Dagur - 06.09.1985, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - 6. september 1985
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58,
AKUREYRI, SlMI 24222
ÁSKRIFT KR, 300 Á MÁNUÐI • LAUSASÖLUVERÐ 35 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: GlSLI SIGURGEIRSSON
FRÉTTASTJÓRI: GYLFI KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN: ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR,
BRAGI V. BERGMANN, GESTUR E. JÓNASSON,
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (HÚSAVlK),
YNGVI KJARTANSSON, KRISTJÁN G. ARNGRlMSSON,
MARGRÉT Þ. ÞÓRSDÓTTIR
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRfMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN:DAGSPRENT HF
Góður samningur
Sá samningur sem ríkis-
stjórnin gerði við Stéttar-
samband bænda nýlega,
um að framleiðendur fái
fullt verð fyrir tiltekið magn
afurða á verðlagsárunum
1985—86 og 1986—87 verður
að teljast tímamótasamn-
ingur. Segja má að þetta
fyrirkomulag komi í stað
gamla útflutningsbótakerf-
isins, sem ákaflega miklar
deilur hafa staðið um. Með
þessum samningi geta
bændur nú séð fyrir hversu
mikið magn afurða þeir fá
fullt verð fyrir og hagað
áætlunum sínum sam-
kvæmt því. Við þetta skap-
ast svigrúm til að nýta
þetta magn skynsamlega
innanlands, í stað þess að
eyða stórfé í útflutnings-
bætur.
Það er ljóst að með þess-
um samningi er verulegur
samdráttur framundan hjá
bændum. Til þess að mæta
þessum samdrætti hefur
verið ákveðið að því magni
sem fullt verð fæst fyrir
verði skipt milli héraða og
miðað verði við það búmark
sem var árið 1980. Fram-
leiðsluréttur verður miðað-
ur við framleiðslu undanfar-
inna tveggja ára. Þetta eru
nýmæli sem til lengri tíma
munu verða til góðs. Lík-
lega hefur með þessum
samningi tekist að koma til
móts við alla aðila — að
þessi samningur sé góður
fyrir alla þá sem málið
snerta.
Mjög mikilsvert atriði
kemur fram í sérstakri
bókun sem fylgdi samn-
ingnum. Landbúnaðarráðu-
neytið mun í samráði við
stjórn Framleiðnisjóðs
landbúnaðarins ákveða
með reglugerð að notuð
verði heimild laga um fram-
leiðslu, verðlagningu og
sölu búvara um að framlag
úr sjóðnum fari til breyting-
ar búhátta, Þetta framlag
verður notað til að hjálpa
þeim bændum sem reiðu-
búnir eru til að draga úr
hefðbundinni búvörufram-
leiðslu sinni og afsala sér
búmarki. Þetta veitir aftur
á móti svigrúm til þess að
draga úr samdrætti hjá
þeim sem ekki ætla að
breyta sínum búskapar-
háttum. Búvöruframleiðsl-
an á því eftir sem áður að
verða sem mest í samræmi
við það afurðamagn, sem
samningurinn veitir verð-
ábyrgð á. Þá mun fram-
leiðnisjóður bæta bændum
þær afurðir sem til falla
beinlínis vegna bústofns-
fækkunar og verðskerðing
kæmi á. Til þess að öðlast
þann rétt verða bændur að
skuldbinda sig til að fjölga
ekki á ný á samningstíman-
um, sem er til tvö ár.
Þessi samningur land-
búnaðarráðherra við
bændasamtökin gerir því
kleift að draga úr búvöru-
framleiðslunni með skyn-
samlegum hætti. Hann ger-
ir bændum kleift að gera
nákvæmar áætlanir um
framleiðslu og hann gerir
þeim bændum sem kjósa að
hætta hefðbundinni bú-
vöruframleiðslu kleift að
snúa sér að öðrum búskap.
Tveir Wdr bceir
Lestin silast inn á brautarstöðina í
Lillehammer, og hún er á áætlun.
Ferðin með fullkomnustu og ný-
tískulegustu hraðlest Norðmanna
frá Osló hefur tekið tvær klukku-
stundir og fimmtán mínútur. Já,
það væri nú munur að geta farið
frá Akureyri í Borgarnes á tveim
tímum og stundarfjórðungi, en
vegalengdin er svipuð. En þeir eru
nú víst ekki á þeim buxunum ráða-
mennirnir hérna á klakanum að
standa í því að bæta samgöngurnar
fyrir fólkið, og sjálfsagt megum við
hossast á fimm til sex tímum eftir
hinu afríska vegakerfi okkar suður
í Borgarnes allt til aldamóta, ef til
vill lengur.
Vetrarleikar
Brautarstöðin í Lillehammer getur
ekki talist sérlega stór né vegleg
bygging. Hún er í rauninni alveg
óskaplega „sveitó", eins og menn
segja raunar að margt sé þarna hjá
frændum vorum. Og þeir mega
aldeilis stækka hana ef hún á að
geta annað þeirri umferð sem
Vetrarolympíuleikar hljóta að
skapa. I þessu sambandi dettur
manni f hug hið stórfenglega
minnismerki um De Gaulle, braut-
arstöðvarferlíkið (sem þó er alveg
óskaplega fallegt mannvirki) sem
var reist í Grenoble vegna Vetrar-
leikanna 1968, og enn er allt of
stórt fyrir borgina þó að íbúatala
hennar hafi þrefaldast. Þeir í Lille-
hammer segja að vísu að svona-
löguð vitleysa muni ekki eiga sér
stað þar, þó þeir fái leikana. Hinu
neita þeir auðvitað ekki að leikarn-
ir muni valda vissri þenslu sem
bæjarfélagið þurfi mjög á að halda
til að forðast stöðnun.
Lillehammer er ekki stór bær.
íbúar hans eru um það bil sextán
þúsund eða litlu fleiri en íbúar Ak-
ureyrar, og það er fleira líkt. Efna-
hagur bæjarins byggir að verulegu
leyti á þjónustu við íbúa nálægra
sveita og úrvinnslu landbúnaðaraf-
urða, auk gegnumferðamanna. í>ar
hefur einnig verið ríkjandi viss
stöðnun, jafnvel afturför til dæmis
í byggingariðnaði, og loks má þess
geta að landslagið þar er ekki svo
ýkja óakureyrskt, nema hvað þar
rís Vaðlaheiðin í vestri og loftslagið
er svipað, alla jafna þurrt og stað-
viðrasamt.
Þessi litli bær hefur nú sótt um að
halda Vetrarolympíuleikana árið
1992. Var samþykkt að sækja form-
lega um eftir miklar og harðvítugar
umræður í bæjarstjórn og að
undangengnum ekki síður miklum
umræðum meðal almennings í
bænum, en þegar ákvörðunin hafði
verið tekin, standa bæjarbúar allir
saman sem einn að baki bæjar-
stjórnar. Málið er ekki lengur pólit-
ískt, og reyndar eru hin minni
deilumál látin að mestu sitja á hak-
anum meðan allur bærinn vinnur
samstiga að þessu máli með bæjar-
stjóra fremstan í flokki. f>egar hef-
ur verið stofnað sérstakt bæjarfyrir-
tæki til að vinna að málinu, og
milljónum hefur verið í það eytt
nú þegar. Menn segja að þessir
peningar muni skila sér margfald-
lega fáist leikarnir til Lillehammer,
ef ekki næst, þá þarnæst.
Lœrdómar
Akureyringar geta margt lært af
íbúum Lillehammer, ekki hvað síst
vegna þess hversu aðstæður eru lík-
ar um margt í þessum tveimur bæj-
um eins og þegar hefur verið lýst,
þar er ef til vill mikilvægast að við
reynum sjálf að snúast til varnar
þegar að kreppir og grípa til að-
gerða, jafnvel þó þær kosti pen-
inga, í stað þess að vera sífellt
nuddandi og nöldrandi utan í
Reykjavíkurmömmu, sem reynslan
hefur sýnt að er óskaplega skiln-
ingslítil á kvabbið í börnum sínum.
Almenningur í bænum þarf að vera
miklu virkari í allri umræðu um þær
úrbætur sem gera þarf, og um það
hvaða stofnanir er æskilegt að fá
hingað. Og bæjarstjórnin okkar
blessuð þarf að fylgjast vel með
þessari umræðu. Bæjarstjórnin
verður að láta af þeim ósið að vera
þusandi tímunum saman um leik-
tækjasali eða eitthvað annað álíka
gáfulegt og snúa sér að alvöru
lífsins. Pá vantar okkur sárlega
bæjarstjóra sem er hvoru tveggja í
senn sameiningartákn inn á við og
andlit bæjarins út á við, Þetta hefur
Davíð kóngi að nokkru leyti tekist
fyrir Reykjavík, þó það hái honum
vissulega hversu kært honum er
flokksskírteinið, auk linkindar
gagnvart fólki sem haldið er
heimskulegum, úreltum fordóm-
um, sem reyndar eru hvergi á land-
inu lífseigari en einmitt þarna í
borg Davíðs. Bæjarstjórinn í Lille-
hammer er að sönnu flokksbundinn
jafnaðarmaður en hann er reiðu-
búinn að vinna með fólki úr öllum
flokkum ef það getur orðið bæjar-
félaginu til framdráttar. Þannig ætti
pólitískur bæjarstjóri á Akureyri
einnig að starfa. Og flokkarnir ættu
að bjóða fram sitt bæjarstjóraefni
fyrir kosningar. Þá er athugandi
hvort Akureyri ætti ekki að taka
upp borgarnafn nú þegar, þó ekki
væri nema í auglýsingaskyni.
Háskólamálið.
Þetta þrennt, aukin virkni almenn-
ings í bæjarmálaumræðunni, pólit-
ískur (þó ekki endilega flokkspólit-
ískur bæjarstjóri sem gegnt gæti
ámóta hlutverki fyrir bæinn, og
Vigdís fyrir þjóðina, og bæjarstjórn
sem gerir annað og meira en bara
að senda bænarskrár um hitt og
þetta suður, eru að mínu viti nauð-
synlegir hlutir ef við eigum að vinna
okkur út úr kreppu og kyrrstöðu
síðustu ára. Þá kæmi vel til greina
að stofna fyrirtæki á vegum bæjar-
ins sem annaðist auglýsinga- og
kynningarstarfsemi bæði inn á við og
út á við sem miðaði að því að laða að
bænum ýmis fyrirtæki og stofnanir
svo og að gera áætlanir um upp-
byggingu slíkra stofnana, eins
konar akureyrska byggðastofnun,
og það væri ómaksins vert fyrir
bæjarfélagið að leggja í þetta tals-
vert fé. Það myndi án efa skila sér
síðar. Á meðan mætti vafalaust
draga úr einhverjum rekstri þannig
að þetta þyrfti ekki að þýða auknar
álögur.
Eitt fyrsta verk slíks fyrirtækis
yrði líkleg að gera alvarlega úttekt
á því hvort og hvernig staðið skuli
að háskólakennslu. Hér skal ekki lít-
ið gert úr starfi Ingvars Gíslasonar
að þessu máli. Ingvar féll bara í þá
hina sömu gryfju og allflestir aðrir
íslenskir stjórnmálamenn í gegnum
tíðina, að sjá allt málið með flokks-
gleraugunum sínum. Störf háskóla-
nefndar hans, svo nytsamleg sem
þau voru báru því miður ekki meiri
árangur en það, að ein konukind
átti ekki í neinum vandræðum með
að eyðileggja þau, jafnvel gjöreyði-
leggja, og það nánast án penna-
stríks. Þetta gerðist sennilega
vegna þess að málið var engan veg-
inn nægilega undirbyggt heima
fyrir, auk þess sem embættis-
mennirnir í nefndinni sáu enga aðra
lausn málanna en útibú frá þeim
háskóla sem nú kvað vera genginn
í eina sæng með Svala. Ætli það
hafi verið háskólinn sem taldi lítr-
ana í Reykjavíkurtjörn fyrir Svala-
auglýsinguna. Gamanlaust, þá er
hreint ekki víst að eitthvert útibú
frá Svalaháskólanum sé það sem
Akureyri þarfnast. Sú hugmynd, að
því er ég held upprunnin frá
kántrýbænum Skagaströnd, kom
fram á nýafstöðnu fjórðungsþingi
að hér verði stofnað útibú frá er-
lendum háskóla. Ef til vill fárán-
legt, en vel kæmi til greina sam-
vinna við einhvern erlendan há-
skóla, og enn kemur nafn Lille-
hammer fram. Meira um það síðar.