Dagur - 28.02.1980, Síða 5

Útgefandi. ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
Skrifstofur Tryggvabraut 12, Akureyri
Ritstjórnarsímar: 24166 og 23207
Sími auglýsinga og atgreiðslu: 24167
Ritstjóri (ábm.): HERMANN SVEINBJÖRNSSON
Blaðamaður: ÁSKELL ÞÓRISSON
Augl. og afgr.: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
Prentun: Prentverk Odds Björnssonar hf.
„Ólistrænasta
þjóð veraldar“
„fslendingar eru vafalaust ólist-
rænasta þjóð veraldar. Ekkert
liggur fjær íslensku heimili en list-
rænn smekkur á hvaða sviði sem
er.“ Þennan óvægilega dóm felldi
Steinn Steinarr fyrir hartnær fjöru
tíu árum. Hafa ber í huga, að þegar
Steinn fellir sinn dóm, er þjóðfé-
lagið á mótum þess að breytast úr
bundnu og svifaseinu bændasam-
félagi í nútíma iðnaðarsamfélag.
Þróað samfélag leiðir gjarnan af
sér blómlegt og fjölbreytt list-
menntalíf. Gróskumikið og um-
fram allt fjölbreytt listmenntalíf er
það vægi sem þjóðfélagið getur
ekki án verið, ef það vill halda
reisn sinni.
Á ráðstefnunni Maður og list,
sem haldin var fyrir skömmu að
Kjarvalsstöðum, kom fram að í
frumvarpi til fjárlaga fyrir 1980 er
gert ráð fyrir, að verja o.46% af
heildargjöldum ríkisins til menn-
ingarstarfsemi í landinu.
I frumvarpi að fjárhagsáætlun
bæjarsjóðs Akureyrar fyrir árið
1980, er greint frá framlögum til
lista og listmennta. Framlag til
Leikfélags Akureyrar er aðeins
42,5 milljónir króna á móti 16.5
milljónum frá ríki. Tónlistarskól-
anum eru ætlaðar 95 milljónir
króna á móti 78 milljónum frá ríki.
Myndlistaskólinn á Akureyri er
inni á fjárhagsáætlun með litlar 14
milljónir króna. Auk þessa er gert
ráð fyrir að verja samtals 12.5
miiljónum til annarra listastarf-
semi, aðallega þó til söngmála.
Þetta gerir í allt um 2.8% af heild-
arútgjöldum bæjarsjóðs Akureyr-
ar.
Það vekur athygli, hve Mynd-
listaskólinn ber skarðan hlut frá
borði. Má það furðulegt heita
þegar þess er gætt, að hann hefur
getið sér gott orð og nýtur bæði
trausts og virðingar. í viðtali sem
Dagur átti við skólastjóra Mynd-
listaskólans, Helga Vilberg, list-
málara, nú fyrir skömmu, kom
fram að næsta haust er fyrirhugað
að hefja starfrækslu reglulegs
dagskóla eða forskóla á sviði
sjónmennta, að mestu sniðinn
eftir því sem tíðkast við Myndlista-
og handíðaskóla fslands.
Sem kunnugt er hefur Mynd-
lista- og handíðaskólinn viður-
kennt Akureyrarskóiann. Það ætti
að vera hverjum manni Ijóst hvílíkt
hagræði er að því fyrir Norðlend-
inga, að geta stundað hér heima
hluta reglulegs lisnáms. En starf-
ræksla dagskólans er háð því, að
ráðamenn sjái og skilji nauðsyn
þess að veita skólanum nægileg-
an stuðning. Litlar 14 milljónir
duga skammt.
Við umfjöllun þessara mála er
nauðsynlegt að menn skilji, að
óviðeigandi er að beita sömu
arðsemisútreikningum og við lög-
mál markaðarins fyrir gróskumik-
ið atvinnulíf og efnahagslega
auðsköpun.
Magnús Ólafsson:
Reykjavíkur
fjölmiðlar
• Hér á landi eru gefin út sex
dagblöð og við höfum útvarp og
sjónvarp. Allir þessir fjölmiðlar
hafa mikil áhrif á skoðanamyndun
í landinu, svo og hvaða mál fá
mesta umræðu. Því veltur á miklu
að þeir leysi hlutverk sitt vel af
hendi.
• Eitt er öllum þessum fjöl-
miðlum sameiginlegt. Aðsetur
þeirra er í Reykjavík. Þar búa
flestir þeir, sem við þessa fjölmiðla
starfa og starfsfólkið umgengst
fyrst og fremst íbúa stór-Reykja-
víkursvæðisins. Því fer ekki hjá því
að sjónarmið Reykjavíkurbúans
eiga greiðastan aðgang að þessum
fjölmiðlum.
• Undantekningar eru þó frá
öllum reglum, einnig þessari. Það
er ljúft og skylt að taka það fram að
margt af því fólki, sem við Reykja-
víkurfjölmiðlana starfar hefur góð
sambönd vítt um land og túlkar vel
skoðanir þess fólks, sem þar býr. En
því miður er það fólk í minnihluta.
• Svo er það líka staðreynd að
umhverfið, sem fólk lifir í dags-
daglega hefur mikil áhrif, jafnvel
þótt fólk hafi góð sambönd við fólk
í öðrum héruðum. Það er t.d. ljóst
Magnús Ólafsson.
að ævinlega fá fréttir af óveðrum
mest rúm i fjölmiðlum, þá slæmt
veður er á suðvesturhorni landsins.
Hvað höfum við t.d. ekki oft séð
myndir af bílum föstum í snjó, þótt
sá snjór sé að mati okkar norð-
lendinga aðeins föl. Þá er líka
kunnugt að um árabil vissu þeir
sem hlustuðu á morgunútvarpið,
hvort sjógangur væri á Skúlagöt-
unni. Heyrðust þá oft dramatískar
lýsingar á því hve erfitt væri inn í
útvarpshúsið að komast. Sann-
færður er ég um að sjógangurinn á
Skúlagötunni hefði ekki orðið svo
frægur, ef útvarpshúsið hefði ekki
staðið við þá götu.
• Þessi dæmi sína glöggt hve
mikil áhrif umhverfið hefur á fólk
og hvað það telur fréttnæmast.
Þetta eru smá dæmi og skipta ekki
sköpum í lífi fólksins. Hins vegar
skiptir það sköpum, þegar fjöl-
miðlarnir hefja skipulegan áróður
fyrir hinum og þessum málum,
áróður sem oft ber tilætluð áhrif, og
hefur oft afgerandi áhrif á lífið og
lífskjör fólksins í landinu.
• Að þessu verða allir að
hyggja, a.m.k. þeir, sem unna
blómlegri byggð um land allt. Það
verður að skapa ákveðið og mark-
visst mótvægi við alla þá fjölmiðl-
un, sem nú á sér stað út frá
Reykjavík. Það er unnt að gera eftir
nokkrum leiðum.
• I fyrsta lagi með því að efla
þau blöð, sem út eru gefin vítt um
landsbyggðina. T.d. Dag á Akur-
eyri og fleiri slík blöð. Umhugsun-
arefni er þó hvers vegna mikil
tregða hefur verið að lesa nema
eina forustugrein Dags í útvarpi í
viku hverri, og hvers vegna hafa
forustugreinar Vestfirska frétta-
blaðsins ekki fengist lesnar?
• I öðru lagi þarf að auka efni
af landsbyggðinni í útvarpi og
sjónvarpi. Koma þarf á föstum
þáttum um byggðamál og þau mál,
sem ofarlega eru á baugi á hverjum
tíma. Umsjón þessara þátta þarf að
vera í höndum þeirra, sem á lands-
byggðinni búa.
• Umhugsunarefni er, að fyrir
rúmu ári var byrjað með lands-
byggðarþátt í útvarpinu og var
hann á dagskrá hálfsmánaðarlega.
I haust hóf göngu sína þáttur, sem
ber nafnið Reykjavíkurpistill.
Ráðamenn ríkisútvarpsins, sem
raunar heitir útvarp Reykjavík,
virðast telja nauðsynlegt að skapa
mótvægi við þennam stutta lands-
byggðarþátt, jafnvle þótt megin-
hluti útvarpsefnisins sé af stór —
Reykjavíkursvæðinu.
• I þriðja lagi þarf að auka efni
víða að af landinu í dagblöðunum.
Það væri best gert með því að
blöðin réðu til sín starfsfólk, sem
búsett væri vítt um land og skilaði
inn efni, ýmist til birtingar á sér-
stökum síðum, eða til birtingar
innan um annað efni blaðsins.
Fullviss er ég um að það blað, sem
myndarlegast tæki á þessu máli
fengi fljótt stóraukna sölu, enda vill
meginþorri landsmanna fylgjast
með því, sem er að gerast á hinum
ýmsu stöðum landsins.
• I fjórða lagi þurfa allir fjöl-
miðlamir að stórauka og bæta
fréttaritarakerfi sitt. Stöðugt þarf
að hafa samband við þessa frétta-
ritara og hvetja þá til þess að afla
frétta. Ráða þarf nýja þegar þeir,
sem fyrir eru standa sig ekki sem
skyldi.
• Að þessum málum þarf að
vinna markvisst og ötullega, enda
eru það staðreynd að því öflugri,
sem upplýsingamiðlunin verður
milli hinna einstöku landshluta því
minni hætta er á óæskilegri tog-
streitu þar á milli. Við Islendingar
erum ein þjóð í stóru landi. Efla
þarf samhug og samstöðu milli
stétta og milli landshluta. Það
verður best gert með víðtækri frétta
og upplýsingamiðlun milli íbú-
anna. Upplýsingamiðlun, sem ekki
fer öll fram í gegnum þá, sem
stór-Reykjavíkursvæðið byggja.
Bjartmar Kristjánsson:
Meingallað frumvarp
Á héraðsfundum á s.l. ári voru
lögð fram til umræðu þrjú frum-
vörp frá síðasta kirkjuþingi. Eru
þau runnin undan rifjum starfs-
háttanefndar þjóðkirkjunnar,
sem sat að störfum hérna á árun-
um og lagði viðamikið álit fyrir
prestastefnu 1977. Að sjálfsögðu
má sitthvað gott um frumvörp
þessi segja, en svo miklir eru þó
gallar á „gjöf Njarðar," að ekki
verður við unað. Ég læt mér
nægja að gera nokkrar athuga-
semdir við mesta gallagripinn,
sem er „Frumvarp til laga um
prófastsdæmi, stjórn og em-
bætti."
Prestaköllin lögð
niður
Þá er þar fyrst til að taka, að
prestaköllin skulu lögð niður.
Forðast er jafnvel að nefna þau á
nafn sem væri þar „hinn vondi“
sjálfur á ferðinni. I l. grein segir,
að „sóknir myndi prófastsdæmi."
I áliti starfsháttanefndar segir, að
„hér sé um nýmæli að ræða.“ Það
er þó ekki alls kostar rétt vegna
þess, að sóknir hafa alltaf
„myndað prófastsdæmi," engu
síður en prestaköllin, og að sumu
leyti fremur en þau. Sóknir eru,
og hafa alltaf verið, sérstakar
starfseiningar innan kirkjunnar.
Það eru prestaköllin hins vegar
ekki. Þau eru nánast ekkert annað
en heiti á starfs- og þjónustusvæði
eins og sama prestsins (eða prest-
ana í tvímennings-prestaköllum).
Það hefir þótt skynsamlegt og
reyndizt líka vel, að hver söfnuður
hefði sinn ákveðna prest og hver
prestur sinn söfnuð eða söfnuði,
en öðrum ekki ætluð þjónusta
innan marka prestakallsins. Þeg-
ar tvímennings-prestaköllin
komu til sögunnar sönnuðust enn
betur kostir hins gamla fyrir-
komulags.
Bjartmar Kristjánsson.
,,Frumþjónusta“ og
,,sérþjónusta“
En nú skal hinu forna skipulagi
prestakallanna umturnað og
prófastsdæmin gjörð að einni
flatsæng, þar sem prestum og
„sérfræðingum" er skákað fram
sitt á hvað, eftir því sem þurfa
þykir. í 5. gr. segir, að „við það
skuli miðað, að einn prestur fari
með frumþjónustu í hverri sókn,
ella skuli starfsskipting presta
skýrt afmörkuð." Þetta á líklega
að þýða það, að „leifar skuli þó
eftir verða" af hinu eldra skipu-
lagi. Engu að síður stefnir þó allt í
„færibands" átt, þar sem einn á
að vinna þetta handtak en annar
hitt.
Þá er það þetta klaufalega orð,
„frumþjónusta.“ Það minnir á
eitthvað sem er frumstætt og á
heldur lágu stigi, þar sem „sér-
þjónustan" hins vegar hefir á sér
annan og æðri svip. „Frumþjón-
usta“ gæti minnt á bráðabirgða—
aðhlynningu að slösuðum manni,
unz hann kemst í hendur sér-
fræðingsins.
Nú er þó svo að sjá, að „frum-
þjónustan“ eigi að taka yfir flest
öll þau störf, sem prestar hafa
unnið til þessa, að barna- og
æskulýðsstarfi undanskildu, svo
og fermingarfræðslu og einhverri
þjónustu við aldraða og vanheila.
Samkvæmt þessu væri nær að
tala um aðalþjónustu og auka-
þjónustu heldur en hið áður-
nefnda.
En „orð og nöfn“ skipta hér þó
ekki mestu máli, þótt misjafnlega
séu þau viðkunnanleg, heldur
skipulagið sjálft. En það getur
verið gott eða illt eftir atvikum.
Þó að því skipulagi, sem ís-
lenzka þjóðkirkjan hefir haft á
málum sínum, kunni í einhverju
að vera áfátt, miðað við nútíma
aðstæður, þá held ég að það
standi enn ekki guðskristninni í
landinu sérlega fyrir þrifum. Það
er eitlhvað annað en það sem
vantar, að hróflað sé upp nýju og
margbrotnu „kerfi“ til að starfa
eftir. Enda hvarflar líka sú hugs-
un að starfsháttanefnd, en í áliti
sínu segir hún svo á bls. 11:
„Mikilvægt er að leggja áherzlu á,
að vöxtur og viðgangur Guðs
ríkis er ekki kominn undir skipu-
lagningu okkar, heldur gæti hann
alveg eins komið þvert á allar
áætlanir.“ Þetta er skynsamlega
mælt. Engu að síður ber þó um-
rætt frumvarp með sér oftrúna á
skipulagið og kerfið og ráðin og
nefndirnar.
Safnaðarfulltrúarnir
í 7. grein frumvarpsins segir, að
formenn sóknarnefnda skuli hafa
atkvæðisrétt á héraðsfundum.
Það á, sem sagt, að leggja safnað-
arfulltrúana á hilluna. En þar sem
starfsháttanefnd segir það stefnu
sína, að „auka ábyrgð og þátttöku
leikmanna í safnaðarstarfi,“ er
það öfugt að farið að leggja jafn-
framt til, að þeim fáu starfs-
mönnum safnaðarins sem verið
hafa, skuli fækkað;
1 skýringum starfsháttanefndar
er þessi breyting rökstudd svo:
„Eðlilegra virðist, að formenn
sóknarnefnda séu fulltrúar sókna
sinna en safnaðarfulltrúar eins og
nú er, en þeir eru oft án tengsla
við störf sóknarnefndar.“ Þessi
rök eru haldlítil, þar sem ekkert
er auðveldara en það, að auka
þessi „tengsli“ milli safnaðarfull-
trúa og sóknarnefndar.
Þá er þess líka að gæta, að með
breytingu þessari væri kosningin
á fulltrúa safnaðarins tekin úr
höndum safnaðarmanna, að
segja má. Sóknarnefnd skiptir
með sér verkum, og þegar hún er
kosin veit enn enginn, hver for-
maðurinn verður. Ég er ekki i
vafa um, að söfnuðirnir vilja eiga
þess kost að kjósa fulltrúa sinn í
frjálsum kosningum, vilandi hvern
þeir eru að kjósa. Þetta kom
greinilega í ljós á fundinum á
Ákureyri á s.l. hausti. Þar mælti
enginn þessari fyrirhuguðu
breytingu bót, en fjölmargir létu í
ljós megna óánægju. Ekki þarf
það heldur endilega að fara sam-
an, áð maður sem kosinn er í
sóknarnefnd sé talinn æskilegast-
ur fulltrúi safnaðarins útávið.
Það hefir jafnan þótt virðing í
því að vera kosinn safnaðarfull-
trúi. Starf hans er það að mæta á
héraðsfundum. En sú skylda
hlýtur að krefjast þess, að safn-
aðarfulltrúi fylgist vel með og viti,
hvað er að gerast í sókn sinni. Að
leggja niður safnaðarfúlltrúana
væri spor afturábak. það ætti
heldur að auka verkahring þeirra,
söfnuðunum til heilla og bless-
unar.
„Um prófast“
f kaflanum um prófast, 22. gr.
segir svo: „Biskup skal leita álits
presta annars vegar og formanna
sóknarnefnda hins vegar um,
hvaða prestur skuli gegna störf-
um prófasts."
Svo hefir það verið, að prestar
skuli benda á einhvern til
prófastsstarfsins. Gömul hefð var
það, að sá sem lengstan hafði
þjónustualdur skyldi valinn. Sú
regla er einföld og líklegust til
minnstra árekstra. Veitingarvald-
ið er þó ekki bundið við ábend-
ingu presta. Nú skal þetta mál
gert enn flóknara en það áður var,
oglíklegra til misklíðar. Formenn
sóknarnefnda eru víðast hver
miklu fjölmennari í prófasts-
dæminu en prestamir. Sé jafnt
(Framhald á bls. 6).
Stórsigur hjá frjáls-
Iþróttafólki KA
Um helgina var haldið meist
aramót Islands í frjálsum
íþróttum innanhúss. Þar
kepptu allir bestu frjáls-
íþróttamenn landsins, að
þeim undanskildum sem eru
við æfingar erlendis. Frjáls-
íþróttafólk KA lék stórt
hlutverk á þessu móti, og má
segja að KA hafi verið
sigurvegari mótsins.
Jón Sævar Þórðarson þjálfari
KA var að vonum mjög hress
með árangur síns fólks, er hann
var inntur nánar eftir þessari
Þar var Áðalsteinn þriðji með
13.46. Hjörtur Gíslason var
annar í 50 m. hlaupi á 5.9 sek.,
sjónarmun á eftir Sigurði Sig-
urðssyni. Þá var Hjörtur einnig
annar í 50 m. grindahlaupi á 7.2
og þar var Aðalsteinn Bern-
harðsson þriðji á 7.3. KA
Aðalsteinn Bernharðsson var mesti
afreksmaður fslandsmótsins.
keppni. Hann sagði að árangur
æfinganna væri nú að skila sér,
og frjálsíþróttafólk KA hyggði á
stóra hluti næsta sumar, en þau
keppa nú í fyrsta sinn í fyrstu
deild.
Helstu árangrar Akureyringa
voru þessir:
Aðalsteinn Bernharðssonsigr
aði í 800 m. hlaupi á 2.07.9.
Annar í þeirri grein var Steindór
Tryggvason á 2.08.5. Steindór
sigraði síðan í 1500 m. hlaupi á
4.14.2 og er það 10 sek., betri
tími en sama hlaup vannst á í
fyrra. Aðalsteinn Bernharðsson
sigraði í langstökki á 6.82 m. og
Jón Oddsson í þrístökki 13.72.
Tvö töp hjá Þór
Um helgina lék fyrstu deildar lið Þórs í körfubolta tvo
leiki fyrir sunnan. Þeir töpuðu þeim báðum með mjög
litlum mun, fyrst fyrir Keflvíkingum ogsíðan fyrir Grind-
víkingum. Með þessum töpum fóru vonir þeirra um að
leika í úrvalsdeildinni á næsta keppnistímabili. Þeir gull-
tryggðu hins vegar Ármanni að leika í úrvalsdeild á næsta
keppnistímabili.
Oddur Sigurðsson.
stúlkur sigruðu í boðhlaupinu
sem var fjórum sinnum þrír
hringir í Laugardalshöllinni á
3.57.9. í sveitinni voru: Linda
Jónsdóttir, Valdís Hallgríms-
dóttir, Laufey Pálsdóttir og
Þuríður Jónsdóttir.
Karlasveit KA sigraði einnig í
sama hlaupi á 3.24.7. f þeirri
sveit voru Sigurður Jónsson
Hjörtur Gíslason, Egill Eiðsson
og Aðalsteinn Bernharðsson.
Valdís Hall-
grímsdóttir varð önnur í 50 m.
grindahlaupi kvenna á 8.5 sek.
Sérstaka athygli vakti frammi
staða systkinanna Þuríðar Jóns
dóttur og Sigurðar Jónssonar
en þau eru aðeins 14 og 15 ára
og hlutu þau bæði gullverðlaun
á sínu fyrsta meistaramóti.
Hjörtur Gíslason hélt uppi merki
KA í spretthlaupum en hann er að
verða einn besti spretthlaupari
landsins. Mynd Ó.Á.
Jón Oddsson sigraði í þrístökki.
Spánarfréttir
Á sunnudag var einn af
úrslitaleikjum fyrstu
deildarinnar í hand-
bolta á Spáni, en þar
leiddu saman hesta sína
Barcelona, lið Viggós
Sigurðssonar og Atle-
tico-Madrid, en þetta
eru toppliðin þar í landi.
Barcelona sigraði
með 26 mörkum gegn 22
og gerði Viggó Sigurðs-
son 11 mörk fyrir Barce-
lona. Þulurinn í spánska
útvarpinu sem lýsti
leiknum átti ekki nógu
sterk orð til að lýsa
skotum örvhenta íslend
ingsins, sem lék vörn
Atletico-Madrid svo
grátt.
Nýir formenn
Aðalfundir íþróttafélaganna
Þórs og KÁ voru nýlega
haldnir. Sérstaka athygli
vakti að í báðum félögum
var kosinn nýr formaður, en
fráfarandi formenn höfðu
mjög mikið starf um ára-
tugaskeið.
Hjá Þór var Sigurður Odds-
son tæknifræðingur hjá Vega-
gerðinni kosinn formaður, en
hjá KA Jón Arnþórsson verk-
smiðjustjóri hjá SÍS. Báðir
þessir menn eiga að fá menn til
að starfa með sér, þvi mikinn
fjölda áhugamanna þarf til þess
að íþróttafélög dafni.
Fráfarandi formönnum
Haraldi Helgasyni hjá Þór og
Haraldi Sigurðssyni hjá KA,
sendir íþróttasíðan sínar bestu
kveðjur með þakklæti fyrirgott
samstarf undanfarin ár.
Dvelja
erlendis
við
Hópur íþróttamanna frá
Akureyri dvelst nú í
Californi'u við æfingar
og keppnir. Þar eru
valkyrjurnar Dýrfinna
Torfadóttir og Ásgerð-
ur Ólafsdóttir við kast-
æfingar, Sigríður Kjart-
ansdóttir við hlaupa-
æfingar, Oddur Sigurðs
son við hlaupæfingar og
Vésteinn Hafsteinsson
sennilega í kasthringn-
um. Nánar verður greint
frá ferðum þeirra síðar.
4.DAGUR
DAGUR.5