Dagur - 02.04.1966, Qupperneq 4

s
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
KVEÐJUORÐ
Sveinn Ásmundsson
byggingameistari frá Siglufirði
Fæddur 16. júní 1909 — Dáinn 26. febrúar 1966
sjúkrahússtjórnarmenn yrðum Sveins Ásmundssonar svífur yf-
oft viðskila við hann stund og ir vötnunum og ber framkvæmd L , P« 1 r 1 « ■
stund, Ætíð kom í ljós að hann in merki þeirra um alla fram- mmmr riniircfKittir
var jafn öruggur um lausnina tíð. rUi iUUI LIGiyS jiiUiiðS
og hann var skjótur að finna Þáttur Sveins að sjúkrahúss- Vogum
eina rétta ráðið, og móta mark- byggingunni í Húsavík er hluti
visst heildarmynd framkvæmd- af skapandi sögu Húsavíkur,
arinnar fram í tímann, með ótrú þótt þátttaka hans hafi staðið - MINNING -
legri leikni. Dæmi um þetta er skamma hríð.
ÓLÁNSMENN
TVENNT liggur nú ljóst fyrir í
fréttum af samningum þeim, sem
íslenzka ríkisstjórnin hefur þegar
gert við auðliringinn Swiss Alumin-
ium Ltd. og undirritað. Hið fyrra
er það, að hið erlenda félag fær hér
á landi, frá væntanlegri Búrfells-
virkjun, keypta raforkuna við 28%
lægra verði en frændur okkar Norð-
menn selja sína raforku sömu aðil-
um til sams konar nota, þ. e. til ál-
bræðslu þar í landi. En fyrri fregn-
um um þetta liefur verið harðlega
mótmælt. Swiss Aluminium hefur í
öllum löndum, sem það hefur reist
álverksmiðjur í, þurft að greiða raf-
orku hærra verði en íslendingar
hafa látið sér nægja. Þetta er sam-
kvæmt umsögn E. R. Meyer forstj.
Swiss Aluminium, að undirskrift
samningar lokinni.
Síðara atriðið, sem engu minni at-
hygli hefur vakið meðal almennings,
er það, að hinu erlenda félági tókst
í samningunum við íslenzk yfirvöld,
að skjóta ágreiningsmálum, er upp
kunna að koma, undan íslenzkum
dómstólum og skuli þau lögð í er-
lendan gerðadóm. Fyrir slíku finn-
ast engin fordæmi í réttarríki, þar
sem líkt stendur á.
. Þessi tvö atriði hinna nýju samn-
inga, um álbræðslu við Straumsvík
og orkusölu þangað frá væntanlegri
Búrfellsvirkjun, hafa vakið réttláta
reiði þjóðarinnar, og mjög að von-
um. Slíkir samningar eru frekleg
móðgun við liina almennu borgara,
enda höfðu þeir aldrei gefið Alþingi
né ríkisstjórn lieimild til slíks, ekki
óskað þess og ekki verið að því
spurðir, svo sem krefjast verður þó
í lýðræðisríki um slíkt stórmál.
Um sjálfa raforkusöluna frá Búr-
fellsvirkjun hefur það verið upp-
lýst, að ekki megi virkjunarkostnað-
ur né ísvandamálin verða meiri en
á áætlunarpappírum stendur, því ef
svo yrði, þurfti að borga með hverri
einustu kwst., seldri Swiss Alumin-
ium. Þá er þess að geta, að eftir svo
sem 10 ár þurfa fslendingar að
virkja á ný til eigin nota. Þá standa
þeir frammi fyrir þeirri staðreynd,
að orka frá þem stað, sem nú er tal-
inn hagstæðastur virkjunarstaður, er
bundin langt fram í tímann og
byggja verður orkuver þar sem virkj
unarkostnaður er meiri.
Undirskrift nefndra samninga tek-
ur þá fyrst gildi, þegar Alþingi hef-
ur samþykkt þá. Sýnt þykir, að þing-
menn stjórnarflokkanna, sem hafa
nauman meirihluta, séu þegar ,hand-
járnaðir* og að samningarnir verði
samþykktir nú í vor, eins og þeir nú
liggja fyrir. □
SVEINN ÁSMUNDSSON var
jarðsunginn frá Fossvogskirkju
hinn 7. marz sl., en hann hafði
fallið skyndilega frá 26. febrúar
sl. er hann var staddur á Akur-
eyri á stuttri ferð á vegum
sjúkrahússbyggingarinnar í
Húsavík.
Leiðir okkar Sveins lágu sam-
an eftir að hann réðist fyrir
tveim til þrem árum fram-
kvæmdastjóri sjúkrahússbygg-
ingarinnar í Húsavík. Samskipti
okkar voru eðlilega mikil, vegna
byggingaframkvæmdanna, og
tel ég mig því þekkja gjörla til
starfa hans hér. Einkunn mín til
Sveins að leiðarlokum verður
sú, og ég veit, að ég mæli þar
fyrir hönd annarra stjórnar-
manna sjúkrahússins, að þar
sem Sveinn fór var á ferðinni
óvanalegur maður, traustur
maður er hafði óvenjulega mik-
ið vald á verkefni sínu. Ljón-
hugi að hverju, sem hann gekk,
og viðfangsefnin voru honum
hjartlæg baráttumál. Reyndin
varð líka sú, að með hverju
framkvæmdastiginu, vandasam-
ara og sérhæfðra, við sjúkra-
hússbygginguna, kom í ljós, að
hann bjó yfir heilsteyptri og
djúpstæðri þekkingu á viðfangs
efninu. Við þetta bættist marg-
þætt reynsla og leiftrandi yfir-
litsgáfur og leikandi vald á því
smæsta til hins stærsta. Allt er
laut að sjúkrahúsi frá lækninga
tækjum og til ytra útlits var
hans vettvangur, sem hann var
. innlifaður í af lífi og sál. Á
þessum sviðum gat Sveinn gef-
ið sköpunargáfu sinni lausan
tauminn og látið gamminn
i geisa, án þess að missa tökin á
i viðfangsefninu eða verða fóta-
i skortur á raunhæfum niður-
i stöðum.
! Þetta gerði manninn yfirburð
! armann á sínu sviði, einstakan
og afbrigðilegan. Leitun er á
timburmeistara, sem engrar sér
kunnáttu hefur aflað sér annarr
ar en þeirrar er lærist af dag-
legri önn viðfangsefnanna, sem
hefur náð jafn sterkum undir-
tökum á verkefni sínu, bæði er
varðar bygginguna sjálfa og all-
an búnað og það langt út fyrir
sitt timburmannssvið. Slíkur al-
hliða byggingameistari er vand-
fundinn á tímum sérhæfingar-
innar.
Um mörg ár hafði það verið
á döfinni á Húsavík að auka
við sjúkrahúskostinn í bænum.
Ekkert gekk né rak í fram-
gangi þessara mála um ára-
röð. Helzt var uppi áform
um að byggja við gamla sjúkra
húsið, svo að það nægði 30
sjúklingum með viðunandi
hætti. Frumdrög voru gerð af
þeirri stækkun. Málin voru því
komin á það stig, að sjúkrahúss
stjórninni var nauðsyn að ráða í
þjónustu sína mann er gæti
veitt undirbúningi og fram-
kvæmd forstöðu. Hér heirna var
engra grasa að leita um þetta
efni, enda byggingamenn á
Húsavík alveg reynslulausir á
þessu sviði. Þörf var fyrir reynd
an mann. Fyrir forgöngu héraðs
læknisins, Daníels Daníelssonar,
tókust samningar við Svein Ás-
mundsson, um að hann gerðist
framkvæmdastjóri sjúkrahús-
byggingarinnar. Þar með var
lagður sá grundvöllur að fram-
kvæmdinni, sem mótar hana
meir en önnur mannanna verk
og gaf henni persónulegt svip-
mót. Sveinn var í þann mund
að skila af sér héraðsfélagsheim
ili á Blönduósi og átti að baki
mikinn orðstír við sjúkrahús-
byggingar bæði á Blönduósi og
Sauðárkróki. Hér lék því ekki
vafi á, að sjúkrahússtjórn vissi,
að hverju hún gekk, er hún réð
Svein. Við það bættist svo að
Sveinn naut leiðsagnar eins
snjallasta arkitekts landsins,
Sigvalda Thordarsonar, sem hét
því að teikna sjúkrahúsið og
lauk því að miklu leyti áður en
hann féll frá. Þeirra samvinna
var gróin í löngu samstarfi síð-
an þeir byggðu sjúkrahúsið á
Sauðárkróki, sem vitnar um
meistai’ahandbragð þeirra.
Er þeir tóku að glíma við
sjúkrahúsbygginguna á Húsavík
var stutt á millí sviptivindanna.
Á skömmum tíma sönnuðu þeir
að sjúkrahússtjórnin var á
rangri leið um áform sín að
öyggja við gamla sjúkrahúsið.
Óvéfengjanlega sýndu þeir fram
á að hægt var að reisa nýtt 30
rúma sjúkrahús í sama heildar-
rými og fyrirhuguð viðbygging
fyrir 10—15 sjúklinga var að
stærð. Nú dugðu engar mótbár-
ur heilbrigðisstjórnarinnar.
Ákveðið var að byggja ’nýtt 30
rúma sjúkrahús með stækkunar
möguleikum. Þeir sýndu fram á
að ekki var eyktarmunur á kostn
aði. Enn er sagan ekki fullsögð.
Þegar á byrjunarstigi fram-
kvæmda sýndi Sveinn Ásmunds
son fram á, að heppilegra og
ódýrara væri að fullsteypa upp
sjúkrahúsið. Enn féllst heil-
brigðisstjórnin á röksemdirnar
og nú er hægt að koma fyrir 60
sjúkrarúmum í byggingunni, ef
hún er öll nýtt. Sveinn fór hér
á kostum og eldhuginn slíkur,
að ekki var að undra þótt við
kostnaðaráætlun sú, er gerð var
er framkvæmdir hófust, sem
margir tóku með eðlilegri varúð
á verðbreytingatímum. Mér er
kunnugt um, að í byrjun þessa
árs var gerður samanburður á
kostnaði og áætlun miðað við
byggingaáfanga og kom í ljós að
framkvæmdakostnaður var
nokkuð undir áætlun. Þetta er
fáheyrt á þessum síðustu verð-
bólgutímum. Það var því mikil
bjartsýni í mönnum, þegar
Sveinn gaf stjórninni bráða-
birgðayfirlit sitt í janúar og
framkvæmdahugur. Nú skyldi
stefnt að því í ár, að húsið
skyldi verða tilbúið undir máln
ingu fyrir næstu áramót. En þá
kom reiðarslagið. Sveinn Ás-
mundsson er fallinn í valinn
einmitt nú, þegra vandasamari
verkefni kölluðu að.
Hjá Sveini hafði starfað efni-
legur húsasmíðameistari, Ás-
geir Höskuldsson, sem hafði ver
ið náinn samverkamaður hans.
Slík var fyrh-hyggja Sveins fyr-
ir framkvæmdinni, að hann
hafði sett samverkamann sinn
svo glögglega inn í verk sitt, að
hann gæti tekið þræði Sveins í
sínar hendur og haldið áfram
verkinu, án nokkurrar tafar.
Kom í ljós að Sveinn hafði
skýrt markað framkvæmda-
stefnuna allt til lokastigs, bæði
um smærri og stærri atriði.
Áfram rís sjúkrahússbygging-
in nýja í Húsavík og andi þeirra
Sigvalda Thordarsonar og
Minningarorð um Svein Ás-
mundsson hljóta að verða, svo
langt sem þau ná, orð um fram-
kvæmdir og um átök. Hið tíg-
urlega sjúkrahús á Húsavíkur-
túni á einum fegursta stað í
bænum var hans leiðarsteinn á
langri og merkri byggingar-
sögu. Það er þriðja og síðasta
sjúkrahúsbyggingin, er hann
stóð fyrir. Þetta er einstakt um
nokkurn byggingameistara.
Merkið stendur og lofar meist
arann. Orðstír lifir og skipar
honum sess í heilbrigðis- og
líknarmálum Norðlendinga. —
Húsavík auðgaði hann með
verkhæfni og sköpunargleði og
skilaði bæjarbúum hinu glæsi-
legasta verki í byggingarsögu
bæjarins á síðustu árum. Við,
sem nutum hans í samstarfi,
munum aldrei gleyma honum
og þökkum hve hann auðgaði
þennan bæ með nýju starfi og
þrótti . Það stendur eftir skarð,
sem fyrnist yfir með tímanum.
Verkin hans ná út yfir nútím-
ann. Frá þeim stafar birtu og
líkn fyrir sjúka um framtíð. —
Líknar- og slysavarnarmál áttu
góðan liðsmann í Sveini Ás-
mundssyni.
Sveinn er horfinn sjónum og
færi ég honum þakkir Sjúkra-
húss Húsavíkur og bæjarstjórn-
ar á endaðri leið.
Ekkju hans, Margréti, börn-
um hennar og tengdasyni votta
ég samúð okkar allra.
Áskell Einarsson.
Opið bréf til „Heima er bezt"
f DAG barst mér 3. hefti tíma-
ritsins „Heima er bezt“.
Ég hefi verið kaupandi þess
frá byrjun, fagnað hverju nýju
hefti og glaðst af innihaldi þess.
En nú brá svo við, að fyrstu
línurnar, sem ég las, urðu mér
til angurs og gremju, þar sem
tekin er mjög eindregin afstaða
í umdeildu, og að því er virðist
„pólitísku“ máli (að minnsta
kosti á Alþingi), sem sé, vörn
fyrir stækkun sjónvarpsstöðvar
innar í Keflavík, ásamt ádeilu
á andstæðinga þeirra fram-
kvæmda, en sem sumir telja eitt
mesta óhappaverk ríkisstjórnar-
innar að hafa heimilað, jafnvel
er talið, að sumir fremstu menn
Alþýðuflokksins séu nærri
þeirri skoðun.
Og ekki nóg með þetta, held-
ur er mótmælaundirskriftum og
áskorunum menntamanna okk-
ar til Alþingis um lokun Kefla-
víkursjónvarpsins fyrr en
seinna, líkt við múgsefjun ( en
múgur þýðir í lakari merkingu
þess orðs skríll).
Hitt líkist víst ekki múgsefj-
un, þó nokkrar þúsundir manna
undirriti beiðni til Alþingis um
hið gagnstæða, sem sé áfram-
haldandi Keflavíkursjónvarp.
Ég átti þess kost á síðastliðn-
um vetri að. kynnast hersjón-
varpinu, og komst þá að raun
um, að 5 kvöld í viku voru tvær
og stundum þrjár myndir, þar
sem framin voru einhverskonar
afbrot, sem oftast enduðu með
manndrápum, ýmist af hálfu
glæpamannanna eða af völdum
lögreglu við skyldustörf sín.
Og mér rann til rifja- að sjá
börnin liggjandi á gólfinu fram-
an við sjónvarpsskerminn bíð-
ándi úrslitanna í ofvæni, og upp
háfs næsta þáttar. Efalaust var
þarna einnig sýnt gott efni, en
eftir því var sjaldnast beðið,
enda torveldaði málið skilning á
því og gagnsemi.
Kannske og vonandi sakar
þetta ekki okkar vel uppöldu og
andlega hraustu börn, en á það
var og er engin nauðsyn að
reyna. Flestum mun finnast
þetta illa valið skemmtiefni og
um menningargildið þarf ekki
að deila. ÍW\
Svo virðist, sem ýmsum sjáist
yfir það, að hermannasjónvarp,
sem fyrst og fremst miðast við
að dvelja fyrir vesalings aumk-
unarverðum hermönnum, sem
skákað er niður á hjara verald-
(Framhald á blaðsíðu 7.)
ÞURÍÐUR EIN ARSDOTTIR
frá Vogum var fædd að Svart-
árkoti í Bárðardal 25. júlí 1882.
Faðir hennar Einar Friðriksson
var af hinni svokölluðu Hraun-
kotsætt, en móðir hennar, Guð-
rún Jónsdóttir af Baldursheims
ætt, og eru ættir þessar víð-
kunnar og verða ekki raktar
hér. Foi-eldrar Þuríðar voru hin
mestu atorku hjón. Bjuggu þau
fyrst góðu búi í Svartárkoti og
ólu þar upp flest börn sín, 4
dætur og 5 syni. Árið 1895 flyt-
ur þessi fjölskylda að Reykja-
hlíð í Mývatnssveit. Reykjahlíð
var þá þegar kunn að miklu víð
lendi og miklum landkostum,
en til að nýta þá, þurfti mikið
vinnuafl. Og hér fór það saman
að hin dugmiklu hjón komu
með nokkuð af fullvöxnu fólki.
Var fjölskyldan vel samhent og
samtaka um að gera brátt merki
í ræktun og girðingum, sem enn
standa og vitna um stórhug og
dugnað. Þuríður var 13 ára, er
hún fluttist að Reykjahlíð. Hún
hafði í Svartárkoti alizt upp við
mikla vinnu og margvísleg
sveitastörf. Og í Reykjahlíð var
ekki slakað á vinnuafköstum.
Þá var ekkert rætt um 8 tíma
dagvinnu. Þörfin og ýmsar
ástæður varðandi heyöflun,
réðu þá mestu um lengd vinnu-
dags. Ég, sem þessar línur rita
kynntist Þuríði lítið eitt á ungl-
ingaskóla og fann þá strax að
hún var bókhneigð og vel gefin,
en þá var lítið um skóla og lítið
um möguleika að afla sér mennt
unai’. En er Þuríður var um
tvítugt dreif hún sig til náms í
kvennaskóla, sem þá var á Ak-
ureyri. Þar stundaði hún nám
í 2 vetur og mun hafa unnið
sér mikið álit meðal skólasystra
sinna.
Ein af skólasystrum Þuríðar
var frú Aðalbjörg Sigurðardótt
ir, landskunn merkiskona. Heim
sótti hún oft heimili Þuríðar, og
veit ég að vinátta þeirra hélzt
meðan báðar lifðu.
Hinn 9. júlí 1906 giftist Þuríð-
ur Þórhalli Hallgrímssyni að
Vogum, sem er næsti bær fyrir
sunnan Reykjahlíð. Hófu hin
ungu hjón búskap 1906 á !4
að Vogum. (í Jarðabók Árna
Magnússonar eru landkostir í
Vogum taldir rýrir, en frá þeim
tíma til aldamóta 1900 virðast
Vogar hafa litlum breytingum
tekið.) Hraunklettar lágu þá
jafnvel inn í túnið, og enginn
möguleiki til útgræðslu með
þeim verkfærum, sem þá voru
fyrir hendi. En efalaust hafa
ungu hjónin hafið ævistarfið
vonglöð og trúað á lífið og fram
tíðina. Smátt og smátt var reynt
að stækka búið. Engjar voru litl
ar og heyöflun rýr, en útbeit
fyrir sauðfé nokkur. í Vogum
fæddust Þórhalli og Þuríði 8
börn, af þeim lifa 3 piltar og 2
stúlkur, en þrjú dóu á ýmsum
aldri, tvær stúlkur og einn
piltur.
Þuríður fékk að reyna það að
lífið getur verið nokkuð harð-
leikið, en þrek hennar og æðru
leysi bar hana yfir brimskafla.
Fyrsta áfallið kom, er þau
misstu 7 ára stúlku, Kristjönu
Friðriku að nafni, yndislegt
barn. Og eftir fá ár missa þau
18 ára stúlku, sem hét Ólöf Val-
gerður, fulla af lífsfjöri og æsku
þrótti. Þá var sár harmur kveð-
inn af þeim hjónunum og raun-
ar fleirum í Mývatnssveit, því
hér var upprennandi æskurós,
sem lífið virtist brosa við. Loks
missir svo Þuríður mann sinn
1941, eftir 35 ára sambúð. Og
enn missir hún 26 ára pilt, Her-
mann hinn mesta efnismann,
hógværan, kurteisan, félagslynd
an, drenglyndan, en um leið hið
mesta karlmenni eins og glímu-
félagar hans í sveitinni munu
vel kannast við.
Það mætti nú ætla að stríðir
stormar og öldurót lífsins tæki
að lægja, er hér var komið sögu.
Lífsreynd kona hafði þegar gold
ið lífinu nokkurn skatt. Enn bar
hún lítt buguð harm sinn í
hljóði og enn hélt hún fast í
lífsgleðina, í trúna á lífið, í
trúna á guð. Hún hafði kynnt
sér spíritismann, lesið flest, sem
um hann var ritað á íslenzku.
Spíritisminn hafði fært hana
nær trúnni á annað líf og endur-
fundi þeirra, sem hún hafði
misst. Séra Haraldur Níelsson
prófessor hafði með fyrirlestr-
um sínum og ræðum hrifið hana
mjög eins og fleira fólk í Mý-
vatnssveit. Og þrátt fyrir allt
gat Þuríður enn glaðst í góðra
vina hóp og séð lífið í Ijóma sín
um. Hún var nú nokkuð tekin
að eldast, börnin tekin við bú-
skapnum og hún að hafa rólegri
daga og helga sig meir bóklestri.
Þá var það eitt sinn er hún var
á gangi úti fyrir húsi sínu, að
hún féllur á hálku og mjaðmar-
brotnaði. Varð sjúkrahúsvist all
löng og vildi brotið seint gróa
og ekki vel. Var nú leitað
sjúkrahússvistar í Reykjavík.
Gerði prófessor Snorri Hall-
grímsson að brotinu, sem síðan
bilaði ekki. Enn líða 5 ár og aft-
ur verður Þuríði fótaskortur á
milli húsa og brotnar nú sömu
megin um hná. Var þá vandséð
að slíkt brot mætti græða, en
fyrir sérstaka umönnun Guð-
mundar Karls og samstarfsfólks
hans tókst það og hafði Þuríður
fótavist fram á síðustu stund.
Hef ég verið beðinn að færa
þessu fólki kveðju frá Þuríði og
aðstandendum hennar.
Enn hélt Þuríður jafnlyndi
sínu og æðruleysir Ég veit ekki
hvort hún hefur nokkum tím-
an kvartað. Sýnir þetta frábært
þrek hennar. Þuríður var há-
vaxin og aðsópsmikil. Svipur-
inn hreinn og glaðlegur. Ég
hygg að hún hafi varla á neinn
deilt og trúði lítt á illt umtal.
„Ætli þetta sé nú ekki eitthvað
málum blandað", heyrði ég hana
segja. Hún átti sæti í tveimur
kvenfélögum og sótti vel fundi
beggja meðan mátti, og studdi
starfsemi þeirra. Þuríður söng
ekki mikið sjálf, en ég vissi að
þar réð meir hlédrægni hennar
en getuleysi. Hún hafði nokkra
söngrödd, en hún hafði meira
gaman af að heyra sungið. Söng
ur var hennar „unaðsmál“,
enda heyrði hún oft mikið sung
ið, bæði á sínu heimili og hjá
nágrönnum.
Börn Þórhalls og Þuríðar eru:
Hallgrímur bóndi í Vogum.
Kristján bóndi og bifreiðastjóri
Björk. Einar Gunnar bóndi í
Vogum. Halldóra kennslukona
á Akureyri. Ólöf Ásthildur
hjúkrunarkona (og húsmóðir)
á Akureyri.
Þuríður dvaldi tvo síðustu
vetur á Akureyri hjá Ásthildi
dóttur sinni og Páli Halldórs-
syni, sem önnuðust hana af mik
illi nærfærni.
Hinn 14. febrúar síðastliðinn
fékk Þuríður hjartaslag og var
þegar örend. Kistan var flutt til
Mývatnssveitar og jarðsett var
frá Reykjahlíðarkirkju 1. marz.
Þuríður hvílir í Reykjahlíðar-
kirkjugarði við hliðina á manni
sínum og börnunum þremur.
En í Reykjahlíðarkirkjugarði
þarf ekki að leita Þuríðar frem-
ur en annarra ástvina vorra, þar
er aðeins leiðið og minningin.
Nú er andi hennar frjáls og svíf
ur yfir gamla heimilinu, þar
sem hún lifði lengst og starfaði
mest. Þar átti hún dýpstar ræt-
ur, ól upp börnin sín, þjáðist og
gladdist. Þaðan lítur hún fegUrð
Mývatnssveitar — fegurð Voga,
óteljandi víkur og voga. Spegil
sléttan vatnsflötinn við sumar-
sól, eyjar, hólma og sker, ið-
andi söngfuglamergð um allt
vatnið, og loks hin bláu fjöll yfir
öllu.
Um leið og ég þakka Þuríði
langa og góða samfylgd, kveð
’ég hana með erindi úr sóhni
Einars H. Kvaran:
„Þín náðin, Drottinn, nóg
mér er,
því nýja veröld gafst þú mér.
Þótt jarðnesk gæfa glatist öll,
ég glaður horfi á lífsins fjöll.
Sigfús Hallgrímsson.

Rauðhausafélagið
Saga eftir
SIR ARTHUR CONAN DOYLE
13
mundi hafa gildar ástæður til að vinna að þessum fram-
í hug hverjar þessar
gangi málsins.
-^<§x$x$X§>3>3x$><$x$x$X$x$x$><3x$x$>
«§X$X$X$X$X$X^<$><$>^<^<$X§X§X$X§><§)
krumlum, siagði fanginn um leið og handjárnin skullu um
úlnliði hans. Yður er kannske ekki ljóst, að ég er af kon-
ungakyni. Má ég þess vegna biðja yður að þéra mig og mæla
við nrig af fyllstu kurteisi, ef þér teljið yður þurfa að ávarpa
mig.
— Allt í lagi, sagði Jones, sem glápti á fangann og rak upp
fánalega hlátursroku. Má ég þá biðja yður, herra minn, að
gjöra svo vel að marséra upp, þar sem við skulunr ná í vagn
til að flytja yðar tign á lögreglustöðina.
— Þetta er skárra, svaraði Jolrn Clay allt að því hátíðlega.
Hann hneigði sig hofmannlega fyrir okkur þremur og gekk
hægum skrefum á braut í gæzlu lögregluforingjans.
— Ég veit sannarlega ekki, herra Holmes, sagði Merry-
tveather, þegar við gengum í lrumátt á eftir þeinr úr kjallar-
anum, hvernig bankinn getur launað yður þetta afrek. Það
leikur ekki á tveim tungum, að þér háfið flett ofan af og
komið í veg fyrir einhverja stórkostlegustu tilraun til banka-
ráns, sfem ég kannast við.
— Ég; hef sjálfur átt í smáútistöðum við John Clay og
þurfti að jafna það við hann, svaraði Holmes. Ég hef orðið
fyrir lítilsháttar útgjöldum í sanrbandi við Jretta og leyfi
mér að vænta, að bankinn endurgreiði Jrau, en að öðru leyti
er ég erigra launa þurfi, umfram þá ánægju að hafa lifað
þessa einstæðu atburði og að hafa heyrt hina merkilegu frá-
sögn unr Rauðhausafélagið.
— Þú skilur Jrað, Watson, sagði Holmes, Jregar við sátum
lreima í Bakarastræti að aflíðandi óttu yfir glasi með whiskí
og sóda, að Jrað var alveg augljóst mál frá upphafi, að hin
eina ástæða auglýsingarinnar unr Félagið og afritun alfræði-
bókarinnar hlaut að vera Jrörfin á að fjarlægja þennan ekki
alltof stórgáfaða veðlánara nokkrar klukkustundir á dag.
Það var harla einkennileg aðferð til að ná Jressu nrarki, en
í rauninni væri erfitt að benda á aðra betri. Vafalaust hefur
Jrað verið háralitur félaga lrans, senr kveikti Jressa flugu í
kollinum á Clay. Fjögur pund á viku var agnið, senr lrann
átti að bíta á og beit á. Hvað var það fyrir þá, sem ætluðu
sér þúsundirnar. Þeir settu auglýsinguna í blaðið. Annar
þrjóturinn kemur sér upp bráðabirgða skrifstofu, en hinn
Jrrjóturinn æsir veðlánarann til að sækja um starfið. Báðir
saman tryggja þeir fjarvistir hans frá heimilinu alla morgna
vikunnar. Samstundis og ég fékk að vita að skrifstófujrjónn-
inn hefði ráðið sig upp á hálft kaup, var mér ljóst, að hann
— En hvernig gaztu látið þér detta
ástæður væru?
— Ef Jrað hefði verið kvenmaður í húsinu, hefði mér
áreiðanlega dottið í hug, að hér væri um ómerkilegt kvenna-
far að ræða. En Jrað virtist útilokað. Viðskipti veðlánarans
voru lítilsháttar. Það var ekkert í lnisinu, sem gat réttlætt
svo margbrotin undirbúning eða svo mikinn kostnað og hér
var um að ræða. Hvað gat Jrað verið? Þá kom mér í hug
áhugi aðstoðarmannsins á ljósmyndum og þessi undarlegi
vani hans að hverfa niður í kjallarann. Kjallarinn! Þar var
endinn á Jressum margflækta spotta. Þegar ég svo spurðist
fyrir um Jrennan dularfulla aðstoðarmann veðlánarans, varð
mér allt í einu ljóst, að hér var á ferðinni einn af djörfustu
glæpamönnum Lundúnaborgar, maður, sem lætur sér fátt
fyrir brjósti brenna. Hann var eitthvað að gfera í kjallaran-
um, eitthvað, sem tók marga klukkutíma á dag og Jrað nrán-
uðum saman. Hvað gat Jrað verið? Mér gat ekkert dottið í
hug nema Jretta, að hann væri að grafa göng yfir í eitthvert
annað hús.
— Ég var þetta langt kominn í rökfærslu minni, Jregar við
gengum á vettvang í dag. Þú varst hissa, þegar ég barði með
stafnum í stéttina. Ég var að athuga, hvort göngin mundu
ganga fram fyrir eða vera á bak við húsið. Þau voru ekki
framan við. Svo hringdi ég og skrifarinn kom til dyra eins
og ég hafði vænzt. Við höfðum átt í útistöðum, en aldrei
séðst fyrr. Ég leit varfa framan í hann. Hnén á honum var
Jrað, sem mig langaði til að sjá. Þú hlýtur að hafa tekið eftir,
hve slitnar buxurnar' vórii á hnjánum, krukklaðar og blett-
óttar. Þær sögðu mét söguna um gröftinn. Nú var aðeins
eftir að gera sér grein fyrir, til hvers var allur þessi gröftur.
Eg gekk fyrir hornið og Börgarbankinn blasti við sjónum,
bankabyggingin áföst við hús veðlánarans. Gátan var leyst.
Þegar þú varst farinn heim eftir tónleikana hitti ég þá að
máli í Scotland Yard og yfirbankastjórann. Svo veiztu,
hvernig fór.
— Og hvernig vissirðú að þeir mundu láta til skarar
skríða í kvöld? spurði ég.
— Þegar þeir lokuðu skrifstofu Rauðhausafélagsins, þá
var Jrað vottur Jress, að Jjeir töldu fjarvistir Jabez ÁVilson.
ekki hafa neina þýðingu lengur. Með öðrum orðurn: Göng-
in voru fullgerð. Það skipti miklu, að þau yiðu notuð sem
allra fyrst, Jjví að hugsazt gat, að einhver uppgötvaði göng-
in, eða að gullið yrði flutt. Enginn dagur var betri til þessara
aðgerða en einmitt laugardagur. Þá höfðu Jreir tvo daga til
undankomunnar. Af Jjessum ástæðum taldi ég víst, að þeir
mundu reyna strax í kvöld.
— Þetta var afburðagóð röksemdafærsla, sagði ég meðj
áherzlu. Þetta var löng keðja, og hver hlekkur hélt.
j; v ENDIR.