Þjóðviljinn - 02.12.1936, Blaðsíða 2

Miðvikudagurinn 2. des. 1936.
ÞJÖÐVILJINN
Bréf til kunningjanna
í „Síberíu“.
Reykvískur verkamaður ræðir við stéttar-
bræður sína um »ástand og horfur.«
Aðalblað franskra jafnaðar-
mánriá, »Popu!aíre«, birti fyrir
skömmu síðan eftirfarandi upplýs-
ingar: »Eftir áreiðanlegum enskum
heimildum liggja fyrir nýjar stað'-
reyndir um aðstoð ítalíu við spönsku
uppreisnarmennina. Upplýsingarnar
eru frá bestu heimildum og virðist
ekki þurfa að efast um sannleiksgildi
þeirra. Og auk þess veit allur heim-
urinn að uppreisnarmenn geta með
engu móti framleitt sjálfir stríðs-
Vélár þær, sem þéir bafa yfir að
ráða, og sem þeir gera daglega að'
umtalsefni i tijkynningum sínum. —
Um miðjan október kom ítalskt skip
frá Livorno til spanskra héraða, sem
uppreisnarmenn hafa og skipaði upp
250 skriðdrekum, og voru 100 þeirra
úbúnir með ljóskösturum. Milli 7. og
21. okt. voru að minsta kosti 50 ít-
arlskar flugvélar settar á land á
Mallorca og 1 spánska Marokkó. Vél-
ar þessar voru fyrst dregnar saman
á Sardíney, í Cagliari, Tarranova og
Pausoni og sumpart látnar fljúga til
Spánar en aðrar fluttar sundurtekn-
ar sjóleiðis til Las Palmas og Melilla.
* f sambandi við nýjustu við-
burði í Norður-Kína, hefir hermála-
fulltrúi Japana þar„ Kato, lýst því
yfir 1 blaðaviðtali að »stríð sé óhjá-
kvæmilegt«.
-A íslendingafélagið í Kaup-
mannahöfn heldur fund í kvöld i há-
tíðasal Iðnaðarmannafélagsins og er
búist við að þar muni verða um 200
manns. Hátíðaræðuna á skemtuninni
flytur Sigurður Einarsson alþingis-
maður, og verður þjóðsöngurinn leik-
inn að henni lokinni. Haraldur Sig-
urðsson, kennari við hljómlistarskól-
ann i Kaupmannahöfn og konungleg-
ur hirð-fiðluleikari Peder Möller
skemta þar með hljóðfæraleik. Einn-
ig flytur dr. Niels Nielsen erindi um
Vatnajökulsleiðangur sinn og sýnir
skuggamyndir, (Fú).
Kæru félagar!
Aðeins örstutt sendibréf, með
þakkiæti í'yrir síðast., Ég sé í
huga fylkingu ykkar um 8 leyt-
ið á morgnana, þegar þið eruð
að ganga í vinnuna með hafra-
grautinn í. maganuim. Ég veit
að myrkrið og óplægða eyðilega
sléttan, sem framundan er og
fjarlægðin frá heimilum ykkar
setur þögujan svip á þessa
göngu,. Það sem þögnina rýfur
eru; ykkar samstiltu, sterklegu
fótatök, sem gefa okkur til
kynna, seni á þau hlustujn, hinn
óendanlega, kraft, sem í okkur
býr. Við erum líka altaf fleiri
og í'leiri, sem með ákveðinni
festu hugsum okkur að nota
þennan kraft til að gera óskir
okka,r að veruleika. Pélagar, ég
heyri I.íka röd;d ykkar, kímni
ykka.r og hlátra, þegar þið eruð
komnir til vinnunnar. Hún gleð-
ur okkur altaf, það er svo hress-
andi að hafa eitthvað fyrir
staí'ni. Þess vegna hötum vio
líka atvinnuleysið og auðvalds-
þjóðskipu],agið, sem býr okkur
slika dauðans gröf. Við, sem
komnir eruim 1 bæinn nú, með
okkar 70—80 kr. upp á vasann,
eigum að bíða í heilagri ró, þar
til röðin kemur að’ okkur næst.
Hvort við höfum skuldað þessar
krónujr eða þurfum að láta þær
um májnaðarmótin, — slíkt ei'
aukaatriði. Þið þekkið þetta,
félagar. Ég þarf ekki að lýsa
því fyrir ykkur.
Úr bænum er fremur fátt að
frétta., en aí* því ég veit að þið
sjáið ekki Morgunblaðið, skal ég
lofa ykkur að heyra útdrátt' úr
grein, sem ég hef fyrir fram-
an mig, hún er eftir stórmerkan
rithöfundO) ekki samt heims-
frægan, hann heitir ölafur Th.
Piltur sá er nýkominn frá Eng-
landi. Morgunblaðið hefir, að
mér skilst erfiðismunalaust,
náð tali af honurn. En hann
kveðst nú ekki reiða nýungarnar
í þverpokanum (þið kannist við
tóninn). »öll blöð«, segir hann,
að séu fuU fagnaðar yfir ágæti
tímanna. Gróði er þar á allri
framleiðslu. og atvinnurekstri.
Atvinnuleysi þvi lítið og mink-
andi og kjör almennings góð.
önnur orsökin fyrir allri þeirri
velgengrii er sú, að þar stjórna
ekki þeir rauðu;. — Við hirðum
sneiðina, þó hún sé ekki með osti,
hin er sú að þar nýtur einstakl-
ingsframtakið sín svo fádæma
vel. Ykkur finst nú máske eins
og mér, að það hafi verið stak-
asti óþa.rfi fyrir manninn að
eyða aurum í svona, langt ferðar
lag, þó hann hafi nú farið spart
með, ef hann hefir ekki haft
annað upp úr ferðalaginu en. að
Það er fátt, sem sjómennirnir
þrá eins mikið og það, að frétta
hvað gerist í landi, og ekki síst
um dægurmálin, sem rædd eru
af kappi manna á milli, í blöð-
um og af fiokkum. Flest af þessu
förum við á mis, sem erum að
heita má, árið um. kring á sjón-
um, hið eina, sem við njótum af
þessu er, að lesa blöðin oft
margra vikna gömul, og að mjög
takmörkuðu leyti loftskeyta-
fregnir, sem aldrei eru; sendar
sjá blómgyun einstaklingsfram-
taksins. Það sést svo vel hérna
heima! Jæjastrákar, í fyrramál-
ið ætia ég niður að höfn, fyrst
á vesturbakkann og ef ekkert
er að gera þar, þá skrepp ég
á austurbakkann. Fari eins þar
lít ég inn á skýli, svo fer ég heim,
skýst kanske ofam eftir aftur
eftir hádegi.
Þetta er nú líka ferðalag. Við
erum svo sem frjálsir menn.
Þetta mundi enginn gera ef
ha.nn væri í. tugthúsinu. Það er
ekki að búast við að menn, hafi
altaf vinnu síst á þessum tíma,
svo er kaupið svo voða hátt og
ýmsar kröfur um hitt og þefcta:
frítt ljós, frítt gas, alt, sem
r.öfnum tjáir að nefna! Hvernig
í dauðanum á þetta að geta.
gengið. Það geta. ekki allir haft
það' gott. Einhverjir verða þó að
],ifa í basli! Þið kannist við þess-
ár röksemdir, þessar hjáróma
raddir óvinanna. Ég veit að þær
láta. í eyrum ykkar sem ískur í
ryðguðum hjörum. Þær skera
gegn um hold og bein. En sam-
fylking okkar, félagar, ska.1
verða þeirra dauðamein.
Með stéttarkveðju
Einar Andrésson.
til skipa fyr, en þær eru, minst
scl.arhrmgs gamlar óg oft miklu
eldri. Það er-því ekki að un.dra
þóitt okkur sjómönnunum þykji
fengur í dagblöðunum, því þar
eru þær einu skýringar á þvi
sem: við ber, og við eigum að-
gang að, en þar er auðvitað mis-
munandi túlkun á málefnunum,
eftir því hverjir á því halda.
Blöðin eru raddir fólksins, sem
reyna að finna sem bestan og
breiðastan hljómgrunn meðal
þjóðanna, en því mdður skortir
mikið á að fólkið hagnýti sér
þá möguleika, sem blöðini eru til
að hrópa úfc vilja sinn, og gera
hann að ráðandi ajfli, til heilja
öllum vinnandi ]ýð. — 1 flest-
um tilfell,um er ajffeert um líf
og lífsbaráttu, heimila okkar og
okkar sjófmanna í landi. Þrátt-
fyrir það, að við komum sjaldan
á land og þá a],drei nema til
stuttrar dvalar, part úr degi eða
þ. ].. (nema þá sem atvinnuléys-
ingjar). Það hlýtur því, að vera
öllum ærl.ega, hugsandi og stétt-
vísum sjómönnum gleðiefni, þeg-
ar við eignumst nýtt dagblað,
sem ótrautt gerist málsvari okk-
ar og túlkar hugsanir okkar og
þrár út til aljs vinnandi fólks og
frjálslyndra manna, sem mál-
efnum okkar unna,.
»Þjóðvi]jinn« hefir hafið
göngu sína í annað sinn. Það var
stórt hlujtverk, sem hann áður
leysti af hendi, en það er enn-
þá stærra hlutverk, sem hann
hefir nú að vinna í þágu þeirra,
sem frelsi og frjálsri hugsun
unna. Þessvegna, hvet ég alla
sjómenn, og a],lan verklýð í bæ og
sveit að gera. hann að því vopni,,
sem hann getujr verið í lífsbar-
áttu okkar, fyrst og fremst með
því, að kaupa hánn og lesa, í
öðru lagi, vinna að útbreiðslu
hans, og í þriðja lagi, styrkja
hann fjárhagslega, aft þetta. er
honurn nauðsynlegt til þess að
hann, geti leyst hlutverk sitt af
hendi í. þeirri hörðu baráttu,
sem fram' undan er, þar sem
annarsvegar er um frelsi og
framt,íða,rvonir okkar að ræða
en, hinsvegar, þræl,dóm og vax-
andii neyð.
Eins og áður er drepið á, þá
eru. það sjómennirnir sem manna
mest verða fyrir því, að mál-
efni þeirra eru, til lykta leidd
í landi, án nokkurrar verulegrar
beinnar íhlutunar frá þeirra
hendi, og oft misjafnjega heppi-
lega fyrir þá. Þeir hafa tekið
það erfiða, hlutverk að sér. að
Frh. á 4. síðu
Rödd frá hafinn.
Sjómennirnir fagna Þjóðviljanum, boðbera
þeirrar stefnu, að þeir öðlist sjálfir valdið
yfir atvinnutækjunum, sem lífsafkoma þeirra
byggist á.
HELSKIPIÐ eftir B. Traven 19
Annan daginn. Ég fæ fyrst um morguninn viður-
kenningu fyrir þeim fáu aurum, sem ég átti, þegar
ég var handtekinn. Svo hefst rannsóknin um, hver
ég sé og innritanir í þykkar bækur. Eftir hádegi:
Heimsókn hjá fangtílsisprcstinum. Hann talaði ágæta
ensku, eftir því, sem honum sagðist sjálfum frá. En
þa ðhlýtur að hafa verié enska á borð við þá, sem
töluð var á dögum Vilhjálms sigurvegara eða jafn-
vel frá því áður en hann steig á enska grund. Að
minsta kcsti skyldi ég ekki eitt einasta orð af ölju
því, sem hann sagði við mig. Þegar hann talaði um
guð, sagði hann æfinlega »goat« og; mér flaug helst
í hug, að hanm væri að tala um einhverja, geit. Þannig
lauk þeim degi.
Þriðja daginn,: Um morguninn er ég spurður um
hvort ég geti saumað svuntu. Ég kveð nei við þvi.
Síðar um daginn er mér tilkynt, að ég eigi að starfa
á svuntusaumastofunni. Þannig leið þriðji dagurinn.
Fjórði dagurinn: Mér voru fengin skæri og tvinni
og meira, að segja heil nál og fingurbjörg. Fingur-
hjörgin hefir augsýnilega verið búin til á einhvern
annan fingur en mirin. En mér var tjáð, að engin
Önnur fingurbjörg væri til, Það varð auðvitað svo að
vera. Seinni hluta dagsins var mér sýnt, hvernig
ég ætti að halda, á skærum, saumnálinni og fingur-
björginni og hvar ég ætti að skilja það eftir i klef-
anum, þegar ög færi út í hina venjulegu dággöngu.
Yfir klefadyrnar var komið fyrir svohljóðandi ál.etr-
un: »Sá, sem hér býr hefir bæði skæri, saumnál og
fingurbjörg.« Þannig leið sá dagurinn.
Fimti dagurinn: Sunnudagur.
Sjötti dagurinn: Um morguninn var ég fræðu.r
niður í vinnustofuna Og seinna um d.aginn var mér
vísað til sætis, þar sem ég átti að vinna í framtíð-
inni.
Sjöundi dagrurinn: Um morguninn byrjar ein,n
fanginn að kenna, mér, hvernig eigi að sauma svunt-
ur. Seint um daginn segir fanginn mér, að nú ætti
mér að vera óhætt að' reyna að þræða saumnálina.
Sjöundi dagurinn er liðinn.
Áttundi dagurinn: Kennimeistarinn segir mér,
hvernig' ég á að sauma svuntur. Seinrii hluta dagsins
er ég baðaðuir og. þa,nnig líður sá d,agu.r.
Níundi dagurinn: Um morguninn er mér leyft að
líta inn til fangavaróarins. Hann tjáir mér, að ég
hafi sofið of lengi uni morguninin, og spyr mig enn-
fremur hvort ég hafi yfir nokkru að kvarta,. Svo er
mér leyft að rita naí'n mitt í dagbókina. Svo held-
ur svuntusaumakensjan áfrarn og' níundi dagurinri
líður.
Tíundi dagurinn: Ég sauma dálítið. Kennarinn virð-
ir verkið fyrir sér í hálftíma og, segir síðan að það
sé illa gert, ég verði að vanda mig betur. Þegar því
er lokið er ég kallaður til effcirljts. Ég er rannsakað-
ur hátt og lágt og kjæddur miínum eigin fötum svo
er mér leyft að ganga um- gairðipn dálitla stund. Tí-
undi dagurinn er liðinn.
Morguninn eftir er ég spurður, hvort mig langi í
morgunverð. Ég kveð nei við. Þá er ég færður í'yrir
gjaldkerann og þar verð ég að bíða, um hríð, því að
hann er ennþá ókominn. Ég fer því og borða morgun-
verð og á meðan kemur gjajdkerinn. Hann greiðir
mér peninga mína og ég, verð að gefa, viðurkenningu
fyrir móttöku þeirra, Ég heí'i fengið fimtán sentím-
ur á dag. Svo kveð ég o,g nú er mér ekkert að van-
búnaði með að fara. Franska ríkið græddi ekki mikiö
á komu minni, og ef járnbrautareigendua halda,
að þeir fái skaóa sinn greiddan, þá skjátlast þeim
illij. Strax og ég kom út var ég afcur gripinn af lög'-
regluþjóni.
Ha,nn var einmitt að aðvara mig. Áður en fimtán
dagar værui liðnir átti ég að vera búinn að yfirgefa
Fiakkjalnd, sömu leiðina og ég kom. Ef ég fynnist
að þessum fimtán dögum liðnum innan franskra
lanclamæra, þá yrði höfðað mál gegn mér, og, ég* yrði
dæmdur eftir lögum landsins, o,g það mætti ég vita,
að mér yrði 2 engu vægt. Mér var tæplega ljöst við
hvað maðurinn átti. Kannske átti að hengja mig
eða brenna mig á hálj. Því ekki það. Á þessum miklu
lýðræðistímum er vegabréfalaus maður litlu betur
á vegi staddíur en villutrúarmenn, miðaldanna.
Sérhver tími hefir sína, viljutrúarmenn, Á voru.m
dögujn eru það vegabréf, landgönguleyfi og annað
þess háttar sem mestu varða. Á þeim byggist óskeik-
ulleiki páfa nútímans. Þessum staðreyndum verðum
við að trúa ef við eiguro ekki að þola allar píslir,
sem þekkjast á þessari jörð. Áður voru, furstarnir
harðstjórar, nú er ríkió tekið við hl;u.tverki þeirra..