Þjóðviljinn - 22.06.1938, Qupperneq 3

PJÖÐVILJINN
Miðvikudagurinn 22. júní 1938
Landsfundur
kvenna hefur
staðið í 3 daqa.
%aJr
Fundinum iýkur um helgina
þiðoviyiNia
Málgagn Kommúnistaflokks
Islands.
Ritstjóri: Einar Olgeirsson.
Ritstjórn: Hverfisgata 4, (3.
hæð). Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Sími 2184.
Kemur út alla daga nema
mánudaga.
Askriftargjald á mánuði:
Reykjavík og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,25.
t lausasölu 10 aura eintakiö.
Vikingsprent, Hverfisgötu 4,
Sími 2864.
Morgunblaðið,
Srelsi og friður.
Ritstjórnargrein Morgunblaðs
ins í gær gefur tilefni til al-
varlegra hugleiðinga um fram
komu þess blaðs og afstöðu
alla til sjálfstæðis- og frelsis-
mála vorra, — svo hatramlega
brýtur sá andi, sem grein þessi
er skrifufij í, í bág við alt, sem
íslendingar hafa fram að þessu
viljað heiðra og í hávegum
hafa.
Frá því þjóðin tók að vakna
til meðvitundar um rétt sinn til
frelsis og sjálfstæðis, hefir ein-
hver sterkasta kend allra braut-
ryðjenda íslensks frelsis næst
ættjarðarástinni verið hin ríka
samúð með frelsisbaráttu ann-
ara þjóða og þá einkum þeirra
smærri þjóða, sem eins og ís-
lendingar áttu við ofurefli að
etja, þar sem stórveldin voru
í þeim bestu blöðum og tíma-
ritum, sem kend eru við sjálf-
stæðisbaráttuna, er þessi sam-
úð rauði þráðurinn. Og einna
hæst kemst þessi samúð ís*
Iensku þjóðarinnar í sambandi
við Buastríðið, er Stephan G.
hefur drápu sína um „Trans-
vaal“ með orðunum:
„Mér finst minn andi espast við
að eiga sjálfgeymt fé og blóð,
er betri málstað brestur lið —
en bíðum, ég á orð og ljóð!“
Alla 19. öldina út í gegn er
einhver fegursta fyrirmynd
þeirra skálda, er syngja frelsinu
lof, enska skáldið Byron, sem
sjálfur fór á vígvöllinn, til að
hjálpa Grikkjum í frelsisstríði
þeirra við Tyrki og lét þar líf-
ið fyrir málstað frelsisins.
Nú er ráðist á þjóðfrelsið af
miklu harðvítugri öflum en aft-
urhald 19. aldarinnar, —hvort
sem það var kent við Habsborg
ara, Romanoffa eða Hund-
Tyrki, — nokkurn tíma var.
Stórveldi, — vopnuð til tann_
anna, sem sjálf hafa kæft nið-
ur innan síns eigin ríkis alt
frelsi, sem 19. öldin færði mann
kyninu, — ráðast nú á smáþjóð
ir, níðast á þeim hverri á fætur
annari, — að „lýðræðisríkjum“,
Vesturlanda ásjáandi og ræna
þær frelsi sínu. Abessinia —
Spánn — Austurríki — meðferð
Ttalíu og Pýskalands á þessum
löndum hrópar til alls mann_
kynsins um að vera á verði um
sín helgustu réttindi. Mann-
kynssagan hefir aldrei áður
þekkt svo blóðdrifinn glæpa-
feril, sem „stríð“ þeirra Mus-
solinis og Hitlers alt frá múg_
morðunum í Abessiníu til
hermdarverkanna gagnvart sak-
lausum konum og börnum í
Guernica, Barcelona og öðrum
spönskum borgum.
Við íslendingar efumst ekki
um hvernig Jón Sigurðsson,
Skúli Thöroddsen, Stephán G,-
Stephánsson og aðrir slíkir
hefðu litið á frelsisrán það, er
harðstjórar fasistaríkjanna nú
framkvæma. Og við erum þess
fullvissir að þeir menn, sem nú
á tímum gera alt, sem þeir
geta, til að veita þeim þjóðum
lið, sem gegn harðstjórninni
berjast eru að vinna í þeirra
anda, í þágu frelsis og friðar,
meðal mannkynsins.
Á Spáni er lýðræðisstjórn —
eins og hér á Tslandi. Gegn
þessari stjórn gerir herforingja-
klíka uppreisn og tvö stórveldi
ráðast með her inn í landið,
brjótandi öll alþjóðalög, til að
veita landráðamönnunum lið.
Hinni löglegu stjórn er neitað
um leyfi til að kaupa vopn. Lýð
ræðisstjórnirnar í Vestur-Ev-
rópu svíkja málstað lýðræðis-
ins á örlagastund þess, en þús-
undir hugsjónamanna og frels-
vina fara til Spánar til að
hjálpa þeim frelsissinnum,
sem eru sviknir í trygðum, í
baráttunni við ofureflið. Og
það var alþjóðahersveitin
þessi, sem í nóv. 1936 bjarg-
aði Madrid frá villimennsku
Mussolinis og Máranna.
Við kommúnistar á íslandi
erum stoltir af því að eiga
einn af okkar félögum í þeirri
hersveit, félaga Hallgrím Hall-
grímsson. Með því að hættalífi
sínu á þeim vígstöðvum þar
sem örlög Evrópu ef til vill
verða ákvörðuð og þar sem
baráttan um framtíð þjóðfrels-
isins í Evrópu nú er hörðust
háð, sýnir hann í verkinu al-
þjóðahyggju verkalýðsins, og
þá samúð, með frelsisbaráttu
annara þjóða, er einkent hefir
hina bestu Islendinga.
Og nú skrifar Morgunblaðið
níðgrein um þennan mann. —
Retta málgagn, sem alltaf hefir
staðið með Franco, lpfað inn-
limun Austurríkis í Þýskaland,
fjandskapast við hverri mann-
úðar- og friðarviðleitni, ef hún
hefir átt að ná út fyrir landstein
ana, — sannar þar með enn
einu sinni að það á ekkert skylt
við neitt það, sem Tslendingar
telja sér heiður að að kalla ís-
lenskt. Drengskapur, hugrekki,
fórnfýsi fyrir hugsjónir — það
eru hugtök, sem þetta málgagn
„Hörmangara“ nútímans ekki
þekkir. Það þekkir aðeins eina
breytni: Að dást að níðingn-
um, ef hann er ofaná, og ef eitt
hvað er upp úr því að hafa.
Morgunblaðinu er best að
þegja um vopnaburð. Það ætti
fyrst að láta rannsaka Kveld-
úlfsgeymslurnar nánar og
stöðva smyglun nasistanna á
vopnum hingað frá Þýskalandi,
áður en það fer að prenta upp
lygahistoríur beint frá Göbbels
um ,,Moskvabyltingu“ á íslandi
—- Það veit hvert mannsbarn,
að það eru hvergi í heiminum
kommúnistar eða aðrir lýðræð-
issinnar, sem undirbúa stríð, —•
heldur aðeins fasistastjórnirnar
og erindrekar þeirra í hinum
5. landsfundur kvenna var
settur kl. 9 á laugardagskvöld-
ið, með sameiginlegri kaffi-
drykkju í leikfimissal Miðbæj-
arskólans.
Á sunnudaginn hófust svo
fundarhöldin með ræðu, er dr.
Þórður Eyjólfsson hæstaréttar-
dömari flutti um réttarstöðu ís-
lensku konunnar í þjóðfélaginu.
Urðu nokk'rar umræður um
málið og tóku m. a. til máls
þær frk. Laufey Valdimarsdótt-
ir og frú Aðalbjörg Sigurðar-
dóttir. Síðar um daginn flutti
frú Auður Auðuns erindi um
afstöðu ógiftra mæðra í þjóð-
félaginu. Urðu einnig nokkrar
umræður um það efni. Síðar
um daginn var miðdagsverður
fyrir fulltrúa og gesti þingsins
í Oddfellowhúsinu og var ræð-
um þeim, er haldnar voru við
það tækifæri útvarpað.
Á mánudaginn hófust svo í
raun og veru þingstörfin með
því að fulltrúarnir fluttu skýrslu
frá félögum sínum. Á þinginu
eru mættir fulltrúar frá 43kven-
félögum, þar af yfir 30 utan
af landi. Voru skýrslur þessar
mjög ítarlegar og snertu þær
öll svið kvenfélaganna. Sökum
þess hve skýrslur þessar voru
ítarlegar og ffá hve mörgum
Gaddavlrsglrð-
in^in á Arnar-
hólsfdni
Vegfarendur hafa hneykslast
mjög á því, að sjá settan gadda
vír ofan á girðinguna um Arn-
arhólstún, meðfram gangstétt-
inni við Hverfisgötu.
Meðfram þjóðvegum má ekki
girða með gaddavír nær en 6
metra, samkvæmt vegalögun-
um. En í miðri Reykjavík er
girt með gaddavír meðfram
fjölfarinni gangstétt!
Víðar í bænum mun þessi
ósiður líðast, að girt sé með
gaddavír við gangstíga. Nær
ekki nokkurri átt að gera lægri
kröfur um þetta í fjölförnum
bæjum, en meðfratn þjóðveg-
um úti á landi.
ýmsu löndum og þannig einrtig
sá landráðalýður, sem stendur
Morgunblaðinu næst.
Morgunblaðið hefir með
þessari framkomu sinni enn einu
sinni sannað þjónustu sína við
erlenda, harðstjórn og það á
ekkert skylt við neitt, sem ís-
lenskt hefir talist, nema ef vera
skyldi Gissur Þorvaldsson og
Kristján skrifara. E. O.
félögum þær voru, vanst þing-
inu ekki tími til þess að taka
önnur mál til meðferðar.
f gær liélt svo þingið áfram
og voru tekin fyrir tvö atriði
á dagskránni: samvinnumál
kvenna og mæðralögin. Urðu
langar umræður um bæði þessi
atriði.
I dag verður svo haldið á-
fram störfum þingsins og rætt
um atvinnumál og atvinnunám
kvenna og ennfremur réttarbæt
ur kvenna.
Þá eru og eftir ýms mál enn-
þá, sem þingið mun taka til
meðferðar og er gert ráð fyrir
að það standi út vikuna.
Á landsfundi kvenna eru flest
þau mál tekin fyrir, sem snerta
hag hverrar einustu konu á
landinu. Konur ættu því að
fylgjast eins vel með störfum
fundarins og þær geta. Þjóðvilj-
inn vill hvetja allar konur sem
geta komið því við-, að sækja
þingið sem áheyrendur.
Alpýðublaðið hóf
umrœður um fa!s-
bréf Framsóknar
i sambandi við fals
bréf áttmenning-
anna.
Alþýðublaðið hefir undanfarið
sagt það skýrum stöfum, að
ákveðinn Alþýðuflokksmaður
hafi skrifað falsbréf það, sem
sent var til Framsóknarmanna
á kosningadaginn í vetur.
Alþýðublaðið hefir með þess-
um „upplýsingum“ sínum, sem
hér skal enginn dómur á lagð-
ur, verið að reyna að draga
huga manna frá áttmenningun-
um, höfundum falsbréfsins, er
sent var út fyrir Dagsbrúnar-
kosningarnar.. Ennfremur mun
í þessu eiga að felast hægra
bros í áttina til Hriflu-Jónasar.
Þjóðviljinn heimtar að mál
þetta verði rannsakað til hlítar.
Framsóknarflokkurinn einti gat
grætt á falsbréfinu, og því er
full ástæða til að ætla, að
Framsóknarmaður eða einhver
annar hlyntur þeim ílokki, hafi
skrifað bréfið.
En Alþýðublaðið þarf ekki að
halda, að það geti breytt yfir
falsbréf áttmenninganna í Dags
brúnarkosningunum með því að
vilja tala um eitthvað annað.
Áttmenningunum og falsbréfi
þeirra verður ekki gleymt fyrst
um sinn af verkalýðnum í
Reykjavík.
Alpýðnblaðið oo
Willy Miinzenber
Les Stefán Pétursson
þýzk blöð eins og
fjandinn Biblíuna?
Það hefir ekki vitnast fyrr
en nú fyrir skömmu, að rit-
stjórar Alþýðublaðsins læsu
blað þýzku Alþýðufylkingarinn-
ar, „Deutsche Volkzeitung“,
sem gefið er út í París.
Finnboga Rúti og Stefáni Pét
urssyni hefir aldrei þótt ástæða
til að taka neitt upp úr þvt blaði
utn kjör verkalýðsins í Þýzka-
landi, og baráttu hans, eins og
Þjóðviljinn hefir gert nú aðund
aníörnu.
En að því kom þó að þetta
blað þýzku Alþýðufylkingarinn-
ar flutti efni, sem nægði Stefáni
Péturssyni í stóra greirt. Það
var stutt tilkynning frá mið-
stjórn Kommúnistaflokks Þýzka
lands^ um, að Willy Munzen-
berg hefði verið sviftur trún-
aðarstörfum sínum t flokknum.
Út af þessu spinnur Stefán
langa grein og nú er Munzen-
berg allt í einu orðinn slíkur
afburðamaður í hans augum,
að honum þykir hlýða að skrifa
langa grein t Alþýðublaðið, til
að lýsa starfsferli hans.
í tilkynningunni, sem birtist
í Deutsche Volkzeitung er það
skýrt tekið fram, að brot Willy
Miinzenbergs gagnvart flokkn
um hafi fyrst og fremst verið
andstaða hans gegn samfylking
arstefnu Kommúnistaflokksins.
Stefán Pétursson les þessa
sömu grein, vitnar í þetta sama
þýzka blað, og skilur þetta svo,
að Willý Múnzenberg hafi fall-
ið í 'ónáð hjá Stalin(!!) vegna
þess að hann hafi gengið of
langt í samfylkirtgarbaráttunni!
Hér er staðreyndunum vísvit-
andi snúið við, því að enginn
vænir Stefán Pétursson um, að
hann skilji ekki venjulegt þýzkt
mál á dagblöðum, eftir 10 ára
„námP í Berlín.
En fljótur er Stefán að finna
lyktina af þeim mönnum, sem
bregðast Kommúnistaflokknum
og málstað verkalýðsins. Það
verða hans menn, um þá er
skrifað langt mál í Alþýðublað
ið.
Esja
kom í dag úr Skotlandsferð
Með henni voru yfir 40 farþeg-
ar, flest útlendingar
Unglingaregluþingið.
Síðari fundur þess verður í
dag kl. 1 e. h.
María Stúart.
Gamla Bíó sýnir áhrifamikla
og glæsilega kvikmynd úr lífi
Maríu Stúart, Skotadrottningar.
Aðalhlutverkin eru ágætlega
leikin af Katharinu Hepburn og
Fredrick March.
Stefán Guðmundsson
syngur í kvöld kl. 7,15 í
Gamla Bíó. Við hljóðfærið verð
ur Haraldur Sigurðsson, píanó-
leikari.