Dagur - 22.12.1972, Blaðsíða 4

Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-11-66 og 1-11-67
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓHANN K. SIGURÐSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
Að jólum
ÞETTA tölublað Dags er hið síðasta
fyrir jól og áramót, og fylgja því
beztu hátíðaóskir og þakkir fyrir
margháttuð og ánægjuleg viðskipti á
árinu. Að jólum loknum og um það
leyti, sem nýtt ár gengur í garð, líta
menn gjarnan yfir viðburði ársins,
hver frá sínum bæjardymm, gera
jafnvel sjálfan sig upp á hliðstæðan
liátt og hin veraldlegu viðskipti.
Árið, sem nú er senn liðið, hefur
verið gjöfult á flestum sviðum, at-
vinna næg, framkvæmdir miklar og
peningaveltan ör. Lífskjörin liafa
því verið betri, almennt séð, en oft-
ast áður og fólk hefur getað veitt sér
marga þá liluti, er það þurfti eða
girntist. Enginn önnur kynslóð hér
á landi en sú, sem nú er upp vaxin
og hefur tekið við því hlutverki að
ala upp yngstu borgarana, hefur haft
nóg að borða og það er einnig fyrsta
kynslóðin, sem ekki þekkir moldar-
hús, kulda og myrkur mannabústaða
nema af afspurn. Sá hluti þjóðar-
innar, sem lifir í strjálbýli sveitanna
eða í þorpum, af gæðum lands og
sjávar, fer stöðugt minnkandi, og at-
vinnuhættir hafa tekið byltingum,
svo og þjóðlífið allt. Margt hið eldra,
virðist að fullu týnt og tröllum gefið,
en í staðinn hafa erlend áhrif af
mörgum toga mótað að nokkm
menntun og mannlíf. Þessi skipti
hafa farið fram smám saman og ekki
er síður ástæða til þess að nema stað-
ar og líta um öxl á svo sem tíu ára
fresti til að glöggva sig á breyting-
unum, en fyrir hvern einstakling að
virða fyrir sér liðið ár.
Úti í hinum stóra heimi, þar sem
þjóðir em voldugar en einstakling-
arnir smáir, er hreint og hollt
drykkjarvatn að ganga til þurrðar.
Tært loft og gott vatn er þar mun-
aður, smáskikar lands með bjálka-
kofa þráður griðastaður, einskonar
himnaríki á jörð, sem allir þrá og
nokkrir geta veitt sér. Mannmergðin
og mengunin í hinum þéttbýlu lönd-
um knýja vísindastofnanir og stjóm-
völd til einskonar afturhvarfs í gildis
mati lífsgæða og til baráttu fyrir
endurheimt óspilltrar náttúm. Hin
volduga náttúmvemdarhreyfing hef
ur náð liingað til lands og opnað
augu okkar fyrir því, að við eigum
enn margt af því dásamlegasta, sem
aðrar þjóðir hafa þegar glatað. Meg-
um við njóta þeirra um ókomin ár.
Gleðileg jól!
ÓLAFUR Þ. KRISTJÁNSSON,
flutti 6. nóvember sl. erindi Um
daginn og veginn í Ríkisútvarp-
inu. Þess hefur verið óskað, að
Dagur birti þann hluta erindis-
ins, sem fjallar um áfengismál-
in og fer hann hér á eftir:
í gær var bindindisdagurinn,
sem svo er nefndur. Á þeim
degi. er reynt að vekja athygli
manna á margháttaðri skað-
semi ýmissa fíknilyfja og hvetja
menn til bindindissemi. Er mest
talað um áfengi í þessu sam-
bandi, eins og eðlilegt er, en þó
ekki gengið fram hjá öðru, eins
og til dæmis tóbaksreykingum.
Þetta er gert víðs vegar á land-
inu og með ýmsu móti. Mér er
ekki kunnugt um samkomurnar
í gær, nema í minni heima-
byggð, Hafnarfirði, þar sem fé-
lagsmálaráð bæjarins stóð fyrir
samkomu og unglingar lögðu
góðan skerf til.
Nú er það svo, að á síðustu
mánuðum hafa áfengismál all-
oft borið á góma, bæði í sér-
stökum þáttum í útvarpi og
sjónvarpi og eins í greinum og
lesendabréfum í blöðum. Hafa
þar komið fram fjölbreytt og
ólík sjónarmið um ýmsa hluti,
og sumt raunar þannig, að frek-
ar virðist stafa af brengluðum
tilfinningum en rökrænni íhug-
un. Um það eru menn samt sam
mála, að áfengisneyzla þjóðar-
innar sé hættulega mikil, en
fara þó um þetta misjafnlega
sterkum orðum. Sérstaka at-
hygli vekur, hversu alvarleg og
hiklaus eru ummæli manna,
sem í ábyrgðarstöðum sitja og
vel mega vita, um hvað þeir eru
að tala. Má minnast þess, sem
dómsmálaráðherrann — sem
jafnframt er forsætisráðherra
— sagði í sjónvarpsþætti fyrir
skömmu, að áfengi væri
fremsta undirrót afbrota hér á
landi, væri aðalbrotavaldurinn.
Á aðalfundi læknafélagsins í
vor sem leið lagði stjórn félags-
ins fram ályktun, sem var sam-
þykkt, þar sem vakin er athygli
á því ósamræmi, sem gæti í
afstöðu almennings og yfirvalda
til neyzlu fíkniefna, lyfja sem
hafi ávanahættu í för með sér,
og til neyzlu áfengis, og er þar
vitanlega átt við að líta ekki á
áfengið eins og hvert annað
fíkniefni eða eiturlyf, — og síð-
an segir orðrétt um áfengis-
neyzluna, að hún sé „langsam-
lega mesta vandamálið af fram-
angreindum atriðum og rétt-
nefnd áfegnisböl“. Og fyrir
fáum dögum sagði heilbrigðis-
og tryggingarmálaráðherrann á
Alþingi, að drykkjuskapar-
vandamálið væri miklu víðtæk-
ari og alvarlegri þjóðfélagsmein
semd en vandamál vegna ann-
arra eiturlyfja, þótt ekki mætti
gera lítið úr þeim vanda. Og
hann bætti því við, að hættu-
legast væri, að menn væru farn
ir að taka drykkjuómennskuna
eins og sjálfsagðan hlut og
hættir að hneykslast á henni.
Mig langar til að ræða nokkru
nánar um þessi síðustu ummæh
ráðherrans um viðhorf almenn-
ings við áfengisneyzlu. Ég held
nefnilega, að hér sé gripið á
kýlinu. Eg held, að viðhorf al-
mennings við því, sem kalla
mætti drykkjutízku, og fylgi-
spekt hans við þá tízku sé
áhrifamesta orsök áfengisvanda
málsins — áfengisbölsins — hér
á landi. Það er löngu vitað og
óvéfengjanlega sannað, að því
fleiri menn, sem neyta áfengis,
— þótt kalla megi í hófi, — því
fleiri verða ofdrykkjumennirn-
ir og drykkjusjúklingarnir. En
þessum mönnum, ofdrykkju-
mönnunum og drykkjusjúkling
unum, fækkar að sama skapi og
bindindismönnum fjölgar. Ungl
ingum, sem áfengis neyta, fækk
ar einnig eftir því, sem almenn
bindindissemi eykst. Af þessum
UM AFENGISMALIN
ástæðum er hin almenna
drykkjutízka svo háskaleg. Ég
efast um, að fólk almennt geri
sér þetta ljóst, efast um, að það
hefi nokkurn tíma hugsað þessi
mál til hlítar og dregið réttar
ályktanir af daglegum stað-
reyndum. Ég læt mér til dæmis
að taka ekki detta í hug, að
elskuleg húsmóðir, sem finnst
hún ekki geta haldið upp á af-
mæli í fjölskyldunni eða annað
þvíumlíkt án þess að hafa
áfengi um hönd, geri sér ljóst,
að með því er hún að efla
drykkjutízkuna í landinu, auka
áfengisbölið. Og þó er hún að
gera það. En hún hugsar ein-
faldlega ekki út í það. Eða þá
að hin almenna drykkjutízka
hefur blindað hana svo, að hún
sér ekki hlutina í réttu ljósi.
Slík blindni getur orðið furðu-
lega megn. Ég hef heyrt konu,
prýðilega greinda og góðviljaða
og áhugasama um velferðarmál
og þar að auki bindindissama,
tala um það sem hróplegt rang-
læti, að ekki sé heimilt sam-
kvæmt landslögum að 17 ára
brúður skáli í kampavíni á brúð
kaupsdaginn eins og þær megi,
sem eldri séu. Einhverjir kynnu
þó að halda, að ungum brúð-
hjónum væri eitthvað annað
hollara í upphafi hjónabands en
áminning um, að við hátíðleg-
ustu tækifæri skyldi áfengi jafn
an haft um hönd. En tízkan er
voldug, ekki sízt þegar menn
halda, að með því að fylgja
henni sýni þeir, að þeir séu
„fínt“ fólk og kunni sig.
Ég hef tekið hér tvö dæmi af
konum, af því að lengi voru
konur hér á landi miklu styrk-
ari og áhrifameiri í bindindis-
semi þjóðarinnar en karlar. Á
þessu hefur að vísu orðið mikil
og uggvænleg breyting. Gæti
ekki verið, að hér kæmi fram
ranghverfan á kvenréttindabar-
áttunni, — að konum hafi í
jafnréttisstríðinu farið líkt og
unglingum, sem halda það
órækt vitni um að þeir séu að
verða fullorðnir, ef þeir temja
sér áberandi lesti eldri manna,
svo sem tóbaksreykingar og
áfengisneyzlu?
Hér langar mig til að skjóta
því inn í, að mér dettur jafnan
tvennt í hug, þegar minnzt er
á áfengisneyzlu unglinga, en
hún er raunar á þann veg, að
þeim stafar af bæði skömm og
háski. En það gleymist oft, að
það er drykkjutízka eldra fólks
ins, sem á mesta sök á því, hve
áfengisneyzla unglinga er al-
menn, því að þrátt fyrir allan
uppreisnarhug þeirra gegn venj
um og siðum, eru þeir þó alltaf
að keppast við að herma eftir
fullorðna fólkinu í hegðun og
háttum til þess að sýna, að þeir
séu jafnokar þess. Og í öðru
lagi rifjast upp fyrir mér, þegar
fólk er að hneykslast á drykkju
skap unglinganna, það sem
merkur maður sagði fyrir
löngu, þegar tilrætt varð um
ljótan munnsöfnuð barna, að
hann hefði aldrei heyrt barn
bölva meira en meðalmaður
fullorðinn gerði.
Ég minntist áðan á ályktun
læknafundarins í vor, þar sem
áfengisneyzlan er talin lang-
mesta vandamálið í neyzlu fíkni
efna og ávanaefna og réttnefnt
áfengisböl. En það er meira í
ályktuninni. Þar segir, að sér-
stakra aðgerða sé þörf til að
koma í veg fyrir neyzlu áfengis.
Þetta er hiklaust sagt og í sam-
ræmi við reynsluna: Það er
þörf sérstakra aðgerða til þess
að koma í veg fyrir neyzlu
áfengis. Og síðan segir í álykt-
uninni: „Þar eð ekki hefur tek-
izt að skapa sterkt almennings-
álit gegn ofneyzlu áfengis, telur
fundurinn, að ekki verði kom-
izt hjá því, að sala áfengra
drykkja verði takmörkuð“. Og
ályktuninni lýkur með áskorun
á ríkisvaldið að „hefja nú þegar
aðgerðir til að draga úr sölu
áfengra drykkja“.
Ég fæ ekki betur séð en
læknafundurinn lýsi ástandinu
í áfengismálum alveg rétt og
dragi af því rökréttar ályktanir.
Og þeir eru sjálfsagt fleiri, sem
líta á þetta eins og ég. Og óhætt
er að fullyrða, að á læknafund-
inum töluðu menn, sem þekkja
vandann og voðann betur en
allur almenningur. Og þessi
fundarályktun þeirra er bæði
meíkileg og gleðileg. Hún er
vottur þess — eins og ummæli
ráðherranna sem fyrr var vitn-
að til, — að skilningur forystu-
manna í þjóðfélaginu er nú
skarpari en nokkru sinni fyrr
um langan tíma á því, hvílíkur
háski stafar af áfengisneyzl-
unni, og einnig á því, að brýn
þörf sé sérstakra aðgerða í
þessum efnum.
Landssambandið gegn áfengis
bölinu hélt aðalfund sinn eða
ársþing fyrir rúmum hálfum
mánuði. Það var fulltrúaþing,
því að um 30 félagasamtök eiga
aðild að Landssambandinu, og
sum stór, svo sem Alþýðusam-
band íslands. Flest aðildarfélög
in eru ekki félög bindindis-
manna einna, þótt þau vilji
vinna gegn áfengisböli og velji
fulltrúa sína á ársþingið sam-
kvæmt því. Á þessum fundi var
einróma samþykkt tillaga frá
stjórn Landssambandsins, þar
sem þeim tilmælum var beint
til stjórnarvalda, að „öll sala á
áfengi frá Áfengis- og tóbaks-
verzlun ríkisins verði bundin
við nafn og nafnnúmer og per-
sónuskilríkja sé krafizt við af-
greiðsluna“.
Röksemdir fyrir þessum til-
mælum voru einfaldlega þær,
að með þessu væri hægt að
koma algerlega í veg fyrir af-
hendingu áfengis til unglinga
undir aldursmarki áfengislag-
anna, og að þetta gerði mönnum
mun erfiðara um vik að kaupa
áfengi fyrir unglinga eða til
leynivínsölu án þess að upp
kæmist og sannað yrði.
Sýnt var fram á af mönnum,
sem vel þekkja til skipulags
afgreiðslustarfa, að ekki þyrfti
meiri kostnaðarauki að fylgja
þessu en næmi launum eins
manns eða tveggja eða mest
þriggja, og eru það smámunir
fyrir fyrirtæki, sem selur fyrir
milljónir króna á hverjum degi.
Er ekki að efa, að mikil bót
yrði að þessu fyrirkomulagi, ef
upp yrði tekið og framkvæmt
sómasamlega, þótt það að sjálf-
sögðu leysi ekki allan vanda.
Fyrir helgina barst mér í
hendur bæklingur frá áfengis-
verzlun sænska ríkisins. Þegar
bæklingnum eða flugblaðinu er
flett í sundur, kemur í ljós stór
líkamsmynd og fylgir talsvert
lesmál. Þar er verið að vara við
skaðlegum verkunum, sem
áfengið geti haft á líkamann,
jafnvel þótt lítið sé drukkið.
Þar kemur heilinn við sögu,
sjóntaugin, maginn, lifrin og
enn fleiri líffæri. Annars staðar
í bæklingnum eru áminningar
og athugasemdir um skaðann,
sem áfengisneyzla getur valdið
og iðulega veldur. Þar er á ein-
um stað talað um hinar gífur-
legu fekjur áfengisverzlunarinn
ar af áfengissölu (hún verzlar
með fleira, m. a. með óáfeng
vín), og síðan er sagt, að það
mættí Áú líkjega .halda, að þetta
væri hagkvæm verzlun fyrir
þjóðfélagið.i En; þá er vitnað í
þjóðhagsfræðiþginn Bertil
Ohlin pnófessor, sem á sínum
tíma reiknaði :út, að tjón þjóð-
félagsins vegna áfengisneyzlu (í
slysum, félagslegum kostnaði,
starfstapi) væri þrefalt á við
tekjurnar.
Nú mætti vera, að það vekti
undrun hjá einhverjum, að
áfengisverzlun skuli gefa út
svona plagg, og þykja það ekki
sýna mikla sölumennsku. En
málið er þannig vaxið, að áfeng-
isverzluninni sænsku er ætlað
að vinna gegn misnotkun áfeng
is. Sama máli gegnir um ís-
lenzku áfengisverzlunina. í lög-
um um hana (nr. 62 frá 1969)
stendur orðrétt, að áfengisverzl
unin eigi „að vinna gegn of-
notkun áfengis á landinu og út-
rýma því böli, sem henni er
samfara". Væri þá úr vegi að
ætlast til þess og fara fram á
það, að hún léti frá sér fara
fræðslu um hættur af áfengis-
neyzlu og viðvaranir, líkt og sú
sænska? Það gæti vafalaust
gert eitthvert gagn.
En meiri aðgerða er þörf. Það
verður að ráðast á sjálfa
drykkj utízkuna, breyta viðhorfi
manna til þess, hvað sé þar til
fyrirmyndar og hvað ekki. En
hvernig verður slíku viðhorfi
breytt? Þar kemur margt til, og
mætti um það tala langt; mál,
en til þess er ekki tími hér. Ég
vil aðeins segja það, að þessu
viðhorfi verður hver einstakl-
ingur að breyta hjá sér, fyrst
með því að breyta sjálfs sín
mati á hlutunum og næst með
því að láta hið breytta mat sitt
í ljós með orðum og gjörðum,
eftir því sem við á og við verð-
ur komið, svo að það hafi áhrif
á mat annarra á sama efni.
Áhrif einstaklingsins verða auð-
vitað ærið misjöfn. Aðstaða
hvers og eins til áhrifa er ekki
söm. Tækifærin eru misjöfn, og
hæfileikinn til að nota þau er
líka misjafn. En flestum býðst
eitthvert tækifæri, sem nota
má. Það hefði til dæmis að taka
alveg efalaust mikla þýðingu í
þessa átt, ef nokkur hundruð
húsmæður — svo ég ekki segi
nokkur þúsund — ásamt eigin-
mönnum sínum hættu að hafa
vín um hönd á tyllidögum. Ein-
hverjum kann að þykja fjar-
stæða að nefna þúsundir í þessu
sambandi, en ég leyfi mér að
fullyrða, að þær konur skipta
þúsundum, sem gætu gert þetta
án minnstu áreynslu, ef þær
gætu sigrazt á hégómaskapnum
og hræðslunni við, að þær séu
að gera eitthvað, sem ekki sé
nógu fínt. Reynið að gera ykkur
í hugarlund, hve stórkostleg
áhrif þetta myndi hafa. Og þá
myndi það líka hafa mikil áhrif,.
— þótt ég efist um að þau yrðu
meiri en af þessu, sem ég var
að tala um, —■ en sjálfsagt vekja
meiri eftirtekt, ef hið opinbera,
ríki og bæir, hættu með öllu að
veita áfenga drykki á sínum
vegum, auk þess sem af því yrði
drjúgur sparnaður. Ég hef
heyrt þetta atriði rætt á fundi,
og þá sagði maður, sem haft
hefur með gestaboð af hendi
hins opinbera að gera, að þetta
væri ekki gott viðfangs, því að
gestunum, sem boðið væri eða
von á, þætti þunnt að fá ekki
áfengi að drekka. Sjálfsagt er
þetta satt um þá suma, en hvað
eru hinir margir, sem finnst
bæði skemmtilegra og heppi-
legra að áfengir drykkir séu
ekki veittir? Það kemur semsé
fyrir, að virðuleg samkvæmi,
þar sem áfengi er veitt ótak-
markað, missa þæði tignarblæ-
inn og fínheitin. Og það eru
fleiri en bindindismenn einir,
sem kunna því illa. Og hversu
langt á maður að ganga í því að
láta að vilja þeirra, sem ætlast
til að hann geri það, sem hann
finnur sjálfur að er óviðeigandi
eða rangt? Er ekki eitthvað til,
sem kallað er siðferðilegt þrek?
Hér hef ég nefnt tvennt, sem
getur haft geysilega mikil áhrif
á drykkjutízkuna og á þann
hátt minnkað áfengisneyzlu
þjóðarinnar til stórra muna og
um leið dregið úr skaðlegum
afleiðingum hennar. Margt
fleira mætti nefna, en til þess
er ekki tími. Þó get ég ekki
stillt mig um að víkja að félög-
um og samkomum þeirra, og þá
fyrst og fremst að þeim félög->
um, sem eru fjölmenn eða njóta
sérstakrar virðingar eða hvort
tveggja. Mig langar til að ganga
beint til verks og spyrja: Halda
til dæmis að taka Rotary-félag-
ar eða þeir, sem í Lionsklúbb-
um eru, að það hafi engin áhrif
á viðhorf almennings við áfeng-
isneyzlu, engin áhrif á drykkju-
tízkuna, hvort virðulegustu sam
komur þeirra eins og landsþing
séu algerlega laus við áfengi
eða hvort það sé haft þar um
hönd í ríkum mæli? Halda for-
ystumenn íþróttafélaga kannske
að það hafi engin áhrif á við-
horf unglinga við áfengi og
áfengisneyzlu, hvort félagið
boðar til mannfagnaðar, þar
sem mikill fjöldi gesta eru ungl-
ingar, jafnvel á fermingaraldri,
og áfengi er veitt ómælt, eða
hvort forystumennirnir segja
skýrt og skorinort, að á sam-
komum íþróttamanna sé áfengi
ekki drukkið, og standi við
það?
Enn vil ég segja eitt að lokum
og leggja á það ríka áherzlu:
Ekkert jafnast á við fordæmið í
því að vísa mönnum þann veg,
sem þeir eiga að ganga. Það er
gott, að menn skilji, hvílík mein
semd áfengisneyzlan er í þjóð-
lífinu. Hitt er betra, að þeir geri
líka eitthvað til að minnka
drykkjuskapinn. En miklu bezt
er og áhrifadrýgst, að jafnframt
þessu séu þeir sjálfir bindindis-
menn.
Góðar stundir. □
GREINARGERÐ LEIKVALLANEFNDAR
EFTIRFARANDI greinafgerð
sendi leikvaílanefnd Akureyrar
bæjaryfirvöldum- nú nýlega:
í tilefni af því að leikvalla-
nefnd fer nú fram á allmikið
hærri fjárupphæð en þá, sem
nægt hefur undanfarin ár, þá
vill hún gera nokkra grein fyrir
þeim ástæðum, sem þessu ráða.
Það munu nú vera nær þrír
áratugir síðan bæjarstjórn Ak-
ureyrar lét hefja byggingu leik-
valla fyrir börn. Voru þá á
fáum árum byggðir þrír mynd-
arlegir vellir, sem allir hafa
síðan gegnt mikilsverðu upp-
eldishlutverki.
Fyrir sjö árum hefst svo bygg
ing lokaðra smábarnagæzlu-
valla.
Þeir eru nú orðnir fjórir, með
breytingu eins gamla vallarins
í slíkan völl á síðasta ári. Sam-
hliða þessum framkvæmdum
hafa svo verið byggðir opnir
vellir og leiksvæði lagfærð á
tuttugu stöðum.
í þessum efnum hefur verið
stuðzt við reynslu annarra staða
hérlendis og erlendis, sem fram
arlega hafa þótt standa.
Þó að Akureyri hafi á ýmsan
hátt sérstöðu meðal íslenzkra
bæja, þá bendir fátt til þess, að
þörf leikvallaþjónustu sé minni
hér en annars staðar. í því sam-
bandi má minna á hina miklu
bílaumferð og slysahættu vegna
leikja barna á götum og öðrum
hættulegum stöðum.
Síðan fyrsti smábarnagæzlu-
Áthugasemd við grein Jóns Egilssonar
í TILEFNI af grein Jóns Egils-
sonar í síðasta tölublaði Dags
um ályktun bæjarstjórnar Húsa
víjuir, vil ég undirritaður taka
eftirfarandi fram:
í grein Jóns er það fullyrt, að
ég hafi ekki treyst mér til að
sækja farþega á móti honum í
ákveðnu tilviki. Héf er um vís-
vitandi ósannsögli Jóns að ræða
eins og hægt er að leiða vitni
að. Jón óskaði ekki eftir bíl frá
mér til þess að mæta bifreið
sinni og finnst mér einkenni-
legt, að hann skuli reyna að
verja sleifaralag sitt á rekstri
sérleyfisferðanna í vetur með
slíkri sögu. Hitt get ég upplýst,
að þann dag, sem greind ferð
var farin, var ekki ófært milli
Húsavíkur og Akureyrar og var
töluverð umferð milli kaupstað-
anna um daginn, enda þótt Jón
treystist ekki' til þess að láta
bifreið sína fara alla leið.
Það er misskilningur, sem
fram hefur komið hjá Jóni Egils
syni, að ályktanir bæjarstjórnar
Húsavíkur um samgöngumál
séu undan mínum rifjum runn-
ar. Ég á þar engan hlut að máli.
Ályktanirnar spegla hins vegar
mikla óánægju bæjarbúa og
reyndar héraðsbúa allra með þá
framkvæmd, sem höfð hefur
verið á þessum sérleyfismálum
í vetur.
Sérleyfið var, að mér hefur
skilizt, fengið í hendur Jóns
Egilssonar í því skyni að bæta
þjónustuna við fólk austan
Vaðlaheiðar, sem þarf að sækja
viðskipti til Akureyrar. Sú til-
raun hefur áreiðanlega mistek-
izt til þessa og verður veðrátt-
unni einni ekki um kennt. Það
segir sitt, að sérleyfishafinn
heldur því fram í grein sinni, að
aldrei hafi verið þörf áætlunar-
Ofsaveður ausfan fjarðar
PÉTUR Axelsson á Grenivík
sagði í gær:
í gærmorgun gekk ofsaveður
hér yfir og urðu víða skemmdir.
Hluti af járnþaki fauk á Bárðar
tjörn, ennfremur Réttarholti og
á Grýtubakka varð járni naum-
lega bjargað. Þak fauk af skúr
á Lómatjörn, lenti á raflínu, svo
að þar varð rafmagnslaust um
tíma. Á Grenivík var ekki eins
hvasst. Aurskriða féll yfir veg-
inn utan við Faxafall, en vega-
gerðarmenn opnuðu veginn eft-
ir skamman tíma.
Lionsklúbburinn Þengill gaf
björgunarsveitinni, sem stofnuð
var í fyrra, burðartalstöð. Þá
fóru klúbbfélagar í söluferð um
næstu sveitir og seldu kerti og
sælgæti. Ágóða sölunnar mun
Sólborg á Akureyri njóta. Lions
menn biðja fyrir kærar kveðjur
og þakklæti til allra, sem þeir
heimsóttu og tóku þeim afburða
vel.
Anfon
Sölvason
Kveðja frá
dóttursyni
Vertu sæll, og sól þér skíni í lieiði
nú sefur þú lijá guði vært og rótt.
Ég vona það að jólabarnið breiði
sinn blíða faðm mót afa hverja nótt.
Ég þakka fyrir alla umsjón þína
afi minn þín braut var dásamleg.
Nú lætur Drottinn litlu engla sína
leiða þig um blómum stráðan veg.
Jesús verður jólaljós þitt afi
jólaljós er þér um eilífð skín.
Mér er sagt að guð á himnum hafi
með hendi sinni leitt þig upp til sín.
Nú græt ég yfir gullastokknum mínum
og geng um húsið, allt er kyrrt og hljótt.
Viltu guð minn kveikja á kertum þínum
og kyssa afa frá mér góða nótt.
H. J.
völlurinn var opnaður, hafa kon
ur þeirra barna, sem notið hafa
gæzlu á völlunum, verið skráð-
ar. Um stöðuga aukningu hefur
að sjálfsögðu verið að ræða
þessi 6 sumur.
Síðastliðið sumar jókst þó aðr
sókn meira en nokkru sinni
áður, eða um 5%. Skráðar kom-
ur voru samtals 42 þúsund.
Þessi aukning, ásamt fjölda
áskorana frá foreldrum barna í
ýmsum bæjarhverfum, varð til
þess, að leikvallanefnd lætur
starfrækja tvo gæzluvelli í
vetur. Fáist góð reynsla af
þeirri tilraun, gerir nefndin ráð
fyrir slíkri tilhögun framvegis.
Svonefndir „starfsleikvellir"
(byggelegepladser) hafa náð
mikilli útbreiðslu í ýmsum lönd
um síðustu tvo áratugi. Þeir
þykja nú, t. d. í Dapmörku,
vera ómissandi uppeldistséki. '
Góð reynsla hefur fengizt
nokkur undanfarin ár af tveim-
ur slíkum völlum í Kópavogi og
einum í Reykjavík.
Leikvallanefnd hefur nú hug
á að gera tilraun með rekstur
starfsvallar í samvinnu við
skólagarða bæjarins.
Byggingu og starfrækslu
gæzluvalla fylgir þörf mennt-
unar gæzlufólks. Á síðasliðnu
vori gekkst leikvallanefnd fyrir
20 stunda kvöldnámskeiði fyrir
gæzlukonur á leikvöllum og
barnaheimilum.
Nefndin telur nauðsynlegt að
halda áfram á þeirri braut, eða
þar til „Fóstrunarskóli íslands“
(væntanlegur) getur tekið að
sér að mennta og útskrifa gæzlu
fólk.
Næstu skref í byggingu
gæzluvalla eru breyting hluta
gamla Brekkuvallar við Helga-
magrastræti í smábarnaígæzlu-
völl að vori og bygging nýs
gæzluvallar í Fjörunni, sem
koma skal í stað Gilsvallar við
Lækjargötu, þar sem aðstaða er
orðin óviðunandi vegna
þrengsla og mikillar umferðar.
Sú bygging hefur raunar verið
á döfinni síðastliðin tvö ár, en
orðið að bíða eftir aðalskipulagi.
Þar sem hlutur leikvalla í
aðalskipulagi mun koma betur
í ljós síðar, þá skal ekki fjölyrt
um hana nú. Hins vegar verður
það að vera ljóst, hver rekstrar-
kostnaður hlýtur að fylgja í kjöl
far uppbyggingar fjölbreyttra
leikvalla.
- TONLEIKAR A AKUREYRI
bifreiða með fjórhjóladrifi á
þessari leið, fyrr en í vetur.
Gagnrýni á sérleyfisþjónust-
una verður áreiðanlega ekki
þögguð niður með ósönnum
ásökunum sérleyfishafans á
aðra aðila. Hann verður fyrst og
fremst að líta nær sér.
Húsavík, 18. desember 1972.
Aðalsteinn Guðmundsson.
(Framhald af blaðsíðu 8)
Á fimmtugsafmæli Geysis á
ég þá ósk helzta honum til
handa, að kórinn finni eitthvert
það innihald sinnar tilveru,
sem efli og' glæði víðara • áhuga-
svið um tónlist en verið hefur.
Skylt er einnig að þakka góðar
stundir og það, sem vel hefur
verið gert á liðinni tíð. Verði
það einungis meira.
Þá efndu tveir kórar til sam-
söngva í Akureyrarkirkju dag-
ana 14., 15. og 17. desember. Var
þar komið lið Karlakórs Akur-
eyrar og Söngfélagsins Gígjunn
ar. Þórunn Ólafsdóttir söng-
kona kom fram í fjórum ein-
söngslögum prýðilega völdum
og einnig í forystu fyrir kerta-
liðinu, telpum úr Oddeyrar-
skóla.
Þá komu fram sem einsöngv-
arar þau Anna María Jóhanns-
dóttir, Guðrún Kristjánsdóttir,
Gunnfríður Hreiðarsdóttir og
Guðmundur Stefánsson. Undir-
leik á píanó annaðist Dýrleif
Bjarnadóttir, og að auki léku
Hörður Áskelsson á orgel, Roar
Kvam á trompet, Lárus Zophon
íasson á cornet, Árni Árnason á
trompet, Jóhann Baldvinsson á
básúnu og Árni Árnason á
básúnu. Þó að blásturinn væri
misfallegur var prýði að því að
leiða öll þessi hljóðfæri fram
með þeim söng, sem þarna var
fluttur.
Söngst.jórinn Jón Hlöðver Ás-
kelsson hefur sett saman vand-
aða efnisskrá og víða leitað
fanga. Flest þau lög, sem þarna
voru flutt, eru hvert öðru betra,
sum hreinustu perlur, og ís-
lenzkir textar voru margir
ágætir. Efnisskráin hófst með
skozka þjóðlaginu „Hin gömlu
kynni gleymast ei“, en ekki get
ég sagt, að mér félli útsetning
W. Traders sérlega vel. Það er
undarleg árátta hjá mörgum
mætum tónlistarmönnum að
hlaða margtvinnuðum raddsetn
ingum á einföld lög, þar sem
þokkafullt látleysi er einmitt
megineinkennið. Slíkur skraut-
búningur hið ytra rænir slík lög
sérkennunum, innsta eðlinu, ef
svo mætti segja.
Cesar Bresgen (f. 1913) átti
næsta lag stórvel gert og fallega
flutt. Sama er að segja um
negrasálmana, en þetta eru allt
lög, sem ekki er sífellt verið að
klifa á. Mætti ég einnig þakka
söngfólkinu sérstaklega fyrir að
hafa tekið kantötu Ingunnar
Bjarnadóttur til flutnings. Ljóð
ið er Jól eftir Guðmund Guð-
mundsson. Þarna hefur verið
reynt að bæta nokkuð fyrir
ýmsar vanrækslusyndir gagn-
vart merkilegu lífsverki þessar-
ar konu, sem var svo fágætlega
listfeng. Lögin hennar eru oft-
ast einföld að gerð, en ekki endi
lega auðlærð. Þau bera keim af
þjóðlagi og eru ævinlega sönn,
því að svik urðu ekki fundin í
hennar munni. Fyrir þennan
flutning ber kórunum og söng-
stjóra heiður og þökk.
Þá er ég heldur ekki viss um
að margir þekki hið gamla og
fornlega íslenzka þjóðlag „Hátíð
fer að höndum ein“.
Næstu lög báru með sér þýð-
an blæ enska þjóðlagsins, form-
fegurð Mendelsohns, upplyftan
hátíðleika franska jólalagsins
Gloria in Excelsis, og síðast en
ekki sízt kom svo krónan á
þessu öllu saman, Borinn er
sveinn eftir Praetorius (1571—
1621). Það gegnir furðu, hve
kórar hafa sýnt lítinn áhuga á
tónlist hans. Þarna hefði farið
vel á því að láta staðar numið,
en þá dundi yfir hið árlega
„show“, sem verið hefur um
árabil einn burðarásinn í starf-
semi Karlakórs Akureyrar. í
stað þess að fá að ganga út með
undursamlegt verk Praetorius-
ar í kollinum máttu viðstaddir
sitja undir heldur þunnum
„slagara". Þessi kertasýning
ásamt með téðu lagi getur sómt
sér þolanlega, ef hana ber öðru-
vísi að, og gildir einu, þótt flutn
ingur sé í sjálfu sér smekkvís.
Þarna voru hlutirnir einfald-
lega ekki í réttu samhengi. Ef
mér leyfist ábending, myndi ég
leggja til, að Luciu-standið, sem
tekið hefur verið til rækilegrar
meðferðar á undangengnum ár-
um, verði nú lagt til hliðar eða
að öðrum kosti fellt inn í ann-
ars konar ramma. Þá vil ég enn
einu sinni minna á það hver
ávinningur er að því að kórarn-
ir syngi saman. Það verður allt
annað hljóðfæri úr því en karla
kór og kvennakór einum sam-
an. Það er von mín, að þessu
verði fram haldið og söngfólkið
haldi áfram að vanda val við-
fangsefna.
Fyrir þessa kvöldstund er
ljúft og skylt að þakka. S. G.