Dagur - 31.07.1974, Blaðsíða 5

4
5
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-11-66 og 1-11-67
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓHANN K. SIGURÐSSON
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Lífbelfin fvö
ÞÓTT stormasamt hafi verið í
stjómmálunum komu hinir póli-
tísku flokkar í landinu sér saman um
að minnast gróðursins í landinu með
verðugum hætti á þjóðhátíðarári.
Á fimmtudaginn var til fyrstu um-
ræðu á Alþingi því er nú situr, bor-
in frám þingsályktunartillaga uin
stuðning við gróðurvernd til rninn-
ingar um ellefu alda búsetu, er síðan
var samþykkt á hátíðarfundi að Lög-
bergi á sunnudaginn með 60 sam-
hljóða atkvæðum. Flutningsmenn
em Gunnar Thoroddsen, Þórarinn
Þórarinsson, Ragnar Arnalds, Gylfi
Þ. Gíslason og Karvel Pálmason, en
framsögu málsins hafði Gunnar
Thoroddsen.
í þessari tillögu felst, að Alþingi
veiti einn milljarð króna til land-
græðslu og gróðurverndar á árunum
1975—1979, til viðbótar því fé, sem
annars er á fjárlögum lagt til þeirra
mála. Bróðurpartur þessa fjár á að
renna til Landgræðslu ríkisins, en
einnig til skógræktar, Rannsóknar-
stofnunar ríkisins, til bættrar land-
nýtingar, samtaka áhugamanna,
fræðslustarfa o. fl. Landbúnaðarráð-
herra á að skipa samstarfsnefnd til að
tryggja samvinnu þessara aðila.
Þjóðin mun án efa fagna þessari
samþykkt Alþingis af heilum liuga
og ekki sjá eftir þeim fjármunum úr
sameiginlegum sjóði, sein til þess er
varið að hefta eyðingu gróðurs,
græða örfoka land og byggja nýtingu
lands á meiri þekkingu en til þessa
helur verið fyrir hendi. Þetta er hluti
fósturlaunanna, er við skuldum, og
þetta er einnig tímanna tákn um þá
stefnumótun núverandi stjómvalda,
að stækka hið gróna land, annað líf-
belti íslensku þjóðarinnar.
Hitt lífbeltið eru fiskimiðin um-
hverfis landið og það hefur núver-
andi stjóm einnig stækkað með út-
færslu landhelginnar. Eru í því efni
alger þáttaskil. Allar þjóðir nema
tvær, virtu útfræðsluna og samið var
til tveggja ára um veiðar Breta. I
raun hefur útfærslan því tekist mjög
vel. Þann skugga ber þó á, að fyrir
fáum döguin úrskurðaði Haagdóm-
stóllinn útfærsluna ólögmæta. Sá úr-
skurður byggist m. a. á þeiin óhappa-
samningi, sem íhaldsstjórn gerði við
Breta og V. Þjóðverja 1961, og hins
„sögulega réttar“. Þessum háska-
samningi var þó sagt upp er núver-
andi stjórn kom til valda, neitað af
hálfu íslendinga að lilýta dómnum
og enginn málsverjandi sendur til
Haagdómstólsins. íslendingar geta
því haldið því fram með fullum rétti,
að þeir séu óbundnir af Haagdóin-
stólnum. Og það liggur þá einnig
ljóst fyrir, hvar við stæðum nú, ef
óvit „viðreisnarflokkanna“ liefði ráð-
ið í þessu máli. □
LÍKLEGA er það rétt, sem
mælt er, að þeir sem eylönd
hyggja séu ferðafúsari en aðrir,
o. m. k. sannast það á íslend-
ingum, sem tugþúsundum sam-
an ferðast árlega til annarra
landa sér til skemmtunar. Hvað
sem um þau ferðalög má annars
segja, eru þau tímanna tákn
hinna greiðu samgangna og
einnig mikillar velmegunar.
Svo mikil tíska eru ferðalög ís-
lendinga til hinna suðlægu sólar
landa, að fólk er farið að skamm
ast sín fyrir að fara ekki, eða
jafnvel fyrir það að láta mörg
ár líða á milli ferða. Hins vegar
verður þess lítið vart, að það
kómi miklu fróðara heim aftur
og sumir veikjast, en allir hafa
dekkri húð en áður. En dökka
húðin af sterku sólarljósinu
syðra er stolt margra íslend-
inga, gagnstætt því sem lengi
var og er í sjálfum sólarlönd-
unum, þar sem dökk húð var
talin þrælsmerki og ekki við
hæfi heldri manna, sem gátu
leyft sér munað skugganna.
Þannig er sinn siður í hverju
landi og þannig er því líklega
best fyrir komið. En hér var nú
ekki sétlunin að fára fleiri orð-
-um um utanlandsreisúr til
skemmtunar.
Hringvegur um landið er nú
orðinn staðreynd og þar með er
rofin hálfgerð einangrun sumra
byggða sunnanlands og öllum
gerð auðveld hringferðin, svo
auðveld, að hvergi þarf að
bleyta fót eða hjól í bæjarlæk,
hvað þá í stærri vatnsföllum,
sem voru farartálmar. Markar
þetta mestu tímamót í samgöng
um á landi í ellefu alda byggða-
sögu þjóðarinnar, og er vegleg
afmælisgjöf, sem þjóðin gefur
sjálfri sér á þessu mikla þjóð-
hátíðarári. Hringvegurinn er
gleðileg staðreynd, hvort sem
menn segja, að hann sé nú opn-
aður eða þeim hringvegi sé
lokað.
Hringvegurinn um landið
ætti að örva hina ferðafúsu til
að njóta bæði tignar og fegurð-
ar eigin lands með því að aka
eftir honum á sumardögum.
Og ef oíurlítil heppni er með,
verður förin alveg ógleymanleg.
Sannast að segja datt mér oftar
en einu sinni í hug, hvort allt
það, er ég sá, væri af þessum
heimi, svo stórfurðulegt var
það, en einnig fagurt.
Hringvegurinn ætti eiginlega
að láta fólk skammast sín fyrir
að fara hann ekki, og hann ætti
að láta ferðafólk bera kinnroða
fyrir því að fara heldur til
Spánar.
Ég kaus fremur hringveginn
en Spánarferð, var rétta viku í
þeirri ferð, ók 1813 km að með-
töldum útúrkrókum og varð
margs vísari, einkum þó af því,
sem fyrir auga bar, því að tími
Djup.vogur er sérkennilcgur og fallegur staöur.
(Ljósmyndirnar tók E. D.)
Sigurlaug. Þá stóð nú ekki á
svarinu og var þá gatan greið,
og beið okkar þar veisluborð.
Bændur voru rétt að byrja að
slá. Sumir voru þegar komnir
á stað á Landsmót hestamanna
á Vindheimamelum og létu hey-
skapinn eiga sig á meðan.
Við áttum góða nótt á Hall-
ormsstað, fengum síðan ágætan
morgunverð. Kaffið, sem við
fengum í nesti, var í þynnra
lagi, en ég þagði nokkurn veg-
inn um það, er þess var neytt á
leiðinni, minnugur þeirrar hótel
stýru, sem sameinaði kunnáttu
og hlýju við gestamóttökuna,
flestum betur.
Það var einkennilegur blær
yfir öllu þegar við litum út um
morguninn. Hið næsta var dögg
votur skógurinn, en framundan
lognhvítur Lögurinn. Yfir þessu
öllu lágu þokuský, sem lókuðu
hringnum svo að þetta var eins
vannst ekki til að skyggnast
dýpra. En í huganum er fjöldi
ógleymanlegra mynda, sem lítið
verður úr í frásögn. Ferðaveðr-
ið var mjög hagstætt og þoka
byrgði hvergi fjallasýn. Heim
kominn hlýt ég að ráðleggja
öðrum að gera slíkt hið sama,
hvort sem menn velja sér aðra
gististaði, lengri eða skemmri
dagleiðir eða annarskonar föru-
neyti. En með í för að þessu
sinni var Björn Guðmundsson
heilbrigðisfulltrúi og konur
okkar, sín hjónin í hvorum bíl,
og var Bjöm kjörinn fararstjóri,
enda mörgum leiðum á landi
hér þaulkunnugur. Lagt var af
stað 3. iúlí.
Á Grímsstöðum nutum við
handlagins manns. Þar og í
Möðrudal þarf byggð að hald-
ast. Þá byggð hefur Alþingi
ákveðið að styðja.
Við héldum austur, sem leið
liggur, allt til Fljótsdalshéraðs
og tókum okkur gistingu á Hall-
ormsstað, í nýjum barna- og
unglingaskóla. Þangað er um
það bil 295 km leið samkvæmt
því sem biíreið mín mældi og
bensíneyðslan á hverja 100 km
var tæpir 9 lítrar.
Til Hallormsstaðar á að leiða
hvern þann mann, sem vantrú-
aður er á skógrækt, og mun
hann þá taka trúna. Skógurinn
talar sínu máli. Hann er 650
hektarar að stærð. Þar er trjá-
ræktarstöð síðan 1903. Hús-
mæðraskóli er einnig á Hall-
ormsstað. Atlavík er kunnur
samkomustaður og tjaldstæði.
Náttúrufegurð er þar óvenju-
mikil, svo sem víðar á skógar-
svæðinu.
í næsta nágrenni eru Egils-
staðir, hraðvaxandi kauptún
með á níunda hundrað íbúa.
Þetta kauptún hefur sprottið
upp á rúmum tveim áratugum.
Þar eru skólar, læknamiðstöð,
félags- og gistiheimili, nýbyggð
kirkja, talsverður iðnaður og
ágæt verslun samvinnumanna.
Þar er og flugvöllur og land-
leiðir til margra átta.
Eiðar, sem einnig eru á þessu
svæði, er gamalt menntasetur
Austurlands og er enn, og stór-
býli til forna. Þar var bænda-
skóli stofnaður 1883 en héraðs-
skóli 1918. Skólahúsnæðið hefur
undanfarin ár verið notað til
gestamóttöku. Ungmennasam-
band Austurlands heldur þar
mót sín á sumrin. Allt var þarna
með friði og spekt, enda kosn-
ingaslagurinn um garð genginn
og Olafur Ragnar Grímsson far-
inn heim til sín.
Nýja kirkjan á Egilsstöðum,
sem ber hugdettum arkitekta
gleggra vitni en hefðbundnum
kirkjubyggingarstíl, og stendur
á Gálgaási. Þar nærri voru bein
hengdra manna til skamms
tíma, en voru síðan fjarlægð.
í tíð Jóns Arnórssonar, sýslu-
manns í Múlasýslu, kom upp
morðmál, og tveir menn með,
sama nafni komu þar við sögur,,
Valtýr á grænni treyju og annF
ar Valtýr. Valtýr á grænni
treyju, sem var virtur bóndi á
Eyjólfsstöðum, var grunaður,
því að sá, sem myrtur var,
nefndi nafn hans í andarslitrun-
um. Valtýr bóndi var síðan lif-
látinn. Fjórtán árum síðar kom
annar Valtýr inná sögusviðið.
Hægri hönd nafna hans frá
Eyjólfsstöðum hafði verið
hengd upp innan við kirkjuþilið
á Egilsstöðum. En þegar þessi
aðkomumaður gekk þar inn,
draup blóð úr hendinni á höfuð
gestsins. Brá sýslumanni, sem
var viðstaddur, mjög við þetta.
Gesturinn var þegar yfirheyrð-
ur og játaði að lokum á sig glæp
inn. Hann var svo hengdur á
Gálgaási og gekk aftur.
Nú á að fara að byggja nýjan
flugvöll á Egilsstöðum og verið
er að ljúka virkjunarfram-
kvæmdum við Lagarfljótsfoss.
Það bar til tíðinda á leiðinni
frá Egilsstöðum að Hallorms-
stað, að lamb hafði fest -sig í
girðingarslitri og var heldur illa
á sig komið. Ekki var þægilegt
að losa lambið án verkfæra og
ókum við því heim á næsta bæ
og sögðum til þess. Reisuleg
kona, nokkuð stórnefjuð, varð
fyrir svörum á bænum og þakk-
aði ómakið. Renndum við svo
úr hlaði.
Annað atvik sem fremur kem
ur fyrir á litlum stað en stórum,
var á þessa leið: í Egilsstaða-
kauptúni leituðum við að Sel-
ási 30. Spurðum við nú stúlku
J.eina unga, en- þó ; vel úr grasi i
yaxna, hvar Selás 30 væri. Hún
hugsaði sig um, en spurði síðan
hver byggi þar. Sigurlaug Jóns-
dóttir, svöruðum við. Já, hún
og afmarkaður ævintýraheimur,
þangað til sólskinið braust í
gegn og víkkaði sjóndeildar-
hringinn.
Ágæt gisting og „viðgjörning-
ur“, eins og frá hefur verið
greint, ásamt kaffi á brúsa
kostaði kr. 2.768,00, fyrir tvo.
Nú var haldið suður á bóginn,
um 20 km langan Skriðdal og
yfir Breiðdalsheiði. Er gaman
að sjá niður af þeirri heiði og
einnig gott að hafa hana að
baki. Skruppum við nú til Breið
dalsvíkur, sem er lítið þorp í
vexti og meira að segja búið að
malbika spottakorn af götunum,
eins og á ýmsum öðrum Aust-
fjörðum. Svo ekur maður þá
fyrir Streitishvarf og inn í lang-
an Berufjörð, þar sem Djúpi-
vogur trónar fram á nesinu
milli Berufjarðar og Hamars-
fjarðar, einkar sérkennilegur.
Inn úr Berufirðinum vestarlega
gengur Fossárdalur, að mestu
úr grjóti gerður, eins og annað
land austur þar. Hvar sauðfjár-
hagar eru, veit ég ekki, en sann-
frétt hef ég, að þar þurfi bænd-
ur ekki mikið að gefa fé á vetr-
um, fremur en á öðrum stöðum
við Berufjörð. Þar voru til
skamms tíma fjárbændur, er
ekki áttu fjárhús. Hreindýr
leggja leið sína þarna suður hin
síðustu ár. I
• Hamarsfjörður og Álftafjörð-
ur éru að möstu lokaðir firðir,
hvernig sem á því stendur og
meira sér maður af því og lón
um síðar í ferðinni.
Leiðin liggur nú senn yfir
Lónsheiði, sem oft er getið, og
lýkur henni við Austurhorn og
þar við hornið er Hvalnesið
hans Einars heitins og fjöllin úr
dýrum málmum! Fyrir Lónið er
ekið og allt að Vesturhorni.
Frá Almannaskarði er útsýni
mikið til vesturs og fegurð
naumast oflofuð. Og nú er stutt
til Hafnar í Hornafirði og þar
er gott gistihús. Dagleiðin var
sæmilega löng, veður gott og
svo margar myndir landslags og
lita komið í kollinn á manni, að
eflaust er þegar ofhlaðið.
Mannabyggðir eru á sumum
stöðum strjálar á þessari leið,
en víðast var skemmtilegt að
líta heim á vel byggða bæina.
300 kílómetrar voru að baki
þann dag þegar komið var til
Hafnar.
Við höfðum nægan tíma til að
litast um í peningaplássinu
Höfn í Hornafirði, þar sem bygg
ingar rísa stöðugt og allt virðist
vera í hraðri uppbyggingu.
Stúlkan á Hótel Höfn vildi
ekki við mig kannast,- þrátt fyrir
herbergispöntun og ítrekun. En
• engu .að síður vildi hún veita
mér 'húsaskjól, vegria þess að
hótelið var ekki fullt. Þetta er
ekki í fyrsta skipti, sem slíkt
kemur fyrir og er leitt að geta
ekki treyst hótelunum fullkom-
lega í þessu efni.
í Höfn eru yfir þúsund íbúar
og þar hafa menn einhverjar
hinar hæstu tekjur á landinu
og er þá langt jafnað. Sjórinn
er sóttur allt árið og vinna
menn fyrir sínum hlut. Höfn er
eina kauptúnið í Austur-Skafta-
fellssýslu og hófst verslun þar
á staðnum rétt fyrir aldamótin
en var áður í Papósi. Nú er
Papós í eyði. Eftir standa rústir
verslunarhúsanna og sjóbúð-
anna, því útgerð var þar um
langt skeið.
E. D.
(Framhald í næsta blaði)
Áðalfundur
Skólaslit Gagnfræðaskólans á Akureyri
GAGNFRÆÐASKÓLANUM á
Akureyri var slitið 4. júní. Nem-
endur voru í vetur 635 og skipt-
ust í 6 bekki og 26 bekkjar-
deildir auk tveggja hjálpar-
deilda. Kennarar vorú 46, 33
fastakennarar en 13 stunda-
kennarar.
Hæstu einkunnir á vorprófi
hlutu þessir nemendur:
í 6. bekk: Smári Þorvaldsson 8,0
í 5. bekk: Sigrún Baldursdóttir 7,7
í 4. bekk: Helga Kristjánsdóttir 7,83
í 3. bekk: Þórunn Rafnar 9,27
í 2. bekk: Sif Jónsdóttir 9,44
í 1. bekk: Svanbjörg Sverrisdóttir 9,63
Gagnfræðapróf stóðust 123,
69 úr bóknámsdeild, 24 úr versl-
unardeild og 40 úr verknáms-
deild. — Landspróf miðskóla
þreyttu 83, og þar af náðu fram-
haldsskólaeinkunn (6,0) 60 nem
endur. Hæstu meðaleinkunn á
landsprófi hlaut Þórunn Rafnar,
9,4, og fékk bók að verðlaunum
frá Bókvali. Auk hennar fengu
þessir nemendur bókaverðlaun:
Svanbjörg Sverrisdóttir, 1. A,
fyrir hæstu einkunn í skóla, Sig
ríður Friðriksdóttir, 4. A, og
Guðríður Steindórsdóttir, 4. C,
danska kennslumálaráðuneyt-
fyrir dönskukunnáttu (frá
inu), Freygerður Geirsdóttir,
4. A, og Örn Jóhannsson, 4. A,
fyrir hæstu samanlagða eink-
unn pilts og stúlku á gagnfræða
prófi í skrifstofugreinum (frá
Lionsklúbbnum Hugin) og Ólaf
ur Örn Haraldsson, 4. A, um-
sjónarmaður skóla, og Hermann
Arason, 4. A, formaður skóla-
félagsins, fyrir forystu í félags-
málum nemenda. íslenskubikar-
inn fyrir hæstu einkunn í ís-
lensku á gagnfræðaprófi hlaut
Ágústa Jóhannsdóttir, 4. A.
Afmælisárgangar fjölmenntu
að skólaslitum og færðu skólan-
um rausnarlegar gjafir og góðar
óskir. Stefanía Ármannsdóttir
talaði af hálfu 25 ára gagnfræð-
inga, sem gáfu vandað segul-
bandstæki, Kristján Helgi
Sveinsson afhenti peningagjöf í
Hljóðfærasjóð frá 20 ára gagn-
fræðingum og Hjálmar Jóhann-
esson aðra frá 10 ára gagnfræð-
ingum til kaupa á kennslutækj-
um. Skólastjóri þakkaði gjafir
og hlý orð til skólans, ávarpaði
brautskráða nemendur og sleit
skólanum.
(Fréttatilky nning)
Úr nýútkominni skattaskýrslu
HÉR á eftir fer sá hluti nýút-
kominnar skattskrár Norður-
landsumdæmis eystra, er ekki
var rúm fyrir í síðasta blaði,
ásamt fleiru frá skattstofunni,
s. s. skýringum á skattafslætti.
AÐALFUNDUR SUNN, Sam-
taka um náttúruvernd á Norður
landi, verður haldinn á Húna-
völlum (Reykjum) við Svína-
vatn í Austur-Húnavatnssýslu,
dagana 17.—18. ágúst næstkom-
andi. Aðalefni fundarins verða
orkumál á Norðurlandi og mýra
vernd. Orkumálastjóri kemur á
fundinn og greinir frá áætlun-
um um nýjar virkjanir á Norð-
urlandi. Að fundi loknum verð-
ur efnt til skoðunarferðar um
Húnaþing.
Stjórn SUNN.
Tekju- skattur Eignar- skattur Aðstöðu- gjald Önnur gjöld Samtals
Húsavík: Johns Manville Fiskiðjusamlag Húsavíkur h.f Kaupfélag Þingeyinga Barði h.f. 13.779.016 3.239.100 322.943 486.670 169.680 1.369.500 3.152.400 495.000 10.088 1.476.063 1.849.603 1.193.260 13.789.164 6.407.940 5.488.673 1.857.940
Ólafsfirði: Hraðfrystihús Ólafsfjarðar Magnús Gamalíelsson h.f 1 7.381 586.500 658.400 1.772.522 871.914 2.359.022 1.537.695
Dalvík: Kaupfélag Eyfirðinga, útibú Útgerðarfélag Dalvíkinga h.f 1.709.266 582.200 2.840.600 113.100 1.555.958 27.630 4.396.558 2.432.196
Hrísey: Kaupfélag Eyfirðinga, útibú 1.047.200 677.714 1.701.442
Svalbarðsstrandarhreppur: Kaupfélag Svalbarðseyrar 101.412 399.900 1.200.130 1.701.442
Grýtubakkahreppur: Kaldbakur h.f 2.504.615 125.817 287.900 375.420 3.293.752
Skútustaðalireppur: Kísiliðjan 1.260.000 801.788 2.061.788
Presthólahreppur: Kaupfélag N.-Þing., Kópaskeri 611.794 588.931 603.100 115.200 1.919.025
Raufarhafnarhreppur: Jökull h.f., Raufarhöfn 1.038.100 1.606.556 2.644.656
Þórshafnarlireppur: Hraðfrystistöð Þórshafnar h.f Kaupfélag Langnesinga, Þórshöfn .. . 2.919.740 93.295 84.840 516.500 750.000 617.483 783.634 4.146.418 1.618.474
Nöfn, sem féllu niður. greiðendum í Norðurlandsum- nöfn eftirtalinna aðila, en þeir
Við upptekt á hæstu skatt- dæmi eystra 1974, féllu niður eru:
Tekju- skattur Útsvar Eignar- skattur Aðstöðu- gjald Samtals
Meðal einstaklinga: Ingvi Jón Einarsson, tannlæknir, Akureyri 763.682 Hjálmar Þórðarson, Laxárvirkjun, Aðaldal 681.577 289.500 211.700 2.430 17.917 78.600 1.134.212 911.194
Tekju- skattur Eignar- skattur Aðstöðu- gjald Önnur gjöld Samtals
Meðal félaga: Brauðgerð Kr. Jónssonar & Co., Ak. 1.003.687 70.700 337.500 565.351 1.977.238
Um skattafsláttinn. 2. Til greiðslu útsvars og ann- Vegna margra fyrirspurna, arra gjalda til sveitarsjóðs, hlut eiga menn, sem telja fram á skattárinu til frá-
Ný brú og önnur gömul framan við.
Á Breiðdalsvík er útræði og gerðar hal’narbætur.
sem hafa borist út af ráðstöfun
á skattafslætti þeirra, sem eng-
an tekjuskatt greiða eða tekju-
skattur er lægri en skattafslátt-
ur, þykir ástæða til að gefa
mönnum írekari upplýsingar
þar um.
Samkvæmt 3. málsgrein 11.
gr. laga nr. 10/1972, um skatt-
kerfisbreytingu, skal ráðstafa
framangreindum skattafslætti,
sem hér segir og í þessari for-
gangsröð, meðan hann endist:
1. Til greiðslu þinggjalds, sem á
mann eru lögð á greiðslu-
árinu. i
sem á mann eru lögð á
greiðsluárinu, að undanskild-
um fasteignagjöldum.
3. Sé framlag ríkissjóðs samkv.
3. málsgr. þessa liðar hærra
en greiðslur samkv. 1. og 2.
lið hér að framan, skal því,
sem umfram þær er, ráðstaf-
að sem hér segir:
a. Til jöfnunar á námskostn-
aði, sbr. lög nr. 69/1972,
og til Lánasjóðs íslenskra
námsmanna eða annarra
fjárhagsaðstoðar ríkisins
við námsmenn, þegar í
dráttar kostnaði vegna
náms síns.
b. Til greiðslu ógoldinna
þinggjalda mannsins frá
fyrri árum og síðan til
greiðslu fasteignagjalda
hans og ógoldinna gjalda
til sveitarsjóðs frá fyrri
árum, þegar í hlut eiga
aðrir menn en um gat í
a. hér að framan.
2. Sé fé enn óráðstafað að lokn-
um greiðslum samkv. 1.—3.
hér að framan, skal það greitt
viðkomandi manni, Q