Dagur - 09.11.1968, Blaðsíða 6

6
Maðurinn, er vill ekki slifa sinar eigin ræfur
(Framhald af blaðsíðu 5).
mjög skiptir í skoðunum, t. d. í
stjórnmálunum. En góðir sam-
vinnumenn eru þeir þótt þeir
séu deilugjamir nokkuð og láti
að sér kveða á málþingum. Hér-
að okkar er nær eingöngu land-
búnaðarhérað og kaupfélagið
því bændakaupfélag. Hér eru
raunar tvö samvinnufélög. Það
er Kaupfélag Húnvetninga og
Sölufélag Austur-Húnvetninga
og fer hið síðarnefnda með
afurðasöluna. Þessi samvinnu-
félög hafa sína stjórnina hvort
en sama framkvæmdastjórann.
í þessu sambandi vil ég að komi
glöggt fram, hve þakklátur ég
er samstarfsmönnum minum í
stjórnum þessara félaga og svo
starfsfólkinu, sem hefur reynzt
alveg framúrskarandi.
Ég frétti að þú hefðir haldið
mikla afmælisveizlu í vor?
Ég gat nú ekki verið þekktur
fyrir annað en gefa kaffi. Að-
staðan til þess er góð. Síðan fé-
lagsheimilið var byggt, geta
margir komið saman á fundi og
til gleðimóta. Vinir mínir voru
búnii' að halda mér 300 manna
hóf í Húnaveri, er ég lét af kaup
félagsstjórastörfum og gáfu mér
stórgjafir.
Hvað er þér minnisstæðast á
langri starfsævi?
Það yrði of langt mál að rekja
hina einstöku þætti. En þegar
ég lít yfir farinn veg, eru mér
efst í huga þrengingar bænda
þegar fjárskiptin urðu, 1947 og
1948. Haustið 1949 var lógað hér
á Blönduósi 2.700 dilkum úr öllu
héraðinu. Má af því sjá, hve lítið
innlegg bændanna var. Upp úr
þessu hófst svo mikið framfara-
tímabil, sem hefur staðið fram-
undir þennan dag eða í aldar-
fjórðung. Stofnun mjólkursam-
lagsins studdi þetta mikið og
gerir enn. Það er manni mikil
gæfa, að hafa lifað þetta tíma-
bil og tekið þátt í uppbygging-
unni að því leyti, sem í valdi
kaupfélagsstjóra stóð.
Af einstökum atvikum get ég
nefnt, að á 50 ára afmæli kaup-
félagsins hérna, var aðalfundur
Sambands íslenzkra samvinnu-
félaga haldinn hér á Blönduósi.
Ég man að við Vilhjálmur Þór
gengum þá út að grunni nýja
samlagsins, sem verið var að
vinna í. Hann sagði mér þá frá
hugmynd sinni um stofnun Sam
vinnutrygginga og reifaði síðan
málið á þessum aðalfundi. Nú
eru Samvinnutryggingar stór-
veldi meðal tryggingarfélaga
landsins og hafa látið mjög gott
af sér leiða í hagfelldari trygg-
ingum landsmanna en áður
voru. Síðan hef ég átt sæti í
fulltrúaráði þess tryggingafélags
og þykir sómi að.
Hvemig björguðu bændur
sér, er þeir urðu fjárlausir?
Margir fjölguðu hrossum sín-
um. Þá var lagt kapp á hrossa-
kjötssöluna. Aðal markaður okk
ar var auðvitað í höfuðborginni.
En þá var sett reglugerð um, að
landinu væri skipt í tvö „hrossa
kjötssvæði“, mörkin frá Gljúf-
urá hér við Húnaflóa að Lóns-
heiði. Þar með var okkur ekki
leyfilegt að selja hrossakjöt í R-
vík. Þá unnum við okkur mark-
að t. d. á Akureyri. Munu marg-
ir minnast Jóhanns frá Mæli-
felli og Finnboga Bjarnasonar á
Akureyri í því sambandi. Til
Akureyrar rákum við hundruð
hrossa til slátrunar á hverju
hausti. En einn og einn bíll
skaust með hrossakjöt suður og
voru þær söluferðir manna mér
ánægjuefni þótt ég sé löghlýð-
inn maður. Svo var þessu
breytt. Nú er verið að flytja út
svolítið af hrossum og sumir
binda vonir við meiri útflutn-
ing. En í sambandi við stóðhross
in er að aukast skilningur á því,
að heiðalöndin séu sum orðin
ofsetin búpeningi. Verður þá að
taka afstöðu til þess, hvort auka
megi gróðurinn eða takmarka
beitina öðrum kosti. Ég býzt við,
að fremur yrði þá stóði fækkað
en sauðfénu.
Nú eru erfiðleikar hjá kaup-
félögum landsins?
Mjög miklir. Okkar kaupfélag
er bændakaupfélag, og fylgist
því hagur bændanna og kaup-
félagsins að. Hinir almennu
erfiðleikar sneiða auðvitað ekki
hjá gai'ði hér, fremur en annars
staðar. Ekki er þó ástæða til
mjög mikillar svartsýni. Bænd-
ur hafa búið sig undir framtíð-
ina með hinni stórmiklu rækt-
un og byggingum og þeir eiga
vélakost góðan. Ekkert af þessu
er sambærilegt við það, sem
fyrrum var í sveitum. Hinar
miklu framkvæmdir hafa jafnan
verið unnar með hag framtíðar-
innar í huga og þær skila ávöxt
um, þótt eitthvað blási á móti.
Sannast að segja virðist með
erfiðleikarnir ennþá meiri á ýms
um öðrum sviðum og vandséð
hvernig þeir verða yfirstignir.
Ég hef stundum sagt það bæði í
gamni og þó miklu fremur í
alvöru, að við þyrftum sterka
og djarfa stjórn, jafnvel ein-
ræðisstjórn í viðskipta- og at-
vinnumálum nú, á meðan við
erum að komast á réttan kjöl.
En í sambandi við það dettur
mér í hug sá maður, sem mér
hefur fundizt bera hæst í við-
skipta- og framkvæmdamálum
fyrr og síðar, en það er Vil-
hjálmur Þór. Hann er alveg
óvenjulegur hæfileikamaður og
þykist ég geta um það dæmt af
löngum kynnum mínum við
hann. Það var reynt að níða af
honum æruna á sínum tíma.
Samt er þetta maðurinn, sem til
er leitað um úrræði þegar í harð
bakkann slær.
Sagt er að málfundir hér í
sýslu séu stundum sögulegir?
Já, ekki er því að neita, enda
eru Húnvetningar miklir ræðu-
menn og ófeimnir að láta skoð-
anir sínar í ljósi. Það var oft
deilt hart á aðalfundum kaup-
félagsins. En samvinna mín við
stjórnir samvinnufélaganna hér
á Blönduósi var þó ávallt góð.
Þar vil ég alveg sérstaklega
nefna Runólf Björnsson á
Kornsó, sem lengst var stjórnar
formaður kaupfélagsins á með-
an ég var kaupfélagsstjóri. Hann
var hinn ágætasti maður. En
nafnalistinn yrði langur ef telja
ætti upp hina fjölmennu sveit
ágætismanna, sem alltaf stóðu
traustan vörð um samvinnufyrir
tækin og gerðu þeim mögulegt
að starfa til heilla fyrir þessi
byggðarlög. Það var bæði lær-
dómsríkt og mannbætandi að
starfa með þessum mönnum í
þágu almennings. Félagssvæðið
nær yfir átta hreppa. Fólksfjöld
inn er auðvitað ekki mikill, þótt
Blönduós sé meðtalinn. Hins
vegar höfum við litla samkeppni
í verzluninni því peningamenn-
irnir leita annarra staða til örari
ávöxtunar á fé sínu, segir hinn
aldni kaupfélagsstjóri, lítur á
klukkuna, býður í hádegismat
og ræður nú för. Kona hans,
Arndís Blöndal, systir Guð-
mundar Blöndal fulltrúa á Skatt
stofu Norðurlands, tekur vel á
móti bónda sínum og gesti, seg-
ist naumast kunna að sjóða
handa tveimur og séu gestir því
velkomnir. Þau eiga hið myndar
legasta heimili, þar sem ein
vistarveran, skrifstofa húsbónd-
ans, er nánast listaverkasafn
eftir Ríkharð Jónsson. En til
þess listamanns hafa Húnvetn-
ingar jafnan leitað er þeir vildu
gefa kaupfélagsstjóra sínum
góðar gjafir.
Eftir hádegisverð tekur Jón S.
Baldurs bíl sinn og við ökum á
fund núverandi kaupfélags-
stjóra, Árna Jóhannessonar, en
hittum hann ekki og ræðum við
fulltrúa hans, Tómas Ragnar
Jónsson í hinni nýju og glæsi-
legu verzlunar- og skrifstofu-
byggingu kaupfélagsins. Hann
er með doðrant mikinn fyrir
framan sig, sem í eru yfirlits-
skýrslur um margvísleg við-
skipti frá ári til árs. Sérstakur
dálkur er fyrir ýmiskonar at-
hugasemdir. Sýnist mér sumar
þeirra stuðlaðar. Tómas upplýs-
ir, aðspurður, að 55 þús. fjár sé
lógað í haust, 11 þúsund þar af
á Skagaströnd. En kaupfélögin
á þessum tveim stöðum hafa ver
ið sameinuð. í kaupfélaginu eru
563 félagsmenn og í Sölufélag-
inu 403. Starfsfólk þessara fé-
laga er 39. Við tefjum ekki lengi
þótt Tómas fulltrúi sé svara-
glöggur og kunni að eiga sitt-
hvað í pokahorninu, sem frá-
sagnarvert væri. Við mætum
Guðjóni á Marðarnúpi í stigan-
um og hóf hann þegar í stað
'hinar fjörugustu samræður, sem
hans er vandi. Fleiri bændur
eru þar að koma og fara. Jón S.
Baldurs á orðaskipti við þá alla
en ég hlusta á. Auðheyrð er vin
semdin á milli fyrrverandi kaup
félagsstjóra og bændanna.
Jón S. Baldurs ekur þessu
næst um kauptúnið og skýrir
það, sem fyrir augu ber. Jú,
þarna er Kvennaskólinn, full-
skipaður ávallt. Forstöðukona
er Aðalheiður Ingvarsdóttir.
Bergur heitir hinn nýi skóla-
stjóri barna- og unglingaskólans
í stað Guðmundar Olafssonar,
sem fluttur er til Akureyrar.
Héraðshælið er myndarleg bygg
ing, sem þegar er orðin allt of
lítil og stendur mikil stækkun
fyrir dyrum. Yfirlæknir er Sig-
ursteinn Guðmundsson. Yfir-
hjúkrunarkona er Guðrún Árna
dóttir. Hluti hælisins er dvalar-
staður gamla fólksins. Kirkjan
er nokkuð aldursleg orðin, prest
ur séra Ámi Sigurðsson. Sýslu-
maður er Jón ísberg, hrepp-
stjóri er Sverrir Kristófersson,
oddviti Þórhalla Davíðsdóttir og
sveitarstjóri Einar Þorláksson.
Þorsteinn Sigurjónsson á og
rekur Hótel Blönduós.
Kaupfélag Húnvetninga og
Sölufélag A.-Húnvetninga eru
stórveldi staðarins með verzlan
irnar nýtízkulegar í vönduðu og
eflaust dýru húsnæði norðan ár
og útibú í gamla hluta kaup-
túnsins. Bifreiðaverkstæði, tré-
smíðaverkstæði, sláturhús og
mjólkursamlag, kjötfrystihús,
ullarmóttaka, reykhús, nokkur
kjötvinnsla o. s. frv. er á vegum
samvinnurhanna. Á Blönduósi
er einnig plastiðja, naglafram-
leiðsla, húsgagnaverkstæði, tré-
smiðja o. fl. iðnaðar- og þjón-
ustufyrirtæki. Allt þetta skýrir
leiðsögumaðurinn af þekkingu
og þeirri háttvísi, að falla ekki
eitt augnablik í þá algengu
freistni manna, að gera mein-
legar athugasemdir við menn og
málefni. Fjárbílar eru á ferð-
inni. Jón rifjar það upp á ný,
hve erfitt hafi verið að búa eftir
fjárskiptin, þegar sláturféð
komst niður í 2.700 fjár, 1949.
Árið 1953 var sláturfjártalan
komin upp í 17.600 en er nú 44
þús. á gamla kaupfélagssvæð-
inu. Þrátt fyrir erfiðleikana eft-
ir fjárskiptin, voru bændur
alltaf að rækta og byggja, sagði
Jón, svo bjartsýnir voru þeir á
batnandi tíma. Nú eru erfiðleik-
ar á ný og verður að mæta þeim
með raunsæi en einnig bjart-
sýni, sagði hinn sjötugi sam-
vinnuleiðtogi Húnvetninga að
lokum og þakka ég viðtalið.
E. D.
Verzlunin FAGRAHLÍÐ
Glerárhverfi, Alcureyri.
Ódýrar skáldsögur
og margskonar skemmti-
rit, barnabækur, ljóða-
bækur, tímarit,
Fágætar bækur og rit,
svo sem Úrval, Spegilinn
Sunnudagsblað Tímans,
Morgunn, allt frá upp-
hafi. — 25. árg. af vbl.
Degi, Skútuöldin, Kenn-
aratalið o. m. fl.
Pappírsyörur, Reykja-
lundarleikföng.
Bækur, rit og muni tek
ég í umboðssölu.
Opið kl. 15—18. (10-12
á laugardögum).
JÓHANNES ÓLI
SÆMUNDSSON,
sími 1-23-31.
Fjölhxfur lireingemingalögur
Inruheidiu' ammoníak
FÆST f NÆSTU BÚO
^ Námskeið
í meðferð olíulita hefst í Gagnfræðaskólanum
mánudaginn 18. nóvember kl. 8,30 e.h. fyrir ungl-
inga 13—18 ára.
Kennari: EINAR HELGASON.
Innritun í síma 1-27-22 kl. 3—5 alla virka daga
nema laugardaga.
Æskulýðsráð Akureyrar
— skrifstofa Hafnarstræti 100, 2. hæð.
AUGLÝSING
um uppboð
í auglýsingu bæjarfógetans á Akureyri um upp-
boð, sem birt var í síðasta blaði, misprentaðist
vikudagurinn, sem uppboðið fer fram.
Það verður mánudaginn
11. nóvember.
Nýkomið
RJÚPNASTÍGVÉL,
reimuð og fóðruð.
KVENSTÍGV FL há.
ÍÞRÓTTASKÓR, hvítir
SKÓBÚÐ KEA