Dagur - 14.01.1970, Qupperneq 5

4
5
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-11-66 og 1-11-67
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Otlds Björnssonar h.f.
IÐNAÐURINN
VIÐ fyrstu umræðu á Alþingi um
EFTA-málið benti Ólafur Jóhannes-
son formaður Framsóknarfiokksins
m. a. á eftirfarandi atriði um iðnað-
inn og EFTA, sem bögglazt hafa
fyrir brjósti stjómarflokkanna og
gert þeim óhægt um svör. — Um þau
sagði Ólafur:
„Ég vil þá fyrst nefna það, að af-
nema þyrfti nú þegar innflutnings-
tolla á hráefnum og vélum til iðnað-
arins og endurgreiða tolla af slíkum
véliun, sem fluttar eru inn eftir
gengisbreytinguna 1968.
I öðru lagi |jyrf ti að breyta lögum
um tekju- og eignarskatt til samræm-
is við það, sem tíðkast í EFTA-lönd-
um, og þá m. a. þannig: a) að auð-
velda samruna fyrirtækja, b) að heim
ila afskriftir í samræmi við endur-
kaupsverð og sem sannastan ending-
artíma, og c) að athuga, hvort liægt
væri að afnema aðstöðugjald. Mér
er það ljóst, að það er stórbreyting,
en ýmsa stóra hluti þarf vissulega að
athuga, ef nokkur von á að vera til
þess að iðnaðurinn standi sig.
í þriðja lagi held ég, að það þyrfti
að setja hér lög um fræðslu og þjálf-
un starfsmanna iðnaðarins. Og ég
held, að sú löggjöf þyrfti að miðast
við, að sú starfsemi yrði fjórþætt. í
fyrsta lagi þyrfti það að vera nám-
skeið í stjómunartækni fyrir fram-
kvæmdastjóra og aðra stjórnendur.
í öðru lagi þyrfti að vera skóli fyrir
rekstrartækniráðunauta. f þriðja lagi
þyrfti að vera skóli fyrir verkstjóra
og í fjórða lagi þyrfti að setja upp
námskeið fyrir iðnverkafólk.
Ég vil í fjórða lagi nefna það, að
hér þyrfti að koma á fót á vegum
ríkisins og atvinnuveganna sam-
vinnustofnun til þess að aðstoða út-
flutningssamtökin við markaðskönn-
un og markaðsleit á EFTA-svæðinu
og utan þess.
Ég vil í fimmta lagi nefna það, að
það þyrfti að breyta lögnm um sölu-
skatt á þá lund, að rafmagnsgjöld,
hitaveitugjöld, ob'a, kjötvörur og
aðrar brýnustu nauðsynjar verði
ekki gjaldstofn fyrir söluskatt.
f sjötta lagi tel ég, að það þyrfti
að setja hér löggjöf um útflutnings-
ábyrgðartryggingar samkv. norskri
og danskri fyrirmynd.
Loks held ég, að það þyrfti að út-
vega viðskiptabönkunum nú þegar
sérstakt f jármagn til þess að lána iðn-
fyrirtækjum til þess að koma rekstrar
aðstöðu sinni í viðunandi horf. Þessi
rekstrarlán til iðnfyrirtækja geta
verið með mismunandi hætti, en ég
mundi vilja nefna það sérstaklega,
að fyrirtækin yrðu að fá lieimild til
sölu á allt að 90 daga víxium, er
(Framhald á blaðsíðu 7)
Um héraðssk j alasaf n Eyfirðinga
Árni Kristjánsson verður fyrir svörum
RITSTJÓRI Dags átti á dögun-
um leið út í bókhlöðu Amts-
bókasafnsins og 'hitti þar að
máli Árna Kristjánsson mennta
skólakennara, en hann veitir
forstöðu héraðsskjalasafni, sem
nýlega hefur verið stofnað hér,
eins og kunnugt er, en það er
til húsa á efstu hæðinni í bók-
hlöðunni. Varð hann vel við að
svara nokkrum spurningum við
víkjandi safninu og stai-fsemi
þess.
Hvaða hlutverki telur þú, að
svona safn eigi að gegna?
Því er að sjálfsö'gðu æt'lað að
viða að sér hvers konar heim-
ildum um héraðið og bæinn og
fólkið á þessu svæði, hagi þess
og hætti, 'framkvæmdir og fyrir
tæki, félög og stofnanir og varð-
veita þessi gögn sem bezt og þó
þannig, að sem greiðastur að-
gangur sé að þeim upplýsingum,
sem þau veita, og skapa þannig
aðstöðu fyrir þá, sem vilja og
þurfa að alfla sér upplýsinga og
fróðleiks um eitt og annað frá
gamalli tíð.
Hefur mikið borizt að safn-
inu nú þegar?
Ja, ég veit ekki, hvað ég á
að segja. Hér eru nú t. d. ca.
100 metrar af fullum hillum, og
auk þess er nokkuð geymt ú-ti
í bæ.
Hvers konar skjalagögn eru
þetta?
Aðailflokkarnir eru þrír:
1. Skjöl og bækur fiá skrif-
stofum bæjarstjórnar og bæjar-
stofnana allt frá 1862, og þar er
fjölskrúðugar heimildir að finna
um bæjarlífið á ýmsum tímum,
því að mörg eru þau málefnin,
sem send hafa verið erindi um
til bæjarstjórnar frá upphafi.
2. Skjöl og bækur frá verzl-
unarfyrirtækjum í bænum. Þar
ber mest á heljarmiklum söfn-
um frá Gránufélaiginu, Gud-
mannsverzlun og Höepfners-
verzlun. Ég er viss um, að ýms-
an merkan og gagnlegan fróð-
leik mætti vinna úr því öllu
saman, og ég er viss um, að það
verður einhvemtíma gert.
3. Skjöl og bækur sýslunefnd-
ar og hr-eppstjóra. — Þar að
auki er svo talsvert frá ýmsum
félögum og stofnunum bæði í
bænum og héraðinu. Ég nefni
aðeins Ræktunarfélag Norður-
lands, sem á hér talsvert mikið
safn. Sérstaklega er ég viss um
að bréfasafn þess er merkilegt.
Það veitir áreiðanlega ómetan-
legar upplýsingar um upphaf og
framvindu þeirrar byltingar,
sem átt hefur sér stað í búnaði
hérlendis á síðustu áratugum.
Enn má nefna UMF Akureyrar,
Skíðastaðafélagið, stjórnmála-
félagið Skjaldborg hér í bænum
Og ýmis félög, sem starfað hafa
í sveitunum hér í kring, og ég
á von á margfalt meira af slíku
tagi smátt og smátt. Ofurlítið er
líka frá einstaklingum, og smá-
tíningur bókmenntalegs efnis.
Eru hér ekki kirkjubækur og
manntöl og annað slíkt, sem ætt
fræðingar sækjast eftir?
Jú, þ. e. a. s. það er í vörzlu
Amtsbókasafnsins; mikill hluti
þess er á filmum. Amtsbóka-
safnið á kopíur af öllum þeim
filmum, -sem Mormónarnir í
Utah hafa tekið af slikum heim-
ildum í íslenzkum söfnum, og á
lesvélar fyrir þær. Bókaverðir
Amtsbókasafns annast fyrir-
greiðslu í sambandi við notkun
á þessum fiknum, eins og verið
hefur. Ég 'kem ekkert nærri
þeim, nema hvað ég er einstaka
sinnum að bera mig að hjálpa
mönnum að stafa sig fram úr
því, sem á þeim stendur. Fljóta-
skriftin gamla reynist ýmsum
erfið að lesa. Því miður get ég
Árni Kristjánsson.
nú ekki státað af því að vera
neinn snillingur við handrita-
lestur, en ögn get ég stautað.
Á hvaða tímum er safnið
opið?
Lögum samkvæmt á það að
vera opið a. m. k. 6 stundir í
viku hverri. Ég er yfirleitt á
vettvangi frá 3—6 síðdegis og
oft alllt frá hádegi. Bókaverð-
irnir geta auk þess oft leyst úr
erindum þeirra, sem til skjala-
safnsins vilja sækja, þegar svo
ber til, að ég er ekki viðlátinn.
Er safnið talsvert notað?
Ekki get ég nú sagt, að það
sé mikið ennþá, enda má vara,
að það sé eðlilegt, það er fyrst
nú í vetur, að það er að færast
- Verða ,seríu’-togarar
smíðaðir á Akureyri
(Framhald af blaðsíðu 1).
hann taldi skipið framúrskar-
andi fyrir margra liluta sakir og
veiðihæfni slíkra skipa væri
engu mhrni en gömlu íslenzku
síðutogaranna. Aðbúnaður væri
svo góður, að engum togarasjó-
manni kæmi til hugar að vinna
á gömlu skipunum, ef þeir
kynntust skipum af þessari nýju
gerð.
Síðustu fregnir herma, að nú
séu útgerðarfélög á Sauðár-
króki, Akureyri og Neskaup-
stað bxiin að konxa sér sanxan
um þessa stærð nýrra togara,
sem unnt væri þá að láta
byggja sem „seríu“-skip, sem er*
mun ódýrara.
Eftir er þá að vita hvort ís-
lenzkar skipasmíðastöðvar geta
keppt við erlendar um smíðarn-
ar. Og eftir er að vita livað hið
opinbera vill ganga langt til
móts við eigendur um fyrir-
greiðslur.
Að sjálfsögðu þarf að móta
heildarstefnu í uppbyggingu
togara og togveiða hér við
land. Og um skipasmíðarnar
innanlands þarf að gera nokk-
urra ára áætlanir fram í tím-
arm, svo að unnt sé að búa
stöðvarnar þeim tækjum, er
nauðsynleg eru til að geta leyst
verkefnin á viðunandi hátt.
Að sjálfsögðu hljóta Norðlend
ingar að hafa skipasmíðar Akur1
eyringa í huga við slíkar áætl-
anagerðir. Færi vel á því, að á
þeim stað væru byggðir 4—5
skuttogarar af sömu stærð og
gerð til að veiða fyrir norð-
Ienzka útgerðarstaði.
Margir aðilar þurfa að vinna
saman til að efla á ný togara-
útgerð í landinu og það tekur
sinn tíma að lirinda málinu
fram, eftir þeirri höfuðstefnu,
sem marka verður. □
í það hoi-f, að eitthváð sé þangað
að sækja.
í hverju er svo starf þitt við
safnið fólgið að öðru leyti?
Aðailvex-kefnið er að koma
gögnunum fyrir, raða því sam-
an, sem saman á, því að venju-
lega er a'llt í meiri og minni
graut, sem að berst, setja sumt
af því í xnnbúðh' og ganga síðan
frá því í hillxxm, mei'kja það og
gera svo skrá yfir það, svo að
eitthvað sé hægt að finna. —
Sla*ásetningin er mifcið veifc og
vandasamt, ef vel á að vera. Af
því að héi'aðsskjalasöfn eru að
nokfcru leyti útibú frá Þjóð-
skjalasafni og heyi'a undh' þjóð-
ókjalavöi'ð, er eðlilegast, að ledt-
azt sé við að haiga skráningu
þeirra með svipuðum hætti og
þar er gert. — Það er líka ætl-
unin, að nokkur samvinna geti
verið milli safnanna, þannig að
þau láti hvei't öði'u í té skjöl og
handi-i't í ljósxiiti igegn vægu
gjaldi. T. d. hefur safnið hér
fengið gögn frá Þjóðskjalasafni
með þeim hætti fyrir þá, sem
þess óska. Við höfum afrit af
skrám Þjóðskjalasafns yfir
eyfirzk skjalagögn þar, og af
henni má glöggva sig dálítið á
því, hvað þar er að finna, og
það eru feiknin öll. — Með
sama hætti getur safnið hér lát-
ið ljósrit af skjölum héðan, ef
það hentar.
Verða ekki öll eyfirzk skjala-
gögn í Þjóðskjalasafni flutt
liingað nú, fyrst þetta safn er
komið á fót?
Nei. — Lögin um héraðsskjala
söfn hafa skýr ákvæði um það,
hvaða skjalafloikka ber að láta
af hendi við þau úr Þjóðskjala-
safni, og svo til öll þau skjöl
voru afhent síðastliðið haust. —
Það eru einkum skjö'l hrepp-
stjóra og sýslunefndar, sem ég
nefndi áðan. Það var að vísu
mikil hrúga, en hitt var þó
miklu meira, sem eftir vax'ð og
við fáum ekki, og þar sópar
langmest að skjalasafninu frá
embætti sýslumanns og bæjar-
fágeta hér. — Eina vonin er, að
við getum kannske smátt og
smátt eignazt ljósrit af ein-
hvei-ju því, sem okkur munar
mest í, en það 'kostar bæði
vinnu og talsverða fjármuni,
segir Árni Kristjánsson að lok-
um og þakkar blaðið svör hans.
Þorgelr Jónsson
KVEÐJA
■ ............: ■ ••: ■: • .■: • •
Við Gullna liliðið.
(Ljósmynxlastofa Páls)
Gullna hliðið eftir Davíð Stefánsson
VERÐUR SYNT A AKUREYRII NÆSTU VIKU
í NÆSTU VJKU frumsýnir
Leikfélag Akureyrar, Gullna
'hliðið eftir Davíð Stefánsson, í
tilefni af því að 75 ár etm liðin
GUÐMUNDUR PALL OLAFSSON, menntaskólakennari:
Skammdegisþankar við sólarupprás
ENNÞÁ er langt í bjartar vor-
nætur, en að sjá sólina gægjast
yfir fjallahringinn og geisla
hennar flæða yfir undii'lendið
er nóg til að vekja hvern af hin-
um þunga di'unga skammdegis-
ins og .láta hann finna vera til.
Undarlegt er hver áhrif sólar-
innar eru gífurleg á hugsun
mannsins. Hún hressir og kætir
og kveikir líf og von. Hún vek-
ur til veifca — jafnvel veifca,
sem í skammdaginu virðast leið
inleg og fráhrindandi.
Ég held að sólanipprás á Ak-
ureyri sé ein hin ■fegui'sta og
ofan á bætist að loftið er svo
tært og hi-essandi. Hugsa sér að
hvei-gi í öllum Bandaríkjunum
er hægt að fyrirfinna eins
hreint loft og hér. Þeir hafa
eyðilagt andrúmsloftið sitt og
umhvei'fi og halda áfram á
sömu braut, enda þótt aldi'ei
veitti þeim frefcar af hreinu lofti
en nú. En við þurfum hi'eint
ekki að faiia til Bandai'íkjanna
til að kynnast mengun. Hún er
'hingað komin.
Það er mai'gt gott og fallegt
á Akureyi'i, en hafir þú ekki séð
sólaruppi'ás þar, Glerárgilið eða
spegilslettan Pollinn, þá hefur
þú ebki séð mikið af Alcui’eyri.
Akux-eyri er semsagt fallegur
bær, og þar sem útsýnið er hvað
fegurst, kynda Akui’eyi'ingar
bál mikið til yndisaxika fyrir sig
og sína gesti. Það bál siökknar
sjaldan, og þegar logar hvað
glaðast, kætast litELar brúnar
rottur og dansa „Göngum við
í ki’ingum11 svo þúsundum skipt
ir, en er loginn minnkar eltast
þær við ýmislegt, sem oltið hef-
ur niður í Glferárgilið.
Nágrannar okkar, Hríseying-
ar, hafa enn ekki læi’t að
kvedkja bál. Heldur henda þeir
öllu lauslegu, óbi'ennanlegu sem
bi'ennanlegu beint í hafið, og
svo siglir þessi Iitskrúðuga og
glæsilega Hi'íseyjari-öst inn með
öllxim firði og affermir á alla
sti-andlengjuna, en síðan siglir
hún út með firði að austan og
gefui- Þingeyingum afganginn.
Frændur mínir á Húsavík
kunna að vísu að kynda, en þeir
nenna því ebki. Þess vegna er
Húsavíkurskai'nið sent út í hafs
auga ög á þeirra ágætu fiskimið.
Og lengi tekui- sjórinn við, eða
er það ekki? Sannleikurinn er
hins vegar sá að sjórinn lxefur
lengi tekið við ósómanum og
tekur ekki við miklu meiru án
þess að það komi niður á lífinu
í sjónum. Það er furðulegt að
hugsa til þess að fólk, sem á
mest alla afkomu sína undir líf-
Guðmundur P. Ólafsson.
inu í sjónum skuli stuðla að þvi
að útrýma þeirri lífsbjörg.
Max-gir munu e. t. v. spyrja
hvað eigi að gera við ruslið? Ég
get ekki sagt að ég hafi alls-
herjai-lausn, en hitt get ég full-
yrt að ein versta meðferð sorps
er að henda því öllu bernt í haf-
ið. Ekfci miklu beti'i er sú að-
ferð að eyðileggja fegursta
landslagið með sorphaugxim.
Yfirvöld bæja og sveital
kvarta undan kostnaði við soxp-
hi-einsun. Hví ætti ekki að vei-a
kostnaður við slíkt? Ef rétt er
með farið getur sorp skilað aft-
ur nokki'um verðmætum, en ef
nangt er að farið eins og í flest-
um þoi'pum og kaupstöðum hér
á landi, getur tjónið orðið óbaet-
anlegt. Eðlilegast væi'i ef við
gætum skilað efnunum aftur til
náttúi'unnar, en til þess þyrfti
að aðskilja sorpið í rotnanleg
efni, gei'fiefni og málma, brenna
síðan gerfiefnin, en grafa hin.
Eftir nokkur ár yi'ði 'hægt að
nota rotnuðu efnin sem áburð.
Einfaldari aðferð yrði sú að
skipta soi'pinu í brennanleg og
óbi'ennanleg efni, brenna síðan
þau hin fyriú og nota öskuna
sem áburð. Byggja þarf einfalda
bx-ennsluofna í hverju þorpi og
hverjum kaupstað. Ekki þynftu
það að vera dýrar byggingar, en
hugkvæmnin skiptir öllu máli.
Sjálfsagt væri og að byggja
nokikur „módel“ í tilraunaskini,
og um slíkt ættu bæjar- og
sveitarfélög að hafa samvinnu.
En núvei-andi ástand í sorpmál-
um er óviðunandi og landslýð
til skammar fyrir utan það tjón,
sem hlotizt hefur og getur af.
Allsstaðar þar sem vatn er
þar er líf, hafa líffræðingar saigt,
en þá vissu þeir ekki um botn-
inn á Pollinxim í Eyjafii'ði. Að
vísu kann þar að leynast eitt-
hvert líf, þótt fcafarar fyndu þ|ar
©kkei't annað en gráa, seiga
leðju um árið, en þess verður
áreiðanlega ekki lengi að bíða
að við kálum síðustu þöi'ung-
unuim þar. Og með nokkrum
veifcsmiðjum í viðbót gæti okk-
ur tekizt að úti'ýma öllu lífi í
firðinxxm förxxm við efcki að
vanda vinnubi'ögð og fi'am-
kvæmdh' okkai'. En við höfum
engan tíma til að vanda okkur,
því nú ætlxxm við að græða $ og
(pund) og vei-ða forríkir á svip-
stundu með því að virkja allar
fossmigur og hefja stóriðnað í
hvei-ju þoi'pki'íli. Þessi hugsun-
arháttur er hreint ekki nýr af
nálinni. Hann hefur oft valdið
meiri vandræðum en hann hef-
ur leyst og það vegna gróða-
sjónai-miða, sem aHt annað verð
ur að vílxja fyi-ir. Þessi sjónar-
mið eru svo sannarlega hingað
komin og eitt átakanlegasta
dæmið er grein Ti-yggva Helga-
sonar flugmanns: „Á að vixfcja
Laxá og halda áfram uppbygg-
ingu Noi'ðui'lands — eða ekki?“
(Timinn 3. des. 1969), að
ógleymdu áliti Laxámefndar,
sem taldi „tjón vegna virkj-
unarfi'amkvæmda réttlætanlegt,
ef htið er á fcagnað“. Grannar
okkar í Noregi og Svíþjóð hafa
lært af reynslunni og nú á sér
stað mikil barátta í þessum
löndum fyrir því að vernda
þeii-ra „Laxá“ og „Laxárdali"
sem eftir eru.
Stóriðjan er að hefja innreið
sina í landið. Þótt iðnaður sé
ákjósanlegur að möi'gu leyti er
'hann það ekki þegar hann brýt-
ur í bága við náttúrunnar eðli,
sem hann gei-ir oft en þó mis-
jafnlega mikið. — Við verðxxm
að i'eyna að sjá fyi-ir afleiðingar
verka okkar, og forða landi og
hafi frá eyðileggingu, því þótt
iðnaðurinn sé e. t. v. mikils
vii'ði þá er það aðeins í pening-
um. □
frá fæðingu þjóðskáldsins. L. A.
lék síðast veifc eftir Davíð, leik-
árið 1964—65 er Munkarnir á
MöðruvöHxxm voru sýndir. Þetta
er í þriðja sinn sem félagið sýn-
ir Gullna hliðið, fyrst 1943—44
og lék þá Arndís Bjömsdóttir
sem gestur, og í annað sinn
1956—57. Jón heitinn Norðfjöxð
var leikstjóri í bæði þessi skipti
en hann lézt meðan á æfingum
stóð. Þess má geta að einn leik-
aranna, Jón Ingimarsson, sem
nú leifcur tvö hlutverk, fór með
hlutverk í báðum þessum fyrri
sýningum.
Leibstjóri er Sigurður Örn
Arngrímsson, framkvæmda-
stjóri félagsins, en leikmynd er
að mestu gerð eftir tillögum
Jóns Þórissonar, leikmynda-
teiknara hjá Leikfélagi Reykja-
víkur.
Tónlistin er, sem kunnugt er,
eftir Pál ísólfsson en hún er
flutt af Maríu Jiittner og Ingi-
mar Eydal. Búninga hafa þær
Freygerður Magnúsdóttir og
Hanna Lísbet Jónmundsdóttir
saumað en auk þess hafa nofckr
ir búningar verið fengnir að
láni hjá Þjóðleikhúsinu. Leik-
tjöld hafa Guðmundur Magnús-
son og Jón Þórisson smíðað en
ljósameistari er Árni Valur
Viggósson.
Stærstu hlutverk eru í hönd-
um ÞórhöUu Þorsteinsdóttur
(Kerling), Jóns Kristinssonar
(Jón kotbóndi), Ai-nax's Jóns-
sonar (Ovinurinn), Mai'inós Þor
steinssonar (Lykla-Pétur) og
Kristjönu Jónsdóttur (Vilborg,
gx-asakona). Aðrir leikendur
eru: Árni Valur Viggósson, Örn
Bjarnason, Jón Ingimarsson,
Einar Hai'aldsson, Sigui’veig
Jónsdóttir, Kristín Konráðsdótt
ir, Kjai’tan Ólafsson, Þórey
Aðalsteinsdóttir, Gestur Jónas-
son, Þráinn Karlsson, Aðal-
steinn Bergdal, Guðmundur
Magnússon, Guðlaug Hermanns
dóttir, Sigurður Örn Arngríms-
son, Helena Gunnlaugsdóttir,
Níls Gíslason, Viðar Eggerts-
son og Guðlaug M. Bjarna-
dóttir.
Æfingar eru nú um það bil að
hefjast á tveim verkefnum.
Barnaleikritinu Dimmalimm,
eftir frú Helgu Egilson með tón
list eftir Atla Heimi Sveinsson,
og Þið munið hann Jörund, eftir
Jónas Ái'nason.
(Fréttatilkynning)
ÉG SÁ hann síðast á sjúkra-
beði í sjúkrahúsi Akureyrar.
Þegar við kvöddumst minnti
'hann mig á gamlt loforð og það
var eitthvað í handtaki hans,
sem færði mér það hugboð, að
við værum að takast í hendur
í hinzta sinni.
Fáeinir rökkvaðir dagar liðu
hjá og svo bar-st fregnin um að
hann væri genginn inn til þess
friðar, sem ekkert fær rofið.
Hinn þreytti og fi'iðvana maður
hafði hlotið hvíld. Einfaranum,
sem svo oft háði örðuga baráttu
hafði gefizt hlutdeild í ríki, þar
sem skyggnum augxmi myndi
veitast sólarsýn.
Hugur minn fagnaði vegna
hans, sem hlaut slíka gjöf við
komu helgi’a jóla, en jafnframt
kenndi ég þunga þeirrar alvönu,
sem ætíð verður vart, þegar
viriur kveður.
Með þessum fáu línum leitast
ég við að efna gefið lofoi'ð. Þær
verða engin lífssaga, því síður
tæmandi mannlýsing, aðeins
óbrotin kveðja, sveigur af fáein
um heiðablómum, í líkingu við
það, sem hann óskaði.
Þorgeir Jónsson var af þing-
eyzku bergi bi'otinn. í þingeysk
um jarðvegi stóðu i'ætur hans
svo djúpt, að hann undi sér
hvei'gi nema í átthögunum. AHs
staðar annarsstaðar var hann
gestur — misjafnlega sæll, að
ekki sé meira sagt. Sú taug, sem
tengdi hann héxiaði sínu var við
kvæm og steifc í senn — ofin
af óslítandi þáttum.
Þorgeir fæddist þann 2. okt.
1899 og varð hann því sjötugur
sl. baust.
Bei'urjóður hans var að
Hjalla í Reykjadal. Þar ólst
hann upp hjá foreldrum sínum,
i hópi systkina, við venjuleg
kjör þeirra tíma. Síðar lá leið
hans austur yfir heiðina — til
Mývatnssveitar og átti hann xxm
mörg ár og aHt til dauðadags

BUNDU RIFFILKÚLU
VIÐ HORNIÐ
Það bar við fyrir sex eða sjö
áx'um á afréttarsvæði Fnjósk-
dælinga, að tvævetla með tvö
lömb uppgafst eftir eltingarleik
og varð ekki i'ekin heimleiðis
með öðru fé. Þar sem langt var
tH bæja vai'ð það að ráði að
skjóta kindina og flytja skrokk-
inn til byggða. En þegar byss-
unni var miðað, sagði einn
gangnamanna, að hann skHdi
taka ábyrgð á skepnunni og
bæta skaðann eiganda hennar,
ef hún kœmi ekki fram. Var
kindinni þá sleppt.
Hvað eftir annað hefur þessi
sama ær, sem átti lengri lífdaga
fyrir höndum, hrekkjað gangna
menn og gert þeim lífið leitt,
enda oft sloppið úr höndum
þeirra og ekki náðzt fyrr en
seint og síðarmeh- á haustin.
í haust náðist hún fyrst í eftir
leit, stygg og fótfi-á að venju, og
þótti þá of snemmt heim að
'halda. En leitarmenn, sem
þekktu hana, þóttust góðir, að
hún gekk þó ekki úr greipum
þehra að þessu sinni. Töluðu
þeir um, að réttast væri að
skjóta þessa óþægðarflennu, en
ekkei't varð af því. En þeir
gerðu eigenda hennar, bónda í
Bái'ðardal, orð að sækja hana,
bundu riffilkúlu við horn herm-
ar, sem einskonar skilaboð, og
þannig fór hún til sins heima,
og mun hún enn piýða fagra
hjöx'ð eiganda síns í vetur, hvað
sem hún hugsar til komandi
sumars. □
„ÞAÐ MÁ EKKI MINNA
VERA EN MAÐUR ÞAKKI
FYRIR SIG“
HINN 30. des. sl. hafði Hjálp-
ræðisherinn hér á Akureyri jóla
trésfa'gnað og bauð að venju
öldruðu og gömlu fólki. Var þar
mai'gt um manninn og veiting-
ar fram bomar af mikilli í-ausn.
Ef ég man rétt er þetta í fiórða
sinn sem Hjálpi'æðisherinn býð
ur mér á jólatré og ég þegið
boðin en aldrei þakfcað fyrir
mig. Ja — ég hef máski tekið
í hendina á einum eða tveimur,
sem ég hefi náð Ul. Nú sting ég
niður penna til þess að færa
inndegt þakklæti þeim sem
stjói'na og öðrum, sem að þessu
vinna, því vitanlega kostar
þetta mikla vinnu, rnikla fyrir-
höfn og peninga. Þó að við,
gamla fólkið, séum hætt að taka
þátt í önnum dagsins, höfum
við samt einhvei'jar áhyggjur,
máski oft að þai'flausu, en hxig-
urinn þai'f aUtaf eitthvað að
staiifa. Það er gott að leggja frá
hehnHi að HeUuvaði. Þar var
hugur hans aUur, og þar átti
hann vinum að mæta, sem hann
mat mikils. Mun Helluvaðsfólfc
heima þar og heiman flutt, hafa
reynzt Þoi'geii'i á þann veg að
til sæmdar er. Myndi bað hon-
um ekfci að skapi, ef fyrir það
gleymdist að þakka við leiðar-
lok.
Allmörg siðari ár ævinnar átti
Þorgeir við heHsuleysi að sti'íða
og dvaldist þá langdvölum á
Ki'istneshæli, t. d. alla hina síð-
ustu vetur. En á sumrin féfck
sér áhyiggjurnar og gefa sig gleð
inni á vald, gleðjast með glöð-
um og njóta unaðar líðandi
stundar. Mér verður það stund-
um að bei’a saman störf Hjálp-
ræðishersins nú og fyrst er
hann byi'jaði að starfa hér. Þeg
ar hei'inn hafði samkomur hóp-
uðust ólátabelgiiTiir að húsinu,
til þess að gera uppþot og
óspektir, en þess má líka geta
að starfsemi hei'sins var öðru-
vísi þá en nú. Nú vinnur Hjálp-
ræðishersstai-fið sér virðingai'
og vinsemdar hvarvetna. — Ég
endurtek þakklæti mitt tH
Hjálpræðishersins og óska hon-
um allra heilla í starfi hans. —
Gleðilegt ár.
Stefán Sigurjónsson.
- SKOÐANAKÖNNUN
(Framhald af blaðsíðu 1)
6. Ólafur H. Kristjánsson,
skólastjóri, Reykjum, 192
stig.
7. Jón Kjartansson, forstjóri,
187 stig.
8. Guðmundur Jónasson,
bóndi, Ási, 152 stig.
9. Sigurður Líndal, bóndi,
Lækjamóti, 144 stóg.
10. Helga Kristjánsdóttir, hús-
frú, SHfrastöðum, 133 stig.
hann að vera heima í sveitinrd
sinni. Þegar voi'a tók var sem
hugur hans brynni af heimþrá.
Af bráðlæti barnsins taldi hann
dagana til þess að heimfarar-
leyfi var gefið. Var þá skjótur
að búast og hefja för austur yifitr
heið'ar. Hefi ég sjaldan oi'ðið
vitni að öllu meiri andstæðum,
en þetm, sem bii'tust hjá Þor-
geiri Jónssyni — í vordraumum
hans annai's vegar, en haust-
þönkunum hins vegar.
Oft farmst það á Þorgeiri, að
hann taldi sig hart leikimr af
öi'Iögunum. Lund hans varð þá
bitur, brúnin hvöss og myifcur
heimur í djúpi augnanna, sem
annai's voi’u svo skyggn og fög-
ur og gátu geislað af gleði á
góðum stundum. Löngum
fannst Þorgeiri hann vera mis-
skilinn, og má vexxa að svo hafi
vei'ið, of oft. En honum var ekki
heldur alltaf svo tamt að fylgjiai
alfaraleið, eða vei'a sáttur við
samfei'ðafólfc og örlagavöld. En
þeim, sem voru honum að skapi
var hann tnxr og sannui', og þeir
•skynjuðu að undir brynjunni,
sem hann bar til að dylja sái'in
sló heitt og tilfinningaríkt
hjai'ta, sem eigi brást.
Þorgeir Jónsson var gæddur
skyggnigáfu og jafnvel fleix'i
duh'ænum hæfileikum. Suma
hluti sá hann fyrir, og annað
lagðist í lxann, sem síðar gekik
eftir.
Að vissu marki fór hann dult
með þessar gáfur sínar, en að
hinu leytinu voru þær stolt
hans og jafnfraimt styifcur í
stríði sku'ggaríkra ævidaga.
Nú eru skuggai-nir að baki og
viðjar vetrarins fjöti'a ekki
lengur.
Það birtir yfir Bláfjalli með
rísandi degi og harpa Liaxár fær
fylhi hljóm. Það gefur nýja sýn
— enn fegurri en nofckru sinni
j’fir „Sveitina“, þá hún var séð
á bjöi'tum sxx/mardegi, af heiðar-
brún fyrir ofan HeUuvað —•
þegai' komið var heim.
Jóruim Ólafsdóttir
frá Sörlastöðum.