Dagur - 09.12.1967, Blaðsíða 4

4
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Síniar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
Viðsjár fyrir sunnan
EF DÆMA SKAL eftir sólarmerkj-
um hafa nú niargir, sem hlynntir
voru ríkisstjórninni, áhyggjur út af
því, að gengisbreytingin kunni að
verða að minna gagni fyrir útflutn-
ingsframleiðsluna en vonir stóðu til.
Kom þetta glöggt fram í ræðu Sverr-
is Júlíussonar alþingismanns, á aðal-
funtli LÍÚ. Stofnanir og fyrirtæki,
sem tekið hafa erlend lán, eða með
gengis- og vísitöluklásúlu, gerast nú
uggandi um sinn hag og liin nýskip-
aða verðlagsnefnd á ekki sjö dagana
sæla.
Áformað mun vera, að afgreiða
fjárlög fyrir jólin og er liætt við, að
sú afgreiðsla verði ekki upp á marga
fiska því margt breytist með gengis-
skráningunni.
Um það er spurt að vonum, hvort
stjórnin muni halda fast við að
draga úr verklegum framkvæmduin,
þar sem gengisbreytingin verður
henni drjúg tekjulind á næsta ári.
Þykir illa horfa um framtíðina ef
ætlunin er, að stöðva aðkallandi upp
byggingu í almannaþágu á sama
tíma sem ríkissjóður fær fullar hend
ur f jár.
En það er fleira en gengisbreyt-
ingin, sem amar að stjórnmálamönn-
um syðra. Eitt af því er sá ókyrrleiki,
sem enn á ný fer vaxandi innan Al-
þýðubandalagsins. Sunnanblöð
segja, að Hannibal Valdimarsson og
margt manna með honum, þar á
meðal Björn Jónsson og Steingrím-
ur Pálsson alþingismenn, hafi geng-
ið út af miðstjórnarfundi Alþýðu-
bandalagsins í mótmælaskyni og
heyrzt hefur, að þeir muni gera opin
berlega grein fyrir afstöðu sinni í
Verkajnanninum hér.
Á þriðja og fjórða tug aldarinnar
var allnáið samstarf milli Framsókn-
arflokksins og Alþýðuflokksins, eins
og hann var þá. En 1930 klofnaði
Alþýðuflokkurinn í fyrsta sinn og
stofnaði minnihlutinn kommúnista-
flokk íslands — „deild í alþjóðasam-
bandi kommúnista" —. Sá flokkur
var þó fylgislítill fyrst um sinn. Rétt
fyrir heimsstyrjöldina síðari klofn-
aði Alþýðuflokkurinn í annað sinn.
lýýi minnihlutinn gekk til samstarfs
við kommúnistana og var þá stofn-
aður Sósíalistaflokkúrinn, sem enn
er til. Árið 1956 klofnaði svo Alþýðu
flokkurinn í þriðja sinn og stofnaði
minnihlutinn, undir forystu Hanni-
bals Valdimarssonar, samtök þau,
sem nefnd hafa verið Alþýðubanda-
lag. Á Alþýðuflokkinn hafa þessar
endurteknu blóðtökur haft þau
áhrif, að hann hefur nú um skeið
gleymt uppruna sínum og gerzt háð-
ur fyrri andstæðingi sínum, Sjálf-
(Framhald á blaðsíðu 7).

Ferðafólkið, sem reisti sæluhúsið.
ÍEÐ GLÖÐU
(Ljósmyndir: J. Ö.)
ÞEGAR ég var austur á Egils-
stöðum í vor kom ég oft á tré-
smíðaverkstæði K. H. B. Þar
varð mér starsýnt á stóran
stafla af flekum, og margs kon-
ar spýtum. Er ég fór að inna
Völund verkstjóra hvað þetta
væri,..sagði hann mér, að þetta
væru- flekar í hús, er hann og
nokkrir félagar hans ætluðu að
reisa' inn við Brúaröræfi í sum-
ar. Er ég, í mesta barnaskap,
spurði ‘hvað þeir ætluðu að gera
með hús inn við Brúaröræfi,
svaraði Völundur fáu, -— hefur
varla fundizt ég vera svaraverð
ur, að spyrja svona bjánalega.
Völundur Jóhannesson? er
aettaður frá Haga í Aðaldal, er
mesti hæglætis maður dagfars-
lega, og sömuleiðis veiði- og
ferðafélagi hans, Einar Olason,
rafvirkj ameistari.
En ef talið berst að ferða-
lögum, og þá einkum öræfa-
ferðum, verða þeir bráðmælslr-
ir svo enginn kemst að. Sagt er
þarna fyrir austan, að þó ein-
hver, sem alls engan áhuga hafi
haft á öræfum, fari að vinna á
verkstæðinu, líði ekki langur
tírni, þar til hann sé orðinn for-
fallinn öræfaflakkari. Þegar ég
ympraði á því við Völund,
hvoi-t ég gæti fengið far með
þarna inneftir, tók hann því
vel, og er mér ekki grunlaust,
að honum- hafi verið innan-
brjótst eins og trúboði í svört-
ustu Kongó — nú væri hann
búinn að frelsa eina glataða
byggðasál.
Ákveðið var, áður en ég fór
frá Egilsstöðum, að ég yrði lát-
inn vita, hvenær farið yrði. Og
kallið kom frá Völundi, nú ætti
að fara um næstu helgi, og var
ég beðinn að taka með mér
Ijósmóður úr Reykjavík, — að
vísu ættaðri af Jökuldal. Þó að
ég gæti alls ekki skilið, hvað
við ættum að gera með ljós-
móður í þetta ferðalag, lofaði
ég að taka hana með. Ég beið
og beið eftir því að ljósmóðirin
birtist, en aldrei kom hún.
Laugardaginn 15. júlí í sum-
ar, kl. 6 um morgun, lagði ég
af stað frá Akureyri í glaða
sólskini og blíða logni, einum
af þessum fáu sumardögum, er
komu í sumar hér norðanlands.
Ákveðið var að ég færi í
Möðrudal og biði þar eftir aust-
anmönnum, því að frá Möðru-
dal átti að leggja á öræfin.
Fyrsta mannsekjan sem ég sá í
Möðrudal var hin marg um tal-
aða ljósmóðir, og létti mér mik-
ið, því þó ég vonaði að ekki
kæmi til hennar fagmennsku í
ferðinni væri gott að hafa nær-
fæma manneskju með. Ferðin
í Möðrudal var ævintýri út af
fyrir sig, því aldrei hef ég far-
ið þessa leið í jafn fögru veðri,
og Herðubreið var sannarlega
tignarleg frá Möðrudal að sjá,
og í suðri sást á kolla hinna
ýmsu jökla.
í Möðrudal kom ég á til-
teknum tíma, en Egilsstaða-
menn voru ekki komnir, svo ég
tók Jón bónda tali. Var hann
hressilegur að vanda. Þegar
hann vissi á hvaða ferðalagi ég
var fór hann að lýsa fyrir mér
leiðum inneftir, en frá Möðru-
dal og í Gæsadal, eru um 80
km. Verð ég að játa, að margt
fór fyrir ofan garð hjá mér, þó
lýsing Jóns væri skilmerkileg,
því vel er hann kunnugur þess-
ari leið. En ég varð fljótt átta-
viiltur, er ég átti að fara fyrst
í vestur, svo suður fyrir stóran
mel, krækja svo austur fyrir
gil, sem þarna væri, fara svo
norðan við hálsinn, svo væri
bezt að fara dálítinn tíma í aust
ur og beygja við stóran Stein
vestur yfir ásinn, og svo . . .
Loks gat ég skotið inn í þessa
greinargóðu lýsingu: „Þú átt
góða hesta.“ Jón hætti ferða-
lýsingunni á stórum mel, og
tók vel í það, að góða hesta hafi
hann átt. Sagði hann mér marg-
ar sögur af gæðingum sínum,
en Jón hefur átt afburðagóða
reiðhesta.
Nú sást reykmökkur mikill
og margir bílar og þarna voru
komnir Egilsstaðamenn, á átta
jeppum og stórum vörubíl —
samtals 38 manns, allt frá 6 ára
til rúmlega sjötugs. í farar-
broddi voru Einar Ólason og
Halldór Sigurðsson, skólastjóri.
Voru þeir á rauðum rússajeppa
— liturinn í stíl við þjóðernið.
Fóru þeir alla leið í Möðrudal,
og fengu þar lánaðan heyvagn.
Satt bezt að segja, ég skildi
ekki hvem skrambann ætti að
gera með heyvagn, og ljósmóð-
ur fram á öræfi, en aðgæta
verður, að þetta var mín fyrsta
öræfaferð, en allt skýrðist þetta
seinna.
Ég fór að selfæra dót mitt úr
mínum bíl og far fékk ég með
Hermanni Earíkssyni, einum af
eigendum hússins, og með hon-
um voru þeir ágætu ferðafélag-
ar Þórólfur og Aðalsteinn, og
gat ég ekki verið heppnari.
Veðrið var alltaf jafn unaðs-
legt og ekið móti suðri og sól
fram með Möðrudalsfjallgerði,
og nú fór að rætast ferðalýsing
Jóns bónda í Möðrudal: Stund-
um var farið í austur, svo í
vestur, svo að stundum var ég
alls ekki viss um áttirnar. Und-
arlegar voru hyllingamar —
steinar og börð virtust laus við
jörðu. Ekið var um mela, og þó
stórgrýti væri, var enginn
vandi að sneiða hjá þeim tor-
færum.
Haldið var áfram í einum
áfanga í Arnardal, en þar skyldi
áð og matur snæddur. í Arnar-
dal eru gamlar tóftir. Þar var
lengi kofi, er hægt var að leita
skjóls í, en nú fallinn fyrir
löngu. Aðeins standa hellur og'
í tóftardyrum væru hræ af
tveim kindum, er leitað hafa
þar skjóls, en hungur og harð-
ræði orðið þeim að bráð. Þarna
var einu siimi bær, er Dyngja
hét og sögn er til um það, að
þangað hafi flúið maður að
nafni Þorsteinn Jökull i stóru-
bólu. Farið þangað með konu
og böm — og öll lifað af plág-
Sæluliúsið í Gæsadal.
una. Núna er þarna lítill, gró-
inn hóll, en í Öskjugosinu 1875
hefur allt farið á kaf í vikri, en
er nú aftur að gróa upp. Rétt
við tóftirnar kemur upp úr
undirdjúpum jarðarinnar Arnar
dalsá, sem er töluvert stór, og
rennur hún í suðvestur frá tóft
unum, og eru grónir bakkar við
hana. Má segja, að þetta sé
mjög einkennileg uppspretta,
þar sem tiltölulega sléttir mel-
ar eru allt í kring.
Við Dyngju fór ég að heilsa
upp á kunnirigja, og mátti fljótt
sjá, að þama var glaðvært og
skemmtilegt fólk á ferð. Fuku
þarna óspart gamanyrði manna
á rnilli, og var þar fremstur í
flokki Metúsalem með sitt
græskulausa gaman og varð ég
ekki var við að neitt drægi úr
því til leiðarloka, og það gleði-
legast var, að enginn þurfti á
örfandi drykk að halda til að
vera skemmtilegur.
Þegar allir voru orðnir mett-
ir gaf Völundur fararstjóri
skipun um að halda á stað, og
vitanlega lrlýddu allir skipun
fararstjórans.
Nú var farið um Álftadal, þó
engar séu þar álftirnar. Þetta er
raunar bara lítill dalur.með dá-
litlu vatni. Nú fann ég aftur að
leiðarlýsing Möðrudalsbóndans
rættist. Austur, vestur, suður,
kannske líka norður,— því að
nú var ég alveg áttavilltur. —
Næst var samt prikað upp á
háan mel með dásamlegu út-
sýni. í vestur lá Fagridalur,
eini dalurinn, sem var virki-
lega gróðurlegur, og eftir hon-
rennur á i Kreppu. í austri
gnæfði Snæfell og Þjófahnjúk-
ur, Herðubreið í norðri, en ég
get ekki sagt annað, að mér
fannst baksvipur þeirra alls
ekki eins glæsilegur, og Herðu-
breið er að sjá frá Möðrudal, og
Snæfell séð af Héraði.
Nú tóku allir upp sjónauka,
og nú urðu snarpar umræður
um, hvað sæist í Fagradal. —
Nokkrir sáu margar kindur,
tví- og þrílemdar, hrúta og
gemlinga. Aðrir sáu svani, ým-
ist á flugi eða í hópum. Hvor-
ugur hópurinn lét sig, og ég
held að síðast hafi verið samið
vopnahlé, að þarna væru bæði
kindur og svanir.
Á herforingjakortinu ei' nú
Kreppulág talin Gæsavatn í
Gæsadal, en það mun vera
rangt. Það mun vera vestan
Fagradals, og mun það vera
trúlegra, þar sem Kreppa er
jökulvatn, en Gæsavatn berg-
vatn.
Nú var síðasti áfanginn eftir,
sem sé Gæsadalur, og þangað
var komið á sjöunda tímanum
urn kvöldið. Voru nú höfð snör
handtök, að reysa tjöld, losa
vörubílmn, og byrja á hús-
byggingunni.
Gæsadalur liggur frá norðri
til suðurs og í honum er stórt
vatn, og opinn að nórðan og
sunnan og 'þar sést í Kreppu,
en austan og vestan eru tölu-
vert há fell, gróðurlaus.
Smiðir og gervismiðir byrj-
uðu að reisa. Völundur réði
bæjarstæðinu, en nú kom hey-
vagninn að góðum notum, til
að sækja grjót upp í melana, og
þar lögðu margir hönd að verki,
börn og virðulegar frúr, og yf-
ir þessum hóp réði Metúsalem,
og er mér ekki grunlaust um,
að margur hafi litið hann öf-
undaraugum. Um húsbygging-
una má segja eins og kerling-
in lýsti hesputrénu: Fyrst- var
spýta, svo var spýta, svo var
spýta í kross. En Völundur og
Hermann voru í engum vand-
ræðum með að fella saman
flekana. Jóhann Þrándur var
settur yfir allar naglabirgðir,
og löngu eftif að allir naglar
voru búnir, tíndi nafni rninn
upp úr jörðinni nóg af saum —
og voru margir farnir að halda
að hann væri göldróttur.
Allt í einu birtist hin títt—
nefnda ljósmóðir, og hvatti hún
Völund til að róa fram á vatn-
ið með net, því að Völundur er
forsjáll maður og kom með net
5
og gúmbát með sér. Svo fór að
Völundur stóðst ekki fríunar-
oi'ð ljósmóður, og ýtti á flot
gnoð sinni, með ljósku sem há-
seta, og lagði net.
Nú voru konur farnar að út-
búa mat og hita kaffi, og held
ég að ég megi fullyrða, að eng-
inn hafi orðið útundan, eða
þurft að vera svangur, því að
gestrisni var með afbrigðum,
minnsta kosti fornemaði ég
konu mína, með því að koma
með mest allt nesti mitt heim
aftur.
Mér datt í hug, er ég horfði
á vinnubrögðin við húsbygging-
una, að örugglega væru þarna
engir í bæjarvinnu, og enginn
var verkfræðingur með í för-
um, því eins og vinur minn
Björgvin Guðmundsson sagði
einu sinni: „Ef þú sérð mann
pissa á rnóti roki, þá er það ör-
ugglega verkfræðingur.“
Kl. 12 um kvöldið var húsið
orðið fokhelt. Geri aðrir betur!
En nú var hin veiðiglaða ljós-
móðir orðin óþolinmóð, að vitja
um netin, svo Völundur þorði
ekki annað en að vitja um þau
með háseta sínum, og viti menn
— 10 vænar bleikjur voru í
netinu, og svo var þá lagt und-
ir nóttina. Var ljósmóðirin í
framan eins og sól í suðri, eða
eins og hún hefði tekið á móti
fimmburum.
Við vorum fjórir, er gistum
í húsinu fyrstu nóttina. Þó að
ég væri orðinn hálf þreyttur
eftir daginn, gat ég ekki sofnað
strax. Það fór sannarlega vel
um mig, en óneitanlega sækja
á mann margar hugsanir þarna
inni á öræfum. Margur hefur
háð harða baráttu, einn og yfir-
gefinn, fjarri mannabyggðum —
á ekkert að treysta nema þrek
og þrautseigju. Það hafa líka
margir orðið að lúta í lægra
haldi. Hver getur lýst því? 80
km til bæja. Hér erum við
stödd, nær 40 manns, vel út
búin, með alla þá tækni, sem
yfir er að ráða. — Ég bað öllum
þeim föllnu hetjum, sem látið
hafa lífið í harðræði á öræfun-
um, Guðsblessunar.
Sunnudaginn 16. júlí var
snemma risið úr rekkju, því að
löng leið var fyrir höndum, því
að nú skyldi fara aðra leið til
baka. Nú kom til kasta múblu-
smiðanna, að ganga frá öllu fín-
smíði, og var þar fremstur í
flokki Björn Helgason.
Við Einar Olason fórum á
ibátnum út á vatn með stengur,
því að nú átti að sýna, að báð-
ir væru góðir veiðimenn. En þó
við reyndum allar veiðibrellur
er við kunnum, vildi ekki bíta
á hjá okkur. Nú fóru að heyr-
ast hróp og köll úr landi, og
okkur skipað að halda heim. —
Rassblautir og allslausir af veiði
lentum við fleytu okkar, og sá
ég ekki betur, en Ijósmóðirin
væri með háðssvip, er við
skreiddumst á land, eins og
segir á sjóaramáli, með öngul-
brot í rassi.
Þeir í landi höfðu svör á
reiðum höndum: Er silungarnir
sáu okkur, urðu þeir dauð-
skelkaðir og stungu sér hið
bráðasta. Við Einar létum ekki
köpuryrði þeirra fá nokkuð á
okkur, en nú snaraðist ljóskan
um borð með hjálparmann —
og viti menn! 38 bleikjur voru
í netinu eftir nóttina. Ég held,
að Eggert Gíslason á Gísla
Árna megi fara að vara sig.
Nú var farið að fella tjöldin
og búast til brottfarar, en áður
en lagt var af stað, söfnuðust
allir að húsinu, og allt fólkið
myndað. Eins og áður segir,
átti að taka krók á leiðinni, og
fara austur að Jökulsárgili, en
þar sem vörubíllinn komst ekki
þá leið, var ákveðið, að fara
með hann sömu leið til baka,
eða í Álftadal, sækja þangað
bílstjórann, svo að hann gæti
verið með okkur. Varð af þessu
smá töf, en haldið var svo aust-
ur á bóginn og austur að Jök-
ulsárgili.
Meðan stanzað var í Gæsadal
fór Halldór Sigurðsson kenn-
ari að leita að gróðri, labbaði
aftur á bak og áfram með plast-
poka — mjög vísindalegur á
svip, en ekki fann hann neitt
merkilegt.
Mikið var rætt um það, hvern
ig silungar gætu hafa komizt í
Gæsavatn. Var helzt hallazt að
því, að fuglar 'hefðu flutt hrogn
úr veiðivötnum norðan af
Möðrudalsf j allgarði.
Frá Gæsadal var haldið út að
Fagradal og þar beðið á meðan
vörubíllinn fór út að Álftadal.
Síðan var stefnan tekin í aust-
ur að Jökulsárgili.
Eins og allir vita, er áin
þarna kölluð Jökulsá á Brú —
niður að bænum Brú, sem er
efsti bæi'inn á Jökuldal efri.
Skammt sunnan Kárahnjúka
er gilið dýpst og hrikalegast og
er það stórkostleg sjón, og
ægilegt að horfa þar niður. Á
móti Hafrahvömmum er berg-
ið að austan talið um 100 metr-
ar á hæð. Ekki er ég sá jarð-
fræðingur, að geta sagt um,
hvernig þetta gil er myndað,
sumir — þar á meðal Ólafur
Jónsson, sá frægi öræfafari —
vilja halda því fram, að þarna
sé um móberg að ræða, er hafi
komið úr Snæfelli, og læt ég
ósagt um það.
Mér fannst hámark ferðar-
innar vera, að sjá þessi óhemju
náttúruundur, og get ég varla
hugsað hár hrikalegri sjón, en
standa á gilbarminum og horfa
niður í ána byltast þarna áfram.
Litlu neðar eru svo Hafra-
hvammar og er dálítið erfitt að
fara þar niður, að minnstá
kosti fannst mér það. En margt
er þar undarlegt að sjá. Þar er
stór hellir, og sögn er um það,
að þar hafi sauðamaður frá Brú
á Jökuldal verið oft 5 vikur
fyrir jól með fé bóndans á Brú,
og haldið til í hellinum. Mundu
fáir fást til þess nú, því að oft
hefur verið skuggalegt að vera
þar í mesta skammdegi ársins.
• Sögu heyrði ég imi vinnu-
mann frá Eiríksstöðum á Jök-
uldal, er haldið hafi til í
Hvömmum, en horfið, en þegar
farið var að leita hans, fannst
hann hvergi, en auðsjáanleg
för og traðk eftir hörð átök og
fótspor svo stór, að ekki gátu
verið eftir mennskan mann. —
Og víst er um það, að ekki
vildi ég eiga náttstað þama í
skammdeginu.
Nú var farið að halla degi,
og áfram var haldið, og næst
átti að koma í Laugarvalladal,
en frá Hafrahvömmum og þang
að, var orðið gróðursælla og
kindur að sjást.
Laugarvalladalur er sæmi-
lega grösugur. Þar er gangna-
mannakofi og gamlar bæjar-
tóftir.
Oll eyðibýli eiga sína sögu.
Þama gerðist sorgarsaga, eins
og svo víða. Einyrki berst fyrir
lífi sínu og sinna, sumir vinna,
aðrir missa kjarkinn fyrir óblíð
örlög.
Rétt við kofann er heit lind
með um 80 gráðu heitu vatni.
Þetta var síðasti áningarstaður-
inn. Setið var í iðjagrænu gras-
inu, matur snæddur, og allir í
sólskinsskapi.
Frá Laugarvalladal var farið
í einum áfanga, og þar varð
eftir okkar harðduglega ljós-
móðir, og frétti ég, að hún ætl-
aði næsta dag aftur upp á heiði
í veiðiferð, og efast ég ekki um,
að fengsæl hefur hún orðið.
Að Skjöldólfsstöðum komum
við um kl. 1 um nóttina og þar
skildi ég við þessa skemmtilegu
(Framhald á blaðsíðu 7).
Kvöldvöruútgáfan sendir að
þessu sinni frá sér þi'iðja bindið
af hinni ágætu sjálfsævisögu
séra Sveins víkings: Myndir
daganna, og fjallar'þetta bindi,
sem líklegá verður hið síðasta,
aðallega urn prestsárin fyrir
norðan og austan, og flutning
höfundai'ins til Reykjavíkui',
þar sem hans beið enn mikið
starf sem biskupsritari.
Lífsreynsla hans er nú orðin
býsna fjölbreytt, fjölda manns
hefur hann kynnzt víða um
land og fengizt við mörg verk-
efni, enda hafa gáfur hans verið
óvenju skarpar og fjölhæfar,
áhugaefnin mörg og skapgerðin
einbeitt. Ég hika ekki við að
telja þessa bók í fremstu röð
þess konar bóka, sem ég hef
lesið. Fer þar saman eins og að
venju glöggt auga og lifandi frá
sagnargáfa. Höfundurinn er
gæddur þeirri næmu tilfinn-
ingu og innsýn í líf samferða-
mannanna, sem gerir honum
fært að teikna myndir daganna
á ógleymanlegan hátt. En jafn-
framt því sem bók hans er
skemmtileg er hún einnig leiftr
andi af spaklegum athugunum
og hugleiðingum.
í þessu síðasta bindi gerir
hann upp lífsreikninginn, sáttur
við Guð og menn. En eins og
eðlilegt er, þar sem þessi kafli
fjallar ekki sízt um starf hans í
þjónustu kirkjunnar, kemur
hann nokkuð inn á að gera
grein fyrir trú sinni og lífsskoð
un, til dæmis í inngangskafla
bókarinnar, sem heitir: Þetta
er játningin mín.
' Býst ég við, að sumum kunni
að þykja játning séra Sveins
vera vond lútherska, en hann
var mótaður af þeim anda, sem
ríkjandi var í guðfræðideild Há
skóla íslands, fyrstu áratugina,
sem hann starfaði, þegar meira
þótti um það vert að gaumgæfa
kenningar meistarans sjálfs og
boða fagnaðarerindi hans eftir
beztu vitund, heldur en láta
miðaldaguðfræðinga segja sér
fyrir verkum. Meira var hugsað
um, hvað raunverulega væri
satt um Guð og um alheiminn,
heldur en hverjar hugmyndir
menn hefðu gert sér urn þetta,
meðan þeir trúðu því enn statt
og stöðugt, að jörðin væri eins
og pönnukaka og himininn að-
eins í seilingarhæð. Um þetta
segir séra Sveinn m. a.:
„í raun og veru er kirkjan að
upphafi og eðli aðeins ein. Höf-
undur hennar og konungur er
hvorki páfinn né Lúther, held-
ur Jesús Kristur. Trú hennar
er og á að vera trú hans. Andi
hennar andi 'hans, kraftur henn
ar eilífur áhrifamáttur hans á
mannlega sál og huga. Sigur
hemiar er sigur kærleikans,
sannleikans og góðleikans í
hjörtu mannanna. Sú kirkja á
ekki að láta fjötrast í viðjar
játningar og erfikenningar, sem
menn hafa síðar smíðað. Hún á
að vera musteri andans, anda
sannleikans og frelsisins, anda
Jesú Krists.
Þetta frelsi til að bera sann-
leikanum vitni samkvæmt
beztu vitund og þvi, sem sam-
vizkan býður, hlýtur að minni
'hyggju að vera aðalsmerki
þeirrar kirkju, sem réttilega
vill kenna sig við hann, sem
sagði: „Til þess er ég fæddur og
til þess kom ég í heiminn, að ég
beri sannleikanum vitni.“ Sú
kirkja, sem tekur umbúðimar
fram yfir kjarnann, bókstafinn
fram yfir andann, hún er hnign
andi kirkja, sem klofnar og
verður sjálfri sér sundurþykk,
vegna þess að eining næst
aldrei um skilning bókstafsins
né orðalag og form kenning-
anna. Þetta hefur kirkjusagan
sýnt svo skýrt og átakanlega,
að ekki þarf um að deila.“
Væntanlega líður sú stefna
aldrei undir lok í kirkju vorri,
að prestarnir hafi einhverja
sannfæringu fyrir því, sem þeir
boða, því að þá er hætt við, að
í.....................r'"i
Séra BENJAMIIV ii
skrifar um
i: bækur
áhrifin af kenningu þeirra verði
ekki mikil. En trú er ekki unnt
að læra utanað. Hún verður' að
vaxa fram af eigin skilningi og
hugsun, annars verður hún
ekki annað en hljómandi málm-
ur og ‘hvellandi bjalla. 1
Myndir daganna er hressandi
bók fyrir hugsandi menri og
jafnframt er hún skemmtilegri
en nokkur skáldsaga.
Hin bókin, sem Kvöldvöku-
útgáfan gefur út, heitir: Séra
Bjami, og er það minningabök
um séra Bjarna Jónsson dóm-
kirkjuprest og vígslubiskup,
Bókin er glæsileg og prýdd
mörgum myndum, geymir við-
töl við hann, sem Matthías Jó-
hannessen hefur skráð, grein
eftir konu hans: Hvef dágur
var hátíð, og loks ræður og hug
vekjur eftir hann og um hann.
Án efa verður þessi bók kær-
komin hinum mörgu vinum og,
velunnurum séra'Bjarna, ekki
sízt Reykvíkingum, þar sem
hann vann sitt lífsstarf ,af frá-
bærri alúð og atorku langa ævi.
Séra Bjarni var ákaflega vin-
sæll og sérkennilegur persónu-
Ieiki, og mesti merkismaður, en
trúmaður var hann af gamla
skólanum, vildi lítt láta hagga
við erfikenningum enda dansk_
menntaður guðfræðingur. Hann
var oft gamansamur og hnytt-
inn í tækifærisræðum sínum, og
margt eftirtektarvert sagði
hann í stólræðum, sem mönn-
um varð minnisstætt, því að
mælska hans var mikil og dugn
aður hans undraverður. Óbæt-
anlegt tjón var að því, er megn
ið af ræðum hans og embættis-
skilríkjum týndust i eldsvoða
rúmu ái'i eftir andlát hans.
Allir munu fagna því að eign
ast þessa fallegu - minningabók
um þennan merkismann, þó að
hitt hefði verið enn þá æski-
legra, ef hann hefði skrifað end
urminningár sínar sjálfur. En
til þess gafst honum aldrei
strmd, vegna hinnar miklu þjón
ustu sinnar.
Elinborg Lárusdóttir:
DULRÆN REYNSLA
MÍN. — Skuggsjá 1967.
í fyrra vetur kom út um jóla-
leytið bók er nefndist: Dulræn-
ar sagnir, saman tekin af frú
Elinborgu Lárusdóttur skáld-
konu. Var í þeirri bók að finna
gnótt alls konar frásagna um
dularfull fyrirbrigði svo sem
reimleika, dulheyrnir, drauma,
álagabletti, vitranir og furðu-
lækningai'.
Þessar sögur 'höfðu þann
mikla kost, að þær höfðu ekki
gengið margra á milli né verið
dregnar fram úr myrkviði ald-
anna. Flestar höfðu þær gerzt á
þessari öld, sumar fyrir fáum ár
um og voru vottfestar af skil-
í'íkum mönnum, og voru þær
margar hinar merkilegustu.
Þessi forvitnilega bók barst
mér í hendur með miklu flóði
annarra bóka, sem ég var beð-
inn að geta um, og atvikaðist
það einhvern veginn þannig, að
bókin týndist. Einhver fékk
hana lánaða, svo gekk hún
mann frá manni, unz ég heimti
hana aftur aðeins fyrir
skömmu.
Reyndar segir þetta mikla
sögu um það, hversu fólk hungr
ar og þyrstir í fróðleik af þessu
tagi, að ekki sé allt sem sýnist,
og að látnir lifi handan við hel
og gröf. Enda væri sá sljóleikur
yfirgengilegur, ef menn hefðu
enga forvitni um örlög síns eig-
in lífs eða annarra né hirtu iun
að vita lengra en nef þeirra
næði. Annað kemur líka til:
Svo margir hafa einhvem snef
il af ófreskisgáfu, að þeim kem-
ur ekki til hugar að taka mark
á úreltum hleypidómum sumra
vísindamanna, sem í blindni og
af þráa loka augum og eyrum
fyrir reynslu af þessu tagi og
telja hana eigi annað en blekk-
ingu og hégóma. Sönnun fyrir
því, hve íslendingar eru opnari
fyrir þekkingu á þessu sviði en
margar aðrar þjóðir er m. a. sú,
hvað. bækur, sem um þessi efni
fjalla, eru yfirleitt söluvissar.
Frú Elinborg Lárusdóttir hef
ur ritað nokkrar 'bækur um
fólk, sem gætt hefur verið dul- ■
rænum hæfileikum og þannig
hefur hún unnið þeim vísind-
um mikið gagn. Með þessari
bók: Dulræn reynsla mín, skýr
ir hún frá ýmiss konar kyn-
legum fyrii'brigðum, sem hún
sjálf hefur reynt, og eru þama
forvitnilegar sögur um hugboð,
drauma og slæðinga. í eftir-
mála, sem dr. Sigurður Nordal
ritar, getur hann þess að skáld-
konan hafi verið hikandi við að
birta sumar þessar frásagnir,
vegna þess, að hún hafi talið
sumt hversdagslegt, sem þar er
fært í letur, og veigalítið borið
saman við ýmislegt það, sem
hún hafði sjálf áður ritað um
miðla og aðra undramenn. Eink
um hefði hún sett það fyrir sig,
að. í sambandi við þessa dul-
rænu reynslu yrði hún að segja
hitt og annað af einkahögum
sínum, sem persónulegra væri
en svo að það ætti erindi til al-
mennings. Bendir dr. Sigurður
jafnframt á það, að einmitt
vegna þessa verði bókin merki-
leg drög að ævisögu frú Elin-
borgar, og sé sú mynd, sem hún
þannig dregur upp af sjálfri sér,
sízt ómerkari hluti bókarinnar
en hin eiginlegu söguefni.
Um hina dulrænu reynslu
má það annars segja, að hvers-
dagsleg atvik geta verið engu
síður merkileg en hin, sem stór-
fenglegri kunna að teljast. Fi’á
vísindalegu sjónarmiði varðar
það mestu, að fá sem mest
magn af þessum fyrirbrigðum
eftir sem áreiðanlegustu heim-
ildum, til þess að unnt sé að
mynda sér skoðanir um þau, ef
takast mætti að ráða fram úr
gátunni miklu um eðli lífsins,
sem engum hefur hingað til tek
izt að ráða til fulls.
Vitrh' menn hafa ævinlega
skilið, að ekkert kemur okkur
meira við en lífið sjálft. Þetta er
frú Elinborgu einnig ljóst. Þess
vegna vill 'hún gera aðra hlut-
(Framhald á blaðsíðu 7).