Dagur - 06.02.1985, Side 6

6 - DAGUR - 6. febrúar 1985
6. febrúar 1985 - DAGUR - 7
„Það er ekkert vafa-
mál, að þessar ratsjár-
stöðvar stórauka ör-
yggi í flugleiðsögn á
víðáttumiklu og erfiðu
svæði íslensku ttugum-
ferðarþjónustunnar, “
sagði Pétur Einarsson,
flugmálastjóri, spurð-
ur um fyrirhugaðar
ratsjárstöðvar á Vest-
fjörðum og Langanesi,
í samtali við Dag. Pét-
ur ræddi þessi mál á
fundi Varðbergs á Ak-
ureyri sl. laugardag.
Þar kom margt athygl-
isvert fram og Pétur og
Hallgrímur N. Sigurðs-
son, fíugumferðar-
stjóri, svöruðu fjöl-
mörgum fyrirspurnum
fundarmanna. Pétm
var beðinn að útskýra
nánargildi radarstöðv-
anna fyrir fíugið.
„Viö getum tekið sem dæmi
vél sem er á leiðinni frá Reykja-
vík til Akureyrar. Hún yrði á
radarskermi alla leiðina, ef rad-
arstöðvarnar verða að veruleika,
allt þar til hún kemur í ákveðna
hæð í aðflugi á Akureyrarflug-
völl, sem í dag er meira og minna
stýrt með radar. Par að auki sjást
aðrar vélar, sem hugsanlega eru
á sömu leið, einnig á radarnum,
og þannig er hægt að koma í veg
fyrir árekstra. Þar að auki koma
ýmis fyrirbrigði af slæmum
veðurskilyrðum fram á radar, sem
síðan er svo hægt að forðast.
Petta eru aðalatriðin,41 sagði
Pétur.
- En hvað með millilandaflug-
ið?
„Þar gildir í rauninni það ná-
kvæmlega sama. Meginmarkmið-
ið með flugumferðarstjórn er að
koma í veg fyrir árekstra, en í
öðru lagi er henni ætlað að auð-
velda umferðina og létta hana.
ÖIl töf er geysilega dýr. Og þetta
verður ekki gert betur en með
radartæki, þar sem flugumferðar-
stjórn sér flugvélina. Þetta kalla
Bandaríkjamenn „jákvæða flug-
umferðarstjórn44.
Núna höfum við ekki radar-
mynd af nema mjög litlum hluta
af okkar flugstjórnarsvæði. Flug-
umferðarstjórinn situr í sínum
klefa og hann veit af því hvenær
vélin fer. Síðan kallar flugstjór-
inn upp sína staðarákvörðun á
ákveðnum stöðum. í rauninni
veit enginn, hvorki flugstjórinn
né flugumferðarstjórinn, hvort
flugvélin er nákvæmlega á réttum
ferli. En ratsjáin sýnir þetta tví-
mælalaust. Þannig eykur hún ör-
yggið og gerir mögulegt að raða
fleiri flugvélum á hentugar flug-
leiðir. Við getum tekið flugleið-
ina milii Evrópu og Bandaríkj-
anna sem dæmi. Á þeirri leið eru
mjög hentugir loftstraumar á
ákveðnu svæði. Ef hægt er að
fjölga vélum á því svæði þýðir
það mun hagkvæmari útkomu
fyrir flugfélögin og vonandi fyrir
farþegana líka. Þarna spilar hag-
kvæmni í flugrekstri því líka inn
í, en öryggisþátturinn er að sjálf-
sögðu aðalatriðið.44
- Er árekstrahætta mikil á ís-
lenska flugumferðarsvæðinu?
„Það er ekki hægt að segja
beint að árekstrar séu yfirvof-
andi. Árlega fara um 42 þúsund
vélar um okkar flugumsjónar-
svæði, bara í úthafsfluginu, og
þegar umferðin er mest fara þetta
upp í 250 flugvélar á dag. Petta
- Pétur Einarsson, flugmálastjóri
í viðtali við Dag
sem við erum nú þegar með sér-
þjálfað starfslið. Við höfum
mannskap sem hefur verið þjálf-
aður á radarstöðvar, í viðhaldi
þeirra og meðferð, auk þess sem
við eigum hámenntaða tækni-
menn á þessum sviðum.44
- Hvaða þýðingu getur þetta
haft fyrir alþjóðaflugið, eigum
við á hættu að missa það ef við
höfnum ratsjárstöðvunum?
„Já og nei. Það eru umræður í
kringum okkur um að við séum
óþarfa milliliður, en við höldum
öðru fram. Hins vegar gefum við
þessum umræðum byr undir báða
vængi ef við bætum ekki okkar
þjónustu, en með því að auka
hana og bæta verðum við nauð-
synlegir. Pað er staðreynd. Rad-
armynd gerir það að verkum, að
við verðum með eins fullkomna
flugumferðarþjónustu og kostur
er á með nútíma tækni.44
- Hvað með gervitunglin?
„Það er talið hugsanlegt að
gervitungl eigi eftir að leysa rad-
arana af hólmi, en færustu sér-
fræðingar telja útilokað að það
gerist innan tuttugu ára, senni-
lega ekki fyrr en eftir 30-50 ár og
ef til vill aldrei.44
A//Í of litlar
fjárveitingar
En ef við hverfum frá þessu af-
markaða máli. Það hefur löngum
verið rætt um að flugsamgöngur
á íslandi njóti ekki skilnings hjá
fjárveitingavaldinu. Þar af leið-
andi sé ástand flugvalla í mikium
ólestri og sömu sögu sé að segja
um tækjakost við flugumferðar-
stjórn. Einhverjar stórfram-
kvæmdir á döfinni í ár?
„Nei, enda er ekki nema 61
m.kr. veitt til nýframkvæmda,
sem er allt of lítið. Reiknað er
með að heildarrekstur flugmála-
stjórnar kosti 283 m.kr. Ef við
reiknum með þeim tekjum sem
ríkissjóður hefur af fluginu; frí-
höfninni í Keflavík, farþega-
skattinum og eigin tekjum flug-
málastjórnar, þá kemur rekstur-
inn út með hagnaði. Eina framlag
ríkisins til flugmála er því það
sem lagt er til framkvæmda í ár,
61 m.kr., sem rétt dugir til að
fullgera 1 000 metra flugbraut.44
- Hvað með framkvæmdir á
Norðurlandi?
„Pað er nú ekki hægt að gera
mikið fyrir þessa upphæð, en við
stefnum þó að því að vígja flug-
stöðina við Húsavíkurflugvöll í
haust. Auk þess höldum við
áfram undirbúningsvinnu við
Sauðárkróksflugvöll, upphitun
hans og varanlegum frágangi,
hvort sem hann verður nú gerður
að varaflugvelli fyrir alþjóðaflug-
ið eða ekki.44
- Hvernig standa þau mál?
„Það er nú svo merkiiegt með
það, að mörg flugfélög eru bvrjuð
að fljúga á tveggja hreyfla þotum
yfir Atlantshafið. Þessi flugfélög
verða að hafa Keflavík sem vara-
flugvöll. Og sé hann lokaður geta
þessi félög ekki flogið. Þess
vegna fer að koma nauðsyn á að
hér komi annar flugvöllur, sem er
eins ólíkur Keflavíkurflugvelli
hvað skilyrði varðar og hugsast
getur, og getur tekið á móti stór-
um þotum. Það er nú okkar
niðurstaða að það sé Sauðár-
króksflugvöllur, enda eru aðflugs-
möguleikar þar mjög góðir.44
- Nú hefur Vegagerðin um
900 m.kr. til að spila úr í ár, á
sama tíma og þið hafið 61 m.kr.
Sérðu fram á bjartari tíð?
„Já, já, ég er viss um að úr
þessu rætist. Ef við hefðum sams
konar löggjöf og er um vegamál-
in, sem gerði það að verkum að
þingmennirnir okkar ættu að
fjalla um flugmálin einu sinni á
ári, hvernig staða þeirra er Qg
hvar sé þörf á úrbótum. Þar með
fengjum við líka langtímaáætlun,
sem ekki er til í dag. Þess í stað
eru fjárveitingar nánast með
höppum og glöppum. Ég get t.d.
ekki sagt þér núna hverjar verða
fjárveitingar til flugmála á næsta
ári og ég get heldur ekki sagt þér
það í október eða nóvember í
haust ef að líkum lætur.44
- Að lokum Pétur, það hefur
verið gert mikið úr yfirvofandi
árekstrum á íslenska flugstjórn-
arsvæðinu ekki alls fyrir löngu.
Eru þar gloppur í kerfinu?
„Já, þessi spurning hefur vakn-
að hjá reykvískum fjölmiðlum
eftir að þessi atvik áttu sér stað.
Við höfum látið gera mikla úttekt
á flugumferðarþjónustunni,
tækjabúnaði, mannafla og starfs-
aðferðum. Þessi úttekt var unnin
af mjög færum bandarískum sér-
fræðingi, einum þeim virtasta þar
í landi. Niðurstaða hans var sú,
að flugumferðarþjónustan sé í
heild sinni eins og best verður á
kosið. En það megi lagfæra
margar starfsaðferðir og mennt-
unaraðferðir. Þess vegna erum
við nú að hrinda í framkvæmd
ýmsum innanhússbreytingum
hjá okkur, sem eru miðaðar við
alþjóðlega gæðastaðla,44 sagði
Pétur Einarsson í lok samtalsins.
- GS
eru vélar með kannski 350 far-
þega hver, þannig að það getur
verið um að ræða 700 mannslíf,
ef árekstur verður. Og hvert
mannslíf er dýrmætt. Það er því
ástæða til að nota þau bestu ör-
yggistæki sem völ er á,“ sagði
Pétur.
Hafa afstýrt
slysum
Það kom fram í máli Hallgríms
N. Sigurðssonar, flugumferðar-
stjóra, á Varðbergsfundinum, að
með notkun radarsins á Keflavík-
urflugvelli, sem reyndar eru víst
tveir, hefur verið hægt að afstýra
slysum. Hallgrímur sagðist því
ekki í nokkrum vafa um, að með
aukinni radarvæðingu væri hægt
að auka öryggið enn frekar.
Hann nefndi flugslys sem orðið
hafa á síðustu árum. Hann vildi
ekki fullyrða, að hægt hefði verið
að afstýra þeim ef radarmynd
hefði verið til staðar af öllu land-
inu, en í það minnsta hefði ferill
vélanna komið fram. Hallgrímur
hefur mikla reynslu í flugumferð-
arstjórn og hann taldi það hreint
glapræði fyrir íslendinga, að
hafna ratsjárstöðvunum.
Það eru Bandaríkjamenn sem
sýnt hafa því áhuga að setja upp
áðurnefndar ratsjárstöðvar.
Megintilgangur þeirra er sam-
kvæmt upplýsingum Péturs á
fundinum, að fylgjast með um-
ferð rússneskra flugvéla við aust-
urströnd Grænlands. Fyrr á árum
voru ratsjárstöðvar á Vestfjörð-
um og Heiðarfjalli á Langanesi,
en þær voru lagðar niður. Ætlun-
in var að láta ratsjárflugvélar
taka við hlutverki þeirra, en
reynslan hefur sýnt að þær geta
ekki fyllt í skarðið, það er ekki
hægt að halda þeim á lofti allan
sólarhringinn. Fyrir vikið er
ákveðin „renna“ við Grænland
eftirlitslaus af og til og þetta telja
Bandaríkjamenn að Rússar not-
færi sér. Þess vegna vilja þeir
koma aftur upp ratsjárstöðvum
á Vestfjörðum og Langanesi. Það
kom líka fram í máli Péturs, að
radarstöðvarnar verða kærkomin
tæki til að fylgjast með æfinga-
flugi bandarískra orustuflugvéla
yfir landinu, en það er ekki að
öllu leyti inni á sviði radarsins á
Keflavíkurflugvelli. Þetta er
hernaðarlegi tilgangurinn með
ratsjárstöðvunum. En getum við
íslendingar ekki keypt slíkar rat-
sjárstöðvar sjálfir og sett þær
upp?
Dýr tæki
„Nei, það getum við ekki, af fjár-
hagslegum ástæðum er það von-
laust,44 svaraði Pétur. „Ég get
nefnt sem dæmi, að við höfum
verið að skoða möguleikana á að
endurnýja aðflugsradarinn hér á
Akureyri. Þar eru ýmsir mögu-
leikar, en sá radar sem við teljum
hagstæðastan kostar milljón
pund, eða 50 m.kr. íslenskar.
Þessar ratsjárstöðvar sem við
erum að tala um eru margfalt
dýrari, auk þess sem þær eru dýr-
ar í rekstri. Miðað við þjóðfélag-
ið sjálft þá er það vonlaust dæmi
að við getum staðið undir þessu
sjálfir. Ég get nefnt til saman-
burðar, að til framkvæmda í flug-
málum á að verja 61 m.kr. á
þessu ári. Það mun vera svipuð
upphæð og Bandaríkjaher ver til
að halda Keflavíkurflugvelli
snjólausum nær allan sólarhring-
inn.“
- í tengslum við þetta. Nú
hafa andstæðingar ratsjárstöðv-
anna viljað hafna þeim af því að
þær eru hernaðarmannvirki.
Hvað með Keflavíkurflugvöll;
hefði hann verið byggður fyrir
innlent fé?
„Það er ákaflega ósennilegt
miðað við fjárhagsgetu okkar, að
við hefðum getað byggt flugvöll
af þessari stærðargráðu. Það er
líka ákaflega ósennilegt að við
getum haldið honum eins mikið
opnum og gert er. Og ef þessi
stóri flugvöllur og mikli rekstur
væri ekki fyrir hendi, væri
millilandaflug okkar með öðrum
hætti en nú er. Það væri miklu
umfangsminna og þar að auki gíf-
urlega erfitt að vinna það.“
- Hvað með hernaðargildi rat-
sjárstöðvanna?
„Það er engin spurning, auð-
vitað eru þetta hernaðarstöðvar.
En að mínu viti hafa þær meiri
þýðingu fyrir friðsamlegt borgara-
legt flug, heldur en nokkurn tíma
í hernaðarlegum tilgangi á friðar-
tímum. En auðvitað hafa þær
mikla þýðingu komi til styrjaldar.
En aðalatriðið er sem sagt geysi-
legt gildi slíkra stöðva fyrir al-
mennt flug.“
Rætt hefur verið um að 8-10
manns komi til með að starfa í
hverri ratsjárstöð og reiknað er
með að það verði íslendingar.
Pétur var spurður um þetta at-
riði; hvort mannskapur sé til stað-
ar til að sinna þessu verkefni.
Þekking til
staðar
„Þetta er nú ekki fullmótað að
því er best ég veit, né heldur
hvaða íslensk stofnun kemur til
með að fara þarna með stjórn.
En við hjá flugmálastjórn teljum
eðlilegast að við gerum það, þar
Hestar og bílar í umferöinni:
Útreiðartúrar og bifreiðatúrar fara illa sainan, en á hestamannamótum er þetta auðskilið. Hér er Einar Magnússon
á Tinnu Sörladóttur, semvar kjörin afbragð annarra hrossa á Vindheimamelum í sumar. ^ ^ Mvnd: GS
„ Endar með
stórslysi"
- ef ekkert verður aðhafts, segir Jón Ólafur Sigfússon,
formaður Hestamannafélagsins Léttis
„Ef ekki verða gerðar lagfær-
ingar þarna, þá sé ég ekki ann-
að en að þetta eigi eftir að
enda með stórslysi,“ segir Jón
Ólafur Sigfússon formaður
Hestamannafétagsins Léttis á
Akureyri, en félagið hefur sent
bæjaryfirvöldum bréf þar sem
vakin er athygli á því hættu-
ástandi sem skapast hefur í
sambandi við umferð bfla og
hesta í bæjarlandinu.
Jón Ólafur sagði í samtali við
Dag að það sem fyrst og fremst
væri um að ræða væri að umferð
hestamanna á milli hesthúsa-
hverfanna í Breiðholti og norðan
Glerár væri mjög mikil, og þyrftu
hestamenn að ríða þar innan um
umferð bifreiða.
„Gamla brúin á Glerá er orðin
itórhættuleg og þar getur orðið
stórslys hvenær sem er, eða brúin
hreinlega hrunið,44 sagði Jón Ólaf-
ur. „Við sjáum því ekki annað en
að við verðum að fara upp á nýju
brúna á malbikið þar og þá er
hættunni boðið heim fyrir alvöru.
Þarna er mikil umferð bíla sem
aka hratt og hestarnir eru mjög
óstöðugir og óöruggir á malbik-
inu. Þarna verður stórslys ef ekki
verður aðhafst í málinu.44
Jón Ólafur sagði að sú lausn
sem hestamenn sæju á þessu máli
væri sú að þeir fengju litla brú
yfir Glerá niður af Vegagerðinni
og losnuðu þannig við að ríða
hrossum sínum innan um bílaum-
ferðina. Kristján Þorvaldsson
hefur unnið skipulagstillögu í
samráði við garðyrkjustjóra og
skipulagsstjóra og þar er m.a.
vikið að þessum möguleika til
lausnar á þessu vandamáli.
Bæjarráð ræddi bréf Léttis á
fundi 31. janúar og vísaði bréfinu
síðan til skipulagsnefndar. gk-.
Vetrarorlof bænda
í Reykjavík 1985
Undanfarna vetur hefur verið
efnt til orlofsvikna fyrir bænd-
ur og þeirra fólk á Hótel Sögu.
A síðastliðnum vetri voru tvær
slíkar vikur, en þær hafa oft
verið þrjár á vetri.
Dagskrár orlofsvikna hafa ver-
ið mjög fjölbreyttar, það hafa
verið skipulagðar heimsóknir í
helstu afurðasölufélögin í höfuð-
borginni, einnig hefur verið farið
í heimsóknir í nokkrar stofnanir
borgarinnar og efnt hefur verið
til ferðar austur fyrir fjall.
Vetrarorlof bænda í Reykjavík
hefur verið hæfileg blanda af
fróðleik, skemmtun og hvíld.
Næsta oriofsvika verður dag-
ana 11.-17. mars ef nægileg þátt-
taka fæst. Þátttökugjaldið er kr.
6.000 á mann, en í því er innifalin
gisting og morgunverður á Hótel
Sögu, tvisvar sinnum kvöldverð-
ur, spilakvöld, dansleikur og
ferðir með hópferðabifreið í 3
daga. Auk þess er boðið upp á
ýmislegt, án aukakostnaðar fyrir
þátttakendur.
Nánari upplýsingar um vetrar-
orlofið eru gefnar hjá Upplýs-
ingaþjónustu landbúnaðarins og
Ferðaþjónustu bænda í síma
19200.