Dagur - 30.07.1981, Blaðsíða 3

“viðskipti
r&verzlun
Umsjón og ábýrgð:
Jónína Michalsdóttir
SNÚUM
BÖKUM
SAMAN
Verzlunarmannahelgin
er að koma yfir þjóðina
enn einu sinni með öllu
því umstangi og tilstandi
er henni fylgir. Þessi
helgi er ein stærsta helgi
ársins í hugum f jöldans.
Hátíð, sem tekur jafnvel
jólahátíðinni fram að
sumra dómi. Hvernig
væri nú að gera þessa
verzlunarmannahátíð að
raunverulegri hátíð gera
hana að baráttuhátíð
fyrir tilveru frjálsrar
verzlunar í landinu.
Lengja hátíðina í 365
daga á ári og hafa þetta
dálítið myndarlegt. Gera
alla daga ársins að
verzlunarhátíð, verzlun-
arfrelsi. Hugleiðum þetta
orð verzlunarfrelsi ofur-
lítið nánar. Þetta virðist
dálítið fjarlægt hugtak,
eitthvað sem talað er um
norðan undir vegg, frelsi
sem fólk með óskerta
dómgreind þráir að verði
að veruleika á voru landi.
Þetta er í rauninni ekkert
annað en sjálfstæðis-
barátta, barátta til
bættra lífskjara. Það fer
ekkert á milli mála, að
hagsmunir launþega og
atvinnurekenda fara
saman í þessari sjálf-
stæðisbaráttu til aukins
frelsis í verzlunarmálum
þjóðarinnar.
Hver hugsandi maður
hlýtur að sjá og viður-
kenna, að verzlun er einn
af hornsteinum þjóð-
féiagsins og þar af leið-
andi verður hún að fá það
svigrúm er hún þarf til að
þrífast þjóðinni til hags-
bóta og sjálfstæðis. Þeir
sem ekki sjá þetta og
skllja, eru einfaldlega
með bundið fyrir bæði
augu, eða þá að þeir sjá
ekkert nema roðann í
austri. Losum verzlunina
undan þessari svoköll-
uðu ríkisforsjá. Snúum
bökum saman og látum
ekki ákveðin öfl í þjóð-
félaginu villa okkur sýn.
Hrindum einnig úr vör
verzlunarskóla á Akur-
eyri. Látum þann draum
verða að veruleika,
en þar verðum við að fara
gætilega af stað. Byggj-
um ekki neina skólahöll
til að byrja með, er yrði
mörg ár í smíðum. Byrj-
um smátt með það sem
fyrir eiyþá verður okkur
ekki fótaskortur. Flétt-
um þetta inn í okkar
sjálfstæðisbaráttu. Ger-
um hana að því, sem við
viljum sjálf vera. Gerum
hlutina þannig, að þeir
verði mannlegri, án rígs
og án tortryggni. Eyðum
því hugarfari að atvinnu-
rekendur séu að merg-
sjúga launþega. Lifum
ekki í fortíðinni. Lítum til
framtíðarinnar. Gerum
veg verzlunar og við-
skipta sem mestan. Lát-
um ekki pólitíska ævin-
týramenn villa okkur sín.
Þá mun þjóðinni vel
farnast. Gæfuríka verzl-
unarmannahelgi.
Birkir Skarphéðinsson.
Auglýsing
„Gaman að reka verslun“
- segir Nonni í Cesar
„Þegar eldra fólk er að tala um
að erfiðara sé að' vera með
verslunarrekstur nú en áður hér
á landi, er það eflaust að fara
með rétt mál. Þetta fólk er
hinsvegar að tala út frá eigin
reynslu og það er reynsla sem
við erum ekki hluti af. Við
þekkjum aðeins það ástand sem
ríkir í dag, okkur þykir gaman
að reka verslun og erum mjög
ánægðir með okkar hag“, segir
Jón Bjarnason, eða Nonni í
Cesar, sem er annar af tveimur
eigendum verslunarinnar Cesar
á Akureyri, þegar hann er
spurður hvort ekki sé erfitt fyrir
ungt fólk að hefja verslunar-
rekstur í dag.
Byrjaði í verslun
15 ára
Verslunin Cesar, sem selur
tískufatnað, hljómplötur og hljóm-
tæki, var upphaflega nokkurskonar
útibú frá Karnabæ í Reykjavík og
fyrsta tískuverslun ungs fólks á
Akureyri. Hún var opnuð árið
1971, en Jón byrjaði að starfa þar
árið 1974, aðeins fimmtán ára
gamall. Þegar samkeppnin jókst
með tilkomu fleiri tískuverslana
ákváðu eigendurnir í Reykjavík að
selja og Jón keypti verslunina
ásamt Bjarka Tryggvasyni sem
hafði þá starfað við hana í tvö ár.
En hversvegna ráðast ungir menn í
að kaupa verslun sem eigandinn
selur af því farið er að halla undan
fæti?
„Við trúðum því að við gætum
rifið hana upp og sú hefur líka
orðið raunin" segir Jón. En hvernig
tilfinning er að vera eigandi í
verslun eftir að hafa verið starfs-
maður þar árum saman?
„Einhvemveginn er það þannig
að þó maður telji sig vinna eins vel
og maður getur fyrir vinnuveitanda
sinn, kemur það eins og ósjálfrátt
að maður leggur sig meira fram og
er betur vakandi í sinni eigin versl-
un. Annars erum við Bjarki nú bara
eins og hverjir aðrir afgreiðslu-
menn hérna og þannig á það líka að
vera. Ég tel að velgengni verslun-
arinnar, og reyndar annarra versl-
ana líka byggist á því að eigend-
urnir vinni við hana og þá helst í
afgreiðslunni sjálfir. Það er eigin-
lega frumskilyrði að mínu mati.
Maður verður að vera í svo nánum
tengslum við fólkið sem er að
kaupa til að vita hvað hægt er að
selja og hvað ekki“.
Mikið af föstum við-
skiptavinum
Um reksturinn að öðru leyti
sagði Jón að mestu erfiðleikarnir
væru vaxtagreiðslur sem rýrðu
álagninguna mjög mikið. Þá væru
mikil afföll á vörum. Sumar vörur
þyrftu að vera til fram í byrjun
september, en þá væri skyndilega
breytt yfir í vetrarvörur og sumar-
vörur settar á útsölu.
Þegar verslað er með tískufatnað
er nauðsynlegt að vera vel vakandi
fyrir því hvað er vinsælast hverju
sinni. Cesar fær nýjar vörur í hverri
viku og föstudagar eru talsvert
meiri söludagar en aðrir dagar.
Einnig er meira urn viðskipti á
sumrin en veturna. Jón kvaðst
reyna að vera með fatnað sem
hentaði fólki á öllum aldri en ekki
bara táningum og verslunin ætti
mikið af föstum viðskiptavinum.
Loks er kaupmaðurinn í Cesar
spurður hvort hann hugsi sér
kaupmennsku sem framtíðarstarf.
„Vissulega“ segir hann. „Mér
Jón Bjarnason eða „Nonni f Cesar".
þykir gaman að því sem ég er að
fást við, það er nóg að gera og hvað
verslunarrekstur snertir þá hef ég
nú hugsað mér að færa út kvíarnar í
framtíðinni. Ég er eiginlega rétt að
byrja" segir Nonni í Cesar.
„Maður er skattlagður fyrir
Lmahmi lææ. i í segir Fríða Sæmundsdóttir
HO greioa Hðern laiin kaupmaðuríMarkaðinum
„Hvort mér þyki gaman að vera
kaupmaður?, — mér þótti það
vissulega. Nú má hinsvegar
segja að það eina jákvæða við
það sé að enginn getur skipað
manni að hætta að vinna vegna
aldurs.“ Það er kaupmaðurinn í
Markaðinum á Akureyri, Fríða
Sæmundsdóttir, sem gefur þró-
un kaupmennsku á íslandi á
síðustu árum og áratugum þessa
einkunn. Hún hefur staðið fyrir
innan búðarborðið í Markaðin-
um i aldarfjórðung, fyrst sem
verslunarstjóri en síðustu tutt-
ugu árin sem eigandi. En hvað er
það sem veldur því að henni
þykir kaupmennska hafa misst
aðdráttarafl eftir því sem nær
hefur dregið nútímanum?
„Hér áður fyrr voru kaupmenn
taldir til höfðingja“ segir Fríða. „Á
þessu hefur orðið mikil breyting.
Nú eiga kaupmenn að vinna end-
urgjaldslaust fyrir ríkið, þó tíðar-
andinn sé annars sá að ekki tíðkast
að gera neitt nema fá greitt fyrir
það.
Þá má nefna að sífellt er verið að
setja lög og reglur sem minnka
svigrúm og draga úr frelsi
kaupmannsins. Mér finnst líka
launþeginn farinn að gera meiri
kröfur til okkar en við atvinnurek-
endur megum gera til hans. Til
dæmis þykir ekki ástæða til að
krefjast menntunar af fólki sem
stundar afgreiðslustörf og það fær
laun greidd í samræmi við samn-
inga en ekki eftir hvernig það
stendur sig. Þetta var áður fyrr. Ég
hygg að við kaupmenn höfum ekki
haft nægilega sterk samtök til að
spyrna við fótum þegar okkur er
uppálagt að fara eftir öllum þessum
reglugerðum. Samtök verslunar-
manna eru til dæmis talsvert sterk-
ari en okkar. Það hafa ýmsar leiðir
verið fundnar upp til að skattleggja
atvinnurekendur, en ég vil nefna
sérstaklega launaskattinn. Eftir þvi
sem maður greiðir hærri laun, eftir
því greiðir maður hærri launaskatt.
Maður er sem sagt skattlagður fyrir
að greiða hærri laun!“
Gildi menntunar
Fríða Sæmundsdóttir, sem hefur
átt heima um fimmtíu ára skeið á
Akureyri er vestfirzk að uppruna.
Móðir hennar varð ekkja með 6
börn og ákvað að koma börnum
sínum til mennta og það tókst með
sameiginlegu átaki og áhuga, því
ekki voru efnin mikil. Fríða fór í
Verslunarskólann. Þá var óvenju-
legt að konur menntuðu sig og
þegar hún útskrifaðist var aðeins
ein kona í hópnum auk hennar.
Telur hún að þessi menntun hafi
nýst henni vel?
„Já mjög vel. Ég fann það glöggt
þegar ég fór að vinna úti eftir að
hafa verið heimavinnandi að mestu
leyti í sautján ár. Ég held að það
hafi verið Vilhjálmur Þ. Gíslason
sem sagði, að þegar lærdómurinn
væri farinn að dvina sæti
menntunin eftir og ég tek undir
það.
Upphaflega kom ég til Akureyr-
ar til að vinna hjá bróður mínum
sem var að opna hér verslunina
Esju. Dvölin varð lengri en ég ætl-
aði, því ég er hér enn eins og þú
sérð. Ég fór síðan að vinna í Mark-
aðinum mörgum árum seinna þeg-
ar Ragnar opnaði hér útibú frá
versluninni í Reykjavík. Þegar
hann hætti, fimm árum síðar,
stofnaði ég mína verslun og hann
gaf mér nafnið.
Myndi ekki hvetja
fólk til að fara
í verslunarrekstur
í dag
— Hvernig viðskiptavinir eru
Akureyringar?
„Alveg prýðilegir. Það sem gerir
verslunarrekstur skemmtilegan er
hvað maður eignast marga vini.
Þetta er mjög líflegt starf ef maður
á góða viðskiptavini eins og ég hef
sannarlega átt.
— Hvaða ráð myndirðu gefa
þeim sem ætlaði út í verslunar-
rekstur í dag?
„Ég er hrædd um að það yrðu nú
frekar viðvaraniren hvatningar. Ég
held að fólk geri sér almennt ekki
grein fyrir hvað starf kaupmanns-
ins er erfitt og ég myndi sjálf tæpast
leggja í að hefja verslunarrekstur í
dag. Mér finnst frelsi kaupmanns-
ins hafa verið svo þröngur stakkur
sniðinn og svigrúm lítið miðað við
það sem áður var. í mínum huga
fer því mjög fjarri að hægt sé að
kalla ríkjandi ástand frjálsa verslun
og þá miða ég bara við það sem ég
þekki frá fyrri tíð“ segir Fríða Sæ-
mundsdóttir.
Friöa Sæmundsdóttir.
Viðskipti & verzlun - 3