Dagur - 16.10.1974, Blaðsíða 5

4
atiroi
Miðgarðakirkja fær góðar gjafir
Skriístofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-11-66 og 1-11-67
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓHANN K. SIGURÐSSON
Prentverk Odds Bjömssonar hí.
oi,’gir bíða
björgunar
ÍSLENDINGAR hafa náð undra-
verðum árangri á ýmsum sviðum síð-
ustu áratugi. Þeir eru meðal hinna
liæstu í heiminum, hvað snertir þjóð-
artekjur á mann og þurfa engan
kinnroða að bera fyrir nálægum
þjóðum hvað snertir framkvæmdir
og framleiðslu, og eru hlutgengir á
vettvangi mennta og jafnvel lista.
Þeir muna ekki lengur sult, hafa
stækkað til muna, eru vélvædd þjóð
utan húss og innan, trúa fremur á
hagvöxtinn en Biblíuna og þui'fa
enga að öfunda af þeim gæðum, sem
gildir sjóðir geta veitt. Dugnaður
fólks er ótrúlegur, og átján stunda
vinnudagur þykir ekkert frásagnar-
verður á meðan fólk er að byggja sér
þak yfir höfuðið og fylla það hús-
gögnum. Metnaði manna í því að
eiga, eru lítil takmörk sett og lífs-
þorstinn er slíkur, að margir lifa
langa ævi á fáum árum.
A síðustu tímum liinna miklu
möguleika, senr engin fyrri kynslóð
lét sig einu sinni dreyma um og á
tímum núverandi kapplilaups um
lífsins gæði, hefur þó eitt og annað
gengið úr skorðum, svo sem breytt
viðhorf fólks til hlutanna. Hið nýja
gildismat hafnar hinu fábreytta, ein-
falda og fastmótaða lífi feðranna, en
kýs í þess stað lifnaðarhætti, sem
stundum eru kenndir við nýríka
menn. Þessi breyting lætur sig ekki
án vitnisburðar og staðfesta það
alvarlega vandamál, sem nú ógnar
andlegri velferð þúsunda manna í
þjóðfélaginu.
Fólk þolir ekki ógurlegan hávaða
á vinnustöðum og í heimahúsum,
vinnuálagið og hið þrotlausa kapp-
hlaup um veraldleg gæði. Taugarnar
bila og þá er leitað á náðir áfengis
og róandi lyfja. Taugaveiklunin er
farin að tröllríða manneskunni í svo
ríkum mæli, að segja má með nokkr-
um sanni, að ískyggilega stór hluti
þjóðarinnar gangi fyrir pillum,
sprautum, áfengi, öskurtækjum og
öðrum ímynduðum læknisdómum.
Þeir eru áreiðanlega eins margir
taugaveilir nú, og þeir sem sultu í
harðindum fyrri tíma.
Á sveltiámnum vildu góðar þjóðir
gefa íslendingum brauð. Nú er ]»örf
á allri góðri aðstoð til að reisa hæli
fyrir þúsundir drykkjumanna og geð
veila Islendinga, og einnig til að
mennta fólk til þess að grafa það
fólk úr rústum hins tæknivædda þjóð
félags okkar, sem lifir án þess að
lifa og bíður björgunar. □
EINS og áður hefur verið getið
um voru haldnar hrútasýningar
í öllum hreppum á svæði Bún-
aðarsambands Eyjafjarðar nú í
haust.
Margt góðra hrúta kom á
þessar sýningar og voru þær
yfirleitt vel sóttar. Alls voru
sýndir 677 hrútar þar af 278
veturgamlir Er það mun meiri
þátttaka en var í sýningum 1970,
en þá voru sýndir 447 hrútar,
þar af 136 veturgamlir.
Flokkun hrútanna var nokkru
lakari nú en 1970. Af 2ja vetra
og eldri hrútum hlutu 46% I.
verðlaun, 27% II. verðlaun og
27% hlutu III. eða engin verð-
laun. 1970 voru flokkarnir
þannig að 69% hlutu I. verð-
laun, 21% II. verðlaun og 10
III. verðlaun.
Af veturgömlum hrútum
hlutu 17% I. verðlaun og 25%
II. verðlaun og 56% hlutu III.
eða engin verðlaun.
Að meðaltali var þungi full-
orðinna hrúta 99,7 kg og önnur
mál eru þessi: Brjóstmál 106
cm, spjaldbreidd 25,2 cm og
leggur 137,6 mm.
Mál á veturgömlum hrútum
voru: Þungi 82,8 kg, brjóstmál
98,7 cm og leggur 138,2 mm og
spjaldbreidd 23,4 cm.
Jafnframt hrútasýningum
voru haldnar nokkrar afkvæma
sýningar á ám og hrútum. Hrút-
ar sýndir með afkvæmum voru
9 og hlutu 2 I. verðlaun fyrir
afkvæmi. Eigendur þeirra eru
Sauðfjárræktarfélag Skriðu-
hrepps og er sá hrútur ættaður
frá Þorvaldi Þorsteinssyni,
Hálsi í Dalvíkurhreppi. Eigandi
hins er Stefán Þórðarson, Árbæ
í Grýtubakkahreppi, en sá hrút
ur er ættaður frá Öngulsstöð-
um I.
4 hrútar hlutu II. verðlaun
og 3 III. verðlaun.
15 ær voru sýndar með af-
kvæmum og hlutu 4 I. verðlaun,
6 II. verðlaun og 5 III. verðlaun.
Að loknum hrútasýningum
var síðan haldin héraðssýning
á Möðruvöllum í Hörgárdal
sunnudaginn 13. okt. Þar komu
44 hrútar og voru það bestu
hrútar hverrar sveitar og fer
fjöldi þeirra eftir því hve margt
fé er í hverri sveit, en einn
hrútur kemur fyrir hverjar
1000 ær.
Dómari á hrútasýningunum
var Einar Eylert Gíslason ráðu-
nautur og var hann einnig aðal-
dómari á héraðssýningunni, en
meðdómarar þar voru þeir Osk-
ar Eiríksson bústjóri og Ævarr
Hjartarson ráðunautur.
Formaður Búnaðarsambands
Eyjafjarðar, Sveinn Jónsson,
setti sýninguna og bauð menn
velkomna. Síðan tók til máls
Ólafur G. Vagnsson ráðunautur
og gerði hann grein fyrir niður-
stöðum af hrútasýningunum, en
síðan flutti Einar Eylert ræðu
og lýsti dómum.
Meðal annars sagði Einar að
ennþá væri að mestu dæmt eft-
ir þeim reglum sem þeir Jón H.
Þorbergsson og Halldór Pálsson
búnaðarmálastjóri hefðu mótað.
Hann lagði sérstaka áherslu á
að rækta þyrfti upp í fjárstofn-
inum góðan vel vöðvafylltan
Hesti, allir lágfættir og hold-
miklir, en það væri sannað með
afkvæmarannsóknum að þessir
hrútar gæfu góð sláturlömb og
góð reynsla væri á dætrum
þeirra. Auk þess ræddi Einar
nokkuð um hirðingu og með-

Gríinsey, 15. október. Gott veð-
ur hefur verið síðasta hálfan
mánuð. Þann tíma hefur verið
róið og er aflinn sæmilegur.
Enn eru menn með handfæri en
taka brátt línuna. Nokkrir að-
komubátar róa daglega hingað
á miðin frá öðrum verstöðvum.
Aflinn, það sem af er árinu,
er mikill og meiri en um þetta
leyti árs í fyrra. Þó voru mán-
uðurnir júlí og september
ógæftasamir. Við losnum við
iiskinn svo að segja jafnóðum,
og fóru síðast 1300 pakkar af
saltfiski, nú fyrir skömmu.
Sex hús eru að rísa hér af
grunni og eru þrjú þeirra komin
undir þak. Lagast þá húsnæðis-
málin ofurlítið, en íbúðir hefur
vantað hér að undanförnu.
Séra Pétur Sigurgeirsson gaf
saman hér í gær brúðhjónin
Huldu Einarsdóttur, Miðgörð-
um og Halldór Jóhannsson frá
Akureyri. Brúðhjónin setjast að
í Grímsey.
Fagur dregill, kirkjunni gef-
inn, var notaður við guðsþjón-
ustu í fyrsta sinn í gær. Gefend-
ur voru Jónína Símonardóttir
og Ellert Jónasson og börn
þeirra. Er gjöfin til minningar
um foreldra þeirra hjóna.
Þá gaf Eyfirðingafélagið í
Reykjavík kirkjunni í sumar
tvo blómavasa og tvo kerta-
stjaka, fagra gripi. Kom félagið
hingað í skemmtiferð og skart-
aði Grímsey þá sínu fegursta. —
S. S.
Til viðbótar þessum fréttum
má geta þess, að útgerðarmaður
einn sagði blaðinu á mánudag-
inn, að hann hefði farið í fjóra
róðra á trillu sinni í síðustu
viku og fengið alveg óvenjulega
stóran þorsk. Aflaverðmæti úr
þessum fjórum róðrum var eitt
hundrað þúsund krónur. □
Bjartur írá Hálsi í Svaríaðardal, eigandi Friðrik Magnússon, stóð
cfstur af heiðursverðlaunahrútum á héraðssýningunni á Möðru-
Vefraráætlun Flualeiða
völlum.
afturpart, því að þar væri verð-
mætasta kjötið. Einnig sagði
hann að á hrútasýningunum
hefði hann tekið mjög lítið til-
lit til ullargæða enda væri ullin
svo sáralítið brot af tekjum
sauðfjárbóndans að ekki væri
ástæða til þess að fara mikið
eftir henni við flokkun á hrút-
um. Á héraðssýningunni væri
hins vegar tekið fullt tillit til
ullarinnar í stigagjöf. Þá lagði
Einar áherslu á gott skýrslu-
hald og að menn vönduðu vel
líflambavalið, það væri algengt
að mönnum sæist yfir bestu ein
staklingana, þá lágfættustu og
holdmestu ef ekki væri vigtað.
Stórir grófbyggðir hrútar gæfu
oftast léttari lömb heldur en
þeir minni og holdmeiri, en
þetta kæmi oft ekki fram nema
menn létu sérvigta í slátur-1
húsum. Þá varaði hann sérstak-
lega við þeirri skoðun margra,
að fé þyrfti að vera háfætt og
grófbyggt til þess að vera mjólk
urlagið og auðvelt til rekstrar,
þessi skoðun væri hin mesta
fjarstæða. Þá gat hann um það
að væntanlegir væru á Sæðinga
stöðina á Akureyri 3 hrútar frá
(Ljósm.: Ævarr Hjartarson)
ferð á fé almennt.
Besti hrútur sýningarinnar
var dæmdur Bjartur Friðriks
Mag'nússonar á Hálsi í Dalvíkur
hreppi. Hlaut hann 89,5 stig.
Umsögn dómnefndar var
þannig: Bjartur er hvítur,
hyrndur með fremur langt höf-
uð, bollangur, jafnvaxinn með
framúrskarandi bringu, bakhold
ágætt, malir óvenju breiðar og
holdmiklar, læri afburðagóð,
fætur sverir og réttir. Hrútur-
inn er lágvaxinn og klettþung-
ur miðað við stærð. Bjartur er
alhvítur með mikla og góða ull.
Hann er 3ja vetra og vegur 114
kg og hefur þessi mál: 115 —
28,0 — 131.
Annar besti hrúturinn var
einnig frá sama eiganda. Hann
heitir Nonni og hlaut 88,0 stig.
Þriðji besti hrúturinn var
Hnykill Þórólfs Ármannssonar,
Myrká í Skriðuhreppi. Hann
hlaut 86,5 stig.
Á annað hundrað manns sóttu
sýninguna, sem þótti takast
mjög vel og var margt rætt
manna á meðal um sauðfjár-
rækt í veðurblíðunni á sunnu-
daginn. □
Vetraráætlun Flugleiða h.f.
í aðalatriðum er flugáætlunin
sem hér segir:
Til Akureyrar verður flogið
þrisvar á dag alla daga. Fyrsta
brottför frá Reykjavík er kl.
09.00 á virkum dögum og kl.
11.00 á sunnudögum. Síðasta
brottför frá Reykjavík er kl.
18.00 og kl. 19.25 frá Akureyri.
Til Vestmannaeyja verða
tvær ferðir á dag alla daga.
Brottfarartímar frá Reykjavík
kl. 08.30 og 15.00.
Til ísafjarðar verða níu ferðir
á viku. Daglegt flug kl. 10.30 frá
Reykjavík og einnig kl. 12.00 á
mánudögum og föstudögum.
Til Egilsstaða berða níu ferð-
ir á viku. Daglegt flug og tvær
ferðir á mánudögum og föstu-
dögum.
Til Hornafjarðar verða fjórar
ferðir á viku, á þriðjudögum,
fimmtudögum, laugardögum og
sunnudögum. Brottför til Horna
fjarðar frá Reykjavík er kl.
11.30 á virkum dögum en á
sunnudögum kl. 17.00.
Til Húsavíkur verður flogið á
mánudögum, miðvikudögum og
föstudögum og einnig á laugar-
dögum frá 16. nóv. til 18. janúar
Fjáröflunardagur hjá Zonfaklúbbnum
ZONTAKLÚBBUR Akureyrar
heldur síðdegisskemmtun í Sjálf
stæðishúsinu sunnudaginn 20.
október. Þar verður dagskrá
helguð þjóðtrúnni (sjá augl.).
Þá verður veislukaffi, og einnig
verður skyndihappdrætti.
Klúbburinn hefur undanfarin
ár haldið skemmtanir og varið
ákóðanum til líknarmála. Að
þessu sinni hefur verið ákveðið
Héraðssamband
ÞANN 31. október n. k. mun
Héraðssamband Suður-Þingey-
inga minnast 60 ára afmælis
síns. Héraðssamband Suður-
Þingeyinga var stofnað á Breiðu
mýri í Reykjadal 31. október
1914. Stofnendur voru 8 ung-
mennafélög í sýslunni. Af þeim
eru 7 enn starfandi. Þrír þeirra
manna er sátu stofnfundinn eru
enn á lífi, en þeir eru Jóhannes
Laxdal bóndi í Tungu á Sval-
barðsströnd, Marteinn Sigurðs-
son bóndi á Hálsi í Kinn og Jón
Haukur Jónsson verslunarmað-
ur á Húsavík.
í tilefni þessa tímamóta í sögu
sambandsins mun H.S.Þ. efna
til hátíðahalda á Húsavík 2.
nóvember n. k. íþróttasýningar
munu fara fram í íþróttahúsinu
á Húsavík um daginn og borð-
hald hefst kl. 20.00 í Félags-
heimilinu á Húsavík. Þar munu
fara fram skemmtiatriði og dans
að verður.
Þess er vænst að sem flestir
ungir og aldnir félagar H.S.Þ.
sjái sér fært að sækja þetta hóf.
Áskriftarlistar fyrir þátttakend-
ur liggja frammi hjá formönn-
um aðildarfélaganna og á Húsa-
vík í nokkrum verslunum.
(Fréttatilkynning)
að allur ágóði renni til fjöl-
skylduheimilis, sem starfrækt
er á Hjalteyri. Þetta er nokkuð
sérstætt heimili og er það rekið
af hjónunum Beverley og Einari
Gíslasyni.
í fyrstu var aðeins gert ráð
fyrir að heimilið yrði rekið sem
sumardvalarheimili og þá ein-
göngu fyrir munaðarlaus börn,
eða börn sem af einhverjum
ástæðum áttu við erfið kjör að
búa. Það fór þó svo, að þegar
þau áttu að fara heim um haust-
ið, voru nokkur börn, sem höfðu
ekki að neinu að hverfa. Var þá
hafist handa um útvegun á leyf-
um og öðru, sem til þurfti til að
reka það allt árið. Eðlilega er
mun umfangsmeira að reka
slíkt heimili allt árið, kemur
þar til skólaganga o. fl.
Þetta heimili hefur ekki notið
opinberra styrkja, utan þess
meðlags, sem greitt er með
hverju barni, þar til í fyrra að
það fékk nokkurn styrk frá
Akureyrarbæ, enda voru þá 10
börn héðan á heimilinu.
Á meðan hér á landi eru börn,
sem hvergi eiga höfði sínu að
halla, á heimili sem þetta fullan
rétt á sér og ber að þakka, að
til skuli vera fólk, sem vill
vinna slíkt kærleiksverk.
Zontakonur vilja hvetja fólk
úr bæ og byggð til að sækja
þessa skemmtun og hjálpa á
þann hátt til að styrkja það fórn
fúsa starf, sem unnið er á fjöl-
skylduheimilinu á Hjalteyri.
AÐEINS EINN SÍMI
MARGIR kvarta um hve ákaf-
lega sé seinlegt og oft ógerlegt
að ná í Læknamiðstöðina á Ak-
ureyri. Hún hefur nú aðeins
einn síma, en hóf starfið með
fjórum. Þarna hafa bækistöðvar
flestir eða allir heimilislæknar
bæjarins og má nærri geta, að
margir eigi erindi við þá sím-
leiðis. Flestir munu læknar hafa
sér símatíma á undan móttöku
sjúklinga, sé það aðeins hálf-
tími mun margur verða að bíða
lengi til að ná sambandi við þá.
Hitt tekur þó útyfir að ná ekki
einu sinni í miðstöðina, sem
gæti þá gefið upplýsingar um
möguleikana. Ög rofið samtalið
hjá lækni í algerum neyðartil-
fellum. Það er vonandi að for-
ysta símamála hér í bæ bæti
sem fyrst úr þessum vanda, og
færi í hið upphaflega horf. □
og frá 22. mars fram að sumar-
áætlun.
Til Sauðárkróks verður flogið
á mánudögum, miðvikudögum
og föstudögum og einnig á laug-
ardögum frá 16. nóv. til 18. jan.
og frá 22. mars til 26. apríl.
Til Patreksfjarðar verða þrjár
ferðir í viku. Á mánudögum,
miðvikudögum og föstudögum.
Til Norðfjarðar verða nú í
fyrsta sinn þrjár ferðir á viku
að vetri til og verður flogið á
þriðjudögum, fimmtudögum og
laugardögum.
Til Raufarhafnar og Þórs-
hafnar verða tvær ferðir á viku
alla vetraráætlunina á þriðju-
dögum og fimmtudögum og
þriðja férðin á laugardögum frá
16. nóv. til 18. janúar.
Til Þingeyrar verður flogið
tvisvar á viku á miðvikudögum
og laugardögum.
Milli Akureyrar og Egilsstaða
verða tvær ferðir á viku fram
og aftur, á mánudögum og föstu
dögum. Milli Akureyrar og ísa-
fjarðar verður flogið á mánu-
dögum og föstudögum fram og
aftur. Milli Akureyrar og Rauf-
arhafnar og Þórshafnar verður
flogið á þriðjudögum og fimmtu
dögum.
Eins og á undanförnum miss-
erum verða ferðir áætlunar-
bifreiða milli ýmissa flugvalla
og nærliggjandi byggðarlaga í
sambandi við áætlunarflugið.
Vöruflutningar í lofti.
Auk þess að flytja vörur milli
staða innanlands á hinn hefð-
bundna hátt, þ. e. a. s. í áætlun-
arflugi með farþega, verða nú
teknar upp sérstakar vöruflutn-
ingaferðir frá Reykjavík til Isa-
fjarðar, Akureyrar, Egilsstaða
og Vestmannaeyja. Áætlað er
að þessir flutningar hefjist 1.
nóvember. Þá verða vörur flutt
ar á vörupöllum og verður hag-
að þannig:
Frá Reykjavík til Vestmanna
eyja og Akureyrar verður flog-
ið á þriðjudögum. Til Egilsstaða
á miðvikudögum og til ísafjarð-
ar á fimmtudögum.
(Frá kynningardeild Flug-
leiða h.f.)
KENNSLA HEFST
í LUNDARSKÓLA
I DAG verður hinn nýi Lundar-
skóli á Akureyri settur. Til-
búnar eru sjö kennslustofur, en
skólahúsið er enn í byggingu.
Nemendur eru rúmlega 300
talsins. Skólastjóri er Hörður
Ólafsson.
I.
Snorri Sigfússon, sá aldni hug
sjónagarpur og síungi eldhugi,
skrifar „Hugleiðingar um Hóla-
stól“ í 37. tbl. Dags, þ. 21. ágúst
sl. Þar tek ég feg'ins hugar und-
ir hvert orð. Á langri ævi hefur
Snorri aldrei þreytzt á að leggja
góðu máli lið og sjálfur gerzt
frumkvöðull margra. Er hann
fáum mönnum líkur um vöku-
mátt, þótt árin hlaðist hvert á
annað ofan.
Snorri getur þess, að margt
hafi „verið gert á þessari öld til
endurreisnar Hólum“ — og bæt
ir síðan við:
„En sjálfa kórónuna vantar á
það endurreisnarverk, hinn
virðulega biskupsstól. (Auðk. af
Sn.). Hann verður að endur-
heimta. Og það eiga Norðlend-
ingar að sameinast um, gera að
sínu máli, taka höndum saman
við það félag, sem fyrir er og
presta o. fl. hafa haldið uppi,
ná samstöðu við það og stefna
að því marki með festu og hygg
indum, og vænta hins áhuga-
sama og vinsæla vígslubiskups
í forustuliðið. En eðlilegast
mætti þi'kja, að hin andlega
stétt norðanlands og Fjórðungs
sambandið, tæki málið upp og
fylgdu því eftir. Síðar myndi
svo ríkið að sjálfsögðu taka
við.“
Hér þykir mér rétt að geta
afskipta Fjórðungssamb. Norð-
lendinga af Hólastólsmálinu.
Eigi man ég gerla hvenær
Fjórðungssambandið tók málið
fyrst upp, en Fjórðungsþing
1957 (haldið á Sauðárkróki 28.
og 29. júní) samþykkir „að
skora á alþingi og ríkisstjórn
að beita sér fyrir framgangi
þessa máls“ — þ. e. endurreisn
hins forna Hólastóls — „og tel-
ur að slík skipan muni nú sem
fyrr geta orðið norðlenzku
kirkju- og menningarlífi til efl-
ingar.“
Fjórðungsþing 1960 (haldið á
Húsavík 11. og 12. júlí) „vill
árétta fyrri samþykktir um
endurreisn Hólastóls og skorar
á þingmenn Norðurlands að
vinna að því, að biskup með
fullkomnu biskupsvaldi verði
staðsettur á Hólum, og nái um-
dæmi hans yfir Norðlendinga-
fjórðung."
Síðast gerir Fjórðungsþing
Norðlendinga 1973 (haldið á
Húsavík 21.—23. okt.) sam-
þykkt í málinu og „lýsir fullum
stuðningi við viðleitni Hóla-
félagsins og tillögu sýslunefnd-
ar Skagafjarðarsýslu um efl-
ingu Hólastaðar sem kirkju- og
menningarseturs," en eins og
þarna kemur fram, hafa bæði
sýslunefnd Sk.fjs. og Hólafélag-
ið látið málið til sín taka, sem
og einsætt var; sama er og um
héraðsfundi í Skagafjarðarpró-
fastsdæmi.
Hins vegar verður eigi annað
sagt, ef ég veit rétt, en eftir hafi
légið hlutur hinnar andlegu
stéttar. Það urðu mér sár von-
brigði. Ég hafði vænzt þess, að
norðlenzkir prestar mundu taka
í sínar hendur og hafa forystu
í því höfuðmáli norðlenzkrar
kirkju og kristni, sem ég tel að
endurreisn biskupsdóms á Hól-
um sé og eigi að vera. Sú von
brást. Mér þykir sem prestarnir
hafi sýnt þarna undarlegt tóm-
læti — og eiga þó eigi allir
óskilið mál. Má vera að leiðinda
klofningúr um staðarval hafi
nokkru um valdið. Sumir hafa
þeir viljað — og vilja víst enn
— hafa biskupssetrið á Akur-
eyri. í því sambandi skaut upp
þeirri fáránlegu hugmynd, að
Akureyrarbiskup gæti haft eins
konar hjáleigu eða útibú á Hóla
stað um hásumarið! Hvílík dauð
ans firra- Mér er sérstaklega
Ijúft að geta þes hér, að síra
Páll Þorleifsson á Skinnastað,
sá vitri og mæti maður, var
mjög fýsandi þess, að Norður-
landsbiskup sæti á Hólum; þótti
raunar, a. m. k. á sínum síðari
prestskaparárum, sem annað
kæmi eigi til mála.
II.
Biskupsstóll á Hólum stóð ná-
lega 700 ár. Hann var stofnaður
að frumkvæði Norðlendinga
sjálfra. En hann var ekki lagð-
ur niður samkvæmt þeirra ósk-
um. Norðlendingar voru sviptir
stól og skóla af erlendu valdi —
og alþýða manna eigi að spurð.
Jafnvel dómkirkjan var rúin og
rænd. En hvað um það. Hitt
mætti merkilegt heita, ef við,
norðlenzkir menn á tuttugustu
öld, hefðum minni metnað fyr-
ir hönd norðlenzkrar kirkju en
forfeður okkar um aldamótin
ellefu hundruð.
En hér er um annað og meira
að ræða en metnaðarsök eina,
og á þó kirkjulegur og söguleg-
ur metnaður vissulega hinn
fyllsta rétt á sér.
Á ytri högum og háttum ís-
lenzkrar þjóðar hefur á fáum
áratugum orðið þvílík bylting,
þvílík umturnun á mati allra
hluta, jafnvel einnig andlegra
verðmæta, að til eindæma má
telja. Það er véltæknin, sem
lagt hefur undir sig land og
þjóð — og auk heldur í hreinni
skyndingu. Véltæknin er um
marga hluti góð og raunar lífs-
nauðsyn lítilli þjóð, sem halda
vill til jafns við stærri þjóðir
um ytri lífskjör. En véltækn-
inni fylgir sá augljósi háski, að
maðurinn sjálfur verði að meira
eða minna leyti vélrænn, að
hann týni sjálfum sér í öllum
hinum yfirþyrmandi ys og
hraða og hávaða.
Frá þeim ósköpum verður að
forða manninum. Og þar þurfa
margir aðiljar til að koma, m. a.
skólar — sem nú eru margir
hverjir orðnir mikils til of fjöl-
mennir — og kirkja. Hennar er
ríkust skyldan að bjarga mann-
inurn frá vélrænni tortímingu.
Höfuðið er út hroðið af alls kon-
ar „vísdómi," þörfum og óþörf-
um. Hjartað verður útundan.
En —
sjálft höfuðið, þekking, hjaðnar
sem blekking,
sé hjartað ei með, sem undir
slær.“
Þarna á kirkjan miklu og
göfugu hlutverki að gegna. Og
þar stoðar eigi sálarlaus og and-
vana upplestur úr gömlum rit-
um né heldur prédikun kreddu-
bundinna kenninga, það er lif-
andi boðun kærleikans í anda
meistarans frá Nazaret, sem ein
hefur varanlegt gildi. En til
þess að kirkjan megi reynast sú
andlega bjargvættur, sem henni
er raunar áskapað áð vera,
verður að fá henni m. a. þau
ytri skilyrði, þann búnað, sem
henni hæfir. Þá mun máttur
hennar til andlegra áhrifa eflast
og margfaldast.
Eins og ég er sannfærður um
það að kristin trú er, þegar öllu
er á botninn hvolft, öruggastur
grundvöllur undir „gróandi
þjóðlíf með þverrandi tár,‘‘ svo
viss er ég og um hitt, að éndur-
reisn biskupsdóms á Hólum
mundi reynast guðs kristni í
Norðlendingafjórðungi til efling
ar og Norðlendingum öllum til
blessunar. Að því hníga bæði
söguleg og huglæg rök.
III.
Um eitt skeið leyfði ég mér
að vona, að biskupsstóll á Hól-
um yrði endurreistur 1963, á
200 ára afmæli dómkirkjunnar.
Enn vonaði ég að ákvörðun yrði
tekin og framkvæmdir hæfust
eigi síðar en 1974, á 11 hundruð
ára afmæli byggðar á íslandi.
En ég var of bjartsýnn, of bráð-
látur. Að vísu er mér það líka
löngu ljóst, að fleira þarf að
gera en að skipa biskup og búa
honum híbýli við hæfi. Það þarf
m. a. að efla söngmennt og í því
skyni fá dugandi organleikara,
er fær sé um að nýta í þágu
sönglífs og hljómlistar yfirburði
hljóðfæris þess hins mikla, er
ríkisstjórnin gaf dómkirkjunni
á sínum tíma, en hefur nú beðið
síns meistara árum saman. Slík
um hljómlistarmanni þarf að
búa góða aðstöðu og nýta lær-
dóm hans og hæfileika á sem
víðustu sviði. Má í því sam-
bandi minna á skólana, bæði á
Hólum og annars staðar í hér-
aðinu, En þar er ástandið því-
líkt, að til vanvirðu horfir og
hreinna vandræða. Verður
naumast metið af nokkru viti
hversu mikils sú æska missir,
sem litla eða enga tónlistar-
fræðslu fær og þá að sjálfsögðu
eigi heldur neina menntun eða
þjálfun eyrans. Söngur á að
vera og' verður að vera rikur
þáttur í kennslu og uppeldis-
starfi skólanna. Hann léttir af
fargi daganna, lyftir huga og
sál.
IV.
Fyrir nokkrum árum var okk
ur það mikið áhugamál, Skag-
firðingum allmörgum, að reist-
ur yrði menntaskóli á biskups-
setrinu, beinn arftaki hins
gamla Hólaskóla. En ég er horf-
inn frá þeirri hugmynd, að slík-
ur skóli eigi að sitja í fyrirrúmi.
Stúdentsmenntun er í sjálfu sér
góð og gild. En nú um sinn eru
nógu margir orðnir þeir skólar,
sem laða menn út á lengri náms
braut og gera marga hverja frá-
hverfa framleiðslustörfum. Við
erum þegar komnir þar út á
hálan ís, íslendingar, líkt og
frændur okkar á Norðurlönd-
um, sem farnir eru að kvarta
vegna offramleiðslu langskóla-
manna, er of margir gangi svo
atvinnulausir. En það er annars
konar skóli, sem mér hefur
lengi verið áhugamál að risi á
Hólastað. Svo má kalla, að ís-
lenzkt skólakerfi sé fast skorð-
að, þar sem liggur bein braut
frá upphafi vegar og endar við
háskóladyr. Hér er áreiðanlega
mikil þörf fyrir „frjálsa“ skóla,
þar sem kennarar og nemendur
eru ekki bundnir í báða skó um
val á námsefni, um próf og
einkunnagjöf fyrir kunnáttu í
venjulegum skólafögum, en
höfuðáherzla lögð á að glæða
siðgæðisvitund, sjálfstæða hugs
un og andlegan þroska nem-
enda. Þess konar skólar skilst
mér að lýðháskólarnir á Norður
löndum séu og' hafi verið. (Orð-
ið lýðháskóli er raunar eigi alls
kostar heppilegt, enda bein
þýðing úr dönsku; hins vegar
liefur það löngu náð festu í
málinu og verður ugglaust við
að una).
Slíkan skóla á að stofna á
Hólum sem allra fyrst. Lýðhá-
skóli er þegar risinn af grunni
í Skálholti, góðu heilli. Þörfin
er eigi minni á Hólum, nema
síður sé. Hólar í Hjaltadal voru
höfuðstaður Norðurlands um
aldir. Þar sátu biskupar, þar
var skóli, þar var prentsmiðja
og stórmerk bókaútgáfa. Þar á
að verða griðastaður og gróður-
reitur fyrir blómlegt kirkjulíf
og sönglíf, fyrir lýðmenntun og
fjölþætta búmenningu.
Kveikf á nýlum
Ijósakrossi
VIÐ guðsþjónustu sl. sunnudag
í Lögmannshlíðarkirkju var
tendrað á ljóskrossi Lögmanns-
hlíðarkirkju, gefinn til minning
ar um Sigurð Árna Sigurðsson
og fyrri konu hans Sigríði Árna
dóttur, svo og hjónin Þórkötlu
Jónsdóttur og Jakob Guð-
mundsson.
Neon-rafljósagerðin í Kópa-
vogi gerði krossinn. Uppsetn-
ingu hans önnuðust Páll Frið-
finnsson byggingameistari, Hall
dór Baldursson, Hlíðarenda og
Baldur Ragnarsson rafvirki.
Viðstaddir voru margir gef-
endanna. Q