Dagur - 09.11.1968, Blaðsíða 4

4
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
Teppinu ileygi
FYRIR RÚMUM áratug, gerði fjár-
veitinganefnd Alþingis för sína til
Akureyrar í þeim tilgangi að kynna
sér fjárhags- og framkvæmdamálefni
höfuðstaðar Norðurlands og gefa
leiðtogum hans tækifæri til viðræðu
við fjárveitingavaldið. Dvaldist hún
þar til dagsloka. Nefndin ferðaðist
flugleiðis. Á suðurleiðinni um kvöld
ið var allmikið frost í háloftunum og
varð kalt í flugvélinni. Gekk þá flug-
freyja um meðal farþega og útbýtti
ullarteppum til skjóls.
Hannibal Valdimarsson og Lúðvík
Jósefsson, sem báðir voru þá í fjár-
veitinganefnd, höfðu tekið sér sæti
saman, og þegar flugfreyjan kom til
þeirra og ætlaði að afhenda þeim sitt
teppið hvorum, eins og öðrum, sögðu
þeir samhljóða: Við komumst af með
eitt teppi. I»á kastaði Karl Kristjáns-
son, einn af fjárveitingarnefndar-
mönnum, fram þessari vísu:
Þó þeir eina nauma nótt
náðir þannig hreppi,
ekki verður þeim alltaf rótt
undir sama teppi.
Vísa þessi varð fleyg og hefur full-
komlega sannast, að hún hitti í mark.
Hannibal og Lúðvík hafa svipt af sér
teppinu með all miklum látum og
hávaða. Á Hannibal þar aðal fram-
kvæmdina og ber honum lieiður fyr-
ir það. Hitt er svo annað mál, að
Hannibal var sér til lítils heiðurs
búinn að þrauka undir ábreiðu
kommúnismans og safna þangað til
sín hrekklausu fólki, sem veitti
kommúnistum lið í blindni.
Héðinn Valdimarsson hafði áður
flaskað á þessu sama, en hann sá að
sér eftir miklu styttri reynslu og gafst
upp. Þetta hefði Hannibal auðvitað
átt líka að gera. Var furðulegt, hve
kapp hans var lengi forsjánni sterk-
ara. Hefur þessi teppaleikur hans
valdið mikilli truflun í íslenzkum
stjómmálum og tafið einangrun
kommúnista, sem aldrei geta orðið
samstarfshæfir á lýðræðisgrundvelli,
sem flokkur, hvaða nöfnum, sem þeir
nefna flokk sinn og hvaða yfirlýs-
ingar sem þeir gefa í almennum orð-
um í stefnuskrá. Trú þeirra segir til
sín þegar kemur til athafna. Hún lýt-
ur ekki skoðunum Héðna eða Hanni
bala, þótt þeir komi inn undir á-
breiðuna.
Nú hefur Hannibal fleygt af sér
teppinu og er ómyrkur í máli um
reynslu sína. Og meira hefur gerst.
Bjöm Jónsson alþingismaður, sem
lengi hefur verið foringi kommún-
ista hér um slóðir, hefur líka fleygt
sinni ábreiðu og er fróðlegt að lesa
grein hans í Verkamanninum 1. þ.
(Framhald á blaðsíðu 7)
MAÐURINN, ER VILL EKKI
Rætt við Jón S. Raldurs, fyrrverandi
kaupfélagsstjóra á Blönduósi.
HÚNAFLÓI er vestastur þeirra
flóa, setn ganga inn í Norður-
land. Hann liggur milli Stranda
og Skaga, er 6 km. breiður og
14 km. Iangur, inn í Hrútafjarð-
arbotn. Hann var fyrrum fiski-
sæll og getur orðið það á ný.
Það er þó fyrst og fremst gróður
láglendis og til heiða, sem er
undirstaða byggðar, mannlífs
og menningar í sveitum og kaup
túnum umliverfis Húnaflóa.
Blönduós er höfuðstaður Aust
ur-Húnavatnssýslu og liggja
vegir þaðan um öll nálæg byggð
arlög, norður Skaga vestanverð
an og um dalina mörgu: Langa-
dal, Blöndudal, Svínadal, Vatns
dal og svo um Þing og Ása. Um
Blönduós liggur þjóðvegurinn
milli Norður- og Suðurlands.
Sýslumörk að vestan er við
Bjargaós og Gljúfurá en að aust
an eru sýslumörk um miðjan
Skaga og á Vatnsskarði.
Þetta hérað er söguríkt að
fornu og nýju, sveitir annálaðar
fyrir sumarfegurð. Stórbændur
og miklir höfðingjar hafa jafnan
búið þar, en einnig fátækir
menn og meðal þeirra nokkuð
margir, sem komust í kast við
yfirvöldin, svo sem sögur
herma. Enn mun vera nokkuð
mikill mismunur á efnahag
bænda þar, meiri en víða í sveit
um landsins. En ekki verður
þess lengur vart, að íbúamir
vanvirði lög og reglur samfélags
ins, umfram aðra.
Blönduós með sina 660 íbúa
og Skagaströnd með á sjötta
hundrað, eru byggðakjarnar
sýslunnar. Á þeim síðarnefnda
Nýja kaupfélagshúsið á Blönduósi
er nokkur útgerð en engin á
Blönduósi, enda hafnarmann-
virki skammt á veg komin.
Blönduós er eiginlega sveita-
þorp, þótt byggðin liggi að sjó,
því þar er enginn bátur enda
brimasamt við blágrýtissandinn.
Blanda skiptir kauptúninu í tvo
hluta og gefur því sterkan svip.
Eldri byggðin er sunnan ár en
flest nýrri húsin norðan hennar.
Þar er kaupfélag, félagsheimili,
skólarnir, ný verkstæði o. s. frv.
Flestar byggingar eru þar ný-
legar, en eldri hluti kauptúnsins
minnir á nokkrum stöðum á þá,
sem eru hættir að þvo sér og
greiða. Þar er þó hótel, póstihús,
sýslumannssetur, ýmsar eldri
stofnanir og svo Héraðshælið,
rétt við Blöndubrú, auk íbúðar-
húsanna.
Blanda er 125 km. löng, vatns
mikil og jafn sjaldan tær og
rólyndar ár eru gruggugar. Hún
er frenja mikil og talið að um
200 manns hafi týnt í henni lífi
sínu. Átján km. löng gljúfur,
svokölluð Blöndugil, eru bæði
djúp og hrikaleg. Þar byltist
Blanda fram.
Tvær brýr eru á Blöndu, önn-
ur á Blönduósi, fyrst byggð 1897
en síðan 1963, og hin í Blöndu-
dal. Þessi á var hinn mesti farar
tálmi og er það stundum ennþá
þótt brúuð sé. í hana gengur
lax hvert sumar og allt upp í
Svartá til að hrygna.
Tilviljunin leiddi okkur Jón
S. Baldurs fyrrum kaupfélags-
stjóra saman haustdag einn vest
ur á Blönduósi. Ég sat á tali við
mjólkursamlagsstjórann, Svein
Ellertsson, á skrifstofu samlags-
ins, er Jón bar þar að með kaffi
brúsa í hendinni, sem hann setti
á borðið. Hann bauð þegar kaffi
og seildist í dós eina með mola-
sykri. Hvar fást svona litlir mol
ar, sagði ég. Jón sagði þeir fengj
ust hvergi en hann klipi molana
sundur til að sér yrði ekki á að
neyta of mikils af þeim.
En það var ekki tilviljun að ,
Jón S. Baldurs kæmi þarna á
skrifstofuna, því hún er hans
vinnustaður. En þar sem telja
má til undantekninganna að
hinir ýmsu umsvifamenn við-
skiptalífsins úti á landi, svo og
embættismenn setjist ekki að í
Reykjavík að aðal starfsdegi
loknum, en Jón S. Baldurs var
hér cnn, ltominn yfir sjötugt,
bað ég hann þegar í stað um við
tal.
Glöggt er það, að mjólkur-
bússtjórinn kann vel tiltektum
skrifstofumannsins ekki síður
en störfum hans, sem hann telur
vel af hendi leyst. Og hann
studdi að því, að viðtalið hæfist
þegar í stað, sagði að þeirri
stund yrði vel varið.
Því er þannig farið, sagði Jón,
að það skammar mig enginn þó
ég slæpist, jafnvel þó ég mæti
ekki í vinnuna á réttum tíma.
Þetta á auðvitað ekki svo að
vera en mér er nú flest fyrir-
gefið.
Hvernig stendur á því, Jón,
að þú nýtur ekki ellidaganna í
höfuðborginni?
Það er ósköp einfalt mál. Ég
hef ekkert þangað að sækja og
mig vantar ekkert hér. Ég veikt
ist ofurlítið fyrir 10 árum síðan
og var erlendis til lækninga um
tíma. Mér batnaði, en læknarnir
sögðu mér, að það væri heppi-
legra fyrir mig að vinna ekki
mjög áhyggjusöm störf. Ég bað
kaupfélagsstjórnina því um
lausn frá kaupfélagsstjórastörf-
um en óskaði jafnframt að mega
vinna hjá kaupfélaginu eða Sölu
félaginu á öðrum vettvangi.
Þetta varð og lieilsan er í sæmi-
legu lagi. Mér var falið að setja
upp bóka- og ritfangaverzlun
fyrir kaupfélagið og gerði ég
það. En svo kom nú að því að
kaupfélagið byggði skrifstofu-
og verzlunarhús. Bókabúðin var
flutt þangað en ég fylgdi ekki
með og tók þá að mér skrif-
stofustarf hér í Mjólkursamlag-
inu.
Og þú unir hag þínuni vel?
Já, en spurningu þinni um
Reykjavíkurdvöl er ekki full-
svarað. Ég á vini og kunningja
í hverju húsi hér á Blönduósi
og í sveitunum, sem allt vilja
fyrir mig gera. Ég vil ekki yfir-
gefa þetta fólk, svo mikils met
ég vináttu þess. Karlar á mín-
um aldri eru leiðinlegir og það
er ekki eins auðvelt og í fljótu
bragði virðist, að eignast vini á
ný, í öðrum landshluta. Ég yrði
eins og hver annar rótslitinn að-
komumaður í Reykjavík. Þetta
geri ég mér Ijóst og á meðan
ekki er við mér amast, verð ég
kyrr.
Þú ert Húnvetningur að ætt?
Ég er upp runninn í Bólstaðar
hlíðarhreppi, fæddur í Hvammi
í Laxárdal, en sá dalur er nú
kominn í eyði. Ég ólst upp eins
og aðrir strákar í sveit á þeim
árum, kynntist fátæktinni en
gat þó farið í Verzlunarskólann.
Hvenær komstu liingað til
starfa?
Það var árið 1918 og var ég
þá tvítugur. Síðan hefi ég átt
hér heima, nema eitt ár, sem ég
vann í Reykjavík. Það var
náttúrlega hálfgerð fi'amhjátekt,
en samvinnumenn kölluðu á
mig heim aftur.
Hvernig var umhorfs hér, er
þú hófst starf?
Hérna, norðan við ána var
Kvennaskólinn og kaupfélagið
en að sunnan var aðal kauptún-
ið. Nú hefur þetta snúist við,
svo sem allir sjá. Við hjónin
bjuggum fyrst í litlum bæ
skammt frá kaupfélaginu. Hann
stendur ennþá en er þó lítt
þekkjanlegur orðinn vegna
stækkunar og endurbóta. í hon-
um var skarsúð og allt þiljað í
innra herberginu. í fremra her-
berginu var eldavél á steyptum
grúnni. Okkur leið ágætlega í
þessum litla bæ. Þá bjó maður
með ær og kýr eins og flestir
aðrir á Blönduósi. Þá var ekkert
mjólkursamlag og hver varð að
vera sjálfum sér nógur og fram
leiða handa sér. Elnn er tölu-
verður búskapur á staðnum.
Hvenær varðstu svo kaup-
félagsstjóri?
Árið 1943 og var það í 15 ár
og ég er feginn því að hafa hætt
svona snemma, létt af mér
áhyggjum og get nú notið lífsins
betur en áður.
Voru bændur héraðsins erfið-
ir í samvinnu?
Síður en svo, og eru þeir þó
(Framhald á blaðsíðu 6).
Elsta liús kaupfélagsins (Ljósm. ED)
(Ljósm. ED)
Jón S. Baldurs fyrrv. kaupfélagsstjóri (Ljósm. ED)
5
Pálína Tryggvadóttir
Fædd 7. febr. 1896 . Dáin 3. nóv. 1968
Kveðja frá vinum
Nú ertu horfin aldna vina,
engill gnðs flutti þig d braut.
Nú fannstu þd, sem þjáningar lina,
þín er öll liöin ævinnar þraut.
Og Sumarlandið sér þú i Ijóma,
söngua þú greinir, — dýrlega hljóma.
Og morgunroðinn ris þar ur djupi,
rökkrið er horfið, allt er nú breytt.
Og góðar verur í geisla lijúpi
gefa þér mdtt, sem varst svo þreytt.
Á veginn þimi mun blómrósin bjarla
brosa mót sól og gleðja þitt hjarta.
Við kveðjum þig með trega og tárum,
tilfinning þin var góð og Ijúf.
Við minnumst þín frá mörgum árum,
marga þú gladdir, sönn og Irú.
Og andi þinn um cilifð mim skarta,
sem áttir svo stórt og göfugt hjarta.
S. Sv.

FÖSTUÐU í TYO SÓLARHRINGA
DAGS Sameinuðu þjóðanna var
minnzt í Samvinnuskólanum að
Bifröst 24. okt. sl. og flutti Skúli
Möller, form. ÆSÍ erindi um
starfsemi samtakanna og vanda
mál þau, er við væru að etja.
Það er hryggileg staðreynd,
að á meðan þúsundir, jafnvel
milljónir manna deyja úr van-
- SMÁTT OG STÓRT
(Framhald af blaðsíðu 8).
ingar eru veittar í síma 12722.
Námskeiðið er ókeypis.
HRINGT OG KVARTAÐ
Öðru hverju er liringt til blaðs-
ins og spurt um vinningsnúmer
í happdrættum, sem nú eru svo
tíð. Segir fólk, að Iítt sé um það
hugsað að segja frá úrslitum og
sjáist þau stundum aldrei. Kem
ur blaðið þessum kvörtunum á
framfæri við þá, sem ekki virð-
ast hafa auglýst nægilega vel
þau happanúmer, er eiga að
gefa eigendum sínum happa-
drátt í hendur.
næringu, sulti, eru aðrir, sem
deyja úr ofáti og sællífi.
Ef til vill er það rétt, að ís-
lenzka þjóðin hafi hlaupið vel
undir bagga með vanþróuðu
þjóðunum, en hefur hún gert
sér næga grein fyrir þessu ógn-
vekjandi orði „hungur“?
Sagt er, að senn fari kreppu-
tímar í hönd á íslandi og ef til
vill þá fær fólk að kynnast sulti
og seiru af öðru en skrifum trú-
boða og dreifibæklinga S. Þ.
í tilefni þessa, söfnuðu fjórir
piltar að Bifröst, undirskriftum
innan skólans og árangurinn
varð sá, að frá klukkan 22 á
sunnudag til sama tíma þriðju-
dags, föstuðu 33 nemendur af
76. Þeir sem sveltu mættu til
borðstofu, en neyttu ekki matar,
en heimilt var að drekka vatn,
enda þótt slíkt megi telja til
munaðar í landi eins og t. d.
Biafra.
Óhætt er að fullyrða, að þeim
nemendum, sem á þennan hátt
minntust hinna sveltandi, varð
að nokkru ljóst hvað sultur er
og vannæring. Ekki er vitað til,
að þetta hafi verið gert í skólum
landsins áður. (Aðsent)
ÞrymiEr þrjátíu og íimm ára
Húsavík 4. nóv. Leikfélag Húsa-
víkur er að æfa tvo einþáttunga,
Táp og fjör eftir Jónas Árnason
og Nakinn maður og annar í
kjólfötum, þýddur einþáttungur.
Leikstjóri er Sigurður Hallmars
son.
Karlakórinn Þrymur átti 35
ára afmæli 25. okt. sl. Afmælis-
ins var minnzt með hófi í félags-
heimilinu og sátu það 160
manns, núverandi og fyrrver-
andi söngfélagar í Þrym og kon-
(Framhald á blaðsíðu 2).
KVEÐJA
Anna Halldorsdólfir
Fædd 10. apríl 1908 — Dáin 24. október 1968
ÞAR sem góðir menn ganga, þar
eru guðs vegir. Það sannaðist
bezt þeim sem þekktu Önnu
Halldórsdóttur. Það voru marg-
ir sem nutu gestrisni hennar og
hjálpsemi í hvívetna. Öllum
þeim er komu á heimili hennar,
Munkaþverárstræti 12, og það
voru margir, bæði háir sem lág-
ir og margir sem minna máttu
sín, tók hún jafnt með sínu góð-
lega og hlýja brosi, gaf þeim góð
gei'ðir og veitti þeim hughreyst-
ingu sem liðsinnis þurftu. Öllum
þeim sem kynntust henni þótti
vænt um hana.
Anna var hreinskilin en þó
gætin í orðum. Sérstaklega lag-
in að gera allt bjart og glatt í
kringum sig og þess minnumst
við konurnar sem vorum með
henni í saumaklúbb i mörg ár.
Anna var mikil húsmóðir jafn
fær í öllu sem húshaldi laut,
hvort sem var í matreiðslu,
saumum eða prjónum og mætti
hver húsmæðrakennari vera
hreykin ef hann kynni á eins
mörgu skil og hún kunni. Bæði
ég og ótal fleiri nutu góðs af
kunnáttu hennar, því að hún sá
aldrei eftir tíma sínum, ef hún
gæti verið öðrum að liði. Hún
var samvizkusöm svo af bar.
Síðustu þrjú árin þurfti Anna
mjög oft að leggjast inn á sjúkra
hús vegna lasleika síns, og þeir
sjúklingar sem lágu með henni
söknuðu hennar, í hvert sinn,
sem hún fór, því að hún lífgaði
upp sjúklinga með hughreyst-
ingarorðum, og alltaf hélt hún
sinni glaðværð og jafnaðargeði
á hverju sem gekk. Þótt hún
væri veikust sjálf þá kvartaði
hún aldrei, hún vai' sannkölluð
hetja. Og það sýndi hún bezt,
þegar komið var að leiðarlok-
um, sama æðruleysið, taldi í
sína kjark og kvaddi þetta lif
sátt við guð og menn. Anna mín,
ég þakka þér af hrærðu hjarta
fyrir alla þína vináttu og tryggð
við mig, sem er búin að vara um
20 ár, og aldrei hefur neinn blett
ur fallið á. Við áttum svo margt
sameiginlegt og það var svo gott
að leita ráða hjá þér, þú varst
svo skilningsrík og réttsýn.
Söknuðurinn er sár, en minn-
ingin lifir björt og fögur um
góða og mikilhæfa konu.
Eiginmanni þínum, dætrum
og öðrum ástvinum þínum sendi
ég mínar innilegustu samúðar-
kveðjur.
Far þú í friði kæra vina
friður Guðs þig blessi
og hafði þökk fyrir allt og allt.
S. Ingólfs.
TVEIR NORÐLENZKIR HÖFUNDAR
,.
Indriði Úlfsson,
SKJALDBORG S.F., sem er ný
stofnað útgáfufyrirtæki á Akur-
eyri, gefur út á þessu ári nokkr
ar bækur. Tvær eru komnar á
markað.
„Leyniskjalið" heitir ný bama
bók eftir Indriða Úlfsson, skóla-
stjóra á Akureyri. Þetta er
fyrsta bók höfundár, en hann
hefur áður samið mörg leikrit
fyrir böm, sem flutt hafa verið
víða á skólaskemmtunum, og
nokkur birzt í barnabl. „Vorið“.
„Bimdið mál“, heitir ný Ijóða-
bók eftir Jón Benediktsson fyrr
um yfirlögregluþj. á Ak. Þetta
er önnur ljóðabók höfundar,
sem kunnur er fyrir sönglög sín
og ljóð víða um land. Fyrri ljóða
bók hans, „Sólbros", kom út
1959 og var vel tekið. (Aðsent)
Jón Benediktsson.
Þrjár barnabækur írá BOB
BLAÐINU hafa borizt þrjár
barnabækur frá Bókaforlagi
Odds Björnssonar á Akureyri.
ÓIi og Maggi finna gullskipið
eftir Ármann Kr. Einarsson með
MEST lesni og afkastamesti rit-
höfundur Danmerkur er hvorki
Ib Henrik Calving eða Klaus
Rifbjerg. Heldur er það hinn
bráðfyndni og skemmtilegi höf-
undur Willy Breinholst. Þetta
upplýsti Kaupmannahafnarblað
ið B. T. nýlega.
í hverri einustu viku, undan-
farin 20 ár, hafa smásögur hans
birst í fjölda vikublaða í Evrópu,
sem eru samtals gefin út í meir
en milljón eintökum vikulega,
sem þýðir það, að bara smásög-
urnar eftir Willy Breinholst eru
prentaðar í meir en 1.000 millj-
ónum eintaka!
Associated Press hefur birt úr
drátt úr bók hans „Viking of to-
day“ í um það bil 5.000 dagblöð-
um víðs vegar um heim, dag-
blöðum sem hafa samanlagðan
lesendafjölda sem er meir en
500 milljónir.
Á síðastliðnu ári sendi Willy
teikningum Halldórs Pétursson
ar er 23. bókin sem höfundur
skrifar fyrir börn og unglinga.
Hún er í 13 köflum og segir frá
mörgum ævintýrum. Vinsældir
Breinholst frá sér skáldsöguna
„Elskaðu náungann" sem var
kjörin „bók mánaðarins“ hjá
DBK (Dansk Bogklub) og hef-
ur þegar verið þýdd á fjölda
tungumála og hvarvetna vakið
mikla hrifningu. Og nú er skáld
sagan „Elskaðu náungann" kom
in út í íslenzkri þýðingu Krist-
manns Guðmundssonar.
Bókaforlag Odds Bjömssonár
gefur bókina út. Sagan er skop-
stæling á þeirri tegund „bók-
mennta“ sem farið hefur eins og
logi yfir akur bæði á Norður-
löndum og víðar undanfarin ár,
en það er hinn svokallaði SEX-
litteratur, eða kynórabókmennt
ir, sem jafnvel islenzkar bók-
menntir hafa ekki farið var-
hluta af upp á síðkastið.
Skáldsagan „Elskaðu náung-
ann“ hefur verið kvikmynduð
og var kvikmyndin sýnd í
Reykjavík sl. sumai’. □
höfundar eru kunnar, og bækur
lians eru nú þýddar á aðrar
tungur.
Valsauga og Minnetonka er
Indíánasaga, þýdd af Sigurði
Gunnarssyni. Þetta er fjórða
Valsaugabókin og sögupersónur
þær sömu og áður þótt hver bók
sé sjálfstæð saga — skemmtileg
strákasaga.
Ógnir Einidals er eftir Guðjón
Sveinsson og er önnur bókin í
þessum bókaflokki. Söguhetjurn
ar eru Skúli, Bolli og Addi' og
hundurinn Krunni. Teikningar
gerði Atli Már Árnason.
Allar munu bækur þær, sem
hér eru nefndar, gleðja stóran
hóp barna og unglinga í vetur,
af því þær eru skemmtilegar. □
- Fréttabréf
(Framhald af blaðsíðu 8).
Hinn 3. nóvember var aðal-*
fundur Kaupfélags Vopnfirð-
inga haldinn fyrir árið 1967.
Rekstrarhalli á árinu varð 787
þúsund krónur. Úr stjóm gekk
Páll Medúsalemsson bóndi á Ref
stað, sem er einn af stofnendum
kaupfélagsins, en það á 60 ára
afmæli 16. desember n. k. í stað
Páls var kosinn í stjórnina Þórð
ur Pálsson, Refstað. Þ. Þ,
„Elskaðn náuiigann”