Dagur - 16.12.1988, Blaðsíða 6

6
íUÐAci - 88Gi uaaMaaaci .91
- DAGUR 16. DESEMBER 1988
\
Gleðileg jól
og farsœlt komandi ár
Þökkum viðskiptin á liðnu ári

I laralclur qg Gucllaugur
b>í?gingaverktakar
Möðrusiðu 6. Simar: Har. 25131. Guði 22351.
J
<r
/
Gleðileg jól
og farsælt komandi ár
m, SjáUsbjörg
iJl Félag fatlaðra á Akureyri og nágrenni, 1132
Bugðusíðu 1, sími 26888.
V
d/
<r

Oskum Olafsfirðingum
svo og landsmönnum öllum
gleðilegra jóla
og farsældar á komandi ári
Bæjarstjóm ÓlaMjarðar
rm

£
\
n
Sendum viðskiptavinum okkar
og landsmönnum öllum okkar bestu
jóla- og nýársóskir
Þökkum viðskiptin á liðnum árum.
_ BÓKVAL
Kaupvangsstræti 4, sími 26100 ^
<r

Sendum öllum viðskiptavinum
okkar óskir um
gleðileg jól
og farsældar á komandi árí
GPediSmyndir'
Hafnarstræti 98, sími 23520
/
J
ft
\
n
Vl
Sendum viðskiptavinum
og landsmönnum öllum okkar bestu
jóla- og nýársóskir.
Þökkum viðskiptin á liðnu ári.
Akurliljan
Hafnarstræti 106, sími 24261.
Verslun fyrír alla aldurshópa.
H7
Af hringlóttum,
skomum og
brothættimi kökum
„Á seinni árum, síðan fólk-
inu fækkaði í sveitum,
hafa sum heimili lagt niður
þennan gamla og góða sið,
að búa til laufabrauð, af
þeim ástæðxun, að enginn
hefir verið til að skera það.
Og getur svo farið, að á
næstu áratugum leggist
þessi siður alveg niður, og
tel ég það skaða. Þama er
gömul og falleg hst að
deyja út og margar jóla-
minningar eru tengdar við
laufabrauðið.“
Svo skrifar Þingeyingurinn
Jóhannes Friðlaugsson frá Fjalli í
Skinfaxa árið 1930. Úr þessum
skrifum má lesa ótta hans um
örlög þess forna jólasiðs að gera
laufabrauð. En óhætt er að full-
yrða að á árinu 1988, 58 árum
síðar, sé staða laufabrauðsins
sterkari en nokkru sinni fyrr. Æ
fleiri hafa tekið ástfóstri við kök-
urnar þunnu og útskornu og neita
að halda jól nema því aðeins að
þær séu á jólaborðinu við hlið
hamborgarhryggs, hangikjöts,
gæsar eða rjúpu. Laufa-
brauðsástríðan á ekki aðeins við
um Norðlendinga. A síðustu
árum hefur laufabrauðið áunnið
sér fastan sess í jólahaldi þúsunda
íslendinga um allt land. Ætla má
að þessi ágæti jólasiður hafi borist
með fjölskyldum sem fluttú af
Norðurlandi í aðra landshluta.
En hvað skyldi laufabrauðs-
gerð vera gamall siður hér á landi
og hvert er upphaf laufabrauðs-
ins? Pegarstórterspurt verður oft
fátt um svör. Af heimildum má þó
draga þá ályktun að laufabrauð
hafi verið gert a.m.k. í hálfa
þriðju öld. Um þjóðerni brauðs-
ins er hins vegar erfiðara að full-
yrða. Sagnfræðingar og aðrir
áhugamenn um laufabrauð telja
þó öruggt að það sé alíslenskt að
ætt og uppruna.
„Þaö er þeim
sætabrauö . . .“
Elsta heimild um laufabrauð, sem
vitað er um, er orðabók Jóns
Ólafssonar frá Grunnavík. Dr.
Jón Helgason telur að eftirfarandi
skilgreiningu á laufabrauði hafi
Jón ritaði á árinu 1736. „Laufa-
brauð, laufótt brauð, sem hnoðað
er úr hreinu hveiti, en þunnt og
útskorið með margvíslega löguð-
um myndum, smurt með smjöri
og soðið yfir eldi; það er þeim
(þ.e.a.s. íslendingum) sætabrauð."
Pessi lýsing Jóns Ólafssonar
á laufabrauði gæti sem best átt við
laufabrauð nútímans. Breytingar
í samsetningu þess virðast ekki
hafa orðið stórvægilegar síðustu
árhundruð. Að vísu hefur brauð-
ið verið „útsett“ á ýmsan hátt, t.d.
með rúgmjöli, heilhveiti og kúm-
eni.
Önnur þekkt heimild um laufa-
brauðið er Ævisaga Bjarna land-
;;.n
%.
i -

* %
m
9 % .
9 . 49%
• + %
9 * ♦ m % * _
44 * #% T
A A •> A - *
+ % 4*4 ♦ #*%
. V ♦ s> % * +
# % * * % ♦
* % * * k - 44 %
x.; % 44 * S %

:
' 4
■ W w*
wmcm
♦
'W
1 « « #
♦
# %
* %
♦
<* %
#
læknis Pálssonar sem Sveinn Páls-
son skráði. Hún var gefin út á bók
árið 1800 en þar er laufabrauðs
getið í frásögn af miðdegisverði
sem Bjarni bauð Sir Joseph Banks
og hans fylgdarmönnum til á heim-
ili sínu, Nesi í Seltjörn, árið
1772. Miklar og hástemmdar lýs-
ingar eru á málsverðinum. Marg-
ar tegundir matar voru á borð
bornar en síðast var boðið upp á
silung og laufabrauð. Punktur yfir