Dagur - 11.02.1967, Síða 4

Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
Alþingiskosningar
f 57. GR. LAGA um kosningar til
Alþingis segir svo: „Þá er almennar,
reglulegar alþingiskosningar fara
fram, skal kjördagur vera hinn sami
um land allt, síðasti sunnudagur í
júnímánuði.“ Með því að rjúfa þing
ið getur ríkisstjórnin þó ákveðið ann
an kjördag. Þetta var gert árið 196S
og kjördagur þá ákveðinn 9. júní.
Þessi tími er mjög óhyggilegur hér
á Norðurlandi. Sums staðar er sauð-
hurði ekki lokið fyrr en komið er
fram í júnímánuð. Sumir vegir eru
oft með versta móti í maímánuði og
fram undir miðjan júní vegna liol-
klaka. Fundahöld eru því miklum
vandkvæðum bundin á þessum tíma,
eins og glöggt kom í ljós í síðustu
kosningum. Nú er sá orðrómur
uppi, að stjórnin kunni að hafa í
hyggju að vega enn í sama knérunn
og þá undir því yfirskyni að það sé
gert vegna síldarsjómanna. Er það
þó í lögum, að þeir sem f jarverandi
séu á kjördegi geti kosið utan kjör-
staða fyrir þann tíma. E. t. v. hugsa
menn sem svo, að breytingin sé til
hagræðis fyrir kosningaskrifstofur
og að bændum sé að fækka. En ef rík-
isstjómin bregður á þetta óheillaráð,
þá er það gert til þess að gera bænd-
um erfitt fyrir um að mæta á kjör-
stað.
Úr því að vikið er að þessu efni,
er ekki úr vegi að rif ja upp til fróð-
leiks meginatriði kosningaúrslitanna
vorið 1963. Kjósendatalan var þá
samkvæmt Hagtíðindum nál. 100
þús. (99. 798), eða 53,9% af íbúatöl-
unni. Þess má geta til samanburðar,
að árið 1946 var kjósendatalan 59%
af íbúatölunni. Sést glöggt á þessu,
að fjöldi fólks yrigra en 21 árs er
hlutfallslega vaxandi. Vorið 1963
greiddu 90.958 kjósendur atkvæði
eða 91,1%. — Kosningaþátttaka
kvenna var 89,2% en karla 93.1%.
Mest var kosningaþátttakan í Suður-
landskjördæmi (93,2%), en minnst í
Norðurlandskjörd. vestra (89,9%).
Hér í Norðurlandskjördæmi eystra
vom 11.202 á kjörskrá en 10.154
neyttu atkvæðisréttar eða 90.6%.
Gild atkvæði voru 10.019 og skiptust
þannig:
Framsóknarflokkur 4530 atkv.
Sjálfstæðisflokkur 2856 atkv.
Alþýðubandalag 1621 atkv.
Alþýðuflokkur 1012 atkv.
Þess má geta, að Alþýðubandalag-
ið taldi sig í þessum kosningum eiga
að njóta stuðnings Þjóðvamarflokks-
ins samkv. samningi, en sá flokkur
hlaut 341 atkv. í haustkosningunum
1959.
(Framhald á blaðsíðu 7.)
ÖLDUNGURINN FRfl
STEINAR MAGNÚSSON frá
Þröm í Garðsárdal í Eyjafirði
er öldungur á áttræðisaldri,
hefur löngum gengið ógreiðar
götur jafnvel utan alfaraleiðar.
Fátæktin var hans fylgikona og
brást hennar fylgd ekki. í fá-
tækt sinni og mæðusömu lífs-
hlaupi reyndi hann að glæða líf
sitt unaðsstundum í heími skáld
skapar, við rúnalestur þeirra
náttúrufyrirbæra sem fyrir
augu bera á degi hverjum og
„heimspekilegar hugleiðingar".
Garðsárdalur, þar sem Stein
ar bjó í nær þrjá áratugi, hlýddi
á Ijóð hans og lög og efalaust
með velþóknun, dýrin í dalnum
vissu að þar fór maður ekki í
vígahuga. Grænt grasið óx upp
að lágreistum bænum hans og
puntstráin kinkuðu til hans
kolli er hann gekk hjá.
Steinar varð oft höndum
seinni að grípa hin eftirsóttu
lífsins hnoss þegar forsjónin
kastaði hamingjuhjólinu og
hver tók það er hann mátti.
Engin konuhönd strauk hon-
um tár af hvarmi, engin barns-
hönd leitaði í lófa hans. í fátæk
um dalabæ þvoði engin kona
gólf og þar blakti ekki þvottur
á snúru, eftir að ellin mæddi
móður hans.
En bóndinn á Þröm átti hjart
ans yl og alltaf huggunarorð
handa sjúkum og langþjáðum
foreldrum og heilsulausum bróð
ur. Engin ferð var of löng eða
erfið ef eitthvað þurfti handa
þeim að sækja.
Vélaöldin náði aldrei fram að
Þröm, ekki heldur síminn eða
raflínan.
Foreldrar Steinars, þau Magn
ús Sigurðsson og Guðrún Sól-
veig Sölvadóttir, bæði upprunn
in austur á Jökuldal, dóu á
Þröm í hárri elli, síðan Sveinn
bróðir hans. Þá loks brá Stein-
ar búi og flutti til Akureyrar.
Hann horfir æðrulaus til ókom-
inna daga og blandar geði við
marga. Enn á hann það til að
kveða vísur sínar við raust og
minnast liðinna daga en lúnar
hendur titra, og taka ekki leng-
ur um ár eða orf .
Steinar Magnússon hefur víða
farið, lagt stimd á mörg störf
og aldrei glatað lífsgleði sinni.
Hann varð snemma lífsreyndur
af því að takast á við tilveruna.
Um sigra og ósigra orkar oft
tvímælis, en hann kunni að
brosa að eigin byltu og ekki
kvartaði hann um erfiðleika
sína.
Steinar leit inn í skrifstofu
blaðsins nú í þorrabyrjun, rifj-
aði þá upp eitt og annað frá
liðinni tíð og fer hluti af við-
tali okkar hér á eftir:
Hvar sástu fyrst dagsins ljós?
Það var í Vogum við Mývatn
28. október fyrir rúmlega 72 ár
um. Seint næsta vor fluttu for-
eldrar mínir í Svartárkot í Bárð
ardal. Svo voi-um við hingað og
þangað, m. a. á Stóru-Laugum
í Reykjadal í tvö ár, svo á Ytri-
Varðgjá. Þaðan fói-um við eftir
skamma dvöl í Svartárkot á ný
og þaðan með Sölva Magnús-
syni bónda í Kaupang og vor-
um tvö ár þar. Pabbi og Sölvi
urðu fljótt leiðir hvor á öðrum.
Næst fluttum við í Víðihól á
Fjöllum og vorum þar eitt ár.
Enn tókum við okkur upp og
héldum nú í Selárdal í Vopna-
firði og vorum á Leifsstöðum í
ein þi-j ú ár, minnir mig, og það
an fórum við að Norðurskála-
nesi á Kolbeinstanga, þar sem
kallað er Vopnafjarðarkauptún.
Rætt við
Steinar Magnússon
Þar var ófriður af ágangi bú-
fjár. Þaðan rauk faðir minn
með okkur norður á Lagnanes
strönd og fékk hálft Dalshús
til ábúðar. Þar vorum við víst
í þrjú ár, en urðum að fara það
an af því að jörðin var öðrum
seld. Þá fórum við á næsta bæ,
innsta bæinn á ströndinni,
Nýjabæ. Þar vorum við sex ár.
Þá gerði pabbi sálugi okkur
þann óleik að segja jörðinni
lausri, að okkur forspurðum.
En við Sveinn bróðir, sem
var hálfu fjórða ári eldri en
ég, fylgdum jafnan foreldrum
okkar og létum eitt yfir alla
ganga. Okkur leið vel í Nýjabæ.
Enn tókum við okkur upp og
fluttum í Áslaugarstaði í Selár-
dal í Vopnafirði og vorum þar
í eitt ár, en fórum aftur á Kol-
beinstanga og áttum heima í
Miðhúsum, sem eru rétt sunn-
an við kauptúnið. En ekki stað
festumst við lengi þar, og var
nú haldið til Norðfjarðar og fór
ég að vinna hjá Sameinuðu
verzluninni. En fyrirtækið gafst
upp og þá snéri ég mér að
hverri þeirri vinnu sem til féllst
og fór síðan að stunda sjóinn.
Þegar þetta var, var ég kominn
yfir þrítugt og mun hafa verið
þrjátíu og sjö ára gamall þegar
ég yfirgaf Norðfjörð og flutti til
Akureyrar. En þegar þetta var,
var ég búinn að reyna enn einn
dvalarstað, því ég dvaldi um
skeið í Vestmannaeyjum, vann
við fiskaðgerð og hafnarbætur.
Við vorum svo fimm ár á Akur
eyri en fluttum þá að Þröm í
Garðsárdal og vorum þar í 27
ár. En þegar foreldrar mínir og
seinna bróðir minn hurfu yfir
landamærin og ég stóð einn eft
ir og farinn að reskjast, hætti
ég öllu búskaparbasli.
Þetta er mikil hrakningar-
saga eins og þú sérð, en einna
bezt leið mér í Garðsárdal. Þar
höfðum við alltaf nóg að bita
og brenna.
Lentir þú nokkru sinni í sjáv
arháska?
Já, oftar en einu sinni. Það
bar t. d. einu sinni til á Vopna-
firði er ég var að stunda þar
hrognkelsaveiðar undir Mið-
húsaklöppunum nokkru fram-
an við kauptúnið. Ég var að
vitja um í blanka logni og bezta
veðri. Þó var ókyrrð á skerjum
og ég hugsaði mér að taka net-
in upp því að líklega gengi
hann í hafátt. Ég fór nú að
draga netin. En þegar ég átti
eftir 5 eða 6 metra af síðasta
netinu reis upp ægilegur öldu-
hryggur austan við skerið, sem
var út og austur af mér, voða
sjór. Ég sá á svipstundu hver
hætta var á ferðum ef aldan
brotnaði yfir bátinn og ekki var
mikill tími til að hugsa Ég henti
netabingnum afturí skar netið
sundur og hélt fast í netpartinn
sem ódreginn var og spyrnti
hnjánum fram í bátinn. Skekt-
an vissi beint upp í ölduna, sem
var margra metra há og hin
ófrýnilegasta. Hún vatt sig upp
og freyddi í toppinn, en féll
ekki fram yfir sig. Þegar hún
reið undir bátinn stóð hann nær
lóðréttur og ég hélt að hann
ætlaði að hvolfast aftur yfir sig.
Það varð þó ekki en nokkur
sjór kom í hann. Pligtin og all-
ar árarnar fóru fyrir borð. Var
ég nú illa staddur, áralaus og
ósjálfbjarga og gat átt von á
fleiri slíkum ólögum. Greip ég
þá lausa þóftu og réri að hætti
Eskimóa. Náði ég öllu aftur og
hélt heimleiðis.
En þú stundaðir líka sjó á
Norðfirði?
Já, ég keypti mér norska
skektu þegar atvinna brást á
Norðfirði, gerði við hana í frí-
stundum svo vel sem ég gat.
Meðan á því stóð fór ég að róa
með gömlum manni sem átti
bát. Hann hét Sveinn Svein-
bjömsson og fórum við oft
Iangt og fiskuðum á færi. Þetta
gekk sæmilega og vorum við
stundum sextán til átján tíma
í ferðinni. Oft dró mótorbátur
okkur heim og kom það sér vel,
en út á miðin þurftum við að
róa hinum vélalausa báti. Ég
fékk 7 skippund af verkuðum
góðum þorski í minn hlut en
sjálfur dró Sveinn heldur meira
og bátshlut tók hann ekki. En
svo keypti Sveinn trillubát og
réri einn á honum, en ég fór að
róa á minni skektu. Ég hafði
bæði línu og færi og reytti sæmi
lega. Þessu hélt ég áfram fram
undir mitt sumar, en fór þá að
heyja og vinna við sitthvað
fleira.
Ég lenti einu sinni í vondu
veðri á skektunni. Afli hafði
ÞRÖM
verið allgóður undan Norðfjarð
ai-nípu í nokkra daga. Þá gekk
hann í hvassviðri á meðan ég
var í róðx'i. Ég hafði aðeins tvö
bjóð beitt og lagði línuna og
fékk hálft skippund. Þegar ég
var að enda við að draga var
komið hávaðarok um allan sjó.
Ég sá að eina von mín var að
ná landi í litlu skoti undan
Norðfjarðai'nípunni, þar sem
fjaran var ekki stórgrýtt. En
til þess að ná þangað þurfti ég
að bei-ja á móti dálítinn spöl.
Það var erfitt, ég réri og réri
og stundum miðaði ekkert.
Loks var ég þó kominn á móts
við fyrirhugaðan lendingarstað
og hélt til lands með vindin á
hlið. Ðátnum ætlaði að hvolfa.
Þá setti ég allt lauslegt út í það
borðið sem upp í vindinn vissi.
Töluverð kvika var komin og
sjólagið illt. Framan við brotið
beið ég þess að komast á ólags-
öldu í land og tókst það. Aldan
bar bátinn langt upp í fjöru og
þá var ég fljótur að stökkva út
úr bátnum og halda honum
gegn útsoginu. Næsta alda reið
svo yfir, fyllti skektuna og
hrifsaði það sem lauslegt vai'.
En fyrir landtökuna hafði ég
bundið allt fast í bátnum sem
hægt var að binda. Meira að
segja fiskinn hafði ég þrætt upp
á snæri og bundið annan enda
þess við röng í miðrúminu. Tvo
nýja línubelgi batt ég við sjálf-
an mig til þess að fljóta þótt
ég færi í sjóinn. Ég kom bátn-
um undan sjó með því að bera
hann á endum. Ég gat ekki ann
að en bi'osað að því þegar ég
dró allan fiskinn í land í einni
dræsu upp í fjöru. Hvergi var
á mér þurr þráður og nú ótt-
aðist ég lungnabólgu og hafði
kynnzt henni áður. Tók ég því
að berja mér ákaflega og
hlaupa og stökkva eins og vit-
laus maður. Hélt ég þannig á
mér hita í tvær klukkustundir,
en þá kom mótorbátur frá Norð
firði og sótti mig. Ég komst út
þótt hvasst væri og var tekinn
á slef. Þeir bölvuðu mér karl-
arnir og fóru á svo mikilli ferð
að skektan stóð upp á endann
og tók sjó. Ég hafði austurs-
trogið í annarri hendinni en
stýrið í hinni.
Þú kvæntist aldrei, Steinar?
Nei. Ég hafði aldrei efni á því
að gifta mig og sjá sómasamlega
fyrir konu og börnum. Sára
fátækt vildi ég ekki leiða yfir
neina konu, sem mér þætti svo
vænt um að ég vildi kvænast.
Ég þurfti að sjá um foreldra
mína þegar þau tóku að eldast
og um heilsuveilan bróður. Það
taldi ég mitt hlutvei'k í lífinu.
En að glingra við konur án
alvöru var mér ekki að skapi.
Fyrir mig eru konurnar eins og
sólskinið og fram á þennan dag
hrífst ég af fögrum konum,
bæði yngi-i og eldri. Stundum
yrki ég um þær.
Nokkuð sérstakt úr Garðsár-
dal?
Já, þar bar margt til tíðinda.
Þar var t. d. um árabil meiri
draugagangur en ég hef haft
spurnir af á öðrum stöðum. En
frá honum veiður ekki sagt.
Hins vegar komst ég þar í
mestan lífsháska. Það bar til
fyrrihluta vetrai*. Fé var búið
að liggja úti frammi á dal því
snjólítið var en víða mikil
svellalög og hai'ðfenni. Þá gekk
í ofsa hvassviði'i af suðvestri.
Kindurnar færðu sig þá upp í
hlíðina og hnöppuðu sig upp
við kletta. Næstu nótt var kom-
ið föl og fór ég þá að vitja um
þær. Ekki komst ég mjög ná-
lægt þeim vegna svellana og
var ég þó á bi'oddum. Þar hafði
tófan verið á ferð um nóttina
og efaði ég ekki hvað hún hafði
í hyggju. Varð ég við svo búið
frá að hverfa. Um nóttina
dreymdi mig að ég sat á kirkju
gai-ðsvegg og veggurinn rugg-
aði eins og bátur á.i'úmsjó. Um
morguninn fór ég að smiða fjór
skeflinga, líka járnkrók, sem ég
síðar festi við mittisólina og
fjögurra álna broddstaf. Dagur
inn fór í smíðar þessar og enn
kom nótt. Ég x-eis úr í-ekkju árla
næsta moi-gun og hélt upp með
Garðsá og suður á bak við
Þramarhnjúk. Þar undir voru
ærnar enn í hóp. Fór ég nú að
fikra mig niður stall af stalli og
notaði öll mín tæki. Kom sér
vel að hafa broddana, stafinn
og langan gx-annan kaðal, sem.
ég tók með mér. Þarna komst
ég næst því að drepa mig og
megin hluta dagsins var ég að
fiki-a mig niður kletta og svell
bunka um 200 metra leið. Loks
var ég kominn mjög nálægt
kindunum, kastaði að þeim snjó
hnausum, og það dugði. Þær
tóku til fótanna og runnu í hala
rófu niðureftir. Mig undraði að
þær skyldu fóta sig því mér
gekk illa sömu leið. Ærnar voi'u
oi'ðnar hxmgraðar og gaf ég
þeim góða tuggu þegar heim
var komið.
Nokkur dularfull fyrirbæri?
Nokki'um sinnum dreymdi
mig mei'kilega dx'auma, og sá
eitt og annað milli svefns og
vöku. Það bar til í annað sinn
í góðri tíð að vetrai'lagi, að ærn
ar lágu úti og vitjaði ég um
þær öðru hverju. Einn dag um
hádegisbil hallaði ég mér útaf
eftir matinn og hafði húfuna
yfir andlitinu. Þá fannst mér ég
vera kominn í heiðskíru og sól-
björtu veðri inn fyrir Mel-
rakkaá. Var ég þar að huga að
fénu en sá fyrst enga kind. Þá
reis hvít kind upp á holti þar
skammt frá og síðan hver af
annarri, 17 talsins. Þá hvarf
sýnin eða draumurinn og ég lá
í rúrni mínu á Þröm. Veður var
ágætt næstu daga. Að sjö dög-
um liðnum fór ég að vitja um
ærnar. Þoka var á og ég hugs-
aði á leiðinni fram dalinn, að
nú væri Steinari karli tekið að
föidast og hafði drauminn í
huga. En ekki hafði ég langt
farið er ég gekk út úr þokunni,
var þá glaðasólskin og heiðskírt
veður. Ég fór úr sokkunum, óð
vestur yfir ána og var innan
stundar korninn á þann stað er
ég hafði verið á í draumnum.
Enga sá ég kindina, en sem ég
er að svipast um, reis hvít kind
upp á holtinu góða og síðan
Helgi Hallgrímsson:
ÞÆTTIR AF FLATíYJARÐAL
aðrar, 17 talsins. Var þá draum
urinn fram kominn.
Suma dreymir mikið meðan
á lieyskap stendur?
Það kom oft fyrir að mig
dreymdi bæði pabba og afa,
sem sögðu mér eitthvað um hey
skapinn. Eftir því fór ég ævin-
lega enda skipti það jafnan
miklu máli fyrir mig. Man ég
t. d. eftir því oftar en einu sinni,
að ég fór út um miðja nótt, sam
kvæmt þeii-ra tilmælum, til að
bjarga heyi undan rigningu eða
í’oki. Og einu sinni minnti afi
minn mig á það í draumi að
ekki mætti ég gleyma víxlinum
hjá Ólafi bankastjóri. Þar var
komið að skuldardögum og
hafði ég ekki haft gjalddagann
í huga. En um þetta leyti þui-fti
ég að sjá um 30 víxla í bönkun-
um á Akureyri. Stærstur þeirra
var áðui-nefndur víxill og hljóð
aði upp á fjögur þúsund krónui'.
En mest hafði ég gaman af því
og þótti hlægilegt, þegar ég sá
sjálfan mig í draumi. Leit ég
þá jafnan niður á fætur mér
til að vera viss um hvort ég
væri á báðum stöðum, svo
horfðum við hvor á annan. Var
ég þá ætíð eitthvað að bjástra
og kom það alltaf nákvæmlega
fram síðar.
Hvernig Iíður þér svo eftir að
þú fluttist í bæinn, Steinar?
Vel, hér ei'U mér allir góðir,
ég hitti marga kunningja á föi-n
um vegi og orna mér við minn-
ingarnar, segir Steinar Magnús
son að lokum, og þakkar blaðið
viðtalið, um leið og það óskar
honum margra slíkra ánægju-
stxrnda. E. D.
Lokið er tveim umferð-
um í einmennings-
keppni B. A.
AÐ TVEIM umferðum loknum
í Einmenningskeppni Bridge-
félagsins er röð efstu manna
þessi: stig
1. Halldór Blöndal 787
2. Ármann Helgason 773
3. Jóhann Gauti 768
4. Reynir Vilhelmsson 755
5. Dísa Pétursdóttir 752
6. Sveinn Tryggvason 744
7. Soffía Guðmundsdótth' 740
8. Halldór Helgason 735
9. Baldur Árnason 731
10. Guðmundur Þorsteinss. 722
Þriðja umferð verður spiluð
n.k. þriðjudagskvöld kl. 8 í
Landsbankasalnum.
Lækjavík í Víkurbökkum.
f mýri fyrir framan Jökulsá
rekst ég á fölvastör (Care
livida), en hana fann Helgi
Jónasson fyrst í Höfðahverfi
fyrir nokki-um árum. Hún er
efalaust algengari en flesta
grunar.
Og svo líður þessi dagur að
kveldi, og er þá komið dandala-
veður.
Álftahjón synda á Vikur-
vatni með unga sína, og garga
hátt, með miklum látum og
buslugangi. Út yfir tekur þó
þegar einmana svanur kemur
fljúgandi yfir vatnið. Þá láta
þau eins og heimurinn sé að
farast, og þegar sá eini er um
það bil að hverfa yfir Víkur-
höfðann, tekur steggurinn sig
upp í loftköstum og flýgur á
eftir óvininum, hinn vígalegasti,
en snýr þó bráðlega við og renn
ir sér tignarlega niður á vatnið,
við hlið kollurmar og unganna,
þykist sjálfsagt vera sigurveg-
ari, enda er lionum fagnað eftir
því.
Barátta hafs og hauðurs.
Þær landsmyndir, sem mest-
an svip setja á Flateyjardalinn
utanverðan, eru höfðai'nir tveir,
Hofshöfði og Víkui'höfði og lón
in tvö sem vei'ða á milli þeirra,
og samnefnd eru höfðunum,
þ. e. Hofstjöx-n og Víkurvatn.
Um kvöldið föi'um við suður
að Hofshöfða, að ná í dót úr
Fenri, sem við urðurn að skilja
þar eftir, eins og fyrr getur.
Notum við þá tækifærið að at-
huga nánar þessar merkilegu
jai'ðmyndanii'.
Verður þá fyrst fyrir okkur
Víkurhöfði, en sunnan við hann
er Víkurvatn, en Nausteyri
heitir malarrifið, sem skilur
milli vatns og sjávar. Yfirborð
vatnsins liggur nokkra metra
yfir yfirborði sjávar, og flæðir
því sjór ekki í vatnið nema í
aftakaveðrum um stórstraums-
fjöru. í vatninu mótar fyrir
öðru svipuðu rifi, en þó mjórra,
og myndar það langa eyri út í
sunnanvert vatnið, er Mjóitangi
heitir.
Víkurvatn er auðsjáanlega
gamalt sjávarlón þ. e. fjarðar-
botn, sem hefur einangrast frá
sjónum af áðurnefndu malar-
1-ifi. Hið sama er auðvitað að
segja um Hofstjörnina, sem
raunar er afrennslislaus, en
vatn sígur úr henni gegnum
kambinn.
Mýrin milli vatnanna, hefur
sjálfsagt myndazt við það að
hluti af lónunum fylltist upp,
af framburði Jökulsár, og hugs
anlegt er að Brettingsstaðaárn-
ar (Þveráin) hafi líka eitt sinn
runnið þar til sjávar, og átt
sinn þátt í uppfyllingunni. Tún
in á Brettingsstöðum og Jök-
ulsá liggja ofantil á þessum
framburðaraurum, en þar hafa
Verið lyngmóar áður en túnin
(Ljósm.: H. Hg.)
voru gerð.
í rananum milli Brettings-
staða og Jökulsár (Brettings-
staðahólum), má sjá merki þess,
að sjór hefur eitt sinn gengið
alveg upp að brekkunni, og
myndað þar bakka. Þá hefur
sjávarborð verið eitthvað hærra
en nú gerist. Hefur það líklega
verið á hlýindatímabili fyrir um
6—7 þúsund árum. Mjóitanginn
í Víkurvatni er minjar þessarar
sjávarstöðu. Þá liefur Víkur-
höfði sennilega verið eyja.
Heyrt hefi ég þess getið, að
mór (svörður) finnist í fjörunni -
á Nausteyrartanga, en ekki sá-
um við hann. Þetta bendir til
að aftur hafi orðið lægra í sjón-
um en nú er, og sléttlendið allt
þurrkast upp og orðið mómýri.
Hér hefur því gengið á ýmsu,
síðan ísöld lauk.
Á Geldinganesi. Sér til Fjarða.
Víkjum nú aftur að Vikur-
höfðanum. Frá Jökulsá séð, er
hann einna líkastur bát á hvolfi.
Eru þeim megin aflíðandi brekk
ur, þar sem skiptist á melar og
móar, en nokkrar dældir eða
lægðir liggja eins og rákir eftir
honum endilöndum, líkt og fjal
ir í bátsbyrðing. Höfðinn hækk
ar jafnt og þétt til sjávarins, og
nær um 60 m. hæð, fremst á
brúninni, en þar taka við hengi
flug í sjó niður. Auðsjáanlega
er höfðinn mikið brotinn af sjón
um, og sennilega aðeins leifar
af miklu stærri höfða, sem eitt
sinn hefur verið þarna.
Hægt er að ganga eftir fjör-
unni umhverfis höfðann, og sézt
þá að hann er að mestu leyti úr
molabergi, aðeins neðst og aust
ast vottar fyrir föstum berg-
tegundum, sem þó eru raunar
mjög óheillegar og molaðar í
stykki, þvers og kruss. Mola-
bergið er efalaust hörðnuð
jökulurð (mórena), enda jmá
víða sjá stóra hnullunga í henni,
suma greinilega jökulslípaða.
Efri hluti höfðans er gerður úr
lausara efni, að því er virðist,
venjulegri jökulurð.
Hvaðan hefur þessi stórkost-
legi j ökulf ramburður komið?
Og hversvegna er hann hér,
eiginlega þvert fyrir dalnum?
Eru þetta kannske leifar af helj
armikilli miðjökulurð (mið-
mórenu), sem náði frá Hofs-
höfða og hingað úteftir, eða
kannske lengra, og myndaðist
milli meginjökulsins, sem kom
innan af Flateyjardalsheiði og
annars jökuls, sem kom úr
Brettingsstaðadölunum ?
Svipuð fyrirbæri þekkjast í
Eyjafirði, t. d. í Hrísey.
Ég get ekki svarað þessum
spurningum, hér verður að sitja
við tilgátur einar, þar til betur
verður kannað og af lærðari
mönnum.
Á brún höfðans má víða sjá
götur, sem liggja fram á skriðu
brúnina, og enda þar. Þetta eru
efalaust gamlar fjárgötur, og
auðvitað þýðir þetta ekki að
rollumar hafi þarna gengið í
stórhópum fyrir ætternisstapa,
heldur vitnar þetta um land-
brot sjávarins, sem stöðugt held
ur hér áfram að gerast. Innan
tíðar verður allur, höfðinn jafn-
aður við jörðu, og efnið komið
veg allrar veraldar, og þá verð-
ur of seint fyrir jarðfræðingana
að koma hér.
Annars er efni það sem sjór-
inn hefur brotið úr höfðanum,
að líkindum mestallt komið suð
ur í Nausteyrina, og hefur átt
mestan þátt í myndun hennar
og þar með lónanna. Þannig
skilar sjórinn sínu, og byggir
upp aftur jafnharðan og hann
eyðileggur. Barátta hafs og
hauðurs endar að líkindum oft-
ast með jafntefli.
Út með bökkum.
Á mánudaginn höldum við út
með sjó. Er þá fyrst farið fram
hjá eyðibýlinu Vik, yzta bæ á
Flateyjardal. Bæjarstæðið minn
(Ljósm.: H. Hg.)
ir á altari, enda var þarna einu
sinni kirkja.
Hjá Vík hefjast klettabakkar
þeir við sjóinn, sem kenndir eru
við bæinn og kallaðir Víkur-
bakkar. Bakkarnir smáhækka
er utar dregur, og verða brátt
að nálægt 100 m. háum sjávar-
hömrum.
Allsstaðar liggur þykkt
mórenulag (jökulurð) ofan á
klettunum, og eru bakkarnir
því greinilegt framhald af Vík-
urhöfða. Neðantil er jökulurð
þessi steypt saman í eins konar
molaberg (sbr. Víkurhöfða), og
rennur þar saman við bergið
undir, en efri hlutinn er laus-
ari, og myndar því dálitla
skriðu ofan á klettunum. Víða
má sjá greinileg mörk milli
þessara tveggja laga urðarinn-
ar, t. d. í Lækjavík. Ef til vill
er harðnaða urðin miklu eldri.
Ofan við Bakkana tekur við
70—100 m. breið flöt, allvel gró
in, en þar fyrir ofan er ávöl
melalda, dálítið hlykkjótt, er
liggur samhliða bökkunum, en
hverfur þó, eða rennur saman
við bakkana, er utar dregur.
Þetta gæti verið hliðarmórena
fsaldai-jökulsins, er myndaði
áðurnefndar urðir á bökkun-
um. Ef til vill er það líka sami
jökullinn og myndaði hliðarurð
ir í 400 m. h. við Heiðarhús, en
hér hefur þykkt hans ekki ver-
ið meira en um 100 m. Ef til vill
hefur þessi sami jökull myndað
Flatey, að einhverju leyti.
í Lækjavíkinni er mikið af
rauðum litum í berginu, en ekki
stafar það af litgrýti, heldur af
veðrun basaltsins eða móren-
unnar.
Geldingarnes heitir, þar sem
einna lengst skagar í norður,
en Landsendi litlu vestar.
í Geldinganesi er dálítið
fuglabyggð, aðallega mávar,
annars eru hér hvergi eiginleg
fuglabjörg, og væri fróðlegt að
vita ástæðuna fyrir því.
(Framhald í næsta blaði)