Þjóðviljinn - 21.07.1938, Blaðsíða 2

Fimtndasrinn 21. júlí 1938.
PJÖÐVILJINN
Frá knaítspyrnuleiknum milll Danmerkur og Noregs. — Dan-
irnir seíja mark.
æ , »
| Verkamannabref |
&&&&%$ 338Sæ%&&
Rógurinn um kommúnisÍQ gerir
engum gagn nema íhaldinu.
Nábúakonur tvær, sem ekki voru sér
lega vinveittar, komu sér þó saman
um að láta vaka yfir túnunum sína
nóttina hvor, en vantreystu hvor
annari um að gætt væri túnanna
vel. Einu sinni sem oftar varð þeim
sundurorða, og bar hvor á aðra að
vökumaður svæfi. Sagði þá önnur
konan: „Vogarðu þér að þræta fyr-
ir það að gripir hrffi verið í tún-
inu mínu í nótt, ég sem sjálf sá
á því hvíta dökkna".
**
Tvær konur voru að tala saman
um hvernig skildleika þeirra væri
varið. önnur konan gat ekki feng-
ið það í höfuðið eins og hin orð-
aði það. Hin fyrri segir þá:
Hún feðra mín og hún mæðra þín
þær voru systur bræðra.
Taktu sv-.o einn frá mér
og annan frá þér;
þá erum við feðramæðra.
*#
Prestur var eitt sinn að spyrja
börn, í kirkju. Spyr hann eitt barnið
á þessa leið: „Hver var það seir.
leiddi Israel út af Egiptalan'di"?
Barnið þegir. Segir þá kojtíja í kirkj
unni: „Það vildi ég að hann hefði
Ríihöfundafélögin, er nefna
s5g PEN-klúbba,. (PEN-clubs),
hé'.du hið árlega þing sitt
í Prag síðustu dagana í júní.
PEN-félögin eru íslendingum
kunnust af frásögn Halldórs
Kiljan Laxness af þinginu í
Buenos Ayres 1936, en Halldór
var þar fulltrúi. PEN-félögin
telja sig ópólitísk, og hefir það
því vakið mikla athygli, að á
þinginu í Prag komu fram mjög
ákveðin andúð gegn fasistunum.
Pýski rithöfundurinn Wieland
Herzfelde, hélt minningarræðu
um Carl von Ossietzky, er naut
óskiftrar samúðar þingsins.
Fulltrúi Japana íýsti því yfir,
að japanska stjórnin hefði aft-
urkallað leyfi sitt til að næsta,
þing PEN-félaganna yrði haldiðj
í Tokio. Var síst að sjá að þing-
fulltrúum þætti það leitt, því
að tilkynningunni var tekið með
alt að því móðgandi hrifningo.
Sérstaka athygli vakti ræða, er
katalonski fulltrúinn h.élt. Skýrði
hann frá því, að Alþjóðasam-
and PEN-félaganna styrkti deild
^na' í (Katalóníu með því að gefa
pappír í vandað list-tímarit, er
PEN-félagið í Katalóníu gefur
út. '
Samkvæmt skýrslu aðalritara
sambandsins, Qermann Ould,
telur sambandið nú 60 deildir í
spurt mig að þessu“. Prestur snýr
sér að henni og segir að hún me’gi
svara fyrir barnið. Hún segir: „Ó,
það var sjálfur dj. — —Gall þá
önnur við og segir: „Það var kan-
verska kvinnan, dausin þín“.
**
Kona ein sem búin var að taka
léttasótt, spyr hvort smali hennar
sé kominn með féð á kvíaból. Henni
er sagt að svo sé. Sóttin harðnaði,
en hún heldur áfram að spyrja.
„Æ! vantar"? Er henni sagt að
það sé, og hún spurð hvað eigi að
gefa smalanum að borða. — „Meira
af grautnum, minna af skyrinu, og
lút á úr stóra troginu fláa“, svaraði
konan. Hún var vön að skamta
smalanum eftir því hvort hann vant-
aði af ánum eða ekki.
, •*
Brynjólfur í Skálniardal var ágæt
ur hagyrðingur Eftir að hann var
farinn að búa á Múla varð hann fyr
ir óhöppum með búpening sinn og
misti hann. Um það kvað hann þessa
smellnu vísu:
Ekkert bú og engin hjú;
einn má lúinn púla;
höppum rúinn hef ég nú
hálfa kú á Múla.
42 ríkjum. Deildirnajr í [Katalón-
íu og Kína hafa haldið áfram
störfum sínum, þrátt fyrir ófrið-
inn. PEN-félagið í iVín varbann
að, og meðlimir þess reknir úr
landi. Hinir landflótta austur-
rísku PEN-meðlimir hafa notið
styrks úr hjálparsjóði sambands
ins.
Á síðasta fundi þingsins bar
pólska sendinefndin fram tillögu
þess efnis, að þingið vildi enga
pólitíska afstöðu tak'a. Um
þessa tillögu urðu miklar um-
ræður. Kínverski fulltrúinn, Shi
I. Hsiung, mælti kröftuglega á
móti henni, og lauk ræðu sinni
með þessum orðum:
„Ef rithöfundarnir væru og
ætluðu sér að vera ópólitískir,
gætu þeir ekki komið saman
þéf í þessu landji í dag. ogáreið
anlega væru þá ekki kínversku
og spönsku fulltrúarnir viðstadd
ir“. Vöktu orð Kínverj.ans hina
mestu hrifningu þingheims.
Fór svo að lokum, að pólska
sendinefndin tók tillögu sína
aftur. — Þingið samþykti ein-
róma tillögu um að lýsa and-
stygð sinni á loftárásum á varn-
arlausar borgir. Spánski fulltrú-
inn, Garcia de la Barca Andres,
vottaði þinginu sérstakt þakk-
læti þjóðar sinnar fyrir þessa
ályktun.
Oft fyllist ég undrunarbland-
inni gremju, þegar eg heyri
fólk, sem telur sig vera sósía-
lista, vera að reyna að Skemta
sjálfum sér og öðrum meðþví,
að níða og rógbera framsækn-
asta og fórnfúsasta hluta verka-
lýðsins, kommúnista, og þá,
sem þeim fylgja að málum. Pví
miður á slíkt athæfi sér stað á
þeim vinnustað sem ég vinn á.
Dag eftir dag endurtekur sig
sami sónninn hjá einni eða
fleiri manneskjum. Að vísu hafa
þær lítil áhrif, og fáir taka und-
ir við þær, nema þá með einsat-
kvæðisorðum við og við, til að
sýna þeim ekki beinlínis fyrir-
litningu. En þær gera sitt til.
Ekki vantar viljann.
Pessum manneskjum ætla ég
að segja það til málsbótar, að
Eftir heitar umræður var sam
þykt mjög harðorð ályktun
gegn Gyðingaiofsóknumj. í þeim
umræðum var H. G. Wells, sem
er heiðursmeðlimur PEN-félag-
anna, einn aðalræðumaðurinn.
Framkvæmdarstjórn sam-
bandsins var að mestu endur-
kosin. Bætt var við fulltrúa fr;')
Spáni ,og í stað japanska full-
trúans, er sæti átti í stjórninni,
var Kínverji kosinn.
Næsta þing PEN-félaganna
verður ekki haldið í Tokio, eins
og ráðgert hafði verið. Að öll-
um líkindum verður það háð
í Stokkhólmi.
þær vita það oft ekki sjálfar,
hvað ilt þær eru að aðhafast,
ekkert mundi þeim finnast rang
látara, ef einhver segði þeim,
að þær væru að strá þyrnum á
veg þess málefnis, sem þær
þykjast vera að vinna fyrir,
væru að sá eitri í huga þeirra,
sem skoðanalausir eru og hafa
ekki annað að fara eftir en það,
sem þessir sjálfbyrgingsfullu
glamrarar eru að reyna aðberja
inn í hausinn á auðtrúa fólki.
Pað setur að manni hroll, að
heyra suma íhaldsmenn tala um
frelsisbaráttu hinna kúguðu, því
svo gengur skilningsleysið og
mannhatrið fram úr hófi. En
slíkt kemur manni þó ekki á
óvart, og úr þeirri átt er einskis
góðs að vænta. En þegar þeir
sem þykjast vera verklýðshreyf-
ingunni hlyntir, taka í sama
strenginn og reyna að bera
sömu skoðanir fram til sigurs í
nafni jafnaðarstefnunnar, þá fer
manni nú fyrst að verða veru-
lega flökurt.
Núna, þegar flóðalda fasism-
ans rís svo hátt, sem raun er á
orðin, og lífsspursmál er aðsam
eina krafta allra góðra manna
og kvenna til varnar gegn því
skrímsli, sem nú ógnar öllum
heimi og hygst að reyra alt
réttlæti í helfjötra villimannleg-
ustu grimdar, þá er grátlegt að
til skuli vera innan verklýðs-
hreyfingarinnar flokkur manna,
sem beinlínis skipuleggur sundr
ungarstarfsemi og vinnur þann-
Fyrlrspurn
Hvað á gift kona að gera til
að ná rétti sínum, þegar maður
hennar, hvað eftir annað, mis-
þyrmir henni, yfirgefur heim-
tilið í slæmu ástandi og hirðir
stundum hvorki um að sjá því
fyrir húsnæði né nægilegu fé,
til að framfleyta því, þó að
hann hafi stöðuga og vel
greidda vinnu?
Svar:
Ot af framferði ,sem því er
hér er lýst, ber tafarlaust að
senda skriflega kæru til lögregl-
unnar og safna nægum sönnun-
um fyrir þessu framferði. -
Það er skylda réttvísinnar, að
stuðla að því, að konan undir
slíkum kringumstæðum nái rétti
sínum, og yrði látið varða'al-
menning gegnum blöðin, ef yf-
irvöldin gerðu ekki skyldu sína.
ig beinlínis í þarfir fasismans,
Pað væri heiðarlegra, ef þeir
vildu sameina sig þeim flokki,
er þeir vinna fyrir, og hættu að
skreyta sig með fjöðrum jafn-
aðarstefnunnar Þær manneskjur
sem daglega eru að reyna að
deyfa eggjar þess baráttuvilja,
sem nú er að leysast úr læðingi
hjá alþýðunni, og eru að reyna,
að fá fólk til að fljóía sofandi
að feigðarósi, við þær vil ég
segja þetta:
Pið eruð altaf, þó þið kanske
vitið ekki af því sjálfar, að
greiða fasismanum veg' inn í
þjóðlífið. Hvert einasta illyrði
í garð sannra verkalýðssinna,
er vatn á myllu f^sismans.
Mér verður oft á að líta á
þessa framkomu ykkar, sem ó-
afvitandi fálm, og ég hugsa í
hjarta mínu: Quðfyrirgefiþeim,
því að þær vita ekki hvað þær
eru að gera. En þegar ég hugsa
betur út í það, þá finnst
mér þetta ekki vera rétt.
Ykkur ætti ekki að þurfa að
dyljast það hvað þið eruð að
gera. Reynið bara að nenna að
hugsa, og umfram alt, reynið
að vera svolítið hreinskilnari við
ykkur sjálfar. Pað er hreinn ó-
þarfi að vera altaf að hræsna
fyrir sjálfum sér. Reynið að
hafa hjartað og samviskuna í
verki með skynseminni, og vit-
ið þá hvort ekki upplýsist ýmis-
legt, sem hin yfirlætismikla og
jafnvel stundum ímyndaða skyn
semi ykkar hefir verið að láta
steinrenna í afkimum hins=
þröngsýna og íhaldsblandaða
hugarfars. ' Heiðrún.
TEIKNISTOFA
Signrððr Thndtíren
verkfræðings,
Austurstraati 14. Sími 4575.
Otreikningur járnbe«trar
steypu, miístöðvarteikningar
og önnur verkfræðingsstörf.
Borgaralegir rifhifaadar
saóast gegn fasisimantsm
Á pingi PEN-félaganna í Prag kom fram á-
kveðin andúð á Yillimennsku fasismans.