Dagur - 27.06.1992, Síða 12

12 - DAGUR - Laugardagur 27 júní 1992
Dulspeki
Einar Guðmann
Handayfírlagning
rannsökuð
Pað er ekki langt síðan sýndur
var í sjónvarpinu þáttur sem
fjallaði um handayfirlagningu
sem lækningaaðferð á Eng-
landi. Hér á landi eru slíkar
lækningar skammt á veg komn-
ar og enn sem komið er blandað
saman við fyrirbænir sem og
annars konar óhefðbundnar
lækningaaðferðir. Hins vegar er
svo komið á Englandi að fjöl-
margar stofur eru reknar þar
sem handayfirlagning er
stunduð. í þessum sjónvarps-
þætti voru sýndar aðferðir konu
sem stundaði handayfirlagningu
í samstarfi við lækna á stóru
sjúkrahúsi.
Ekki er að undra að í byrjun
mætti hún nokkurri andstöðu
og efa frá læknum sjúkrahússins
en þeir neyddust að lokum til
þess að undrast og viðurkenna
þann árangur sem hún náði með
sjúklinga sem þeir höfðu sjálfir
reynt að lækna með öllum
ráðum.
Þeir sem stunda handayfir-
lagningu eiga oft á tíðum sjálfir
erfitt með að útskýra hvað það
er sem gerir þeim kleift að
lækna. En hins vegar virðist svo
vera að jákvæð og kærleiksrík
hugsun til sjúklingsins eða sjúk-
dómsins hafi þar mest að segja.
Um langan tíma var og er
ennþá sennilega bannað að
stunda rannsóknir á óhefð-
bundnum lækningaaðferðum á
fólki, í það minnsta í Banda-
ríkjunum, en hins vegar'er ekk-
ert sem bannar að rannsaka
dýr. Bandarísku „græðararnir"
Ambrose og Olga Worall voru
fengin til þess að taka þátt í til-
raun sem átti að miða að því að
kanna hvort einhvers strangvís-
indalegs árangurs mætti vænta
af „fyrirbæna“-lækningum sem
eru annars konar aðferð en
handayfirlagning. Tilraunin
fólst í því að þau áttu að reyna
að hafa áhrif á vaxtarhraða vall-
arýgresis sem var stranglega
gætt í læstri rannsóknarstofu í
Atlanta. Heimili Ambrose og
Olgu Worall var hins vegar í
nærri 1000 km fjarlægð. Fylgst
var með vexti vallarýgresisins á
línuritum úr svokölluðum sí-
rita. Árangurinn var augljós. Á
nákvæmlega sama augnabliki
og þau voru beðin uni að biðja
fyrir grasinu jókst skyndilega
vaxtarhraði þess þar til hann var
orðinn átta sinnum meiri en
áður.
Rannsókn á handayfirlagn-
ingu var hins vegar gerð við
McGill háskólann í Montreal.
Það var dr. Bernard Grad líf-
efnafræðingur sem stóð fyrir
þeim. Sá sem fenginn var til
þéss að framkvæma handayfir-
lagninguna var þekktur græðari
og jafnframt fyrrum riddaraliðs-
foringi frá Póllandi, Estebany
að nafni. Dr. Bernard Grad
skipti músum í þrjá hópa og
Estebany framkvæmdi handayf-
irlagningu á einum hópnum.
Annar hópur fékk hins vegar
„sömu“ meðferð að því undan-
skildu að hún var ekki fram-
kvæmd af græðara og þriðji
hópurinn var algerlega afskipta-
laus til þess að hægt væri að
miða við hann. Skemmst er frá
því að segja að gerð voru sár á
mýsnar og að sárin á þeim mús-
um sem fengu handayfirlagn-
ingu gr'eru mun fyrr en á hinum.
Þetta varð einnig niðurstaðan í
annarri tilraun sem var „blind“.
Þ.e.a.s. enginn vissi fyrirfram
hvaða hópur það var sem fengið
hafði meðferð og hver ekki fyrr
en í lok rannsóknarinnar.
Olga Worall sem áður hefur
verið getið, tók þátt í annarri
nokkuð merkilegri tilraun sem
fólst í því að kanna hvort hún
gæti haft áhrif á „Zhabotinsky
efnahvarfið“ en það felst í því
að efnabtanda breytir um lit
með reglulegu millibili. Sjón-
varpstökumenn voru mættir á
staðinn til þess að fylgjast með
tilrauninni og tóku myndir af
þvf þegar hún fékk litina í glas-
inu til þess að breytast mun
hraðar en litirnir í öðru viðmið-
unarglasi gerðu.
Olga Worall var einnig próf-
uð óformlega á lækna- og vís-
indamannaráðstefnu í Stanford
háskólanum í Connecticut.
Tímaritið Medical Economics
segir síðan frá því að læknum
hafi verið boðið að senda henni
sjúklinga sem höfðu ekki hlotið
neinn teljandi bata af öllum
hugsanlegum hefðbundnum
lækningaaðferðum. Árangurinn
lét ekki á sér standa. Sjö af
hverjum tíu sjúklingum sem
sendir voru til hennar hlutu
annað hvort fullan eða í það
minnsta nokkúð góðan batá.
Nú er svo komið að í dag fer
það eftir viðhorfi í hverju landi
fyrir sig hvort handayfirlagning
sé metin að einhverjum verð-
leikum eða hvort hreinlega sé
hlegið að henni af þeim sem
innan heilbiigðisgeirans starfa.
En engu að síður stöndum við
frammi fyrir þeirri staðreynd að
þarna er á ferðinni lækningaað-
ferð sem er í fullu samræmi við
margt annað sem við höfum
rætt áður hér í þessum pistlum.
Það er máttur innan okkar allra
sem er utan þeirrar girðingar
sem raunvísindin starfa.
Úr dagbók flakkara
Hersingí húsvagnagaröi
Jens Kristjcmsson
Þó ég hafi ekki skrifað nema tvo
pistla fyrir þetta háæruverða
dagblað hef ég þegar margsinnis
frétt að þeir séu báðir upplogin
ævintýri. Ég vil því nota tækifær-
ið og fræða lesendur á því að
hvert orð í þeim var heilagur
sannleikur. Hvert orð í eftirfar-
andi línum er einnig jafn heilagt
og satt og guðspjallið nema hvað
við er bætt húmor. Ef ykkur líkar
hann svartur.
Flótti
Förum aftur í þennan pínulitla
250.000 manna bæ þar sem ég
vann sem sjónvarpsfréttamynda-
tökumaður. Mikill ótti hafði grip-
ið um sig á meðal bæjarbúa því
morðingi hafði sloppið úr fang-
elsi. í sjálfu sér er það ekki svo
merkilegt - morðingjar sleppa úr
fangelsum með vissu milhoili - en
þessi maður hafði drepið lögreglu-
mann. Bæjarlöggan, skiljanlega,
.var snarvitlaus á þönum út og
suður í leit að honum. Jafn
skiljanlega var ég á hælunum á
þeim með vélina reidda um öxl.
Dagurinn leið og um kvöld-
matarleytið var ég orðinn bull-
sveittur. Fimmtíu eða hundrað
manns höfðu hringt og sagst sjá
manninn hér og þar, allir höfðu
hlaupið til en glæpamaðurinn
hafði hvergi fundist. Um tíuleyt-
ið fór ég heim, fékk mér að éta,
glápti á sjónvarpið í klukkutíma
og fór að sofa. Kærastan mín,
Sony 550 Betacam, stóð trygg við
rúmstokkinn.
Nótt
Síminn hringir klukkan fjögur
um nóttina. Það er allt orðið
vitlaust. Þeir fundu hann. Örugg-
lega. Ég á lappir, í buxurnar, í
bolinn, í skóna, tók kærustuna í
fangið og hljóp út. Reykspólaði
út af stæðinu. Mér lá á. Löggurn-
ar voru vondar. Vondar löggur =
gott videó.
Mætti á staðinn tíu mínútum
síðar. Húsvagnagarður. Engin
Ijós í gluggum, engin ljós á staur-
um: Það var svartamyrkur. Ég
læddist af stað, hlustaði, kveikti í
sígarettu og fann fyrir hræðslu.
Hvað ef maðurinn væri virkilega
þarna? Hvað ef hann lægi undir
einum húsvagninum með 44 í
krumlunni og skyti af mér höfuð-
ið?
Hundgá. Ég hljóp af stað,
þeyttist fyrir horn og fyrir annað
horn og hljóp beint í fangið á
snarvitlausum Shaefferhundi og
svartklæddum lögreglumanni.
Maðurinn muldraði eitthvað for-
ljótt og ég baðst afsökunar.
Þeir voru tuttugu eða þrjátíu
þarna, lögreglumennirnir, allir
svartklæddir, allir í skotheldum
vestum og allir þungvopnaðir.
Og ég, að venju, í sumarfötun-
um.
Ég læddist að einum þeirra og
spurðist fregna hvíslandi óg fékk
hvíslandi svar um að hraða mér
til helvítis. Annar sagði mér þó
að hinn helmingurinn af liðinu
væri að leita í öðrum hluta
húsvagnagarðsins. Þessir hefðu
rétt lokið við að fullvissa sig um
að maðurinn væri ekki þar sem
þeir héldu að hann væri. En hann
var í garðinum. Það var pottþétt.
Við biðum, lögregluþjónarnir
læddust um, hlustuðu, leituðu,
dreifðu úr sér en fóru alltaf þrír
og þrír saman... Ég tölti sitt á
hvað, reyndi hvað ég gat að ná
myndum af þeim en þó ég setti
vélina á 18 og galopnaði Ijósopið
sást ekkert. Ekkert nema útlínur
þegar tunglið leyfði sér að varpa
birtu á stígana sem lágu á milli
vagnanna og lögreglumennirnir
stukku á milli. Þeim var jafn illa
við að sjást og mér var illa við að
sjá ekkert. En svona var það.
Hálftíma síðar
Ég var farinn að tvístíga, hafði
rifist við hund sem var illa við
mig og lögreglumann sem var
mjög strekktur. En svo gerðist
það.
„Hann er í hinum helmingn-
um!“
Öskrið var eins og þrumugnýr.
Hundarnir urðu vitlausir.
Mennirnir urðu vitlausir. Ég varð
vitlaus. Við hlupum allir af stað
og létum eins og nautgripahjörð.
í tvær mínútur. Svo læddust
menn á táberginu, byssur í við-
bragðsstöðu - þökk sé tunglinu
og stígunum þá gat ég loks náð
einhverjum myndum - og svo
heyrist brak í labbrabbtæki og
skilaboð um að náunginn væri
hundrað metrum framar (eða þar
um bil) og hefði komið sér fyrir
undir ákveðnum húsvagni.
Ég hljóp sem fætur toguðu.
Á hlaupunum heyrði ég lög-
reglumenn öskra: „óefstu upp!“
„Þú ert umkringdur!“
„Leggðu frá þér vopnið!"
Og skothvell.
Ég hljóp hraðar, vélin á öxl-
inni, og rétt náði mynd af því
þegar þessir átta eða tíu lögreglu-
þjónar létu skothríðina dynja á
neðsta hluta húsvagnsins. 9 mm
16 skota Berettur, 9 mm Smith &
Wesson, 9 mm hvað sem var og
það var eins og stríð hcfði brotist
út.
Sírenuvæl heyrðist í nágrenn-
inu. Sjúkrabíll hvein fyrir horn
og lagði.
Skothríðin þagnaði. Sírenan
dó út.
Þá læddust fjórir menn þangað
sem hersingin hafði látið kúlna-
regnið dynja - og komu aftur
með þau skilaboð að maðurinn
væri steindauður. Sennilega.
Sjúkraliðarnir hlupu til (ég
hafði troðið mér eins framarlega
og ég gat og myndaði í ákafa),
maðurinn var dreginn undan,
fleygt á börur og sjúkraliðarnir
hömuðust bullsveittir við að
halda hjartanu í honum gang-
andi. Einn þeirra kraup á börun-
um og tveir ýttu þeim á undan sér
í átt að sjúkrabílnum.
Maðurinn sem lá á börunum
var ber að ofan og með mjög
stóra bjórvömb. Á vömbinni og
brjóstkassanum (taldi ég síðar)
voru 45 eða 47 kúlnagöt. Það
blæddi lítið. Andlit hans, stór-
skorið, kuldalegt, rúnum rist, var
friðsælt.
Honum var í snarhasti komið
inn í sjúkrabílinn sem fór ekki
einu sinni af stað þó sjúkraliðarn-
ir reyndu enn eftir mætti að halda
lífinu í manninum. Enda vissu
þeir, eins og allir aðrir sem þarna
voru, að þetta var tilgangslaust.
Maðurinn myndi látast. Það gat
ekki nokkur maður lifað með
svona mikið af kúlum í sér. Enda
var það rétt. Maðurinn lést.
Ég fór niður á stöð og klukku-
tíma síðar var fréttin tilbúin til
sýningar. Þá voru fimm mínútur í
morgunfréttir klukkan sex. Síðan
fór ég heim, svaf í klukkutíma,
fór í sturtu og var aftur mættur til
vinnu klukkan átta. Þetta, börnin
góð, var lífið.
Spurning
Hvar er húmorinn? Þetta var
ekkert fyndið. Þetta var háalvar-
legt. Maðurinn lést í kúlnahríð
og er það fyndið?
Mikið rétt. (Finnst sumum.)
Þrátt fyrir að átta eða tíu manns
hafi látið skothríðina dynja á
glæpamanninum og fjörutíu og
fimm eða sjö kúlur hafi lent í efri
hluta búks hans var endanleg
dánarorsök (samkvæmt réttar-
krufningslækni) kúla í höfuðið.
Kúla sem hafði komið úr hans
eigin byssu. Það, ef tekið er mið
af aðstæðum, er skondið.