Dagur - 13.07.1991, Qupperneq 11

10 - DAGUR - Laugardagur 13. júlí 1991
_—— --- de Ven eða
Hann heitír
sem W»*Í;,Í sem «« i"*'
að mennt og st « mur Btyndisi M« Haon hefnt
sS &s«'sk» s
kaþólskur prestur. ---
Stór fjölskylda
„Ég er fæddur og uppalinn í þorpi sem heitir
Eersel. Þar búa um 15.000 manns svo þorp-
ið er svipað að stærð og Akureyri sem er
næststærsta byggðarlag á íslandi. Þetta er
bara smá þorp í Hollandi u.þ.b. 25 km frá
landamærum Belgíu, nálægt Eindhoven í
suðurhluta Hollands. Ég er fæddur 21.
janúar 1955 og er þriðji í röðinni af níu syst-
kinum svo það var oft mikið fjör og annríki
heima hjá mér. Þetta er býsna stór fjöl-
skylda og það var nokkuð algengt á þeim
tíma þótt við værum óvenju mörg.“
Cees er af bændafólki kominn og foreldr-
ar hans áttu líka mörg systkini. „Mér er
minnisstætt frá þessum árum að aginn var
mikill og allt vel skipulagt heima; það var
nauðsynlegt því við systkinin vorum öll í
röð, fylgdumst alveg að.“
Faðir Cees vann í mjólkursamlagi í vakta-
vinnu og var oft lítið heima. Yfir daginn
svaf hann stundum svo sólarhringurinn
snerist við hjá honum. Á meðan Cees var í
grunnskóla sáu börnin lítið til föður síns
daglega en móðir hans var heimavinnandi
og sá mikið til um barnauppeldið. „Ég
kynntist pabba ekki almennilega fyrr en ég
var orðinn hálf-fullorðinn í raun og veru.
árið var skólinn sameinaður þorpsskólanum
þar sem einnig voru stúlkur í blönduðum
bekkjum. Þarna kynntist ég hinu kyninu og
það varð til þess að ég komst ekki lengra en
tvö ár í prestaskóla,“ en Cees er úr kaþólska
hluta Hollands og prestar þar verða að
helga sig Guði algjörlega og mega ekki
giftast.
íþróttirnar og herskyldan
Á gagnfræða- og menntaskólaárum sínum
tók Cees mikinn þátt í íþróttum. Þegar Cees
var átta ára kom fimleikakennarinn heim til
hans og vildi fá Cees í fimleika. „Mamma
sagði að þetta væri of snemmt því á eftir
mér myndu koma sex yngri systkini og það
væri erfitt ef allir færu að stunda íþróttir.
Kennarinn lagði til að ef hann fengi mig í
hópinn þá skyldu næstu tvö systkini mín fá
ókeypis aðgang. Það lá það mikið á honum
að fá mig! Flest systkini mín hafa síðan
stundað fimleika eða frjálsar íþróttir.“ Á
sama hátt kviknaði áhugi Cees á frjálsum
íþróttum með því að hann byrjaði að fylgj-
ast með eldri bróður sínum á æfingum og
byrjaði sjálfur að æfa tíu ára gamall. Best-
um árangri náði Cees í spretthlaupi og
stökkgreinum en hann var um tíma í holl-
amlegt form og okkur fannst þetta kerfi
með tækjum og svoleiðis ekki hentugt í það.
Við létum fólk frekar vinna tvö og tvö
saman; það gefur allt annan anda en þegar
hver situr á sínu tæki og pumpar. I stað
þungra tækja vorum við með handlóð,
sippubönd og smá hjálpartæki. Eftir rúm-
lega eitt ár voru nemendur orðnir yfir 600
og skóíinn gekk mjög vel og þá kynntist ég
henni,“ segir Cees og bendir á Bryndísi
konu sína.
Hamsatólg sem landkynning
„Það var 1979. Þá var Billa skiptinemi í
Belgíu hjá fólki sem vinur minn vann hjá.“
„Það eru svo margir Belgar sem búa nálægt
hollensku landamærunum sem reka fyrir-
tæki í Hollandi út af sköttunum,“ segir
Bryndís. „Það endaði þannig að ég kom til
íslands þegar Billa var að fara heim 1980.
Nú er bara einn okkar sem stofnuðu heilsu-
ræktarfyrirtækið eftir og það gengur mjög
vel.“
Nú lítur Cees á ísland sem heimkynni sín.
„Ég byrjaði að kenna við grunnskólann á
Patreksfirði. Ég ætlaði nú upphaflega ekki
að fara í íþróttakennslu heldur hafði ég
hugsað mér að fara að þjálfa einhversstað-
ar. En það gekk ekki alveg upp að koma
mér strax einhversstaðar inn. Mér var bent
á að fara og tala við Þorstein Einarsson sem
þá var íþróttafulltrúi ríkisins. Ég fór suður
og spjallaði við hann en hann sagði að ég
væri svolítið seinn fyrir. Það væru þó ennþá
sumir staðir úti á landi þar sem enginn
fþróttakennari væri. Hann var með kort af
íslandi á vegg fyrir aftan skrifborðið hjá sér.
Þar var hann búinn að merkja með íslensk-
um fána þá staði þar sem voru íþróttakenn-
arar. Hann benti mér á fjóra litla staði á
Austfjörðum og Vestfjörðum og sagði: „Þú
getur bara valið.“ Ég vissi náttúrulega ekk-
ert hvað ég var að gera og benti bara á ein-
hvern stað á Vestfjörðum. Nokkrum vikum
seinna fór ég vestur á Patreksfjörð og byrj-
aði að kenna þar við grunnskólann.
Fyrsta hálfa árið bjó ég einn í kjallara hjá
skólastjóra og borðaði alltaf í mötuneyti
ég voðalega lítið. Ég fékk þarna líka fisk og
kartöflur og feitina með þessu brúna í og ef
ég var ekki fljótur að koma þessu upp í mig
þá klístraðist þetta allt á gafflinum og í
munninum. Þetta var hamsatólg og ég var
alltaf í stökustu vandræðum með hana. Ég
bara kunni ekkert að borða þetta enda var
ég alveg í vandræðum með að halda þyngd-
inni. Ég fékk hins vegar mjög góða land-
kynningu þennan fyrsta vetur á Patreks-
firði. “
Tungumálahnúturinn
Haustið eftir að Cees kom til íslands kunni
hann að sögn ekki mikið meira í íslensku en
að telja upp að tíu og var þó kominn í
kennslu. „Kannski var þetta svolítið erfitt
en samt hef ég aldrei fundið að það væri svo
óþægilegt að geta ekki talað íslensku í
kennslunni. íþróttakennslan er náttúrulega
svolítið sérstök; það er hægt að tala svo
mikið með höndunum. Nemendurnir, sér-
staklega þeir yngri, voru bestu kennararnir.
Þeir töluðu einfalt mál og voru alltaf að
benda mér á villur þannig að ég var fljótur
að læra indíánamál með lausum orðum.“
Nú talar Cees mjög góða íslensku með
mörgum orðtökum og ríkum orðaforða.
Framburðurinn kemur ekki upp um upp-
runa hans. Þegar Cees er spurður hvernig
hann hafi lært svona góða íslensku, þakkar
hann hólið. „Sumir segja að Hollendingar
hafi aukahnút í heilanum - sérstakan tungu-
málahnút - enda er hollenskan á vissan hátt
blandað mál og tengist þýsku, ensku og
dönsku. Þetta er auðvitað líka einstaklings-
bundið en margir Hollendingar eiga auðvelt
með að læra tungumál. Ég hef samt ekki
gleymt minni mállýsku en í Hollandi eru
margar mállýskur. Fólk í nágrannnaþorpinu
notaði ékki endilega sama orð yfir sama
hlutinn og notað var í mínu þorpi,“ segir
Cees og bætir við að Hollendingar frá
norðurhlutanum geta átt erfitt með að skilja
hollenskuna sem töluð er í suðurhlutanum.
„Ungt fólk jákvætt fyrir íþróttum
„Ég var í eitt ár á Patreksfirði og eftir ára-
mót kom Billa til mín. Haustið 1981 fékk ég
Lengra komst ég ekki
í prestaskóla
- rætt við Hollendinginn Cees van de Ven
Úr prakkara í prest
Mér er líka minnisstætt frá þessum tíma að
ég var ekki mjög hrifinn af skólagöngu.
Fyrsta skóladaginn þurfti eldri systir mín að
draga mig í skólann með hjálp vinkonu
sinnar og þannig var þetta fyrstu vikurnar
og jafnvel mánuði. Ég hef sennilega verið
svona heimakær. Ég man alltaf að ná-
grannakonurnar stóðu í dyrunum á morgn-
ana til að fylgjast með gangi mála. Á meðan
var ég grenjandi og öskrandi og vildi helst
fara heim aftur.“
Þetta gekk þó yfir og fyrst í stað fékk
Cees að dunda sér við föndur í skólanum.
í lok grunnskóla var haldin starfskynning
í þorpsskólanum en þangað komu prestur,
læknir og fólk úr ýmsum störfum til að
kynna þau. „Þannig var að ég var svolítill
prakkari og sá sem mamma þurfti að hafa
mest fyrir svo hún hafði kannski dálítinn
áhuga á að senda mig í heimavistarskóla.
Svo vildi til að ég hafði áhuga á að kynnast
preststarfinu betur ásamt alnafna mínum,
Cees van de Ven, úr þorpinu. Við vorum
eitthvað skyldir en hann var allur stærri og
meiri um sig svo hann var alltaf kallaður
Cees en ég Ceesje (Keisjö) sem þýðir bara
Cees litli.
Það varð úr að eftir 12 ára bekk fór ég í
prestaskóla syðst í Hollandi og var þar í tvö
ár. Fyrra árið var skólinn alveg lokaður og
þar voru allir nemendur strákar en síðan
minnkaði almennur áhugi á prestnáminu
svo mikið að nemendum fækkaði. Seinna
enska unglingalandsliðinu í frjálsum íþrótt-
um. Enn þann dag í dag á Cees unglingamet
í 100 m hlaupi sem er 11,1 sek.
„Eftir stúdentspróf fór ég í íþrótta-
kennaraskólann og var þar í þrjú og hálft ár.
Þar fann ég jafnvægi milli lærdómsins og
íþróttanna sem lengi höfðu tekið allan minn
tíma. Eftir að ég var búinn að klára skólann
fór ég í herinn.“ Venjulega eru menn kall-
aðir inn í herinn á 19. aldursári en ef fram-
haldsnám er hafið er hægt að fá herskyldu
frestað þangað til náminu er lokið. Cees
sótti strax um að fá stöðu sem fþróttaþj álf-
ari í hernum og starfaði sem slíkur eftir
almenna herþjálfun nýliða og undirbúning
fyrir þessa stöðu í fjóra mánuði. „íþróttir og
líkamsrækt í hernum fylgir náttúrulega svo-
lítið sérstöku kerfi en ég fékk þessa stöðu.
Þá kom ég sem íþróttakennari í eina stærstu
herstöð í Hollandi, Oirschot, nálægt Eind-
hoven; þarna hafa verið upp undir 10.000
hermenn. Ég var þar í rúmt ár.
Á meðan ég var í hernum stofnaði ég lík-
amsræktarstöð í Eindhoven með tveimur
vinum sem útskrifuðust sama ár óg ég. Eftir
venjulegan vinnutíma kenndi ég þar sem
sagt á kvöldin. Við vorum með frúarleik-
fimi, júdó, sjálfsvörn, box, þrekþjálfun,
kanóferðir, seglbrettaskóla og á veturna
skipulögðum við skíðaferðir. Markmiðið
með heilsuræktarskólanum var að hafa
gaman af þessu og þess vegna vorum við
ekki með nútíma heilsuræktartæki. Við
vildum kenna fólki og koma því í gott lík-
þarna á Patreksfirði. Það er mér svolítið
minnisstætt; mín fyrstu kynni af matar-
venjum íslendinga og þá sjómanna sérstak-
lega. Þarna komu sjómenn sko, beint af
sjónum og fóru að borða svið og slátur og
allan þennan mat. Ég sat kannski beint á
móti manni í ullarpeysu og hann var að
borða svið, dökkbrún. Þessir menn borðuðu
allt nema beinin en fyrstu dagana borðaði
íþróttakennarastöðu við Hrafnagilsskóla og
þar vorum við í sex ár. Fyrsta árið bjuggum
við hér í bænum og ég keyrði á milli en síð-
an fengum við húsnæði frá skólanum á
Hrafnagili. Það er alveg yndislegt að búa á
svona rólegum stað, sérstaklega fyrstu árin.
En sex ár var alveg nóg; það var kominn
tími til að breyta til því að eftir því sem
maður er lengur hérna á íslandi hefur mað-
Bryndís, Assa og Cees við morgunverðarborðið.
Laugardagur 13. júlí 1991 - DAGUR - 11
Cees spennir á sig hjólreiðahjálminn en eftir hlaupaæfíngu á Akureyrarvelli hjóla þríþrautarmennirnir um nágrennið.
ur meiri þörf fyrir að hafa alltaf fólk í kring-
um sig eins og var úti. Mér finnst Akureyri
mjög góð stærð því ég er alinn upp í þorpi
sem er sambærilegt við Akureyri.“
Árið 1987 fékk Cees íþróttakennarastöðu
við Menntaskólann á Akureyri og þá keypti
fjölskyldan húsið í Oddeyrargötu. „Það er
svolítið öðruvísi að kenna við framhalds-
skóla en mér fellur þetta mjög vel. Mér
finnst best að kenna þannig að maður sé
sjálfur svolítið með enda er ég nokkuð akt-
ívur sjálfur og reyni að halda mér í formi.
Það er mjög gaman að vinna með ung-
lingum. Við vorum að tala um það, íþrótta-
kennarar, að áhugi ungs fólks á íþróttum er
meiri en áður. Mætingin er alltaf að batna
og viðhorf ungs fólks gagnvart íþróttum og
líkamsæfingum hafa breyst svo mikið. Ungt
fólk í dag er svo jákvætt fyrir slíku og vill
vera í einhverri íþrótt.
Maðurinn hefur alltaf haft þann eigin-
leika að geta tekið á en í nútíma tækniþjóð-
félagi eru fleiri og fleiri sem eiga erfitt með
að taka virkilega á líkamlega, pína sig,
þannig að margir hafa ekki þennan eigin-
leika lengur.“
„Hollendingurinn íljúgandi“
Cees hefur stundum verið kallaður Hollend-
ingurinn fljúgandi vegna þess að hann er
sífellt að hlaupa eða hjóla. „Fyrir utan
kennsluna hef ég verið að þjálfa frjálsar í
nokkur ár en fyrir nokkrum árum kynntist
ég nýrri íþróttagrein - þríþraut. Ég var þá í
sumarfríi 1987 í Hollandi. Ári seinna skipu-
lagði ég fyrstu þríþrautarkeppni hér á landi
á Akureyri." Þríþraut er, eins og nafnið gef-
ur til kynna, samansett úr þremur velþekkt-
um íþróltagreinum: Sundi, hjólreiðum og
hlaupum í þessari röð. Upphaflega voru það
bandarískir sjóliðar á Hawai 1977 sem
fundu upp hugtakið . „Triathlon“ en þeir
höfðu verið að deila um hver íþróttagrein-
anna þriggja væri erfiðust. Endaði það með
því að þeim var slegið saman í eina grein
þ.e. 3800 m sund, 180 km hjólreiðar og
42,195 km maraþonhlaup og gat sigurvegar-
inn kallað sig járnkarl eða „Ironman“. Nú
eru vegalengdirnar ýmist styttri og lengri og
jafnvel er til tvöföld og þreföld járnkarla-
keppni erlendis. „Alþjóða ólympíunefndin
samþykkti nýlega bríþraut sem ólympíska
grein frá og með Ólympíuleikunum 1996,“
en þá eru liðin hundrað ár frá endurreisn
leikanna í Aþenu. „Ólympíska vegalengdin
er 1500 m sund, 40 km hjólreiðar og 10 km
hlaup en í fyrstu keppninni hér í Akureyrar-
sundlaug syntum við 500 m, hjóluðum 20
km og hlupum 5 km. Þar voru ellefu kepp-
endur. Ári seinna talaði ég við íþróttasam-
band íslands sem skipaði fjóra í þríþrautar-
nefnd ÍSÍ og þar er ég formaður. í fyrra var
haldið fyrsta íslandsmeistaramót í þríþraut
á Hrafnagili. I ár erum við með sex mót og
þrfþraut er að fá aukna athygli. Oft eru
þátttakendur fólk sem t.d. er búið að æfa
sund, frjálsar eða gönguskíði í einhver ár og
er komið yfir sína bestu tíma og er mjög
spennt fyrir þríþraut. Svo eru náttúrulega
unglingar líka. Einar Jóhannsson, sem er
fyrir sunnan, er nú það góður að hann er
keppnisfær erlendis. Það er mjög gaman að
þessi nýja íþrótt skuli, að því er mér sýnist,
ná fótfestu hérlendis. Ég er mjög bjartsýnn
á að okkur takist að þróa greinina hér.
Tannburstun og trimm
Seinni árin hef ég verið með trimmhóp hér á
Akureyri og nú æfum við líka fyrir þríþraut.
Það er gaman að sjá hvernig almenningur er
að taka við þessari trimmhugsjón. Fyrir tíu
árum þegar ég kom til íslands var ég varað-
ur við því að fara að hlaupa úti á götuwegna
þess að fólk myndi ekki skilja slíkt en nú
hefur trimmhugsjónin orðið til þess að fólki
finnst nauðsynlegt að halda líkamanum við.
Það er ekki alltaf hægt að krefjast af sjálfum
sér heldur verður líka að gera eitthvað fyrir
sig.
Sjálfur lifi ég náttúrulega heilbrigðu lífi
en ég fer auðvitað út að skemmta mér
nokkrum sinnum á ári. Það liggur við að ég
segi að ég tími ekki að fara út oftar vegna
þess að ef maður er í góðu líkamlegu
formi, er líkaminn næmari fyrir áfengi.
Háræðakerfið er betur þróað og áfengið
berst hraðar um líkamann; áhrifin koma
fyrr og fara seinna þanhig að maður er lengi
að jafna sig. Ég segi stundum í gamni að
íþróttamenn komist aldrei í algjört frí en
mér finnst það vera þess virði enda líður
manni miklu betur ef maður er í góðu
formi. Það ætti hins vegar að vera jafn sjálf-
sagt að stunda líkamsrækt og að bursta
tennurnar á hverjum degi.“
Myndir og texti: GT
íslensk fjölskylda
Cees er kvæntur Bryndísi Arnardóttur og
þau eiga þrjú börn. Ássa er tíu ára og heitir
í höfuðið á Erni afa sínum. Hún var fermd
á kaþólska vísu þegar páfinn kom til íslands
fyrir tveimur árum og fjölskyldan sækir svo-
lítið kaþólsku kirkjuna í Eyrarlandsvegi.
„En það er ekki aðalatriðið að sækja kirkju
heldur hvort fólk er trúað í raun,“ segir
Cees. Henrik er fimm ára og er kallaður Rik
og yngstur er Kristian, Kris, 3 ára. Börnin
eru kennd við fyrsta nafn föður síns sem er
Cornelis. „Ég reyni að tala hollensku við
þau og þau skilja öll málið og tala. Þá geta
þau talað við ömmu sína og ættingja í Holl-
andi. Við tölum oft hollensku hér heima og
það getur komið sér vel fyrir börnin seinna
að tala málið ef þau vilja fara í nám úti.“
Tímaskynið
Aðspurður segir Cees ekkert í fari íslend-
inga sem honum mislíkar. „Vissum hlutum
heldur rnaður frá sínu uppeldi og öðru er
hægt að venjast. Ég man til dæmis fyrst þeg-
ar ég kom til bæjarins 1980 þá fór ég að
þjálfa handboltaliðið hjá Þór. Æfingarnar
voru á Akureyrarvelli og ég mætti korteri
áður en fyrsta æfingin átti að byrja. Ég beið
en enginn kom og ég fór að halda að ég
hefði misskilið eitthvað og fór að efast um
að ég væri á réttum stað. Fyrsti maður kom
svo um það leyti sem æfingin átti að byrja og
upp úr því fóru menn að koma. Þegar ég
spurði eftir þessu hlógu þeir að mér og
sögðu mér að taka tímann ekki svona
nákvæmlega. Þetta voru mín fyrstu kynni af
tímaskyni íslendinga og þetta er ailt í lagi ef
maður veit af þessu. Nú er ég svo mikill
íslendingur í mér að ég er sjálfur oft á síð-
ustu stundu.
„íslensk börn sjálfstæðari“
Annað sem ég tók eftir fyrst eftir að ég kom
og var að rúnta í bænum var hve margar
ungar stúlkur keyrðu um með barnavagna.
Ég sagði við konuna mína að rosalega væru
þessar stelpur duglegar að passa systkini
sín. Konan mín sagði þá að þetta væru ekki
systkini heldur börnin þeirra.
Mér finnst annars geysilegur munur á
uppeldi á íslandi og í Hollandi. Þar er upp-
eldið frekar kerfisbundið og meiri agi. Á Is-
landi er uppeldið frjálsara og meira eftir til-
finningunni. Börn hér eru líka lífsreyndari
en jafnaldrar þeirra úti og verða fyrr sjálf-
stæð og þennan mun kann ég vel við eftir að
ég kynntist þjóðfélaginu. Þetta er stór plús
við íslenskt uppeldi. Auk þess er hér hreint
loft, gott vatn og litlar áhyggjur af glæpum.
Ég er alveg hættur að læsa bílnum á öllum
tímum dags eins og ég gerði fyrst eftir að ég
kom. Hér er yndislegt að vera fjölskyldu-
maður og ala upp börn. Auðvitað hef ég elst
síðan ég fór frá Hollandi en hér hef ég fund-
ið mun rneiri dýpt í lífinu. Úti getur lífið
verið yfirborðskennt en hér er maður í meiri
snertingu við náttúruna og getur fundið eins
konar innri ró. Hins vegar skil ég mjög vel
íslendinga sem finnst gott að búa erlendis
enda eru þar mun fleiri möguleikar á mörg-
um sviðum. Hér erum við að mörgu leyti
einangruð á vetrum en ég held að Islending-
ar erlendis sakni ómeðvitað náttúrunnar
heima.
„Sérstaða íslands má ekki tapast“
Oft er ég spurður hvort ísland eigi að ganga
í Evrópubandalagið. Þá segi ég í gamni að
íslendingar hafi ekkert þangað að sækja.
Hér eru þegar margir útlendingar og í
alvöru gæti EB bara étið ísland eins og það
leggur sig ef allt opnast. Ég legg á það mikla
áherslu að við á Islandi höldum okkar sér-
stöðu. Það er hætta á hún tapist ef við göng-
um í EB. Hins vegar gæti innganga í EB
stuðlað að stöðugra efnahagslífi. Ostöðug-
leikinn í efnahagslífinu hefur virkað svolítið
truflandi á mig. Ég vil geta spáð í framtíð-
ina.“
Aðspurður segist Cees sjá mun á opnum
Evrópubúum og íslendingum. „íslendingar
eru kannski ekki lokaðir en dálítið á varð-
bergi við fyrstu kynni. Hér er þjóðfélagið
miklu minna svo oft vita allir allt hver um
annan en annars er auðveldara að kynnast
fólki til dæmis í Hollandi. En lífið er bara
stutt þannig að það er um að gera að lifa því
til fuils og ekki vera feiminn að sýna á sér
aðrar hliðar en þær bestu þótt auðvitað
reyni maður að hafa góðu hliðarnar sem
flestar og hinar sem fæstar.“
Að lokum er Cees spurður hvort hann
sakni ekki Hollands. „Nei ég hef aldrei haft
tíma til að hafa heimþrá og mér finnst mjög
gott að vera á íslandi. En auðvitað er alítaf
gaman að koma heim í frí.“