Dagur - 13.11.1993, Blaðsíða 12

12 - DAGUR - Laugardagur 13. nóvember 1993
Viðmælandinn erfæddur á Grenivík fyrir 55 árum síðan en foreldrar hans voru með
símstöðvarvörslu á þeim tíma. Þau voru Sigurbjörg Guðmundsdóttirfrá Lómatjörn
og Egill Áskelsson af Skarðs- og Krókaætt af Flateyrjardalsheiði. Síðan bjuggu þau í
tvö ár að Þrastarhóli í Arnarneshreppi en þaðan lá leiðin í Hléskóga í Grýtubakka-
hreppi árið 1944 og þar sleit hann barnsskónum við leik og störf. Drengurinn var
ekki skírður fyrr en hann var orðinn þriggja ára en það átti sér stað að Borg á Greni-
vík. Því hagaði svo til að Valgarður, yngri bróðir hans, var skírður um leið. Valgarður
var í fangi móður þeirra en viðmælandi okkar var látinn standa upp á stól og átti
sjálfur að segja til nafns þegar prestur innti hann eftir því. Það var búið að ákveða
að hann skyldi bera nafnið Egill en þegar hann var spurður að því hvað hann ætti
að heita þá þverneitaði hann að heita Egili og heimtaði að fá að heita Áskell Hann-
esson, rétt eins og afi hans. Það var látið eftir honum og heitir hann því fullu nafni
Áskell Hannesson Egilsson. Áskell segist ekki kunna sjálfur að skýra frá ástæðu þess
að hann neitaði Egilsnafninu, en var tjáð að ástæðan væri líklega sú að hann hafi
verið búinn að gera sér grein fyrir því að afi hans bæri þetta nafn, en hann var mjög
hændur að afa sínum á þessum tíma. Seinna eignast Áskell bróður sem skírður var
Egill, og hefur hann stundum haldið því f ram, meira í gamni en alvöru, að foreldrar
þeirra hafi gætt þess að drengurinn yrði skírður ómálga svo hann gæti eigi haldið
uppi vörnum sakir æsku.
Upphaflega voru systkinin átta. Elstur er
Sigurður Hreinn, aðalhúsvörður í Ráðhúsi
Reykjavíkur, þá Lára, hjúkrunarfræðingur í
Reykjavík, síðan Bragi en hann lést af slys-
förum á Oxnadalsheiði 1958 á 21. aldursári
en hann var þá á fyrsta ári í læknisfræði við
HI, síóan kom Askell, þá Valgaróur Guð-
mundur, læknir í Reykjavík, Egill, eðlisfræð-
ingur í Reykjavík, piltur er lifði aóeins
nokkra daga og yngst systkinanna er Laufey,
hjúkrunarfræðingur á Egilsstöóum. Askell
var staddur á vertíö í Grindavík cr bróðir
hans fórst og svo undarlega vildi til að þenn-
an dag þurfti hann að vera í landi vegna fing-
urmeins og var þaö í eina skiptið á vertíðinni.
„Eg sótti barnaskóla til Grenivíkur
gangandi, á skíðunt, á hestbaki, á hjóli eða
jafnvel á skautum en um 5 kílómetra leió var
að fara. Það var ekkert tiltökumál á þessum
árum en nú þýddi ekki að bjóða ungdómnum
aó ganga þessa vegalengd, það hálfa væri
þeim jafnvel ofviða. Eg var vcnjulegast sant-
ferða Jóni í Kolgerði, sem var árinu yngri, og
ég lét mig ekki muna um þaó að bæta á ntig
göngunni upp brekkuna aö Kolgerði á leió-
inni í skólann. Mín skólaganga var alls ekki
samfelld, cn ég var búinn aó vera cina vertíð
í Grindavík áður en ég fór í Laugaskóla, fyrst
Kaupakonan
„Eg segi stundum að konan mín sé ein af
allra síðustu kaupakonum þessa lands en hún
réðist heim í Hléskóga sem kaupakona. Með
öllu réttu hefði ég átt að vera á síldveiðum á
sama tíma en einhverra hluta vegna tók ég
ákvörðun um að vera í landi sem endaði rneð
því að kaupakonan var hneppt í hnappheldu
hjónabandsins. Eiginkonan heitir Svala Hall-
dórsdóttir, fædd á Norðfirði. Eg man nú ekki
hvort ég vissi af því að von væri á kaupakonu
þegar ég ákvað að vera frekar í landi heldur
en að veiða silfur hafsins, þó held ég ekki.
Niður Glerárinnar dásamlegur
Eftir aö við giftum okkur stóó jafnvel til aö
við tækjum við búi að Hléskógum en af því
varð ekki. Kannski var það eins gott að ekk-
ert varð af búskaparáformum því ég er viss
um að þá væri ég dauður ásamt öllu mínu
skylduliði. Þannig stóð nefnilega á að ég var
farinn að gera áætlanir um að byggja íbúðar-
hús á jöróinni sem auðvitað varð svo ekkcrt
úr þegar draumurinn unt búskap var lagður á
hilluna. Nokkrum árunt síóar, líklcga
skömmu fyrir 1970, og eftir að nýir ábúendur
höfóu hafið búskap á jöróinni, „hrundi" fjall-
ið í Höfðahverfinu af snjó og þaö svæói sem
vegar heilu dalirnir af snjó, eins og Sölmund-
ardalur sem liggur milli Hléskóga og Lóma-
tjarnar, og allar raf- og símalínur grófust í
þessu óskaplega fannfergi.
Við fluttum því til Akureyrar haustið 1960
og ég komst á samning í skipasmíði í Slippn-
um og segja má að smíðar hafi verið mitt lifi-
brauð upp frá því. Eg starfaöi allan minn
námstíma í Slippnum, og gott bctur.“
Askell byggöi yfir fjölskylduna í Löngu-
hlíö í lok sjöunda áratugarins og hefur búið
þar allar götur síðan. Askell segir að sumarió
sé alveg dýrðlegt á þessum staó, aldrei verði
vart við hafgolu en strax og komið sé upp í
Höfðahlíð geri hafgolan vart við sig. Arnið-
urinn frá Gleránni er þess líka valdandi að á
kyrrum vorkvöldum sé líkt og dvalið sé í
sveitarkyrrðinni en ekki inn í ntiðjum kaup-
stað.
Stofnaði eigið fyrirtæki ásamt öðrum
Sjómennskan hefur greinilega átt sterk ítök.
Kom ekki til greina aö leggja hana alfarið
fyrir sig?
„Eg kunni alltaf mjög vel vió mig á sjón-
um þannig að ég hefói vel getað hugsaó mér
að leggja sjómennskuna fyrir ntig, en ein-
hverra hluta vegna varð það nú ekki hlut-
skipti mitt. Þær taugar í mér sem lágu til tré-
smíóinnar hafa greinilega haft yfirhöndina
þegar upp var staðið því þegar ég flutti til
Akureyrar hóf ég nám í skipasmíði eins og
áður er getió.
Er námi og vinnu lauk í Slippnum hóf ég
störf hjá byggingarfyrirtæki sem hét Dofri og
var þar i nokkur ár. Það var í eigu Kaupfé-
lagsins og smíðaði reyndar mest fyrir það,
t.d. Kjöiónaðarstöóina, Olíusöludeild KEA
og byrjað var á núverandi Mjólkursamlagi
nteðan ég starfaði þar. Síðan fór ég að vinna
fyrir bændur á vcgum Magnúsar Oddssonar
og starfaði vió þaó í u.þ.b. tvö ár.
Þá kont að því að ég stofnaði eigið fyrir-
tæki ásamt sex öðrum, og erunt vió enn tjórir
starfandi við það. Þetta er skipasmíðastöðin
Vör hf. á Akurcyri. Einn stofnendanna er dá-
inn en annar er oróinn það aldraður að hann
er ekki lengur virkur í starfi. Þeir sem starfa
enn í dag auk mín cru frændur mínir Askell
Bjarnason og Hallgrímur Skaptason auk Ey-
firðingsins Gauta Valdimarssonar.“
smíóastöð, og stærri skemmu en við áttum
fyrir. Þaö lokaðist fljótt á þennan skipasntíða-
iðnað, en þá var farið aö þrengjast unt fjár-
magnió og vextirnir mjög háir. Síðan kom
fiskveiðikvótinn í kjölfarið á þessum ósköp-
um svo tréskipasmíðaiðnaðurinn hefur aldrei
risið úr öskustónni síðan. Það þýddi hins veg-
ar ekki að horfa á þetta með hendur í skauti;
og því höfum viö snúið okkur aö húsbygg-
ingum og erum með járnsmíðaverkstæði og
erum sjálfum okkur nógir á þessu sviði.“
*
I smíðakennslu fyrir tilviljun
Fyrir þremur árum söðlaði Askell alveg um
og fór að kenna unglingum smíðar, fyrst í
Gagnfræóaskóla Akureyrar en síðan í Síðu-
skóla. Hvað olli því?
„Það var algjör tilviljun. Eg var að vinna
niður á Fræðsluskrifstofu Norðurlands eystra
fyrir Vör og þá kom til mín kona og spurði
hvort ég vissi nú ekki unt einhvern sem gæti
leyst af upp í Gagnfræðaskóla. Það væri búið
að hafa samband við eina 10 en ekkert þok-
aðist í þátt átt að leysa úr vandanum. Af því
ég sagði ekki nei strax endaði þetta með því
aó ég fór í viótal og hóf svo kennslu í hálfu
starfi. Þá var reyndar oróió minna að gera hjá
Vör og einnig fannst mér ágætt að breyta til
um tíma því ég reiknaði ekki með aó þetta
stæði nema þaó sem eftir lifði vetrar.
Eg hef sagt að ég væri löngu hættur ef mér
fyndist þetta ekki nokkuð góð vinna. Eg var
svo áfram næsta vetur í Gagnfræðaskólanum
en í vetur kenni ég smíðar vió Síðuskóla, og
þaó í fullu starfi.“
Þórsari og söngvari
Áskell hefur alla tíð verið ntjög félagslyndur
maður, hefur frá barnæsku átt og haft sérstakt
yndi af hestamennsku, verið ötull stuónings-
maður Iþróttafélagsins Þórs (gallharður Þórs-
ari) og dýrkaó sönggyöjuna Þalíu, m.a. með
því að syngja í Karlakórnum Geysi, og síðan
Karlakór Akureyrar-Geysi eftir að karlakór-
arnir voru samcinaðir.
„Hestar hafa fylgt mér alla tíð og ég held
að þau ár séu ekki ntörg scnt ég hef ekki átt
hesta. Eg segi bara ckki frá því hvað ég á
marga hesta í dag, og þaó eingöngu vegna
þcss hve fáir þeir eru, eiginlega skantmarlega
fáir. Börnin hafa svolítið fengið hestabaktcr-
„Fyrir tilviljun úr skipa-
smíði í smíðakennslu"
- segir Áskell H. Egilsson, skipasmiður,
hestamaður, söngvari og Þórsari
í yngri deild og síðan í smíðadeild. Síðan fór
ég á vélstjóranámskeið á Akureyri og fékk
þar réttindi eftir einn vetur, pungapróf eða
einhver „minivélstjóraréttindi“. Þá var ég
orðinn tvítugur.
Eg stundaði sjóinn töluvert á þcssum ár-
um, bæði með iðnnámi og eins áður en þegar
maóur var blankur fékk maóur stundum að
skreppa frá og þá fór ég á vertíð til Grinda-
víkur og á síldveióar á sumrin".
Á tónleikum með Karlakór Akureyrar-Geysi.
ég hafði verið með áætlanir um að byggja á
grófst svo gjörsamlega í fönn að þar hefði
ekki staðið steinn yfir steini. Forlögin gripu
þarna í taumanna en í þau 22 ár sem foreldrar
ntínir bjuggu að Hléskógum átti vióhlíta at-
buróur sér aldrei stað og raunar er hægt aó
segja að þarna félli aldrei snjóflóð sem oró
væri á gerandi. Eldri frásagnir skýra heldur
ekki frá því að úr íjallinu hafi fallið stór,
mannskæö snjóflóð. I þetta sinn fylltust hins
Mynd: Robyn Rcdman
10 þrjátíu tonna bátar
Nú hefur oft vcrið meira untleikis við skipa-
smíðar í Vör en er í dag, hvað veldur þessurn
samdrætti?
„Á tíu áruni voru byggðir í stöðinni 10
þrjátíu tonna bátar sem fóru um allt land. Þeir
eru allir ofansjávar ennþá en fyrsti báturinn
fékk nafniö Sjöfn og fór til Grenivíkur. Hann
hefur verið seldur þaðan og er að ég held ein-
hvers staðar vestur á fjöröum. Hann var 26
tonn að stærð cn seinna urðu þcir 30 tonn að
stærð, við lengdum þá með þremur böndum
og við það jókst lestarrýmið. Eg hugsa að
bátarnir hafi einnig orðió betri sjóskip við
þessa lengingu. Á þessum tíma gerðunt við
ekkert annaó enda vorum vió færri á þeint
tíma, aðeins við sex eigendurnir, einn verka-
maður, og tilfallandi aukantenn. Viö stóðum
upp úr spónabingnum á kvöldin og settumst í
hann á morgnana og vorum mjög ánægóir
með það hlutskipti okkar að vera að srníða
skip. Þetta var einn besti tími í sögu stöðvar-
innar enda vorum við meó allt upp í þrjá
smíðasamninga fram í tímann og þannig nýtt-
ist bæði aðstaða og tími auðvitað miklu bet-
ur. Við vorum því iðulega með tvo báta undir
í einu enda lcyfði breidd hússins það.
Síðan brann ofan af okkur árið 1980, nán-
ast til kaldra kola. Það var mikið áfall. Þaó
var lán í óláni að ekki brann rneð húsinu
neinn fullsmíðaður bátur en í húsinu var þó
einn bandrcistur. Þá var komin mikill aftur-
kippur í þcssa siníði en við vorunt svo bjart-
sýnir að viö reistum annnaó hús, aðra skipa-
íuna, sérstaklega Egill og Þórir, en Halldór
hefur aldrei mátt vera að því. Þaó var kannski
eins gott því ég var alltaf dauðhræddur um að
hann kæmi brotinn til baka ef hann var cin-
hvers staðar á hcstbaki sem ekki hefði þótt
gott mál lyrir þann sem öllum stundum var í
fótbolta. Eg er auðvitað mjög ánægður meö
það að einhver barnanna minna skuli deilda
þessu áhugamáli með mér. Einkadóttirin átti
hross þegar hún var yngri en hún hefur ein-
hverra hluta vegna ekki ánetjast þessu bráö-
skemmtilega „hobbíi", en eflaust á tímaskort-
ur þar stærstan hlut að máli. Hvað sá yngsti,
Sævar, gerir mun tíminn leiða í ljós.
Eg er ekki virkur í lelagslífinu með hesta-
mönnunt en hins vegar þori ég að fullyrða aö
ég hafi skilað þar nokkru starfi eins og t.d. í
reiðveganefndum. Ég er meó ntína hesta upp
í Hlíðarholti og hef byggt þar tvö hesthús.
Fyrir nokkrum árurn hugðist ég hætta í hesta-
ntennskunni því ég nennti ekki að standa einn
í þessu og seldi fullorðnu hestana cn hélt
tveimur tryppum, fannst ekki taka því aó
farga þeint. Skömmu síðar varð ég fimmtug-
ur og var þá gefið þriggja vetra tryppi. Það
leiddi hins vegar til þess að ég byggði annað
hcsthús og það á ég cnn í dag. Þessi afntælis-
gjöf cr mcsti gæðingur sem ég hef átt um
dagana."
Eiginkonan harðasti Þórsarinn í
fjölskyldunni
Áskcll gerðist Þórsari cigi alllöngu eftir að
hann fluttist í bæinn og ástæðu þess segir
hann eingöngu vera þá að hann settist að