Dagur - 22.10.1966, Blaðsíða 2

2
Alhugasemdir varðandi iðnfræðsluna
Herra ritstjóri!
í LAUGARDAGSBLAÐI „Dags",
hinn 15. þ.m., er viðtal við for-
mann „Félags iðnnema á Akur-
eyri". — Út af viðtali þessu, vil
ég gjarnan koma á framfæri nokkr
um athugasemdum og leiðrétting-
um, ef verða mættu til þess að
koma í veg fyrir þann misskilning.
sem mér virðist korna fram í við-
tali þessu, og ég hef raunar orðið
var hjá iðnnemum áður.
Lög um Iðnfræðsluráð tóku
gildil950. í þeim er svo tiltekið,
að Iðnfræðsluráð skipi iðnfulltrúa
og ákveði umdæmi þeirra og starfs
svið. Samkvæmt þessu skipaði Iðn-
fræðsluráð, sem hefur aðsetur l
Reykjavík, einn iðnfulltrúa fyrir
hvern landsfjórðung. Það æxlaðist
svo, að ég var skipaður í þetta
embætti hér norðanlands árið .
1950, eftir að fráfarandi Iðnráð
Akureyrar hafði lagt það til, en
nýkjörið Iðnráð samjrykkt. Hvort
hér hefur til tekizt betur eða
ver, skal ég láta ósagt, en mér kem-
ur það spánskt fyrir sjónir, ef
iðnnemar, sem til mín hafa leitað
1 vandræðum sínum, hafa ekki
fengið einhverja leiðréttingu mála
sinna. Umdæmi Jjað, sem ég hef
með að gera, nær frá Hrútafirði
til Langaness, og að sjálfsögðu
eru meðtaldir allir kaupstaðig á
þessu svæði. 1 umdæminu eru ár-
lega skráðir á annað hundruð nýir
iðnnemar, og flestir samningar
gerðir til fjögurra ára. en nokk-
uð á annað Jtúsund iðnnemar
hafa verið skráðir í umdæminu
síðan 1950. Eins og að líkum læt-
ur, hafa komið upp fjölmörg á-
greiningsmál á þessu tímabili, —
milli meistara og nemenda, — og
hefur þá komið til minna kasta
að miðla málum, sem as>vinlega
hefur tekizt í ölium tilfellum,
nema einu, Jrar sem málið var út-
kljáð með gerðardómi.
í viðtalinu segir Páll Pálsson:
„-----en hinsvegar þykir'okkur
mjög miður, að ekkert eítirlit af
hálfu hins opinbera er haft með
því, hvort námssamningar séu
haldnir, og hvort iðnnemar fái Jrá
verklegu tilsögn, sent æskileg er“.
í námsamningum Jteim, sem
iðnnemar hafa með höndum, eru
prentuð lög um iðnnám, enn-
fremur hafa verið staðfestar náms
reglur í nokkrum iðngreinum,
sem þá einnig eru festar inn i
viðkomandi námssamning. Það er
því auðgert fyrir nemandann sjálf-
an að fylgjast með Jjví, hvort farið
er eftir þessiim lögum og reglum.
Sé hinsvegar eitthvað ábótavant í
því efni, eiga iðnnemar auðvitað
að snúa sér til iðnfulltrúa, sem
hefur staðfest og undirritað þeirra
samning. Þetta hygg ég, að flest-
um iðnnemum sé ljóst, og þá
einnig Páli Pálssyni, að minnsta
kosti hefur hann leitað á minn
fund, varðandi sinn námssamn-
ing. Um það má lengi deila, hvort
Frá Bridgefélaginu
EFTIR TVÆR UMFERÐIR 1
Bridgefélagi Akureyrar standa
leikar svo:
Rósa og Dísa 368 stig
Mikael og Baldur 368 —
Baldur og Baldvin 349 —
Armann og Halldór 346 —
Björn og Arnar 345 —
Guðmundur og Alfreð 342 —
Karl og Jóhann 337 —
Sigurbjörn og Sveinbjörn 336 —
Hinrik og Hörður 333 —
Angantýr og Jóhann 324 —
Gunnlaugur og Jóhannes 319 —
Árni og Gísli 314 —
Jóhann og Jónas 313 —
Guðmundur og Haraldur 313 —
iðnnemarfá æskilega kennslu. —
Það Vérða sjálfsagt ævinlega skipt
ar skoðanir um það, hvernig svo
sem kennslunni verður hagað f
framtíðinni. Og oft er það nú
svo. að eggið vill kenna hænunni,
það er að segja, að nemandinn
þýkist- vita betur en kennarinn,
hvernig eigi að kenna.
Þá segir, .enníremur í áður-
nefn’dú viðtáli: „Að vísu eru ein-
hversstaðar aðilar, sem þiggja
Jaun fyrir slíkt „eftirlit", en ég
hef hvergi rekizt á það, og þykir
-ok-kur Jðrinemum að vonum hart,
-að Jte&il liðiir Jiamsins er algjör-
lega vanræktur".
Þó 'að iðnnemar verði ef til vill
ekki svo mikið varir við þetta eftir
lit við daglega vinnu sína, þá eru
Jrað nú samt sem áður bæði iðn-
fulltrúar og prófnefndir í viðkom-
andi iðngreinum, sem gefa Jressu
auga. Og það er svo að segja dag-
legur viðburður, að nemendur
komi á minn fund til að ræða
ýmislegt varðancli nám sitt, enda
er það líka ég, sem þigg launin
fyrir þetta „eftirlit".
Ég heí orðið Jress var, að iðn-
nemar álíta, að Jretta sé vel laun-
að embætti, og Jrað er Jrví rétt að
upplýsa hér i eitt skipti fyrir öll,
að fyrir Jretta starf eru greiddar
sex Jrúsund krónur á ári, en hins-
vegar er beinn útlagður kostnaður
frá minni hendi um fjögur þús-
und á ári. Ég ætla, að mörgum iðn
nemanum Jrætti hann fá litið fyrir
snúð sinn!
Þá segir Páll: „Það er einnig
meir en lítið furðuleg ráðstöfun,
að einn meistari skuli hafa yfir
10 lærlinga. Slík fjöldaframleiðsla
iðnaðarmanna verður að teljast
í hæpnara lagi, svo ekki sé meira
sagt".
Hér er því til að svara, að ýmis
stórfyrirtæki, sem hafa marga iðn-
aðarmenn í Jjjónustu sinni, skrá
gjarnan marga nemendur á einn
og sama meistara. Þar með er
ekki sagt, að þessi eini meistari
þurfi að annast daglega kennslu
allra nemendanna. Hann getur
falið hvaða faglærðum minni sem
er í Jrjónustu fyrirtækisins að ann-
ast það. Að jafnaði stendur einn
faglærður maður að baki hvers
nemanda. Það er því algjörlega út
í hött, að slá fram þeirri fullyrð-
ingu, að einn meistari eigi að
kenna 10 nemendum, jafnvel þó
hann væri skráður meistari Jjeirra.
Að lokum skal það upplýst, að
enginn meistari í Norðurlands-
fjórðungi hefur skráða 10 nem-
endur.
Með þökk fyrir birtingu þessara
athugasemda.
Guðtnunclur Gunnarsson
SMÁTT OG STÓRT
(Framhald af blaðsíðu 8).
þ. e. fram yfir kosningar. Leng-
ur mun hann vart hugsa sér, að
frestað ve’rði þeirri kollsteypu í
efnahagsmálum, sem röng
stjórnarstefna leiðir óhjákvæmi
lega til.
ÚT EÐA INN?
Emil ráðherra gerði verndun
fiskstofna í N.-Atlantshafi að
umræðuefni í ræðu á þingi Sam
einuðu þjóðanna fyrir
skemmstu. En vísindamenn
hafa alvarlega varað við of-
veiði hér við land. Bjarni for-
sætisráðherra lét á sama tíma
að því liggja, að hleypa þyrfti
togurunum inn í fiskveiðiland-
helgina til þess að bjarga út-
gerð þeirra!
REYKJAVÍKURSVÆÐIÐ
ORÐIÐ „STÓRBORG“
„Það þykja ætíð nokkur tíma-
mót, er borgir fara yfir 100 þús.
íbúa“, segir i nýútkomnum
Fjármálatíðindum. Slíkar borg
ir nefnast stórborgir. Þetta er
sagt í tilefni af þeirri frétt, sem
jafnframt er flutt, að á árinu
1965 hafi „Reykjavikursvæðið"
komizt yfir stórborgarmarkið.
íbúatalan á þessu svæði hafi 1.
des. sl. verið 100.469. Með
Reykjavík er þarna talið: Hafn
arfjörður, Kópavogur, Seltjarn
arneshreppur, Garðahreppur og
Bessastaðahreppur. Ársfjölgun-
in á Reykjavíkursvæðinu var
2,66% (1965) en fjölgun þjóðar
innar 1,85%. 1 „stórborginni“
eiga nú heima 52% þjóðarinn-
ar en 48% samtals í öllum öðr-
um byggðum landsins. Þannig
er þá ástatt um það leyti, sem
stofnað er til stóriðjunnar í
Straumsvík, sem enn mun auka
til muna aðdráttarafl „stórborg
arinnar“.
— Amtsbókasafnið
(Framhald af blaðsíðu 1)
sem bókavörður segir „að taka
verður þennan „vinsældalista"
með nokkurri varúð, þó að lána-
tölur skrárinnar séu réttar," Jjví
að bókafjöldi höfundanna og ein-
takafjöldi safnsins af hverri bók
er harla misjafn, Jjykir blaðinu
listi- Jjessi -ekk-i-ófróðlegur, og tek-
ur sér Jjví Jjað bessaleyfi að birta
hann.
bindi
1. Ingibjörg Sigurðardóttir 960
2. Armann Kr. Einarsson 789
3. Guðrún frá Lundi 685
4. Ragnheiður Jónsdóttir 570
5. Jenna & Hreiðar 487
6. Ingibjörg Jónsdóttir 412
7. Halldór Laxness 314
8. Elínborg Lárusdóttir 313
9. Kristmann Guðmundsson 269
10. Guðnnindur Daníelsson 264
11. Örn Klói 247
12. Jón Björnsson 246
13. Jón Kr. ísfeld 246
14. Stefán Jónsson 224
15. Guðmundur Hagalín 211
SAMVINNAN
SEPTEMBERHEFTISAMVINN
UNNAR llytur að vanda Ijöl-
breytt efni. Af því má nefna
greinina Að velja og hafna eftir
ritstjórann Pál H. Jónsson, Reglur
vefaranna, Mannlíf, sem má ekki
gleymast og Hamingjan gengur
hljóðlega um dyr, greinar eítir
ritstjórann.
Þá er Norð-Vesturleiðin, þýdd
grein, og kvæði eftir Robert Frost,
og sagan um Svörtu hestana eftir
Tarjei Vesaas. □
HALLDORA BJARNADOTTIR:
GARÐYRKJA
FYRIR 40 ÁRUM var samjjykkt
að stofna til umferðakennslu í
garðyrkju. Nú er garðyrkjuskóla-
mál á dagskrá, og í athugun að
stofna hann á Akureyri eða í ná-
gernni. í sambandi við það nauð-
synjamál er rétt að ryfja upp þann
þátt garðyrkjufræðslunnar, sem
konur höfðu forystu um, og án
efa gerði mikið gagn. — Um þetta
segir Halldóra Björnsdóttir í Hlín
fyrir 10 árum:
Á þessu ári eru það rétt 30 ár
síðan fyrstu konurnar voru send-
ar ut um landið til Jjess að leið-
beina almenningi í sveitum og
kauptúnum í garðyrkju. — Það
er nógu. gaman að rilja upp svo-
lítið um ferðalag Jjessara stúlkna
þau 13 ár, sem þær störfuðu.
Annar Landsfundur kvenna, er
haldinn var á Akureyri 8.—14. júní
1926, kaus nefnd til þess að hrinda
málinu í framkvæmd, en þarna
voru samankomnir kosnir fulltrú-
ar af öllu landinu.
Þessar konur hlutu kosningu:
Sigurborg Ivristjánsdóttir, Kristín
Guðmundsdóttir, Margrét Sölva-
dóttir, Halldóra Bjarnadóttir og
Guðrún Þ. Björnsdóttir. (Nefnd-
arstörfin lentu að vonum mest á
Reykjavíkurkonunum, Kristínu
og Halldóru).
Landsfundurinn skoraði á Bún-
aðarfélag íslands að styrkja Jjetta
mál. Nefndin leitaði líka þegar
tif Búnaðarfélagsins, og fékk vor-
ið 1927 loíun fyrir 1000 kr. styrk
hvert árið á fjárhagstímabilinu.
(Tveir þriðju lilutar kostnaðar
áttu að greiðast annarsstaðar frá).
Búnaðarsamböndin, ungmenna-
samböndin og kvenfélögin lögðu
íram fé á móti loforði B.í.
Umferðaleiðbeiningar í garð-
yrkju lyrir almenning voru nýtt
fyriifbrigði á^ þessum árum og
þurfti JiyJ gtjðah úncíirbúning og
margar athuganir. — Reyndust
þau hjón í Gróðrarstöð Reykja-
víkur, Einar Helgason og Kristín
Guðmundsdóttir, mestu hjálpar-
hellurnar, enda höfðu Jjau árum
samatt unnið fyrir garðyrkjuna af
mikilli elju, og voru allra manna
kunnugust þeim ntálum um land
allt.
Tvær spurningar hlutu að koma
fram um málið:
1. Var Jjessi tilraun tímabær?
2. Voru nokkrar konur til, sem
ráðnar yrðu til starfsins og vildu
taka það að sér?
1. Fulltrúafundurinn á Akur-
eyri sýndi það ljóslega, að þörf
var á hjálp og leiðbeiningum.
2. Undanfarin ár höfðu fjöl-
margar stúlkur fengið haldgóða
íræðslu í garðyrkju, sumar erlend-
is, en flestar í gróðrarstöðvunum
í Reykjavík og á Akureyri, sem
Jjau stjórnuðu Einar Helgason og
Guðrún Þ. Björnsdóttir. — Aðrar
höfðu margra ára reynslu á að
byggja.*
Þegar farið var að leita íyrir sér
um kennara, reyndist ]>að þegar í
byrjun hægt að fá tvær góðar stúlk
ur, og var þeim falið að fara um
Suðurnes og Borgarfjörð, Jjví hæg-
ast var að komast Jrar lerða sinna.
Þær voru ráðnar írá 1. maí til 1.
okt., og kaupið var 500 kr. fyrir
allan tímann. Þær höfðu allt frítt,
Jrar sem þær unnu, fríar ferðir og
hálfsmánaðar sumarfrí. (Þeim var
gert að skyldu að taka þátt í viku
ntatjurtanámskeiði, sent Kvenrétt-
indafélag íslands efndi til í
Reykjavík fyrst í sept. 1927.
Kennurunum var að sjálfsögðu
fengið erindisbréf og Jjeim var
falið að halda dagbók eða vinnu-
bók, sem Jjær áttu að leggja fram.
Starfið byrjaði 1. maí 1927.
Nefndin bjó garðyrkjukonurnar
út sent bezt hún gat, með plöntur,
fræ og verkfæri.
Svæðið, sem garðyrkjukonurnar
höfðu til yfirferðar var að sjálf-
sögðu of stórt, heil sýsla. En þetta
var lilrauna- og vahningarslarj. Og
allt blessaðist vel.
Það fór svo, að garðyrkjukonun-
um ljölgaði ár frá ári, ogárið 1934
voru þær 8 konurnar, sém fóru
milli sýslnanna til leiðbeiningar.
En 1930 var síðasta starfsárið.
Uml'erðakennslan, sem veitt var
Jjessi 13 ár, reyndist merkilegt
fyrirbrigði: Leiðbeiningar um
garðaval, bæði matjurta- og skrúð-
garða, lagfæring.á gömlunt görð-
um, hjálp með hirðingu garða, út-
vegun á plöntum og fræi, meðferð
itiniblóma og síðast en ekkf sízt,
leiðbeiningar um matreiðslu mat-
jurta, sent þær önnuðust „Litlu
garðyrkjukonurnar" okkar. —
Þær fóru fjórar ferðir um svæðið,
og seinasta untferðin var sérstak-
lega ætluð ma'treiðslunni og að
búa garðana undir veturinn .
. Þessi umjerðaken nsla hejði
aldrei átt aðjleggjast niður.
Það vortt vef"raenntaðar stúlk-
ur, sent völdiisí til starfsins, og
þær liöfðu hin beztu áhrif, ekki
einungis vegna garðyrkjunnar, —
lieldur einnig vegna Jieirrar
ánægju, sem könurnar höfðu af
heimsókn þeirra. Og áhrií höfðu
Jjær einnig vegna umgengni inni
og útivið.
Það fór svo, að öll liéruð lands-
ins nutu kennslunnar meira og
minna.
Garðyrkjukennsla hjá llæktun-
arfélagi Norðurlands á Akureyri
hefði aldrei átt að leggjast niður.
Það hefur ekki tekizt að éndur-
vekja liana, Jjó Jjað ltafi verið
reynt hvað eftir annað.
Garðyrkjukonurnar komu oft
til skrafs og ráða'gerða á fundi hjá
nefndinni í Reykjavík og lögðu
fram tillögur sínar. — Það væri
freistandi að birta eitthvað af
skýrslunum, sem garðyrkjukon-
urnar sendu nefndinnf, Jjær voru
bæði skemmtilegar og fróðlegar,
en Jjað yrði of Iangt mál, enda
birti ársritið „Hlín" inargt um
starlið á Jjessum árum. — Tillögur
garðyrkjukvennanna voru um
*) í Garðyrkjustöðinni á Akureyii
jókst garðvrkjiikennslan Jjannig, cltir
ósk Sambands norðlenzkra kvenna
1917, að 3 nemendur fengu Jjar
kennslu vorið, sumarið og hauslið
(1. maí til 1. okt). Hófst sú kennsla
vorið 1917, svo þegar farið var að
scnda garðyrkjukonurnar út, voru
Jjegar margar stúlkur tilbúnar iT
starfa.
(Framhald á blaðsíðu 7)