Dagur - 11.02.1967, Qupperneq 2

f
fólkið hefur orðið
UNGA FÓLKÍÐ TEKUR NÚ í TAUMANA
Frá fundi FUF um Utanríkis- og varnamál
LAUGARDAGINN 4. febrúar
sl. gekkst FUF á Akureyri fyrir
fundi að Hótel KEA um utan-
ríkis- og vamarmál. Frummæl-
andi var Tómas Karlsson rit-
stjómarfulltrúi.
í upphafi máls síns rakti
Tómas sögu og skipan utan-
ríkisþjónustunnar á íslandi frá
því að íslendingar tóku þau
mál í sínar hendur. Gat hann
þess að raunverulega hafi ís-
lendingar farið að annast utan-
ríkismál sín strax daginn eftir
hernám Danmerkur 10. apríl
1940. Þá lagði ríkisstjórnin fram
tvær tijlögur til þingsályktunar
fyrir Alþingi, sem báðar voru
samþykktar, aðra um æðsta
vald í málefnum ríkisins, hina
um meðferð utanríkismála og
landhelgisgæzlu. Frá því þró-
uðust málin til þess sem nú er.
Sendiráð íslands eru orðin 8
talsins í öllum helztu nágranna
löndunum, auk þess á fsland
fastafulltrúa í ýmsum alþjóða-
stofnunum, þar á meðal hjá S.
Þ., en nýlega var stofnað am-
bassadorsembætti um starf
fastafulltrúans þar .
Síðan sagði Tómas. „í lögum
um þingsköp Aþingis segir, að
utanrikismálanefnd skuli skip-
uð 7 mönnum. Ennfremur segir
orðr<«tt: „Til utanríkismála-
nefndar skal vísað utanríkis-
málum. Utanríkismálanefnd
starfar einnig milli þinga og
skal ráðuneytið bera undir
hana utanríkismál, sem fyrir
koma milli þinga.“ Af þessum
ákvæðum þingskapa Alþingis
er ljóst, að löggjafinn aetlast til*
þess að utanríkisstefna íslands
og afstaða íslands til einstakra
meiriháttar utanríkismála sé
mótuð í meginatriðum af ut-
anríkismálanefnd Alþingis að
svo miklu leyti sem Alþingi
sjálft ákvarðar ekki afstöðu
með þinglegri meðferð mála.“
Hinsvegar sagði ræðumaður,
að núverandi ríkisstjórn hefði
brotið þessa undirstöðureglu
um meðferð utanríkismála ís-
lands. Þessu til áréttingar benti
hann á, að nefndin hefði ekki
verið starfhæf, af þeirri ein-
földu ástæðu, að ríkisstjómin
hefði ekki séð ástæðu til að vísa
mikilsverðum málefnum til
hennar, heldur tekið ákvarðan-
ir algjörlega upp á sitt eindæmi
án þess áð hirða um skýlaus
ákvæði í þingsköpum um starf
utanríkismálanefndar.
Einföldustu lýðræðisreglur
eru þverbrotnar af núverandi
ríkisstjóm; fulltrúum stjórnar-
andstöðúflokkanna er ekki
leyft að fylgjast með mikils-
verðum málum, sem snerta alla
þjóðina, hvað þá að þeir fái að
segja sitt álit. Slík og þvílík
vinnubrögð væru þekkt meðal
þjóða, sem búa við einræðis-
skipulag eða mjög frumstæðan
skilning á hugtakinu lýðræði.
Ríkisstjórnin hefur að vísu lof-
að bót og betrun til leiðrétting-
ar þessu, en ekkert hefur það
gerzt, sem bendir til þess að
staðið verði við það.
Eitt gleggsta dæmi um virð-
ingarleysi ráðamanna þjóðarinn
ar við Alþingi og lýðræðislegan
hugsunarhátt væri leyfisveit-
ing til handa setuliðinu að auka
við sendikraft sjónvarpsstöðvar
innar, sem það rak. „Um þetta
mál var ekki fjallað af utan-
ríkismálanefnd Alþingis eins og
skylt var. Heyrzt hefur meira
að segja að viðkomandi ráð-
herra hafi veitt leyfið upp á sitt
eindæmi, a. m. k. hafa samstarfs
menn hans gefið slíkt í skyn.
Ekki hafi verið fjallað um mál-
ið af þingflokkum stjórnarinnar
né Alþingi fyrr en leyfið hafi
verið veitt fyrir nokkru. Þing-
flokkar stjórnarinnar hafi þann
ig staðið frammi fyrir gerðum
hlut, sem kallað gæti fram mikl
ar pólitískar sviptingar og jafn-
vel stjórnarslit, ef við væri
hróflað — og því látið kyrrt
liggja“, sagði Tómas. Einnig
nefndi hann dæmalausa fram-
komu ríkisstjórnarinnar gagn-
vart Alþingi þegar samningarn-
ir við Breta um landhelgina
voru í undirbúningi. Þá hélt
utanríkisráðherrann því blá-
kalt fram, að engir samninga-
fundir við Breta stæðu yfir eða
væru róðgerðir. En svo einn
góðan veðurdag birtist sami ráð
herra með frágenginn samning
við Breta, sem hann hafði þrá-
faldlega neitað að væri í undir
búningi. Slíkur undirlægjuhátt
ur og óvirðing við Alþingi væri
gott dæmi um siðferði sumra
íslenzkra stjómmálamanna í
dag. „Meðan siðgæðisvitund ís-
lenzkra stjórnmálamanna er á
þessu stigi og hún er spegil-
mynd af siðgæðisvitund þjóð-
arinnar, getum við ekki búizt
við því að sérlega mikil reisn
verði yfir íslenzkum stjórnmál
um, markmiðin háleit eða hug-
sjónir fagrar né íslenzk utan-
ríkisstefna þannig í framkvæmd
að við getum varið hana kinn-
roðaIaust“, sagði Tómas.
Hann gerði einnig að um-
ræðuefni þau tíðindi, að full-
trúar íslands hjá Sameinuðu
þjóðunum hefðu nýlega tekið
sig út úr hópi Norðurlanda, þeg
ar greidd voru atkvæði um
aðild Kína að S. Þ. Þar skipaði
ísland sér á bekk með ríkjum
á borð við Mið-Afríku-lýðveld
ið og Rawna, sem eiga æði langt
í land að verða talin til fyrir-
myndar í þjóðarfjölskyldunni,
og greiddi atkvæði gegn aðild
Kína að S. Þ. Meðferð þess máls
væri enn ein sogarsagan um
glundroðann og takmarkaða lýð
ræðisást forráðamanna þjóðar-
innar. Utanríkisráðuneytið hef
ur ekki hátt um málið og utan-
ríkismálanefnd Alþingis sett
algjörlega utangarðs því ekki'
þótti ástæða til að láta hana
fjalla um málið þó það sé skylt
lögum samkvæmt. Meira að
segja lítur þetta enn ankanna-
legar út, þegar það er haft í
huga, að í þann mund, sem
þessi atkvæðagreiðsla fór fram
í sölum S. Þ., þá samþykkti
flokksþing Alþýðuflokksins und
ir forsæti formanns flokksins,
hæstvirts utanríkisráðherra,
ályktun þess efnis, að flokkur-
inn styddi eindregið aðild Kína
að Sameinuðu þjóðunum! Er að
furða þó að marga setji hljóða?
Ræðumaður kvað að framan
sögðu ljóst, að framundan væri
verk að vinna við að hrista af
þjóðinni þessi óþrif. Eins og oft
áður verður unga fólkið að hafa
þar forystu, því sannarlega hef
ur það sterkari réttlætiskennd
ig næmari siðferðisvitund en
fram hefði komið í háttum og
gerðum ráðamanna þjóðarinn-
ar undanfarið. Ungir Framsókn
armenn riðu á vaðið í haust.
Þá var samþykkt á þingi Sam-
bands ungra Framsóknarmanna
ályktun um utanríkis- og varn-
armál, sem hefur vakið mikla
athygli. Þar er aðallega fjallað
um dvöl erlends herliðs í land-
inu á friðartímum. Undanláts-
semi ríkisstjórnarinnar í sam-
búðinni við herinn er bar harð-
lega átalin, og að sjálfstæðri
menningu íslands sé stefnt í
voða ef heldur fram sem horfir.
Til að beina þessari þróun á
aðra og heillavænlegri braut,
leggja ungir Framsóknarmenn
til, að herinn hverfi af landi
brott í áföngum. Um það segir
svo í samþykkt þingsins:
„11. þing SUF vill að þegar
verði hafnar viðræður við aðild
arþjóðir Atlantshafsbandalags-
ins um gerð fjögurra ára áætl-
unar, um brottför bandaríska
hersins af Islandi, og að þjálf-
aðir verði íslenzkir sérfræðing
ar, sem tækju við starfrækslu
ratsjárstöðvanna og gæzlu nauð
synlegra mannvirkja Atlants-
hafsbandalagsins stig af stigi
samhliða því, að bandarískum
hermönnum á íslandi yrði fækk
að jafnt og þétt. Kostnaðurinn
af þessum breytingum og
gæzlu mannvirkja Atlantshafs-
bandalagsins yrði greiddur af
Atlantshafsríkjunum sameigin-
lega eftir því, sem um semdist
innan bandalagsins“.
Með þessu vilja ungir Fram-
sóknarmenn leggja sitt lóð á
vogarskálina. Þeir taka ekki á
sig þá ábyrgð að sitja hjá og
láta' álit jslands meðál menn-
ingarþjóða dvína með hverju
ári vegna misnotkunar nokk-
urra manna á valdi sínu. Það
verður einnig ljósara með degi
hverjum, að ungt fólk hvar í
flokki sem það stendur, flykk-
ist um þá tillögu, sem að ofan
getur. Það gerir sér Ijóst, að
þessi málefni eru komin í al-
gjörlega óviðunandi horf og
fagnar hverri tillögu, sem ætla
mætti að yrði til bóta. Að vísu
heyrast hjáróma raddir og þá
aðallega frá kommúnistum. En
þeim er vorkunn. Bandaríski
herinn hefur verið þeirra lifi-
brauð og þess vegna þykir þeim
að vonum slæmt að missa
„glæpinn“; hjá þeim helgar til-
gangurinn meðalið. Stjórnar-
flokkarnir hafa þagað þiinnu
hljóði um þessar tillögúr enda
yrði þeim varla stætt á því að
hundsa þær, og eiga þá yfir
höfði sér reiði unga fólksins og
þá ekki sízt í þeirra eigin röðum.
Tómas lauk máli sínu með .
þeirri ósk að sem víðtækust sam
staða myndaðist í öllum stjórn-
málaflokkum um að koma mál-
efnum, er snerta utanríkis- og
varnarmál í það horf, að sjálf-
stæð þjóð þurfi ekki að skamm
ast sín fyrir.
Að lokinni framsöguræðu
Tómasar Karlssonar hófust al-
mennar umræður um málefni
fundarins. Var auðheyrt á þeim
sem þar töluðu, að óánægja var
mjög megn með framkomu ís-
lenzkra valdhafa gagnvart er-
lendu valdi. Voru menn á einu
máli að keppa bæri markvisst
að því,' að tillögur ungra Fram-
sóknarmanna yrðu kynntar sem
bezt fyrir þjóðinni. Ef það yrði
gert þyrfti ekki að kvíða því að
þeim yrði stungið undir stól af
valdhöfunum. Samstaðan, sem
þegar væri fengin bæri þess
ljósan vott, að framlag ungra
Framsóknarmanna félli í góðan
jarðveg hjá þeim, sem vilja að
íslenzkri menningu sé haldið á
lofti, og einföldustu lýðræðis-
reglum sé fylgt, þegar teknar
eru ákvarðanir, sem snerta alla
þjóðina.
Á fundinum ríkti einhugur og
samstaða og var öllum þeim,
sem hann sótti til mikillar
fræðslu og ánægju. Ungir Fram
sóknarmenn á Akureyri þakka
Tómasi Karlssyni fyrir komuna
og mjög fróðlega framsögu. I. S.
Jón Jónsson
frá Skjaldarstöðum
MINNINGARORÐ
ANNAN febrúar sl. andaðist
Jón Jónsson fyrrum bóndi á
Skjaldarstöðum, 81 árs að aldri,
hér á sjúkrahúsinu á Akureyri
þar sem hann var búinn að
liggja töluvert á þriðja ár og
þurfti þar meðal annars að taka
af honum annan fótinn, var hon
um því mál á hvíldinni, því oft
leið hann mikið í legunni.
Þegar Jón var áttræður skrif
aði ég nokkur orð um hann, þar
sem ég rakti æviferil hans að
nokkru. Sé ég ekki ástæðu til
að taka það upp aftur nema að
mjög litlu leyti. Þess skal þó
getið að Jón var fæddur 24.
október 1885 að Varmalands-
hólum í Oxnadal. Þar bjuggu
þá foreldrar hans, Jón Jónsson
og Anna Magnúsdóttir. Þau
bjuggu síðan á ýmsum bæjum
og ekki alltaf í Öxnadal. En
fyrst man ég eftir Jóni og þeim
bræðrum í Efstalandskoti í
Öxnadal. En vorið 1896 fluttust
þau að Skjaldarstöðum í Öxna-
dal og var það heimili Jóns æ
síðar þar til að hann lagðist á
sjúkrahúsið. Faðir Jóns andað-
ist árið 1900, tók þá móðir hans
vinnumann sem var hjá henni í
eitt ár, en frá vorinu 1901 ann-
aðist Jón búið og má heita að
hann væri ýmist ráðsmaður hjá
móður sinni eða bóndi á Skjald
arstöðum þar til vorið 1962 að
hann fluttist þaðan í burtu.
Enda heilsan þá mjög tekin að
bila.
Jón frá Skjaldarstöðum var
æskuvinur minn og hinn bezti
félagi, og það var hann öllum
unglingum í Öxnadal. Hann var
hreystimaður mikill og sá ég oft
til hans þrekraunir miklar.
Aldamótaárið stofnuðum við
unglingarnir í Öxnadal félag
sem var samskonar og með
sama sniði og markmiði eins og
ungmennafélögin síðar. Þar var
Jón hinn bezti liðsmaður. Við
æfðum mikið glímu í þessu fé-
lagi og var Jón langbeztur okk-
ar sem glímumaður, en hann
lagði litla stund á það að fella
okkur í glímunni þó að hann
gæti það hæglega, heldur hitt
að við lærðum sem bezt að
glíma. Á allan hátt var hann
hin drengilegasti maður og fé-
lagi.
Jón lifði alla ævi ókvæntur
og barnlaus, en hann ól upp
systurson sinn, Baldur Ragnars
son, eftir að móðir hans dó.
Sé ég ekki ástæðu til að fjöl-
yrða meira um ævi Jóns, en
vísa til þess sem ég hef fyrir
skömmu sagt um það efni.
Jarðarför hans fór fram á
Bakka í Öxnadal föstudaginn
10. þ. m. Því að í Öxnadal viidi
hann beinin bera.
Hins vegar vil ég nú kveðja
hann hinztu kveðju og þakka
honum drengskap og öll ágæt
kynni á æskudögum okkar og
alla ævina. Vertu sæll vinur.
Bernharð Stefánsson.
Steindór Gunnarsson.
FUNDUR UM
ÆSKULÝÐSMÁL
„HUGINN", skólafélag MA, efn
ir til opins málfundar í Sjálf-
stæðishúsinu þriðjudaginn 14.
febr. n.k. kl. 8.30.
Fundarefnið er æskulýðsmál.
Frummælendur verða Birna
Þórðardóttir og Steindór Gunn
arsson.
Á fundinum verða seldar veit
ingar.
Bæjarbúar eru velkomnir
meðan húsrúm leyfir.
Birna Þórðardóttir.