Þjóðviljinn - 26.05.1938, Blaðsíða 3

Þ JÓÐVILJINN
Fimmtudaginn 26. maí 1938.
Hefir Island efni á pvi?
Kað verðBr a§ braða sen nestogvanða seœ
best til als laðlrbðBiigs að gitttðkn obkar
1 belnssfaiBPBii i lew-York
(piðOVIUINII
Málgagn Kommúnistaflokks
ísiands.
Ritstjðri: Einar Olgeirsson.
Ritstjórn: Hverfisgata 4, (3.
hæð). Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Sími 2184.
Kemur út alla daga nema
mánudaga.
Askriftargjald á mánuði:
Reykjavik og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,25.
I lausasölu 10 aura eintakiö.
Víkingsprent, Hverfisgötu 4,
Sími 2864.
Skottnlæknirinii
frá Hrifla
Afleiðingar kreppu og atvinnu
leysis' m,arka með hverju ári
skýrar mót sitt á íslenskt þjóð-
líf. Það dyist engum, að forvíg-
ismönnumi auðvaldsskipulagsins
sortnar fyrir augum, er þeir líta
til framtíðarinnar. Bjartsýni og
trú þeirra á framtíðina er horf-
m. Þeim finst jörðin riða undir
fóitum sínumi í hverju spori og
alt vera að sökkva beinusiu leið
norður og niður.
I raun og veru hafa þessir
roenn sjálfir kveðið upp dauða-
dóm yfir því þjóðskipulagi, sem
þeir fylgja og reyna að viðhalda,
hvað sem það kostar. Með ýms-
lum aðgerðum og tillögum
hafa þeir sýnt að þeir eru hætt.-
ir að trúa á framt'ð síns eigin
skipulags. En þessum herrum
kemur ekki til hugar að reyna
að breyta til um framJeiðslu-
hætti. Það eina ráð, sem þejr
finna út úr feninu er að beita
alþýðuna,, fátakasta og kúgað-
asta hluta þjóðarinnar enn frek-
ara ofbeldi en verið hefir.
Þegar Jónas frá Hriflu gerist
málaflutningsmaður fyrir átt-
hagafjötra, sem tíðkuðust með-
an lénsveldi miðaldanna var
drotinandi, talar hiann um átt-
hagafrelsi sem úreltar hugmynd
ir frá 19. öld. Nú er það hins-
vegar vitað að eitt af höfuðskil-
yrðum kapital smans cg kapi-
talistískra framleiðsluhátta, er
frjáls markaður á vinnuafli,
enda hefir hin risandi borgara-
stétt æfinlega beitt sér gegn átt-
hagatfjötrum. Með þessum um-
rnælumi hefir ein lítilþægasta
málpípa og skraJskjóða. braskar-
anna og bankavaldsins talað
hreint út úr pokanum og auðvit-
aðtekur aft' ^"ldssamasti hluti
íhalds ns íagnancli undir. Hinir
sem ennþá hafa varðveitt
nokkra trú á kapitalismann í
þeim flokki snúast öndverðir
gegn bollaleggingum Jónasar.
En J'nas frá Hriflu á fleiri
tiF’ý.ur í pokahorninu. Hann vill
að kcsn'ngaréttur sé tekinn af
fátæklingunum, og þeim; skipað
á bekk með glæpamönnum og f á
bjánum. Hann villsetjaþá íeins
konar fangabúðir, eins og Hitler
hefir hrófað upp yfir andstæð-
inga sína og alkunnugt er. Hann
vill að nöfn fátæklinga séu opin-
t-'T-lega skrásett öllum auðugum
mc numi og bjarglána til viðvör-
unar. Þaainig skal öllum heim-
ilt a ) vita hverjir haf a verið avo
uiiki; olh&gabörtí ka.pitalismans,
Fastákveðið hefir verið að ís
land taki þátt í heimssýningunni
í New York. Undirbúningur hef-
ir verið hafinn, sem enn sem
komlið er aðallega fólginn í
nefndarskipun. Kostnaðurinn
verður sjálfsagt mikill og til-
finnanlegur fyrir svo litla þjóð
og fátæka. En höfum, við efni á
ao láta þetta tækifæri til la,nd-
kynningar ganga okkur úr greip
um? Mér skilst, það hafa ráð'ð
einna mestu um jákvæði okkar
lands við þátttöku í sýningunni,
að þarna bauðst óvenju gott
tækifæri. til þess, að kynna land
og þjcð og reka af okkur hið
hryllilega »skrælingjaorð«, sem
hefir haldið fyrir okkur góðum
verslunarsamböndum og hamlað
því að við fengjum þann virðing-
ar,sess meðal menningarþjóða,
sem okkur, hinni fornu öndveg-
isþjóð á andlegan mælikvarða,
ber.
Enn sem komið er hefir lítið
bólað á störfum: undirbúnings-
nefndarinnar. En tíjninn er
stuttur til stefnu fyrir svo
vandasamt og umfangsmikið
starf. Islenska þjóðin hefir sem
sé ekki efni á því hvað sem öðru
líður að sýningin verði landinu
að fá ekki að sjá, sér og sínum
íarborða. Tilgangurinn er sá
sami og þegar danskir einvalds-
konungar fyr á öldum létu skó-
sveina sína brennimerkja þjófa
og legorðsmenn sem ekki þótti
taka að hengja eða hálshöggva.
En hitt hefir Jónasi a,ldrei kom-
ið til hugar, að hægt, væri að
bæta úr skortinum og fátækra-
framfæislunni með því að rétta
við atvinnuvegina. Ef til vill
heldur hann að það þýði ekkert.
En eitt er víst að vandræði
atvinnuveganna batna ekkert,
þó að bændur verði. lögþvingaðir
til þess að fæðast og deyja á,
sömu þúfunni. Fátækrafram-
færslan minkar ekkert, þó að
Jónas láti taka atkvæð'srétt af
öllum landsmönnumi. Skorturinn
verður síst minni hve margar
fangabúðir semi J. J. byggir yf-
ir fátæklingana, og það jafnvel
þó að þær verði flestar látnar
standa við hveri, Fátækrafram-
færið mundi tæplega minka fyr-
ir því sem nemlur prentsvert-
unni á hinar opinberu þurfa-
mannskrár hans og útsvörin
mundu standa í sUÖ þó að Jóln-
as ftá Hriflu eyddi ö'lu Sogs-
rafmagninu til þess að skrá nöfn
þurfamanna eldlegu letri áfest
ingu himinsins.
Kommúnistaflokkurinn hefir
hinsvegar bent á það að skyn-
samleg viðreisn atvinnuveganna
væru dymar út úr þessu völund-
arhúsi, sem sjálfir smiðirnir og
eigendurnir eru nú orðnir átta-
viltir i. Það eitt bætir út atvinnu
leysinu og fátæktinni. Alt ann-
að er skottulækningar á borð vió
voltakrossa, brama og Kína-lífs
elexir.
til skammar. Við verðum að
draga þá hæfustu krafta í þjóð-
félaginu til undirbúningsstarfs-
ins, sem völ er á, auk nefndar-
innar.
Fyrir heimssýninguna í, París’
var Picosso falið að skreyta sýn-
ingarskála spönsku stjórnarinn-
ar. Það verk tiókst með þeim á-
gætum, að heimsfrægt er orðið.
Væri það ekki tilvalið verkefni
fyrir okkar listamenn að skrcyta
sýningarsal Islands í New York
að vori? Vissulega. En það má
ekki dragast öllu lengur að vak-
ið sé málsi á þessu við þá og þeim
gefnir möguleikar til að starfa.
að því verki' óskiftir þennan
stutta tíma sem eftir er. — Um-
íram alt mega menn ekki leng-
ur þegja og láta sig sýninguna
engu skifta og skammast s'vo á
eftir, þegar alt hefir farið í hund
ana, fyrir vanhugsað flaustur og
kák. Við verðum að krefjast þess
að það fé, sem varið verður til
sýningarinnar verði notað á
þann hátt, sem til mestrar sæmd
ar megi verða fyrir land og lýð.
Sindri.
Ftekksskrilstolai
er á Laugaveg 10, opin alla
virka daga frá 5—7 e. h.
Félagar, munið að greiða
flokksgjöld ykkar skilvíslega.
Skóviðgerðir
Sækjum Sendum.
Fljöt afgreiðsla
Gerum við allskonar gúmmískó
Skóvinnustofa
Jens Sveinssonar
Njálsgötu 23, sími 3814
Barnateikningar.
Sýning á barnateikningum frá
öllum Norðurlöndum hefst í
dag í Kennaraskólanum. Opið
frá kl. 10 f. h. til kl. 10 le. hl
Aðgangur 50 aurar fyrir full-
orðna og 10 aurar fyrir börn.
' Ferðafélag Islands. i
efnir til göngufarar á Ingólfs-
fjall í dag. Lagt verður af stað
kl. 8 árdegis og farið í bílum
austur yfir fjall. Verður svo
gengið á fjallið og komið nið-
úr í Orafningi.
Haim: Ef þér viljið secja mér sima-
númerið yðair, þá skal ég hri.ngja til
yðar á morgun.
Hún: l’að stendur i símaskránni.
Hann: En hvað heitið þér þá?
Hún: Það stendur líka í stma,-
skránni.
**
Þrír Skotar fóru á helgunarsam-
komu. Þegar komið var með saim-
skotadiskinn til þeirra, leið yfir einn,
en hinir tveir báru hann út.
**
N.ýgií't isjóu. ílann: Er miðdegis-
maturijm ekki tilbúinn enn! Þá fer
ég heldur i veitingahús.
Hún: Viltu ekki hinkra við svo sem
fimm mínútur?
Hann: Verður maturinn þá tilbú-
inn?
Hún: Nei, en þá ég kem með þér.
**
— Pabbi, hvað er fjármálasnilling-
ur?
— Sá maður, sem aflar peninga
hraðar en kona hans getur eytt, þeim.
**
Hún: Þú kvartar um hvað matur-
inn sé slæmur hjá mér, en þó heyrði
fcg að þú sagðir við kunningja þína
fyri,r skemstu, að þú hefðir gifst mér
vegna þess, hvað ég bý til góðan mat.
Hann: O-svei — maður verður að
finna upp einhverja afsökun!
**
Bóndi nokkur þurfti að finna yfir-
lækni á vitfirri,ngahæli og segir við
dyravörðinn: »Gæti cg, góðurinn
minn, fengið að tala fáein orð við
h.erra yfirvitfirringinn «
Framh. af 2. síðu.
ar Brynjólfs, og þau tekin út
úr, sem helzt snerta hann per-
sónulega. En hvað eftir annað
komu fyrir nöfn annara manna,
voldugra manna, hátekjumanna,
manna, sem „komizt hafa á-
fram“‘ í þjóðfélaginu, manna,
sem áður fyr hafa setið við
hlið Brynjólfi og lagt á ráðin
um framkvæmd hugsjóna. Ég
gat ek' varizt því, að minnast
á þe' við Brynjólf, gat ekki
var' því, að bera saman það
líf sem hann hefir lifað, lithr
íbaðina hans og 20 króna út-
svarið, við líf þessara félaga
hans, og mér verður að dást
að því þreki, sem þarf til að
lifa slíku lífi.
— Þetta er betra líf, segir
Brynjólfur. Slíkir hlutir fara eft
ir því, hvernig menn líta á lífs-
hamingiuna. Maðurinn er þjóð-
féUgsvera, honum er það eðli-
legt að létta undir með sínum
nánustu. Og það, að vinna fyr-
ir heildina, jafnvel þó að það
kosti einhver efnahagsleg óþæg
indi, ber aðeins vott um meira
sýni. Það er Tangt að líta á
slíkt sem dyggð, það er sjálf-
sös'ð »yrir se*-i
| vilia lifa mannletfu ?ífi.
Preslur (við sðknarbamið): Þú
mátt vita það, Sigurður minn, aö
maðurinn lifir elcki á ei,nu saman
brauði.
Síguiður: Veit ég þ. ð; hann þarí
fisk með.
e *
Maður nokkur fca^ði kcrlingu, að
lólgin hefði hækkað í verði vegna
stríðsins. »Eru þeir þá farnir að berj-
ast við ljó?, mannaska:nmirnar?«
sagði kellai
**
Ilershöfðinginn: Þú ert kærður fyr-
ir að hafa stolið brcnnivíni. frá stall-
bróður þínum.
Bátlnn: Við áttum báoir vín í sömu
fiöskunni, en mitt brennivín var lát-
ið fyr í hana, svo að ég átti það sem
undir var. Þess vegna, varð ég lyrsi.
að drekka það, te, ofan á lá til þess
að ná í það, seni ég' átti.
• •
MoUke gamli var jafnan fámáll,
sérstaklega þegar hann var heima.
Einhverju sinni kom hann heim til
sln á sunnudegi, og kona hans spurði
hvar hann hefði verið.
— 1 kirkju.
— 1 hvaða kirkju varstu?
— Dómkirkjunni.
— Hver prédikaði?
— jQómkirkjupresturinn.
— Og um hvað talaði hann?
— Syndina.
— Hvað sagði hann um ha.na?
— Hann var á móti henni.
Það er orðið seint þegar ég
fer heim, en ég get ekki hætt
að hugsa um þetta viðtal og
þenna æfiferil. Og skýrar en
nokkru sinni fyr skil ég þessi
gömlu og nýju sannindi: Menn
irnir ,sem aldrei krjúpa fyrir
völdum eða glúpna fyrir gull-
hnefunum, en gefa líf sitt í
þjónustu hugsjóna, hvað sem
það kostar, — það eru þeir,
sem verða hamingjusamir. —
Jleirra er framtíðin.
S. G.
Drukknun.
I fyrrakvöld fannst lík Bald-
urs Magnússonar lögfræðings
suður í Skerjafirði. Hafði hann
vantað nokkra undanfarna daga
og verið mikið leitað af lög-
reglunni og skátum. Búizt er
við, að hann hafi verið að
synda í firðinum, þegar slysið
bar að höndum, og fundust föt
hans á hqkkanum, skammt frá
þar sem l«k hans lá.
og aörif lesendurl
Fkiptið við þá, sem aug-
lýsa í tiióðviljanum, oglát-
ið biaosms getið!
Viðtal við Brvoiólf Bjarnasen.