNIN GIRS J ÓÐUR JAKOBS
JAKOBSSONAR var stofnaður
árið 1964 til minningar um
Jakob Jakobsson okkar ágæta
knattspyrnumann er lézt af slys
förum í Þýzkalandi, 26. janúar
1964.
Sjóðurinn varð þegar á því
sama ári tæpar 98 þús. kr. og er
nú orðinn kr. 118.092,20.
Sjóðnum hafa borizt ýmsar
góðar gjafir og'má m. a. nefna
peningagjöf frá íþróttaféláginu
Völsungur á Húsavík að upp-
hæð kr. 3000.00.
í 5. gr. skipulagsskrár sjóðs-
ins segir m. a. að þegar sjóður-
inn hafi náð kr. 100.000.00, þá
megi veita úr honum auk vaxt-
anna, helmingi tekna hans, árs-
ins á undan.
Úr sjóðnum er því heimilt að
veita á þessu ári allt að kr.
12.720.00, en tilgangur hans er
að styrkja efnilega íþróttamenn
á Akureyri, með því að styrkja
þá til náms í iþrótt sinni eða út-
vega þeim kennslu eða náms-
aðstöðu.
Æskilegt er að þeir íþrótta-
menn á Akureyri, sem hug hafa
á því að sækja um styrk úr
sjóðnum, geri það eigi síðar en
15. apríl n. k. Stjórn sjóðsins
vill minna á að minningarspjöld
sjóðsins fást í Bókaverzlun
Jóhanns Valdimarssonar og
Verzlun Ásbyrgi.
f stjórn sjóðsins eru Knútur
Otterstedt, Björn Baldursson og
Haukur Jakóbssóri.
BIBLÍUFYRIRLEST-
UR AÐ BJARGI
SUNNUDAGINN 3. apríl verð-
ur að „Bjargi“, Hvannavöllum
10, fyrirlestur sem er aiþjóðlegs
eðlis. Er það Biblíufélagið Varð-
turninn sem stendur á bak við
þennan fyrirlestur, og _ er það
söfnuður votta Jehóva hér í
bænum sem býður alla vel-
komna að heyra þennan fyrir-
lestur. Fyrirlesturinn sem er
nefndur „Hvað héfur það í för
með sér fyrir mannkynið, að
Satan djöfullinn verður bund-
inn?“, verður haldinn í hér um
bil 24.000 söfnuðum votta Je-
hóva og auk þess í mörgum
starfshópum þeirra víða um
heiminn þennan sama dag.
Hér á staðnum hefst fyrirlest-
urinn kl. 16.00 að „Bjargi“, og
verður það Hr. Kjell Geelnard,
fulltrúi Varðturnsfélagsins hér
á Akureyri sem mun flytja
hann. Til þess að undirstrika al-
þjóðlegt eðli ræðunnar munu
líka verða til sýnis hinar mis-
munandi útgáfur af blaðinu
„Varðturninn“, sem núna kem-
ur út á 70 tungumálum. Eins og
áður er sagt eru allir velkomnir,
og er aðgangur auðvitað
ókeypis.
(Fréttatilkynning )