Dagur - 30.12.1993, Blaðsíða 2

2 - DAGUR - Fimmtudagur 30. desember 1993
FRÉTTA5KVRINO
Útgerðarfélag Akureyringa á krossgötum varðandi aðild sína að Mecklenburger Hochseefischerei:
Fráleitt að við höfum verið plataðir
- segir Qármálastjóri ÚA og fullyrðir að taprekstur MHF hafi ekki áhrif a afkomu ÚA
Útgerðarfélag Akureyringa hf.
stendur á krossgötum varðandi
aðild sína að þýska útgerðarfyr-
irtækinu Mecklenburger Hoch-
seefischerei. Spurningin sem
forsvarsmenn ÚA munu velta
fyrir sér næstu daga og vikur er
hvort félagið eigi að halda
áfram þátttöku í rekstri MHF
eða hvort það eigi í þessari
stöðu að nýta sér þann rétt í
samkomulagi hluthafa MHF að
þegar eigið fé félagsins hafí
lækkað um 8 milljónir marka
geti hver einstakur hluthafí
krafíst slita á því.
Afkoma Mecklenburger Hoch-
seefischerei á þessu ári er allt önn-
ur og lakari en áætlanir höfðu gert
ráð fyrir. Áætlaó var að hagnaður
félagsins yrði allt að 160 milljónir
ísl. króna, en margt bendir til að
rekstrartap ársins verði nálægt 340
milljónum króna. Þessi gjör-
breytta staða hefur vakið upp
margar spumingar: Fengu forráóa-
menn ÚÁ rangar upplýsingar þeg-
ar þeir skrifuðu undir kaup á 60%
í MHF? Skaðar þessi afkoma dótt-
urfyrirtækis ÚA ekki móðurfyrir-
tækió og ef svo er, hversu stór er
skaóinn? Getur ÚA komist út úr
rekstri MHF á þessum tímapunkti
án þess að tapa umtalsverðum
fjármunum? Voru hluthafar í ÚA
blekktir þegar þeim í nóvember sl.
var boóiö aukið hlutafé í félaginu?
Þetta eru nokkrar af þeim lykil-
spurningum sem hluthafar í ÚA
og almenningur veltir fyrir sér.
Aðdragandinn
Rifjum fyrst upp aðdragandann aó
kaupum ÚA á 60% í Mecklenbur-
ger Hochseefischerei.
Þaó var í byrjun maí 1992 sem
fulltrúar ÚA hittu fulltrúa rekstr-
arráðgjafarfyrirtækisins Ráðs hf. í
Reykjavík, þar sem kynntar voru
hugmyndir um kaup Islendinga á
meirihluta í MHF. Síðar kom út-
gerðarfyrirtækið Grandi að vió-
ræðunum, en það dró sig út úr
þeim og mun afstaóa forráða-
manna þess hafa verió sú aó ekki
væri rétt að dreifa kröftum Granda
erlendis á of marga staði, en þá
þegar hafði Grandi haslað sér völl
í útgerð í Chile. Forráðamenn
Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna
komu einnig að þessum viðræðum
um tíma, en aldrei var hugmyndin
að SH yrói beinn hluthafi í Meck-
lenburger.
Um miðjan desember 1992 var
sjaifaó undir viljayfírlýsingu milli
ÚA, þýsku einkavæðingarstofnun-
arinnar (Treuhandanstalt) og
Deutsche Fischwirtschaft um kaup
ÚA á 60% hlutabréfa í MHF fyrir
um 260 milljónir ísl. króna (6
milljónir marka) og skyldi þessi
upphæð greiðast með jöfnum af-
borgunum á sex árum, fyrsta
greiðslan árið 1994. Samkvæmt
yfirlýsingunni átti að skila félag-
inu 1. apríl sl. með efnahagsreikn-
ingi þar sem mat á átta skipum
þess yrói 22,1 milljón marka,
veltufjármunir 7,8 milljónir
marka, skuldir engar og eigið fé
því 29,9 milljónir marka. í endan-
legum samningi voru skipin bók-
færð á 18,9 milljónir marka, veltu-
fé um 11 millj. og eigið fé eftir
sem áður 29,9 millj. marka (um
1250 milljónir ísl. króna).
Jafnframt kvað viljayfirlýsing-
in á um aó MHF væri heimilt að
selja tvö skipa sinna og söluverð
þeirra héldist aö fullu innan fé-
lagsins. Ef hins vegar fíeiri skip
yrðu seld fyrir 1. apríl 1996 fengi
Treuhandanstalt söluhagnaðinn.
Hluthafasamkomulagið
Samhliða samningum við Treu-
handanstalt var gengið frá sam-
komulagi milli hluthafa, ÚA
(60%), Mecklenburger-fylkis
(25,1%) og Rostock-hafnar
(14,9%). í því kemur fram að aó-
almarkmió félagsins sé að ná
hagnaði vegna starfsemi sinnar.
Tekið er fram að 90% atkvæóa
hluthafa þurfí í fyrsta lagi til að
selja fleiri en tvö skipa félagsins, í
öðru lagi til þess aó leysa félagiö
upp, í þriðja lagi til upplausnar á
núverandi varasjóðum félagsins
og í fjóróa lagi á breytingum á
samþykktum félagsins. Þá er
ákvæði þess efnis að 75% at-
kvæða þurfi til að selja eitt til tvö
skipa MHF.
í hluthafasamkomulaginu segir
ennfremur að ef efnahagsreikning-
ur sýni minnkun eigin fjár um
meira en 8 milljónir marka, þá
geti hver þriggja hluthafa krafist
upplausnar félagsins. Viðkomandi
hluthafa ber þó aó bjóða hinum
hluthöfunum hlut sinn áður til
kaups á verði sem er samningsat-
riði.
Jafnframt segir að frá og með
árslokum 1996 geti sérhver hlut-
hafi sagt sig frá félaginu.
Útgönguveró viðkomandi hluthafa
í því tilfelli yrði þá eignarhlutur
hans af eigin fé félagsins, sem
metið er eftir þýskum hlutafélags-
og bókhaldslögum, þannig að á
árinu 1996 yrði hlutfallió 60%,
60% árið 1997, 75% árið 1998,
85% árið 1999 og 95% eftir árið
2000.
Áætlaður hagnaður snérist
í mikið tap
Tveir framkvæmdastjórar voru
ráðnir að MHF, þeir sömu og
höfóu áður stýrt félaginu. I júlí sl.
var samið við Sölumióstöð hrað-
frystihúsanna um sölu afurða. Á
þessum tímapunkti hafði stjórn
MHF, en fulltrúar ÚA í henni eru
Gunnar Ragnars, stjórnarformað-
ur, Björgólfur Jóhannsson, fjár-
málastjóri ÚA, og Erlingur Sig-
uróarson, stjórnarmaóur í ÚA,
ekki upplýsingar um annað en að
rekstur félagsins væri í lagi.
Smám saman kom hins vegar
önnur rekstrarmynd í ljós. Á
stjómarfundi 9. ágúst var lögð
fram rekstraráætlun til ársloka og
hún gerði ráð fyrir hagnaði upp á
0,5 milljón marka í stað 3,8 millj.
marka í áætlunum. Fram komu
efasemdaraddir um að mat á
birgðum væri rétt og upplýst var á
stjómarfundi 22. september að sá
ótti átti við rök að styójast, í stað
hagnaðar stefndi tapið í tæpar 5
milljónir marka. Á þessum sept-
emberfundi var báðum fram-
kvæmdastjórum félagsins sagt upp
störfum og varaformanni stjómar,
fulltrúa Rostock-hafnar, falin dag-
leg stjómun þess. Ákveðið var að
hefja markaðsátak í Bandaríkjun-
um og ráða Inga Bjömsson, fram-
kvæmdastjóra FSÁ, í stól fram-
kvæmdastjóra MHF.
Það var síðan í nóvember sl.
sem í Ijós kom að tapið stefndi í
allt að 8 millj. marka. Forsvars-
menn ÚA fóru þá strax til Berlínar
á fund þýsku einkavaeðingarstofn-
unarinnar, sem seldi ÚA 60% hlut
í MHF. Niðurstaða þess fundar
var að einkavæðingarstofnunin
myndi kanna með vaxtagreiðslur
fyrir vanefndir vegna ákvæðis um
eigið fé MHF 1. apríl sl. Jafnframt
kom fram að Treuhandanstalt væri
tilbúin að veita MHF ábyrgð fyrir
bankaláni þannig að félagið gæti
starfað eðlilega þegar birgðasöfn-
un ætti sér stað. Það yrði þó ekki
gert nema rekstrargrundvöllur
væri fyrir félagið.
Tapið líklega tæpar
8 millj. marka
I dag, á næst síðasta degi ársins,
liggur ekki endanlega fyrir hvcrsu
mikið tap á rekstri MHF verður,
en fullyrt er að miðað við birgða-
stöðuna um áramót verói það inn-
an við 8 milljónir marka.
Þessa dagana eru endurskoó-
endur að fara í saumana á ná-
kvæmri rekstraráætlun næsta árs
og þegar hún liggur fyrir, sern
gæti oróið um miðjan janúar, ætla
forsvarsmenn ÚA aö meta stöð-
una. Ef ekki reynist rekstrargrund-
völlur fyrir MHF má ætla að ÚA
muni óska eftir slitum félagsins,
en það er þó endanlega ákvörðun
stjórnar ÚA. Forsvarsmenn ÚA
hafa þó trú á að dæmið gangi upp
og til marks um það hafa íslenskur
framkvæmdastjóri og markaðs-
stjóri verið ráðnir að félaginu.
Markaósstjórinn hefur þegar tekið
til starfa og framkvæmdastjórinn,
Ingi Björnsson, fer út strax í næsta
mánuði.
Ljóst er aö til þess að snúa
rekstrardæmi Mecklenburgcr
Hochseefischerei við þurfa stjórn-
endur fyrirtækisins að grípa til
harðra aðgerða. Eftir því sem næst
verður komist er í því samandi
fyrst og fremst horft til eftirfar-
andi atriða:
- Framleiðsla verði betur tengd
markaónum en hingað til og þann-
ig verði afurðaveró hámarkað. Að
þessu hefur verið unnið á undan-
förnum vikum og mánuðum og
m.a. héldu fulltrúar Sölumið-
stöðvar hraðfrystihúsanna mark-
aðsfund ytra 16. og 17. desember
sl. með skipstjórum og fram-
leióslustjórum skipa MHF. Þar
kom fram að framleiðsla félagsins
stenst gæðakröfur og sala afurða
hafi gengið vel í þessum mánuði,
ætla megi að sumar afurðir í
birgðum verði að fullu seldar í
febrúar og flestar ef ekki allar
seldar í lok mars.
- Áhersla verói lögð á sölu
karfaflaka á Bandaríkjamarkaði
og sölukerfi Coldwater, dótturfyr-
irtækis SH, notað í því sambandi.
Kanadamenn hafa verið sterkir á
þessum markaói, en karfakvóti
þeirra hefur stórlega verið skertur
og því eru talin vera sóknarfæri á
Bandaríkjamarkaði.
- Fækkað verói í yfírstjórn
MHF og stjórnunarkostnaður
MHF skorinn niður í kjörstærð.
- Tveim eða þrem skipum fé-
lagsins verði lagt og eða þau seld.
- Skiptiáhafnakerfi verði komið
á, sérstaklega á aðalveiðitímanum.
- Markvisst verði unnió að því
að fá heimild til að landa afla af
miðum við A- Grænland á Akur-
eyri og sú heimild verði sérmerkt
Akureyri.
- Laun sjómanna verði tekju-
tengd við aflaverðmæti og frídög-
um fækkað.
Rangar upplýsingar til
stjórnarmanna
Eins og áður segir er viðsnúningur
í rekstri Mecklenburger frá rekstr-
aráætlunum gífurlegur og munar
þar um hálfum milljarði. Tapið
má í stórum dráttum skýra á þenn-
an veg: 4 millj. marka vegna
minni afía, ekki síst vegna færri
sóknardaga, 1,2 millj. marka
vegna taps á breytingum á tveim
skipum, 2 millj. marka vegna
reksturs síldar- og makrílskips
(sern nú er á söluskrá), 3,5 millj.
vegna verðbreytinga á fram-
leiðsluvörum, 700 þús. rnörk
vegna birgðakostnaðar og 800
þús. mörk vegna vaxtakostnaðar.
Björgólfur Jóhannson, fjár-
málastjóri ÚA og stjórnarmaður í
MHF, segir að auðvitað beri stjórn
félagsins fulla ábyrgó á þessum
mikla taprekstri, en því miður sé
það svo að upplýsingar fram-
kvæmdastjóranna um stöðu fé-
lagsins hafi ítrekað reynst rangar.
Hefði stjórnin fengið réttar upp-
lýsingar strax á liðnu sumri hefði
verið unnt að taka strax á málum.
Til dæmis hefði þá verió hægt að
koma í veg fyrir aó tvö af skipum
félagsins væru tekin úr veiði á
besta tíma, hægt hefði verió að
stýra veiöum skipanna betur í
samræmi vió markaðsaðstæður,
stöðva rekstur síldar- og makríl-
skipsins strax, þar sem ljóst var að
tap var á rekstri þess fyrir afskrift-
ir, fækka strax fólki á skrifstofum
MHF, gera fyrr samninga við
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna
um afurðasölu og fjölga í áhöfn
skipanna.
Björgólfur tekur fram að ekki
megi alfarið skella skuldinni á
framkvæmdastjóra og stjórn
MHF. Ytri aðstæður hafí verið
óhagstæðar, en við þeim hafi hins
vegar ekki verið brugðist í tíma.
Þá sé vert að hafa í huga að vest-
ur-þýska útgerðarfélagið DFFU
hafí aukió framleiðslu á karfaflök-
um gífurlega frá fyrra ári og það
hafi leitt til verðfalls á Þýska-
landsmarkaði, sem hefur verió
stærsti markaður MHF.
Björgólfur segist viðurkenna
það fúslega, eftir á að hyggja, aó
rétt hefði verið að skipta strax út
framkvæmdastjórum MHF og
ráða íslcnska framkvæmdastjóra í
þeirra stað. Framkvæmdastjórarnir
þýsku hafí einfaldlcga átt í erfið-
leikum með að tileinka sér nýja
hugsun og stjórnun í gjörbreyttu
viðskiptaumhverfí.
„Eg vil taka skýrt fram að við
vorum að fjárfesta í félagi í
Þýskalandi, sem er í Efnahags-
bandalaginu, og því kunna t.d. að
opnast ýmsir möguleikar í sjávar-
útvegi annarra ríkja.“
Voru hluthafar blekktir?
Stóra spurningin sem fólk hér
heima veltir fyrir sér, er hvernig
slæm staða MHF kemur við Út-
gerðarfélag Akureyringa hf.
Björgólfur segir að strax á sl. vori
hafi forráðamenn ÚA ákveðið að
rekstri MHF og ÚA yrði haldið
aðskildum í rekstraruppgjöri. Sú
ákvöróun hafi verið studd áliti sér-
fræðinga og vitnaó til þess að í
hluthafalögum sé ákvæði þess
efnis að ekki sé skylt aó hafa svo-
kallað samstæðuuppgjör móður-
og dótturfélags. I ljósi þcssarar
ákvöróunar verði aó vísa þeirri
fullyrðingu á bug aó Útgerðarfé-
lag Akureyringa hf. hafi komið
aftan að hluthöfum félagsins þeg-
ar þeim var boðið að taka þátt í 50
milljóna króna hlutafjárútboói ÚA
í nóvember sl.
Farið hefur það oró af Útgerð-
arfélagi Akureyringa hf. að það sé
traust fyrirtæki og fari ekki út í
vafasamar fjárfestingar. Björgólf-
ur Jóhannsson svarar því játandi
að mikið tap MHF hafi skaðað
ímynd ÚA og það hafi þegar haft
neikvæð áhrif fyrir félagið á hluta-
bréfamarkaði. „Ég fullyrði hins
vegar að það er ekkert aö óttast
fyrir hluthafa í Útgerðarfélaginu
og ég sé ekki aó UA sé búiö að
tapa cinni einustu krónu í þessu
Mecklenburger-máli. Það er enn-
þá borð fyrir báru og við megurn
tapa meiru áöur en við förum að
tala um að missa eitthvað af þeirn
260 milljónum, sem við greiðum
fyrir 60% eignarhlut í Mecklen-
Þessi mynd var tekin af einu 8 skipa Mecklenburger Hochseefischerei í höfn á Akureyri í apríl sl. Hugsanlegt er að
skipum félagsins verði fækkað niður í 5 eða 6. Þá cr rætt um að breyta launakerfi sjómannanna þannig að iaun vcrði
tekjutengd við aflaverðmæti og frídögum fækkað. Þá er ekki ólíklegt að komið verði á skiptiáhafnakcrfi.