Dagur - 22.12.1992, Blaðsíða 6

6 - DAGUR - Þriðjudagur 22. desember 1992
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 96-24222
ÁSKRIFT KR. 1200ÁMÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ KR. 110
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMNETRA 765 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN:
GEIR A. GUÐSTEINSSON, HALLDÓR ARINBJARNARSON (íþróttir),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 96-41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON,
ÓLI G. JÓHANNSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
SIGRÍÐUR ÞORGRÍMSDÓTTIR (Sauöárkróki vs. 95-35960, fax 95-36130),
STEFÁN SÆMUNDSSON, ÞÓRÐUR INGIMARSSON
UÓSMYNDARI: ROBYN ANNE REDMAN
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RlKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Bjartsýní á undanhaldi
íslendingar eru bjartsýnir að eðlisfari og að margra
mati einhver bjartsýnasta þjóð veraldar. Þeir hafa lært
margt af stormasömu samneyti við hatrömm náttúru-
öflin og kippa sér ekki upp við smámuni. En „margt
smátt gerir eitt stórt“, segir hið fornkveðna og enn er
það að sannast.
Síðustu ár hafa íslendingar búið við andstreymi á
efnahagssviðinu og fæst hefur gengið þeim í hag.
Sjávarafli hefur brugðist ár eftir ár og á sama tíma hef-
ur gífurlegur samdráttur átt sér stað í iðnaði og land-
búnaði. Þjónustugreinarnar hafa síðan fylgt í kjölfarið.
Afleiðingamar hafa ekki látið á sér standa. Gjaldþrot-
um hefur fjölgað jafnt og þétt og atvinnuleysi vaxið
hröðum skrefum. Til að bæta gráu ofan á svart hafa
stjórnvöld staðið ráðþrota gagnvart vandanum. Ein-
hverra hluta vegna skynja þau ekki eðli hans og
bregðast því jafnan rangt við.
í stað þess að sníða sér stakk eftir vexti og draga úr
umsvifum sínum í takt við minnkandi tekjur, hafa
landsfeðurnir kosið að láta slag standa. „Bráðum kem-
ur betri tíð með blóm í haga, “ hefur lengi verið upp-
áhalds viðkvæði þeirra og með það í huga hafa þeir
hiklaust neitað að horfast í augu við staðreyndir.
„Lausn" þeirra hefur fólgist í að auka lántökur, innan
lands og utan, og halda þannig uppi fölskum lífsstaðh.
Slíkt háttalag getur gengið skamma hríð en ekki þegar
til lengdar lætur. Fyrr eða síðar kemur að skuldadögum.
Síðustu mánuði hefur borið mjög á aukinni svartsýni
meðal þjóðarinnar. Allt hið smáa, sem úrskeiðis hefur
farið hjá þjóðstjóminni, óheppilegar og rangar fjár-
festingar, óhagstæð ytri skilyrði, lítill siðferðisþroski
stjórnmála- og embættismanna, sukk og óráðsía á
ýmsum sviðum; aht hefur þetta lagst á eitt við að
magna upp draug, sem ekki verður svo auðveldlega
kveðinn niður. Vofa atvinnuleysis æðir um stræti og
torg og ættingi hennar, verðbólgudraugurinn, er að
vakna af væmm svefni. Verkalýðsfélög segja unnvörp-
um upp kjarasamningum og boða stríð. Þeim er meira
en nóg boðið.
Vandamálin hrúgast upp og verða tröllvaxnari með
hverjum mánuði sem hður og vonbrigðin að sama
skapi æ sárari. Margir höfðu trú á því að sterk ríkis-
stjórn með ömggan þingmeirihluta gæti tekið til
hendinni í íslensku þjóðfélagi. Shk stjórn gat ráðist að
rótum vandans og hamið aht að því skjálfvirka út-
þenslu ríkisbáknsins. Slík stjóm gat líka jafnað byrð-
arnar og skapað réttlátara samfélag. Það er skemmst
frá því að segja að þær vonir em brostnar. Sársauka-
fullar tilraunir tU að spara í ríkisrekstrinum hafa reynst
árangurshtlar, því ríkisstjórnin hefur ekki treyst sér til
að endurskipuleggja kerfið frá grunni. Hún hefur
„kmkkað" utan í það af handahófi og jafnvel í hugs-
unarleysi og stundum jafnvel gert iUt verra. í stað
þess að létta undir með þeim sem erfiðast eiga, hefur
stjórnin farið hina leiðina. Þess vegna ríkir svartsýni
meðal hinnar annars bjartsýnu þjóðar nyrst í Atlants-
hafinu. Þess vegna em skuggarnir svo margir og
stórir, þótt hátíð ljóssins sé á næsta leiti. BB.
Rangfærslur í forystugrein
í forystugrein Dags hinn 18. des-
ember er fullyrt, að vegna synj-
unar Svisslendinga á EES-samn-
ingnum sé frumvarpið um lög-
festingu samningsins, sem liggur
fyrir Alþingi, ekki í samræmi við
raunveruleikann. Þá er einnig
vísað til þess álits Björns Þ.
Guðmundssonar prófessors að af
þessum sökum geti Alþingi
hvorki syngjað frumvarpinu né
samþykkt það. Síðan segir orð-
rétt í forystugreininni:
„Á þessum forsendum krafðist
Páll Pétursson, formaður þing-
flokks Framsóknarflokksins, þess
að utanríkismálanefnd Alþingis
væri kölluð saman til að fjalla um
þetta álit. Þeirri beiðni hafnaði
formaður utanríkismálanefndar.
Hann taldi óþarft að leita laga-
legrar þekkingar á málinu út fyrir
veggi Álþingis - innan þeirra væri
nóg af henni að hafa.“
Við þennan texta er margt að
athuga. Höfundur forystugrein-
arinnar (ÞI) hefði betur kynnt sér
málavexti til hlítar, áður en hann
tók sér fyrir hendur að draga af
þeim ályktanir.
Laugardaginn 12. desember
kom utanríkisráðherra á fund
utanríkismálanefndar og skýrði
frá niðurstöðum ráðherrafundar
EFTA-ríkjanna í Genf 10. og 11.
desember. Frásögnin bar með
sér, að fyrir önnur aðildarríki
evrópska efnahagssvæðisins
(EES) yrði ekki flókið að laga sig
að þessari breytingu. Nauðsyn-
legt væri að efna til funda fulltrúa
EFTA og Evrópubandalagsins
(EB) og ná samkomulagi um
bókun, er tæki mið af brottfalli
Sviss. Þessi bókun yrði síðan
afgreidd í hverju ríki samkvæmt
stjórnlögum þess, á Alþingi með
þingsályktun eða sérstöku laga-
frumvarpi. Á nefndarfundinum
var utanríkisráðuneytið beðið
um lögfræðilega greinargerð á
gögnum, sem voru lögð fram, en
þar var að finna tillögur EFTA
um texta fyrrgreindrar bókunar.
Jafnframt bað formaður nefndar-
innar að sér yrði gert aðvart, ef
nefndarmenn vildu lögfræðilegt
álit annarra á fyrirliggj andi
gögnum, sem utanríkisráðuneyt-
ið tók að sér að þýða á íslensku.
Utanríkismálanefnd kom að
nýju saman til fundar að morgni
mánudagsins 14. desember. Þar
lágu fyrir þýðingar á umbeðnum
skjölum og hin lögfræðilega
greinargerð, sem utanríkisráðu-
neytið hafði látið vinna í sam-
vinnu við dómsmálaráðuneyti og
viðskiptaráðuneyti. Enginn
nefndarmanna hafði mælst til
þess við formann, að leitað yrði
til annarra lögfræðinga. Á fund-
inum kom hins vegar fram, að
það væri nauðsynlegt og var nafn
Björns Þ. Guðmundssonar nefnt
í því sambandi. Einnig var nefnt,
að það bæri að skjóta málinu til
Björn Bjamason.
Lagastofnunar Háskóla íslands.
Var ákveðið, að menn myndu
ræða það nánar eftir að fundi yrði
slitið.
Þetta sama mánudagskvöld
skiptumst við Páll Pétursson á
orðsendingum um frekari með-
ferð málsins á vegum utanríkis-
málanefndar, en mér lék forvitni
á að vita, hvaða atriði hann vildi,
að borið yrði undir aðila utan
Alþingis. Niðurstaða mín var sú,
að spurningu um meðferð mála á
Alþingi ætti að svara innan
veggja þingsins og í starfsliði
Alþingis væri að finna lögfræð-
inga, er gætu veitt slík svör.
Áður en málið var útrætt milli
okkar Páls sté hann í ræðustól á
Alþingi í upphafi fundar þriðju-
daginn 15. desember. I ræðu
sinni bar hann mig ranglega þeim
sökum að hafa neitað sér um
fund í utanríkismálanefnd og
vitnaði í þann hluta orðsendinga
frá mér, sem honum hentaði. Þá
las Páll bréf Björns Þ. Guð-
mundssonar til forseta Alþingis.
Þar lýsti Bjöm þeirri skoðun
sinni, að Alþingi gæti ekki tekið
afstöðu til málsins. Var bréfið
lesið opinberlega, áður en það
hafði borist forseta. Síðar þenn-
an sama dag úrskurðaði forseti,
að ekkert hindraði Alþingi í að
taka afstöðu til EES-frumvarps-
ins.
Um kvöldmatarleytið þennan
sama þriðjudag 15. desember var
haldinn fundur í utanríkismála-
nefnd að ósk Páls Péturssonar.
Þangað kom Bjöm Þ. Guðmunds-
son prófessor og svaraði spurn-
ingum nefndarmanna og gerði
grein fyrir bréfi sínu til forseta
Alþingis. Ég lét þá skoðun mína í
ljós, að mér þætti fráleitt að utan-
ríkismálanefnd tæki fram fyrir
hendur forseta og fjallaði um
mál, sem fallið hefði um úrskurð-
ur forseta Alþingis. Tilmæli um
að aðilar utan Alþingis, Laga-
stofnun eða aðrir, segðu álit á
slíkum málum yrðu ekki send frá
utanríkismálanefnd með mínu
samþykki. Ég gæti að sjálfsögðu
ekki komið í veg fyrir að aðrir
nefndarmenn leituðu slíks álits
eða tækju málið upp mnan
nefndarinnar, en fundi í henni
myndi ég halda í samræmi við
þingsköp.
Páll Pétursson sat því miður
ekki þennan fund utanríkismála-
nefndar til enda, þar sem hann
fór í sjónvarpsviðtal á fundartím-
anum. Daginn eftir, miðvikudag
16. desember, flutti Páll hins veg-
ar ræðu í þinginu, þar sem hann
taldi sig vera að lýsa lyktum máls-
ins í utanríkismálanefnd. Gerði
ég athugasemd við þá lýsingu og
áréttaði þá skoðun mína, að ekki
ætti að skjóta úrskurðum forseta
til umsagnar hjá aðilum utan
Alþingis. Vitnaði ég meðal ann-
ars í ritið Stjórnskipun íslands
eftir Ólaf heitinn Jóhannesson,
þar sem því er lýst, að úrskurður
forseta Alþingis sé fullnaðar-
úrskurður og honum verði ekki
hnekkt, hvorki innan þings né
utan. Þeir sem sætti sig ekki við
úrskurð forseta geti á hinn bóg-
inn andmælt honum með því að
bera fram vantraust á þann for-
seta, sem kvað upp úrskurðinn.
Nauðsynlegt er að fram komi,
að Páll Pétursson skýrði frá því í
fyrrgreindri ræðu sinni 16. des-
ember, að þingflokkur framsókn-
armanna hefði leitað álits Laga-
stofnunar Háskóla íslands vegna
stöðu EES-málsins eftir brottfall
Sviss. Það er því alrangt, ef menn
halda, að ég eða einhverjir aðrir
á Alþingi geti staðið í vegi fyrir
því að þingmenn Framsóknar-
flokksins afli sér allra nauðsyn-
legra upplýsinga. Að sjálfsögðu
geta þeir síðan kynnt svör Laga-
stofnunar á vettvangi utanríkis-
málanefndar og hvarvetna annars
staðar.
í fyrrgreindri forystugrein
Dags segir: „Núverandi formað-
ur utanríkismálanefndar Alþingis
hefur einnig lagt sína pólitísku
framtíð á vogarskálar í þessu
[EES-]máli.“ Ég óttast ekki, að
það spilli pólitískri framtíð minni
að styðja aðild íslands að EES.
Hinu uni ég ekki að sitja undir
rangfærslum af því tagi, sem var
að finna um störf utanríkismála-
nefndar í forystugrein Dags. Því
hefur aldrei verið neitað að kalla
nefndina saman til funda vegna
EES-málsins. Hinu hef ég
hafnað, að með minni undirskrift
sé óskað eftir áliti utan Alþingis
um mál, sem er alfarið á valdi
Alþingis og úrskurðað hefur ver-
ið um af forseta þess. Að mínu
mati ræðst framtíð blaða af því,
að þau hafi sannleikann að leið-
arljósi við mat á mönnum og
málefnum. Að þessu leyti hefur
hallað á Dag, þegar hann tekur
afstöðu til EES-málsins og með-
ferðar á því í forystugrein.
Björn Bjarnason.
Höfundur er þingmaður Sjálfstæðis-
flokksins í Reykjavík og formaður utan-
ríkismálanefndar Alþingis.
Svar til Bjöms Bjamasonar
Formaður utanríkismálanefndar
Alþingis gerir athugasemd við
þau ummæli í forystugrein Dags
að hann hafi hafnað beiðni for-
manns þingflokks Framsóknar-
flokksins um að kalla saman fund
í nefndinni og að ekki væri
ástæða til að leita lagalegrar
þekkingar á EES-samningnum
utan veggja Alþingis.
í athugasemd sinni segir hann
formann þingflokks Framsóknar-
flokksins ranglega hafa borið sig
þeim sökum að hafa neitað fundi
í utanríkismálanefnd. Þar með
staðfestir hann að formaður þing-
flokks Framsóknarflokksins hafi
úr ræðustól Alþingis látið þau
ummæli falla að ekki hafi verið
orðið við beiðni hans um að kalla
saman fund í nefndinni.
Hvað varðar réttmæti þeirra
orða formanns þingflokks Fram-
sóknarflokksins, að ekki hafi
fengist haldinn fundur í utanrík-
ismálanefnd verður að benda á
að þar stangast á fullyrðingar
tveggja háttvirtra alþingismanna
er mismunandi afstöðu hafa til
EES-samningsins. Þá staðfestir
formaður utanríkismálanefndar
einnig að hann hafi hafnað því að
óskað verði eftir áliti utan
Alþingis um mál, sem alfarið sé á
valdi þingsins og á þar greinilega
við EES-samninginn. Formaður
utanríkismálanefndar hefur því
sjálfur staðfest að þau ummæli er
viðhöfð voru í nefndri forystu-
grein eru byggð á réttum upplýs-
ingum um gang mála á Alþingi.
EES-málið er viðkvæmt
pólitískt mál á Alþingi og á með-
al þjóðarinnar. Að sjálfsögðu
telja þingmenn að þeir styrki
pólitíska stöðu sína er þeir
mynda sér skoðun á því - hver
sem hún kann að vera. Að öðrum
kosti gætu þeir verið skoðana-
lausir en til þess er ekki ætlast af
mönnum er sæti eiga á Alþingi.
Niðurlagi greinar formanns utan-
ríkismálanefndar verður hins
vegar að vísa heim til föðurhús-
anna þar sem hann hefur sjálfur
staðfest með skrifum sínum að
Dagur hafði sannleikann að leið-
arljósi í framangreindri forystu-
grein. ÞI