Dagur - 16.12.1988, Blaðsíða 11

'1 A
‘4 ♦? v
'5 AVO \ 7 O V'
16. DESEMBER 1988 - DAGTJR

larðbak EA í viðtali
fellinu og var í landi því í nógu
var að snúast þar sem ég var að
byggja íbúðarhús. Um veturinn
fór ég sem stýrimaður á Harðbak
EA 3. Ég hafði reyndar farið
nokkra túra á Harðbak áður en
þetta var, þá var Viihelm Por-
steinsson skipstjóri á togaranum,
en þetta var í fyrsta sinn sem ég
starfaði sem stýrimaður hjá
Útgerðarfélagi Akureyringa. Ég
átti eftir að starfa um 25 ára skeið
hjá félaginu eftir þetta og var hér
stigið fyrsta skrefið á þeim starfs-
ferli.
Ég byrjaði sem annar stýri-
maður og leysti af sem fyrsti þeg-
ar skipstjórinn fór í frí.“
- Togarar Otgerðarfélags
Akureyringa lögðu grunninn að
því mikla fyrirtæki sem það er í
dag.
„Já, en það hefur ekki alltaf
verið litið þannig á að þessi skip
eða útgerðin væru mikilvæg fyrir
atvinnulífið í bænum, sérstaklega
ekki um það leyti sem ég byrjaði
þarna sem fastráðinn maður. Á
þeim tíma var félagið í mikilli
lægð og átti í erfiöleikum.
Gömlu togararnir voru ljóm-
andi skip þótt langt væri frá því
að í þeim væru þau þægindi sem
sjómenn eiga að venjast á nýrri
skipum. Ég var ákveðinn í því að
leggja sjómennskuna fyrir mig
þegar ég fór í Sjómannaskólann
og það eina sem mig hefur langað
til að starfa við um ævina er sjó-
mennska.
Ég var ekki lengi á Harðbak,
ég held ekki nema eitt ár eða svo.
Pá urðu yfirmannaskipti á togur-
unum því Vilhelm Þorsteinsson
lét af skipstjórn og tók við starfi
framkvæmdastjóra telagsins.
Petta leiddi til tilfærslu í störfum
og ég lenti sem fyrsti stýrimaður
á Sléttbak með Katli Péturssyni
skipstjóra. Ketill hafði verið
lengi hjá félaginu og tók við skip-
inu um þetta leyti. Ég fór fljót-
lega að leysa af sem skipstjóri á
skipinu þegar Ketill fór í frí.“
Skipstjóri
á gamla Sléttbak
- Var ekki mikill munur milli
gömlu síðutogaranna innbyrðis
þótt þeir væru líkir að sjá að ytra
útliti?
„Jú, það var mikill munur á
þeim. Harðbakur var langbesta
skipið. Hann var stærstur en líka
miklu betra togskip en hinir tog-
ararnir, sjálfsagt vegna lengdar-
innar.
Mér fannst það vera mikil við-
brigði að fara af Harðbak yfir á
Sléttbak. Sléttbakur var minni og
eldri en Harðbakur, öðruvísi vél
í honum og hann var miklu
kraftminni.
Ég var stöðugt á þessu skipi
um alllangt árabil, alveg þar til
honum var lagt. Ég tók við af
Katli Péturssyni sem skipstjóri
þegar Ketill lét endanlega af
störfum vegna sjúkleika. Síðasta
árið sem Ketill var skráður skip-
stjóri á Sléttbak var ég eiginlega
lengst af með hann því Ketill var
þá orðinn sjúkur og forfallaðist
oft.
Á þessum árum kom það við
og við fyrir að siglt var með afl-
ann til útlanda, oftast var þetta
inn í Hvítahafinu er undan
skilinn ?
„Pað er rétt. Þctta var ekki
alveg nýtt fyrir mér þannig séð.
Áki Stefánsson var búinn að vera
með skipið á undan, allt frá þvt
að hann var sóttur til Frakklands.
Sólbakur var keyptur notaður frá
Frakklandi en hann var reyndar
dálítið gamaldags skip og ekki
útbúinn fyrir íslenskar aðstæður.
Hann var allt öðru vísi að mörgu
leyti en ég hefði kosið því maður
vissi jú að það var hægt að hafa
hlutina öðru vísi."
það til útgerðarinnar. Þessi skip
voru keypt eins og allir vita en
það gekk ekki áreynslulaust fyrir
sig, cn það er önnur saga.
Skipunum var breytt úr frysti-
togurum í ísfisktogara og svo er
verið að breyta þessu aftur til
baka núna, samanber Sléttbak."
- Hvaða skipi tókstu við eftir
þctta?
„Ég tók við Sólbak en þar sem
ég var yngsti starfandi skipstjór-
inn hjá félaginu var ég eðlilega
síðastur í röðinni. Áki Stefáns-
son tók við Sléttbak og Halldór
Hallgrímsson við Svalbak.
Ég var með Sólbak í tvö ár eða
allt þar til ég náði í Harðbak til
Spánar 1974. Hann var einn sex
togara sem íslenska ríkið lét
smíða á Spani og fékk Útgerðar-
félagið tvo þeirra, Harðbak og
Kaldbak. Ég var með Harðbak
þangað til í fyrra að ég varð að
hætta.“
- Þú hafðir ekki áður stundað
sjómennsku á skuttogara þegar
þú fórst á Sólbak, ef reynslutúr-
Gömlu togararnir voru svipaðir í útliti en ólíkir innbyrðis. Kaldbakur og
Svalbakur komu fyrstir en seinna Harðbakur og Sléttbakur.
um áramótin og voru þá farnir
einn til tveir túrar.
Árið 1971 varð Ijóst að stór
klössun stæði fyrir dyrum á skip-
inu. Það þótti ekki borga sig að
leggja út í þann kostnað og skip-
inu var því lagt. Á þessum tíma
var mikill áhugi fyrir skuttogur-
um meðal sjómanna og útgerð-
armanna og við vorum þessu ekki
alveg ókunnugir því bæði höfð-
um við séð erlenda skuttogara að
veiðum og einnig var kominn
einn slíkur til Akureyrar, Sólbak-
ur.“
- Höfðu menn mikla trú á
skuttogurunum?
„Já, við vorum margsinnis
búnir að sjá að þessi skip gáfu
miklu meiri möguleika en gömlu
síðutogararnir. Það var miklu
heppilegra að taka trollið inn um
skutinn heldur en að vera með
það á síðunni. Mannskapurinn
gat verið inni undir dekkinu við
vinnuna að mestu leyti og trollið
tekið inn á betri og eðlilegri hátt.
Mér finnst varla hægt að lýsa
hinu nú orðið, það var svo forn-
aldarlegt að varla er hægt að
segja frá því. En menn sem
þekkja hvort tveggja hafa svo
sannarlega samanburðinn."
Stellurnar voru keyptar
- Hvernig gengu málin fyrir sig
eftir að gamla Sléttbak var lagt?
„Ég var áfram hjá útgerðinni
en um sumarið fór ég ásamt Hall-
dóri Hallgrímssyni til Noregs til
að skoða Stellurnar svonefndu.
Við Halldór fórum í þrettán daga
veiðiför norður í Hvítahaf en
hlutverk okkar var að skoða skip-
in fyrir Útgerðarfélag Akureyr-
inga.
Okkur Halldóri leist vel á þessi
skip en það skal tekið fram að á
þessum tíma voru þetta verk-
smiðjuskip með fimmtíu manna
áhöfnum. E11 þetta virtust vera
traust og góð skip þótt þau væru
ekki alveg ný. Sléttbakur hét
áður Stella Kristina og var byggð-
ur árið 1968 í Syvikgrend í Nor-
egi en Svalbakur hét Stella Kar-
ina, byggður árið 1969 d sarna
stað.
Þótt þetta væru góð skip fund-
um viö ýmislegt sem þurfti að
lagfæra og gerðum skýrslu um
Skrapdagakerfíð
gekk ekki upp
- Mikið hefur verið rætt og ritað
um stjórnun fiskveiða undanfarin
ár. Hvað viltu segja um það?
„Já, það mætti ýmislegt segja
um þessi mál. Fyrst kom skrap-
dagakerfiö, það var ómögulegt
fyrirkomulag að mínu mati þótt
ekki séu allir sammála því. En
okkur fannst þaö tómt rugl að
vera sífellt með blaö og blýant að
reikna út hversu mörg kíló af
þessu og hinu við værum búnir að
veiða. Þetta var ekkert nema elt-
ingarleikur við prósentur því
ákveðið hlutfall þurfti að vera af'
þorski á móti karfa o.s.frv. í
hverjum túr. Maður varð kannski
að keyra burt úr góðu fiskiríi fyr-
ir norðan land alveg suður á
Jökultungu til að ná þar í karfa.
Þctta var glórulaus vitleysa
fannst mér en þó kom þetta kerfi
vel út fyrir suma, t.d. Vestt'irð-
ingana.
Þegar aflamark og sóknarmark
voru tekin upp fannst mér þessi
mál breytast tnikið til batnaðar.
Sóknarmarkið var að mínu áliti
betri kostur en við vorum reynd-
ar aldrei á því heldur á afla-
marki.”
- Breyttist aflinn ekki mikið á
löngu árabili?
„Nei, það held ég ekki, nema
þá að áður fyrr þurftu menn ekki
að velta því fyrir sér hvort þeir
Gylfi EA 628. Hann var happaflcyta og færði drjúgan afia í land, ekki síst
þcgar Hvalfjarðarsíldin veiddist grinunt.
fengju meira eða minna af einni
fisktegund en annarri, menn
rcyndu bara að hafa sem mest.
Menn eru stundum að tala um að
ekki fáist stór fiskur lengur. Það
er ekkert skrýtið að togararnir
skuli ekki fá slíkan fisk í dag því
það er búið að loka öllum þeim
svæðum fyrir fjöldamörgum
árum sem slíkan fisk var að fá.
Nú eru mörg ár síðan Selvogs-
bankanum var lokað fyrir togur-
unum og sömu söguna er að segja
af öðrum miöum sem stórfiskur
fékkst á en á sama tíma eru menn
að Segja að togararnir séu að
drepa allan smáfiskinn."
- Er þá rangt að leggja dæmið
þannig upp að búiö sé að drepa
allan stórfiskinn?
„Sjálfsagt er búið að ganga
eitthvaö nærri stofninum en
sannleikurinn er sá að það er
búið að gjörbreyta veiðisvæðum
togaranna frá því sem var. Hér
áður fyrr tíðkaðist að fiska á Sel-
vogsbankanum frá því í febrúar
og fram á vor en nú mega ekki
önnur skip en netabátar veiða
þar. Togurunum hefur verið
beint á Vestfjaröamiðin í
staðinn. Það hefur sýnt sig að
Selvogsbankinn er steindauður
einfaldlega vegna þess að búiö cr
aö hamast á honum með net í
fjöldamörg ár. Það er segin saga
að þar sem bestu miöin voru búin
aö vera í mörg ár kcmur varla
fiskur lengur.
Lítið talað við sjómennina
sjálfa um fískveiðistefnuna
Mér finnst oft að fólk sé ekki
nægilega vel upplýst um ýmislegt
varðandi fiskveiöimálin og frétta-
flutningur fjölmiðla af málefnum
í sjávarútvegi. sérstaklega fisk-
veiðum, er stundum alveg for-
kastanlegur. Ég get tekið sem
dæmi aö þegar verið er að segja
frá mettúrum hjá hinum og þess-
um skipum er ekki tekið fram að
viðkomandi skip er kannski að
tiska upp í kvóta þriggja til fjög-
urra annarra skipa.
Hvað þessa opinberu fiskveiði-
stefnu varðar þá hef ég ekki
margt við hana að athuga nema
þá þessa umræðu um smáfLka-
drápið. Þetta kemur eintaldlega
til af því á livaða svæði togurun-
um hefur verið beint á. Smáfisk-
urinn hérna fyrir norðan er ekk-
ert öðru vísi í dag en var fyrir 20
árum. Ekki er talað nægilega
mikið við sjómennina sjálfa um
þessi mál og augijóslega eru of
margir ráðamenn á þessu sviði í
fílabeinsturnum, það er klárt
mál. Þó viðurkenna allir að veið-
arnar verði að vera innan ákveð-
ins ramma og undir eftirliti."
- Er skipafjöldinn of mikill viö
strendur landsins?
„Það má endalaust deila um
þetta en miðað viö þann skammt
sem úthlutað er þá eru skipin
sjálfsagt of mörg. Það er hægt að
afkasta þessum veiðum með færri
skipum. Við megum þó ekki
hort'a framhjá því að skipin skapa
atvinnu og þótt það sé dýrara fyr-
ir þjóðarbúið að reka mörg skip
þá er atvinnan líka mikils virði."
- Þú hefur lengi verið kenndur
við Harðbak, Sigurður. Hvernig
skip er Harðbakur?
Frainhald á næstu síðu.