Dagur - 22.03.1988, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - 22. mars 1988
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 660 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 60 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 465 KR.
RITSTJÓRAR:
ÁSKELL ÞÓRISSON (ÁBM.)
ÐRAGI V. BERGMANN
BLAÐAMENN:
ANDRÉSPÉTURSSON
(Reykjavík vs. 91-17450, pósthólf 5452, 105 Reykjavík),
ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR, EGGERT TRYGGVASON, EGILL BRAGASON,
FRlMANN HILMARSSON (Blönduósi vs. 95-4070),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, KRISTJÁN JÓSTEINSSON,
KRISTJÁN KRISTJÁNSSON (íþróttir), STEFÁN SÆMUNDSSON,
VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
ÞÓRHALLUR ÁSMUNDSSON (Sauöárkróki vs. 95-5960),
LJÓSMYNDARAR: GUÐMUNDUR HRAFN BRYNJARSSON,
TÓMAS LÁRUS VILBERGSSON,
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRIMANN FRÍMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDIS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASfMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Af Ijótum húsum
á Akureyri
Akureyri hefur löngum haft orð á sér fyrir að
vera fallegur bær. Oft líta menn til gamla Innbæj-
arins í þessu sambandi, nefna trjágróður og láta
hugann reika í Lystigarðinn að lokum. Sjaldan er
rætt um nýrri hverfi bæjarins enda lítil ástæða til.
Tilfellið er að í þeim nýrri er ótrúlega mikið af miður
fallegum húsum, sumir myndu segja að þau væru
óásjáleg og jafnvel ljót. Á síðari árum hafa bæjar-
búar nefnilega byggt mikið af sviplausum stein-
köstulum og virðast ætla að halda því áfram.
Kveikjan að þessu upphafi er viðtal við Finn Birg-
isson, skipulagsstjóra á Akureyri, en viðtal þetta
birtist í Degi í síðustu viku. Þar ræðir skipulagsstjóri
hispurslaust um hús og stíl eða stílleysu þá sem
viðgengst í höfuðstað Norðurlands. Hann nefnir að
bæjarbúa vanti metnað til að byggja falleg hús, sem
er alveg hárrétt og sést mæta vel ef menn aka um
nýrri hverfi bæjarins. Það er eins og bæjarbúar hafi
haft á því mun meiri skilning fyrir hálfri öld að vel
þurfi að vanda til útlits húsa en gert er í dag. Finnur
telur að bæjarbúar séu hræddir við að notfæra sér
þjónustu arkitekta og leiti frekar til aðila sem taki
ögn minna fyrir teikningarnar. Það sé hins vegar lit-
ið fram hjá þeirri staðreynd að þegar upp er staðið
kann teikning kunningjans að vera nokkuð mikið
dýrari. „Það má vera að þessi hús þjóni hlutverki
sínu sæmilega, en það vantar þennan þátt að húsin
séu falleg og geri bæinn um leið fallegan. Ef við
byggjum eintóm ljót hús í bænum þá hættir bærinn
smám saman að vera fallegur, “ segir Finnur Birgis-
son.
Þáttur fjölmiðla hvað varðar skipulagsmál og
húsagerðarlist er athyglisverður. Finnur nefnir
réttilega að fagleg umfjöllun fjölmiðla á þessu sviði
sé afar lítil. Þessi gagnrýni skipulagsstjóra er rétt-
mæt og tímabær. „Stundum fæ ég á tilfinninguna
að blaðamönnum finnist öll hús sem á annað borð
eru komin upp úr jörðinni, vera stórglæsileg. Það er
engu líkara en menn séu svona þakklátir fyrir að
loksins rísi hús. Almenningur hefur áhuga á þess-
um málum en það vantar einhverja kveikju að
umræðu. Ef hún væri þá myndu menn frekar vanda
sig og þarna finnst mér tvímælalaust að fjölmiðlar
eigi að hafa frumkvæði. Þeirra ábyrgð er mikil á
mörgum sviðum. “
Auðvitað hlýtur Dagur að taka þessi orð Finns
Birgissonar til sín. Það skal fúslega viðurkennt að
fagleg umfjöllun um húsagerðarlist og skipulags-
mál hefur ekki verið mikil á síðum blaðsins. Úr
þessu verður reynt að bæta að svo miklu leyti sem
það er hægt. Sömuleiðis ætti Bygginganefnd Akur-
eyrarbæjar að skoða gagnrýni þá sem birtist í við-
talinu við skipulagsstjóra. Með samstilltu átaki er
hægt að búa svo um hnúta að fagurfræðileg sjón-
armið ráði meiru þegar hafin er bygging húsa. Við
skulum hafa í huga að sum þeirra eiga e.t.v. eftir að
standa í hundrað ár eða svo og því skiptir útlit
þeirra verulegu máli svo ekki sé meira sagt. ÁÞ.
Af Hóladómkirkju
í tilefni af því, að nú standa yfir
umfangsmiklar viðgerðir og
endurbætur á Hóladómkirkju, er
ekki úr vegi að rifja upp í stuttu
máli sögu þessarar merku bygg-
ingar, en í ár eru liðin 225 ár frá
vígslu hennar. Meginheimildir að
þessu sinni eru ritin: Landið þitt,
ísland og Steinhúsin gömlu á ís-
landi.
Þar sem heimildir um sögu
þessarar byggingar eru miklar að
vöxtum og fyrir ýmsra hluta sakir
athyglisverðar, ekki síst í sam-
bandi við vinnubrögð íslendinga,
verður ekki hjá því komist að
skipta pistlinum í tvennt. Birtist
hér fyrri hlutinn, en sá seinni að
hálfum mánuði liðnum.
Núverandi dómkirkja var reist
á dögum Gísla biskups Magnús-
sonar og vígð þann 20. nóvember
árið 1763. Þessi elsta steinkirkja
á íslandi er sjöunda kirkjan, sem
reist hefur verið á Hólum, en sú
fimmta í röð dómkirknanna.
Jafnframt er hún sú minnsta.
Eins og fyrr segir eru heimildir
um kirkjusmíðina mjög ítarlegar
og eigum við það m.a. að þakka
verktakanum, þýskum múrara-
meistara Sabinsky að nafni.
Hann hélt dagbók um verkið og
sendi yfirvöldum reglulega
skýrslu um framgang byggingar-
innar.
Sú dómkirkja, sem fyrir var
Guðbrandskirkjan, var reist 1628
úr timbri. Hún var orðin mjög
hrörleg og í stað þess að endur-
nýja hana, eins og fyrst stóð til,
samþykkti danska kirkjustjórnar-
ráðið að leggja gjald á allar kirkj-
ur í Danmörku og Noregi til að
byggja nýja kirkju úr steini, þá
fyrstu sinnar tegundar hér á
landi. Mun þessi ákvörðun ekki
síst hafa verið tekin fyrir atbeina
Magnúsar Gíslasonar amtmanns,
en hann segir m.a. svo í bréfi til
kirkjustjórnarráðsins um þann
rauða sandstein sem finnst í fjall-
inu upp af bænum, Hólabyrðu:
„Náttúran hefur gætt Hólastað
fegurra og endurbetra byggingar-
efni en unnt er að panta frá öðr-
um löndum. Nefnilega hinum
yfirmáta fagra rauða sandsteini
sem þar finnst gnótt af í næsta
nágrenni.“
í framhaldi af þessari ákvörð-
un var Lauritz de Thurah yfir-
húsameistari danska ríkisins
Umsjón: Jón Gauti Jónsson p

Fyrri hluti.
fenginn til að teikna kirkjuna.
Hann afhenti teikningar sínar
árið 1757 með kostnaðaráætlun
sem hljóðaði upp á 1952 rdl. og
88 sk. Thurah gerði einnig tillögu
um að ráða þýska múrarameist-
arann Johan C. Sabinsky til
verksins. Kirkjustjórnarráðið
samþykkti það og gerði við hann
skriflegan samning um að ljúka
byggingunni, með aðstoð íslend-
i'nga, á Mikjálsmessu 29. sept-
ember 1759.
Sabinsky fór sama ár til íslands
með kalktunnur og verkfæri og
hófst þegar handa, en ýmsir erf-
iðleikar komu fljótlega í ljós. Það
sem tafði hann öðru fremur var
það, að enga verkamenn var að
fá til launalausrar vinnu eins og
gert hafði verið ráð fyrir í verk-
samningnum við Sabinsky. Á
Um þessar mundir standa lista-
dagar yfir í MA.
I dag þriðjudag sýnir Alþýðu-
leikhúsið leikritið „Eru tígrisdýr í
Kongó?“.
Þetta íeikrit fjallar um AIDS.
Leikendur eru Viðar Eggerts-
son og Harald G. Haraldsson.
Sýningin hefst kl. 17.00 í
Möðruvallakjallara MA. Allir
eru velkomnir. Miðaverð 400 kr.
þessum tíma virðist það hafa ver-
ið alþekkt í Danmörku að menn
ynnu þegnskylduvinnu fyrir
konung. Að bjóða íslendingum
slíkt þýddi hins vegar lítt, ef
marka má fyrstu skýrslu Sabinskys
til kirkjustjórnarráðsins.
„Nú vil ég tilkynna hinu háa
stjórnarráði hvers vegna ég get
ekki fengið vinnukraft hjá amt-
manninum og öðrum kirkjuyfir-
völdum. Það ei af því að verka-
mennirnir heimta kost og tvö
mörk á dag. Og kosturinn er sem
hér greinir: Brauð, smjör, fiskur,
brennivín og tóbak, auk þess skór
eins og þeir þurfa.“
Og þeir fáu sem Sabinsky tókst
að ráða upp á þennan kost, fá
m.a. þessi eftirmæli:
„Ef málum verður ekki öðru
vísi skipað, nefnilega um áður-
greint efni, verð ég að fá tvo múr-
arasveina til aðstoðar, því mér er
lífsins ómögulegt að halda áfram
með inönnum sem hafa svona lít-
ið verksvit og eru auk þess svo
furðulegir að þeir snerta ekki á
nokkrum sköpuðum hlut fyrr en
þeir eru búnir að láta á sig
þykka vettlinga, og þeir eru
svifaseinir og latir og hafi maður
ekki sífellt auga með þeim setjast
þeir eða leggjast. Þannig reyna
þeir á þolinmæðina, því þeir tala
eins og þeir væru konungbornir
og láta ekki reka sig til eins eða
neins.“
Svo mörg voru þau orð.
Miðvikudagskvöld 23. mars kl.
20.30 verður listadögum slitið í
Möðruvallakjallara.
Verðlaun verða veitt í ljóða-,
smásögu-, tónverka-, ljósmynda-
og veggspjaldasamkeppni. Verð-
launaverk verða lesin, flutt og
sýnd.
Lisfadagar MA.
Helga Björg Jónasardóttir.
Listadagar í MA:
„Em tígrisdýr í Kongó?“
- sýnt í dag kl. 17.00