Dagur - 14.12.1978, Page 5

Útgefandi: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
Skrifstofur Tryggvabraut 12, Akureyri
Ritstjórnarsímar: 24166 og 23207
Sími auglýsinga og afgreióslu: 24167
Ritstjóri (ábm.): ERLINGUR DAVÍÐSSON
Blaðamaöur: ÁSKELL ÞÓRISSON
Augl. og afgr.: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
Prentun: Prentverk Odds Björnssonar hf.
Hlutverkaskipti
Enn einu sinni horfir þjóðin á það,
hvernig stjórnmálafiokkar skipta
um hlutverk, eftir því hvort þeir eru
í stjórn eða stjórnarandstöðu.
Minnugir þess eru flestir kjósend-
ur í þessu landi þegar vinstri
flokkarnir, einkum Alþýðubanda-
lagið en einnig Alþýðuflokkur
réðust heiftarlega á febrúarlög
stjórnvalda, þar sem vísitölubætur
launa voru skertar. Samningana í
gildi og brjótum niður kaupráns-
lögin voru þá helstu vígorðin og
þeim var beitt með góðum árangri
fram að alþingiskosningum.
Þessi ríkísstjúrn hamiar gegn
verðbólgunni, m. a. með þeim
hætti, að aðeins hluti umsaminna
verðlagsbóta launa er greiddur,
eða 6% af rúmlega 14%. Hinir
óábyrgu stjórnarandstæðingar á
síðasta kjörtímabili, standa nú að
ríkisstjórn og hljóta að mæta
þeirri gagnrýni úr hópum laun-
þega, að samningarnir hafi ekki
verið efndir, enda voru þeir frá
upphafi, þótt kenndir væru við
sólstöður, glapræði, virtust undir-
ritaðir af óábyrgum mönnum og
gátu ekki staðist. Athyglisvert er,
að Verkamannasambandið, sem
stóð fyrir skæruhernaði mánuðum
saman vegna febrúarlaganna í
fyrravetur, styður nú aðgerðir
nýrra stjórnvalda, sem það treystir
betur í baráttunni við óðaverð-
bólguna, sem nú er efnahagslífinu
og atvinnunni í landinu meiri ógn-
valdur en nokkru sinni áður.
En svo einkennilega vill til, að
stærsti stjórnmálaflokkur lands-
ins, Sjálfstæðisflokkurinn, hefur
nú tekið við hlutverki bæði Al-
þýðuflokks og Alþýðubandalags,
ekki aðeins sem stjórnarand-
stæðingur, heldur einnig í því að
vera óábyrgur stjórnarandstæð-
ingur og óþarflega námfús í því
efni í sínu nýja hlutverki, því hann
upphefur nú sama sönginn og
A-flokkarnir áður. Vex vegur hans
lítið af því, og hljóta stuðnings-
menn hans að verða ffyrir miklum
vonbrigðum með flokkinn sinn
síðustu vikurnar.
Á nokkrum stöðum á landinu
hefur atvinnuleysis gætt, þótt
hvergi sé það í stórum stíl og er
vonandi um að ræða mjög tíma-
bundinn samdrátt framleiðsluat-
vinnuvega. Atvinnuleysi hefur
verið óþekkt hér á landi mörg
undanfarin ár, en með áframhald-
andi verðbólgu, mun það segja til
sín í vaxandi mæli og vera undan-
fari ískyggilegrar kreppu. Sú
kreppa yrði heimatilbúin, því við-
skiptakjör þjóðarinnar eru góð.
Með sameinuðu átaki við verð-
bólguna, mun hún minnka og at-
vinna haldast. Ef ekki, er hætt við
stöðvun og atvinnuleysi. Valið á
að vera auðvelt.
Verðum að tefla okkur
út úr verðbólgunni
segir Stefán Valgeirs*
son, alþingismaður
Stefán Valgeirsson.
Þegar Stefán Valgeirsson
var hér á snöggri ferð fyrir
helgina náði blaðið tali áf
honum og spurði frétta.
Fer viðtalið hér á eftir.
Hvað segir þú um
nýju ríkisstjórnina?
Margt væri nú hægt að segja um
hana, en spuming hvort það er
tímabært eða heppilegt af minni
hendi, að gera á henni mikla úttekt
nú. Ég hygg, að enginn stjóm-
málaviðburður síðari ára hafi vakið
eins mikla athyggli og myndun
þessarar ríkisstjórnar. Fáum kom
til hugar, eftir að niðurstöður al-
þingiskosninganna lágu fyrir, að
tilraunir stjórnmálaforingjanna til
myndunar ríkisstjórnar myndu
leiða í ljós, að foringarnir, Benedikt
Gröndal, Geir Hallgrímsson og
Lúðvík Jósefsson, yrðu að gefast
upp við að mynda stjórn. Enginn
þarf að ætla, að þeir hafi ánægðir
gengið og sáttir með sitt hlutskipti á
fund forsetans til að tilkynna hon-
um málalokin. Og ég hygg, að það
hafi ekki verið þjáningarlaust fyrir
suma þingmenn, er þeir stóðu
frammi fyrir þeirri staðreynd, að
Ólafur Jóhannesson hafði einn
manna möguleika á stjómarmynd-
un og að verða samnefnari nýrrar
ríkisstjórnar, þrátt fyrir kosninga-
úrslitin og öll skrifin um hann og
Framsóknarflokkinn á síðasta
kjörtímabili.
Og þegar ljóst var, í ágústmánuði
að Ólafur Jóhannesson yrði for-
sætisráðherra, varð þessi staka til:
Mörg eru skrýtin málalok
og margt verður reynt að lita.
En það er lán að þeirra kok
þolir stóra bita.
Að öðru leyti ætla ég að geyma
mér að ræða betur um ríkisstjórn-
ina.
Eru störf Alþingis og
svipmót líkt og verið
hefur?
Þetta er þrettánda þingið sem ég
sit og það hefur alltaf farið mestur
tíminn í að koma saman fjárlögum
fyrir næsta ár, fyrri hluta þing-
haldsins og þannig er það nú. En
það sem af er þessu þingi, er það
einkum tvennt, sem setur annan
svip á það en verið hefur. Það hefir
einkennst af enn meiri efnahags-
raunum en áður, þótt við séum
ýmsu vön í því efni, og svo hitt, að
vart er meiri óróleka og tauga-
spennu hjá ýmsum þingmönnum
en dæmi eru um. Þetta kemur fram
með ýmsum hætti svo sem í kapp-
hlaupi um að flytja frumvörp og
þingsályktunartillögur, sem bera
það með sér, að það er fremur gert
af vilja en mætti. Og afstöður til
málefna eru stundum með þeim
hætti, að reyndir þingmenn vita
naumast hvaðan á þá stendur
veðrið. Ekki er hægt að telja þingið
viðburðalítið, hvort sem það er nú
spennandi eða ekki.
Erum við á réttri leið í
efnahagsmálum?
Það álít ég. Og ég er a.m.k.
sannfærður um, að lengra var ekki
hægt að komast í efnahagsaðgerð-
um í þessum áfanga. Þótt menn tali
um, að það sé að skapast skilningur
hjá þjóðinni í því, að hefja þurfi án
tafar öfluga sókn gegn verðbólg-
unni, og sá skilningur hafi eflaust
aukist, er hitt víst, að launafólk
hefði ekki sætt sig við meiri skerð-
inu á verðbótum en frumvarpið um
tímabundnar ráðstafanir gegn
verðbólgu fólu í sér. Það fóru fram
viðræður við fjölmarga trúnaðar-
menn, karla og konur, sem gegna
ýmsum trúnaðarstörfum I mörgun
launþega samtökum um þessi mál.
Ráðherrar og þingmenn, t.d.
Framsóknarflokksins sátu marga
fundi með þessum aðilum. Þar fóru
fram hreinskilin skoðanaskipti um
þessi málefni. Skrefið sem stigið
var nú og gengur í rétta átt, var
stigið að vel athuguðu máli.
Stjórnmálamenn a.m.k., ættu að
skilja það, að enga þýðingu hefur
að ganga lengra í þessum efnum en
þjóðin sættir sig við, eða hindrar
ekki með aðgerðum. Af því höfum
við næga reynslu. Slík vinnubrögð
gera bara illt verra. Og þeir sem
átelja það, að of skammt hafi verið
gengið nú, eru haldnir pólitískri
blindu.
Ég veit og viðurkenni, að æski-
legt hefði verið að taka stærra skref,
ef um það hefði náðst samstaða. En
hún fékkst ekki og því var betra að
taka styttra skref og ná þar fótfestu,
en að taka stærra skref og láta
hrekja sig til baka eftir átök, sem
ætíð kosta þjóðina gífurlega fjár-
muni. Hjá slíku þarf að komast í
lengstu lög.
Óttast að kreppa sé
yfirvofandi hér á
landi?
Ég óttast, að ef við gerum ekkert
til þess að draga úr verðbólgunni,
sé atvinnuleysi ekki langt undan,
sem síðan myndi leiða af sér vax-
andi kreppueinkenni og síðan
hrun. Hins vegar álít ég, að ef við
t.d. gerðum þær ráðstafanir, sem til
þess væru fallnar, að ná verðbóg-
unni niður á mjög skömmum tíma,
myndu þær einnig leiða af sér stór-
fellt atvinnuleysi, sem síðan leiddi
til kreppu. Ég hygg að eina færa
leiðin út úr þessum ógöngum, án
tilfinnanlegra áfalla, sé að feta sig
áfram á löngum tíma út úr þessari
verðbólgu. Markrhið okkar hlýtur
að vera það, að ná verðbólgunni
niður í það sem hún er hjá aðal
viðskiptaþjóðum okkar. Við verð-
um að halda þannig á málum, að
koma í veg fyrir atvinnuleysi en
draga þó markvisst úr verðbólg-
unni, en þessi leið er ekki fær nema
þjóðin í heild sýni samstöðu um að
fara hana og við teflum okkur blátt
Oft er því mjög á lofti haldið hve
stórkostlega íslensku þjóðinni
hafi skilað fram á leiðina á und-
anfömum áratugum. Þarf reynd-
ar ekki gamla menn til þess að
muna tímana tvenna og ríflega
það, og jafnvel við sem yngri er-
um munum aðstæður í landinu
harla ólíkar þeim sem nú eru.
Ef nefna ætti einhver dæmi um
breytingarnar á síðustu árum
kemur byltingin í byggðamál-
um fyrst upp í hugann og það að
flóttanum af landsbyggðinni hef-
ur lokið, en þessu tengd er sú
hraðfara framþróun sem átt hefur
sér stað í atvinnumálum víðast
um landið.
Enginn mun bera á móti því að
allri alþýðu hafa verið boðnir
betri kostir á síðustu árum en áð-
ur hafði verið. Annars vegar hef-
ur fjölbreytni í atvinnulífi vaxið
nokkuð, reyndar mest á þéttbýl-
isstöðum, en með henni fjölgar
valkostunum um ævistarfið, en
hins vegar er það augljóst hversu
vöruúrval hefur aukist í verslun-
um og þar með möguleikamir á
því að finna eitthvað við hvers
manns hæfi.
Enda þótt þess hafi lengi fram-
an af nær einvörðungu gætt á
Suðvesturlandi, þá hefur fram-
þróunin I húsnæðismálum vafa-
laust haft ótrúlega mikil áhrif á
lífskjör fólksins hvarvetna í land-
inu, og það jafnvel þótt á þessu
sviði séu ungum fjölskyldum
gerðar verri skorður en nokkum
roskinn mann eða konu getur ór-
að fyrir. Er þá átt við lánamálin
og alla þá óheyrilegu yfirvinnu og
tvöfalda vinnu sem lögð er á fjöl-
skyldurnar meðan börnin eru ung
og öll þau vandamál sem af
hljótast og liggja að baki miklu
böli í þessu þjóðfélagi.
Loks má nefna það sem ef til
vill stingur hvað mest í augu,
Suðurgöngur nútímans til sól-
ríkra stranda. Það þarf ekki
gamla menn til að muna þá tíð er
utanlandsferð sætti stórtíðindúm
í allri ættinni. Nú virðist ferð af
þessu tagi sjálfsagt mál í margra
augum.
Sami vandinn í í
mannsaldur
En enda þótt þessar breytingar
hafi vissulega verið margháttaðar
og djúptækar og þótt þeirra sjái
. .
A „Hugsað á aðventu“
I nefnir Jón Sigurðsson
I ritstjóri Timans, grein
I sína og segir m.a. að fs-
I lendingar hafi verið á
I verðbólgufylliríi um ára-
B tugaskeið.______
marga greinilega staði nú á
nokkrum síðustu árum, hafa ís-
lendingar þó í meira enn fullan
mannsaldur tekist á við sama
meginvandamálið, verðbólguna
sem segja má að haldið hafi inn-
reið sína sumarið 1942 í kjölfar
umskiptanna í atvinnumálum
sem urðu við hernámið.
Útlendingar margir undrast
hve vel Islendingum hefur þrátt
fyrir allt tekist að lifa með þessari
ófreskju. Og víst er um það að
hún hefur ekki valdið því hruni
hér sem vissulega hefði mátt
vænta, — og má raunar vænta
enn. í stað þess að spara peninga
hafa íslendingar lært að leggja í
steypu, og í fasteignum eru inni-
stæður íslendinga fólgnar en ekki
í bönkum. í annað stað hafa Is-
lendingar, svo sem ekki er óeðli-
legt við slíkar aðstæður, tamið sér
hóflausa eyðslu en ekki að eiga fé
eða fymingar.
En enda þótt segja megi að
þjóðin hafi gert sér betra úr verð-
bólgunni en trúað yrði að
óreyndu, má ekki heldur gleyma
því að þetta ástand hefur valdið
því að upp eru að vaxa kynslóðir í
landinu sem hafa ekki meira en
snefil af venjulegri háttsemi eða
siðfræði í meðferð fjármuna.
Slíkt lætur eftir sig spor og þau
ófögur ef áfram verður haldið.
Viðstöðulaus för
Og það á sjálfsagt eftir að sýna sig
í framtíðinni að för þjóðar frá
upplausn hernámsins inn í hring-
ekju verðbólgunnar svona við-
stöðulaust setur merki á gervalla
þjóðmenninguna. Merkur stjórn-
málamaður sem nú situr á friðar-
stóli eftir mikil orðvíg hefur
komist svo að orði að „allt frá
Jón Sigurðsson.
1942 hafa íslendingar lifað eins
og maður á fylleríi“. Munu orð að
sönnu. Má minna á að það hefur
ekki „runnið af“ þjóðinni allan
þennan tíma. Og má fyrr vera ef
ekki er kominn upp einhver ill-
kynjaður sjúkleiki í líkamann
þegar hann hefur enga hvíld
fengið frá gleðskapnum svo lengi!
Það getur verið fróðlegt að
hugleiða þetta tímabil undir
sjónarhomi verðbólgunnar. Sést
þá hve oft menn eru að berjast við
sömu vandamálin og verða að
hlíta tímabundnum úrlausnum
og takmörkuðum. Fyrir tuttugu
árum og fáum vikum betur sótti
Hermann heitinn Jónasson Al-
þýðusambandsþing og varaði
menn þar við 17% almennri
verðbólguskriðu sem verða
myndi við upphaf desember það
ár.
Atburðarásin undir árslokin
1958 ætti að geta orðið mönnum
íhugunarefni nú. Annars vegar
erum við enn að fást við þetta
sama stjórleysisvandamál í efna-
hagsmálum, þótt hækkunin nú
hefði að vísu orðið lítið eitt minni.
En hins vegar getum við að sinni
þakkað að það tókst nú að koma í
veg fyrir að öll skriðan hlypi á
alþýðuna, eins og varð 1958.
Vera má að einnig hafi verið
afstýrt því fári sem sleppt var
lausu upp úr þessum atburðum
fyrir tuttugu árum, og kallaði sig
„viðreisn". Of snemmt er nú að
spá fyrir um það, en svo mikið
mun fullvíst að annaðhvort endist
núverandi stjórn til þess að leið-
rétta vísitölukerfið og koma
böndum á fjárfestinguna þegar á
fyrstu mánuðum næsta árs, —
eða hér mun verr fara en margan
grunar nú.
Þessi orð mín eru sjálfsagt
vafasöm jólakveðja, en þó held ég
að það væri líka fögnuður um
hátíðirnar ef menn vissu það fyrir
að við vandamálunum yrði
brugðist með nýju ári. Og betri
getur nýársóskin ekki orðið en að
komandi ári fylgi lausn þessa
vandamáls.
áfram út úr verðbólgunni. Þeir sem
standa í þeirri trú að hægt sé að
leysa efnahagsmálin til langs tíma,
skilja ekki eða viðurkenna ekki
hinar fjölmörgu og flóknu ástæður,
sem áhrif hafa á efnahagsmálin og
breytast svo að segja frá degi til
dags og því verða efnahagsmál að
vera í stöðugri meðferð hjá stjórn-
völdum, eftir því hvernig við-
skiptakjör þróast hjá öðrum þjóð-
um og eftir framleiðslukostnaði og
framleiðslumagni hér innanlands.
Þetta er ekki auðvelt verkefni og
m.a. vegna þess, að stjómarand-
staðan, hver sem hún er, hefur
annað viðhorf til þessara mála en
þegar sömu flokkar eru í ríkis-
stjórn.
Hvað gerðist þegar Sjálfstæðis-
flokkurinn var í stjórnarandstöðu
1971-1974? Og mjög svipuð vinnu-
brögð voru hjá Alþýðuflokknum
og Alþýðubandalaginu á síðasta
kjörtímabili og vonandi fellur það
fáum úr minni. Viðbrögð þessara
flokka, eftir að febrúarlögin tóku
gildi voru slagorð um, að þau lög
væru kaupránslög. Og hverju lof-
uðu þessir flokkar þjóðinni fyrir
síðustu alþingiskosningar, ef þeir
hefðu aðstöðu til? Þeir lofuðu
þjóðinni því, ef þeir sigruðu í
kosningunum og gætu haft áhrif á
gang mála, að þeir myndu sjá til
þess að allir kjarasamningar yrðu
látnir taka gildi. En reynslan er
ólýgnust. Hafa þessir flokkar, Al-
þýðuflokkur og Alþýðubandalag,
staðið við þessi fyrirheit? Þeir segja
nú, að mál hafi þróast á þann veg,
að ekki sé hægt að greiða fulla
vísitölu á allt kaup nú, eins og
kjarasamningar segja fyrir um. Og
meiri hluti Alþýðuflokksins vildi
ganga enn lengra í því að skerða
verðlagsbætur, eins og fram hefur
komið.
Og hvað um Sjálfstæðisflokk-
inn? Eftir að hann er kominn i
stjórnarandstöðu, get ég ekki séð
annað en hann hafi tekið við því
hlutverki, sem A-flokkarnir léku á
síðasta kjörtímabili og sé ekkert
ábyrgari en þeir. Að vísu er ekkert
óeðlilegt þó að Sjálfstæðisflokkur-
inn noti hvert tækifæri sem gefst til
að minna þjóðina á þann tvískinn-
ung sem fram hefur komið hjá
A-flokkunum um þessi mál, ekki
síst vegna þess að um það var kosið
í síðustu kosningum, hvort ríkis-
stjórn hefði siðferðislegan rétt til að
grípa inn í kjarasamninga, á þann
hátt sem gert var í febrúar og aftur
nú í desembermánuði.
Það er hastarlegt og eftirtektar-
vert, að Sjálfstæðisflokkurinn skuli
nú falla í sömu gröf og A-flokk-
arnir á síðasta kjörtímabili. Og bágt
á ég með að trúa því, að gengi hans
aukist við það. Á meðan stjórn-
málabarátta er háð á þennan hátt,
er þess naumast að vænta, að vel
gangi að koma á samstöðu með
þjóðinni um raunhæfar aðgerðir
gegn verðbólgunni, en það er þó
forsenda fyrir því, að hægt sé að
tefla sig út úr henni á næstu árum
og á skaplegan hátt.
Um leið og blaðið þakkar al-
þingismanninum fyrir svörin, var
um það rætt, að þingmaðurinn tæki
til máls hér í blaðinu um landbún-
aðarmálin og gefst þess væntanlega
kostur áður en langt líður.
Háspennulína
í Síðuhverf i
Vegna skipulagsframkvæmda í
Síðuhverfi á næstu tveimur árum
beinir skipulagsnefnd þeim til-
mælum til Rafmagnsveitna ríkis-
ins, að háspennulínur á svæðinu
verði fyrir 1. júlí næstkomandi
fluttar að hluta til. Jafnframt verði
háspennulínurnar fluttar af svæð-
inu fyrir 1. júní 1980 og þeim
ákveðin ný lega í samráði við
skipulagsyfirvöld bæjarins.
Afsökunar verður að biðja vegna
prentvillu i umsögn um Glerhúsið
i síðasta blaði: Föðumafn höf-
undar er ekki Jón heldur Jónas og
Almenna bókafélagið gaf bókina
út.
Einar Kristjánsson.
Þorraspaug og
góugleði,
14 skemmtiþættir.
Bókaútgáfan Skjald-
borg Akureyri.
Einar Kristjánsson er frá náttúr-
unnar hendi svo fyndinn, að alit
sem hann segir og skrifar vekur
gamanbros á vör og stundum há-
an hlátur. Hann má því gæta sín
að bæta við þann hæfileika af
ásettu ráði, það getur orðið yfir-
drifið. Annars er það hefndargjöf
að vera skemmtilegur eina stund.
Síðan heimta allir að maður sé
allar stundir skemmtilegur og það
getur varla nokkur maður, jafnvel
ekki þessi umræddi.
Þessir 14 þættir munu velflestir
skrifaðir með það eitt fyrir augum
að skemmta, t. d. á þorrablótum
og góugleðum eins og nafn þeirra
bendir til. Og oft tekst það. Fyrsti
þátturinn: Rekkjan, er bráðgóður
til framleiðslu brosa og auk þess
góð spémynd af því fyrirbæri,
sem allir stynja nú undir prang-
inu. hinum útsmognu verslunar-
brellum. í sama flokki eru sög-
urnar: Ég átti mér fermingarbróð-
ur og Sundkappinn. Um leið og
þær vekja hlátur eru þær mann-
lífsmyndir, sem hitta í mark. Hve
glöð er vor æska, heitir einn þátt-
urinn og hann gæti víst verið
sannur þó ntanni sýnist hann yf-
irdrifinn. En sannleikurinn er
stundum lygilegri en lygin.
Ævintýri Nœlurvarðar og Hrak-
fallasónatan eru hreinræktaðar
gamansögur og fullkomlega
hlægilegar. Aðrir þættir eru lakari
ogsumir hin mesta fljótaskrift.
Það hvárflar víst ekki að höf-
undi þáttanna né lesendum, að
hér sé um djúphugsaðan skáld-
skap að ræða. Einar birtir hann í
öðrum bókum. En heldur vildi ég
greiða nokkur þúsund fyrir
þennan saklausa gleðigjafa en
margt af þeim bókum, sem hljóta
nú einkunnirnar: — Hörku-
spennandi taugarótandi, and-
vökuvaldandi. . osv. frv. enda-
laust.
Aðalsteinn Vestmann mynd-
skreytti bókina, sem er öll hin
snotrasta og lesmál um 120 bls.
Guðmundur Frímann.
Þannig er ég —
viljirðu vita það.
Bókaútgáfan Ögur.
Mér líkar þessi bók mjög vel,
kemur þar margt til. Ég held þó í
fyrsta lagi hve hún er falslaus og
sönn. í öðru lagi heit og rík af ást
á æskustöðvum og samferðafólki
á bernskuárum og hinni skáld-
legu sýn á svipbrigði manna og
náttúru. Það er langt milli
Langadals og Langanesstranda,
en það er skammt milli skáldlega
þenkjandi sálna. Þær finna hver
aðra eins og fuglinn átt til hreið-
urstöðva. Hvort ég man leik og
leikföng þau hin sömu og Guð-
mundur. Bækur þeirrar tiðar
æsku og lifandi návist og fylgd
söguhetjanna. Hvort ég man Im-
portören (A/S) og „prískúrant-
ana“, þeirrar tíðar auglýsinga-
bæklinga. Þetta var sem sagt
danskt verslunarfélag, sem við
gátum pantað frá marga dýrlega
hluti. Ef við áttum peninga. Síðan
koma skóladagar með jafnöldr-
um fullir af unaði og tiltrú, dul-
úðug snerting, augnatillit fullt af
merkingu, Heimavist á næsta bæ
eða ganga þangað í draugabirtu
skammdegismorgna og rökkvaðra
kvölda útmánaðanna. Og allt
þetta fólk, nágrannar, sem koma
inn á lífsveg æskunnar í marg-
breytilegum myndum. Guð-
mundur hefur löngu gert sveit
stna og sveitunga fræga í ljóðum
og sögum. Það er einn höfuð-
kostur þessarar bókar að hann
sýnir okkur nú baksvið þeirra
fögru mynda. Ætli við munum
ekki eftir Drukknum bónda úr
Skyttudal, Svarta-Lása osv. frv.
Þátturinn um „Bjössamína", er
svo fullur af samúð með utan-
garðsfólki og vel gerður á allan
hátt, að maður verður glaður all-
an daginn eftir lesturinn. Skáld-
leg fegurð er áberandi þáttur í
allri þessari bók, sem vænta mátti
hjá slíkum höfundi. Þar bera af
þrír kaflar undir aðalfyrirsögn-
inni: Þetta er mitt land pó aðrir
eigi. A enginu grœna, er þar feg-
ursta stefið.
Þessi stóra ævisaga, sem þó nær
aðeins í höfuðdráttum yfir fyrstu
16 ár ævinnar, er frá upphafi til
enda full af gamansemi og alvöru
í svo einstöku jafnvægi og ynni-
leik, að lesanda verður léttara um
gang og bjartara fyrir sjónum.
Fyrst svo fagurt mannlíf var til,
fyrst enn eru skáld, sem kunna að
kynna okkur það. Þá er enn von
um að hvort tveggja sér til og
verði til. Það er ekki allt svart á
meðan sú von á vin.
Það er margt, sem ég hefði
viljað segja frá viðvíkjandi minn-
ingum Guðmundar Frímanns.
Þetta eru engir „þættir“, þetta er
samfelld saga, aðeins með þeim
útúrkrókum, sem hver góður
sögumaður hlýtur að taka í
munnlegri frásögn, því eitt minn-
ir á annað og vekur upp atburð,
sem á raunar heima hér. Maður
finnur fljótlega þráðinn aftur.
Þessi bók er einmitt gædd aðals-
Kristján
frá Djúpalæk
skrifar um
bækur
marki munnlegrar frásagnar
sögumanns af gömlum skóla,
meðan orðið var og hét, frétta-
miðill milli sálna. Þetta er mikil
bók og rík. Lofsöngurinn um
Langadal.
Erlingur Davíðsson
Nói bátasmiður.
Útg. Bókaforlag Odds
Björnssonar.
Ósköp er gott að fá að lesa bók
um venjulegt fólk og venjulegt líf
þess. Nú þegar bók erskrifuð eftir
formúlu, líkt og jólakaka eftir
uppskrift: Sex bollar hveiti, egg,
ger, rúsínur osv. frv. En nútíma
sagan: Sex bollar klám, eitt stykki
nauðgun, kynvilla eftir smekk,
pólitík, kvennréttindasuð, morð,
osv. frv. Já, það er gott að fá sögu
venjulegs fólks.
Þessi bók byggist á endur-
minningum Nóa bátasmiðs á
Akureyri. Erlingi hefur tekist vel
að samræma frásögn hans og búa
í eðlilega, samfelda sögu, án allra
útúrdúra. Nói fór ungur til
vandalausra. En það var venju-
legt alþýðufólk, sem lét drenginn
hafa sömu kjör og aðra á heimil-
inu. Vinna var mikil, en Nóa var
hún ljúf og hún var heilbrigð
barátta við íslenskar aðstæður.
Barátta við náttúruöfl fyrir nauð-
synjum, krydduð veiði á sjó og
landi, sem er tilbrigði og upplyft-
ing frá einhæfum búskap. Nói er
fæddur smiður og hann lærir
bátasmíði. Líf hans er vinna og
aftur vinna með góðum félögum
víða um land. Lífið er öfgalaust
og eðlilegt með smá upplyftingu
milli annasamra daga. Þá koma
siglingar, sem víkka sjónhringinn.
Nói var fjarskalega líkur þér og
mér. Þessvegna varðar okkur saga
hans. Hann lendir ekki í miklum
straumhvirflum eða „spennandi"
ævintýrum. Hann vinnur við
starf, sem er honum hugfólgið,
bátasmíði og gleðst að sjá þá
draga björg í bú. Hann eignast
fjölskyldu og tímir varla að taka
þátt í félagslífi til að missa ekki af
gleði kvöldstundanna með fjöl-
skyldunni. Þetta var sem sagt
fagurt mannlíf og saga þess er
sögð á mjög viðfeldinn hátt.
Heilbrigð bók um heilbrigt
mannlíf. Þar að auki er bókin
falleg. Hún er 182 bls.
Tvær bækur frá Bóka-
útgáfunni Skjaldborg
Fjögur skáld í för
með presti
Fjögur skáld í för með presti er
viðtalsbók, sem séra Bolli
Gústavsson í Laufási hefur tekið
saman og myndskreytt með eftir-
tektarverðum teikningum, en
hann er drátthagur maður með
afbrigðum.
Skáldin fjögur, sem prestur
leiðir fram í bók sinnu eru: Bragi
Sigurjónsson, Hjörtur Pálsson,
Heiðrekur Guðmundsson og
Kristján frá Djúpalæk.
Bók þessi er mjög vandlega
unnin í Prentsmiðju Björns Jóns-
sonar, og sýnist Skjaldborg, séra
Bolla í Laufási og skáldunum til
Mælikerið
Indriði Úlfsson, skólastjóri hefur
sent frá sér enn eina barna- og
unglingabókina, sem heitir
Mælikerið og er ellefta bók höf-
undar. Saga bókarinnar er sjálf-
stæð þótt aðalpersónur séu þær
sömu og bókinni í fyrra. Barna-
bækur Indriða Úlfssonar njóta
mikilla vinsælda.
4.DAGUR
DAGUR.5