Þjóðviljinn - 29.07.1938, Blaðsíða 3

ÞJOÐVILJINN
Föstudaginn 28. júlí 1Q38.
þlðOVIUINll
Málgagn Kommflnistaflokks
Islands.
Ritstjóri: Einar Olgelrsson.
Ritstjórn: Hverfisgata 4, (3.
hæð). Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Sími 2184.
Kemur flt alla daga nema
mánudaga.
Askriftargjald á mánuði:
Reykjavík og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,25.
1 lausasölu 10 aura eintakiö.
Vikingsprent, Hverfisgötu 4,
Stmi 2864.
Vill Pramsókn
nú þegar gera
ráðstafanir til
pess að afnema
gróða heildsal-
anna og lækka
hálaunin?
Þjóðin heimtar nú verk. Hún
er búin að fá nóg af fögrum
orðum.
Framsóknarblöðin hafa Tengi
skrifað mikið um óhóf yfirstétt
arinnar í Reykjavík ogþað rétti-
lega. Fjöldi Framsóknarmanna
er fylgjandi þeirri reglu, að
greiða ekki hærri laun en 8000
kr. — En þrátt fyrir stjórÞ
Framsóknar, hefir óhóf yfirstétk
arinnar aukizt og gróði heild-
salanna aldrei verið meiri en nú,
síðan 1934. Og háu launin hafa
einnig haldizt í tíð Framsókn-
ar. Jafnvel Framsóknarmenn
hafa — og það ekki fáir —
tekið mun hærri laun en 8000
kr. — Það er því gleðilegt að
sjá, að blað Framsóknarmanna
skuli enn halda því fram, að
það verði að stöðva gróða og
óhóf heildsalanna í Reykjavík.
IJm Það munu þá allir vinsfri
flokkarnir vera sammála. Og
það, sem þeir eru allir sam-
mála um ,ættu þeir þó sannar-
lega að geta framkvæmf.
Það ættu ekki að þurfa að
verða miklar deilur um aðferð-
ina, ef aðeins vinstri flokkarn-
ir eru sammála um, hvað gera
skuli. Því viljum við spyrja N.
Dbt. í tilefni af því, sem stend-
iur í ritstjórnargnein í gær.:
1. Er Framsóknarflokkurinn
reiðubúinn til að vera með því
á Alþingi, að gera ráðstafanir
til að taka það fé, sem hingað
til hefir runnið til heildsala og
stórkaupmanna sem verzlunar-
gróði. — og mun nema 3—4
miljónum, — og nota það í
þjóðarþarfir? Sé þetta auðvitað
gert á lagalegan, óaðfinnanleg-
an hátt.
2- Vill Framsóknarflokkurinn
því næst vera með í því að
lækka háu launin hjá ríkinu og
öllum þeim stofnunum, sem
það hefir áhrif á eða styður,
tiiðuír í t. d. 8000 kr. hámarks-
laun?
Það er engum efa bundið, að
bændur og samvinnumenn um
Frá borgaralegri rói-
tækni iil sósíalisma
I 22 ár hefir »Réíiur« verið róiitæk-
asia iímarii landsins.
Tímaritið „Réttur“ hóf út«
komu sína 1916. Þá voru
straumhvarfatímar um margt í
íslensku þjóðlífi. Heimsstyrj-
öldin hafði geisað um hríð, og
knúið menn til endurmats á
fjölmörgum verðmætum,
Margt, sem áður þótti gott og
gilt, reyndist harla fánýtt í
þeirri eldraun, og nýjum sjón-
armiðum skaut upp hvarvetna.
Sjálfstæðisbarátta íslenctinga
var um það bii til lykta leidd,
á því stigi sem hún stóð þá
og var markað svið í íslensk-
um stjórnmálum. Þjóðin stóð
á vegamótum. Nýir atvinnuveg-
ir voru í mótun, ný stétta-
skipting að þróast áleiðis, og
ný verkefni á hinum pólitíska
vettvangi blöstu allstaðar við.
Þannig var umhorfs, þegar
„Réttur“ hóf göngu sína fyr-
ir 22 árum. Nokkrir ungirj, og
djarfir menn bundust samtök-
um um útgáfu ritsins, ogsögðu
innlendu og erlendu kúgunar-
valdi stríð á hendur, að vísu
ýkki í inafni sósíalismans, held-
ur róttækrar boi(garalegar um-
bótakenningar, sem voru þá of-
arlega í hugum margra og
kend er við Henry George.
Þessir menn gáfu ,,Rétt“ út
um nokkur ár, gerðu hann að
róttækasta og sókndjarfasta
tímariti landsins.
Árið 1926 keypti Einar Ol-
geirsson ,,Rétt“ og hefir gef-
ið hann út síðan, eða í 42 ár.
Þá verður ,,Réttur“' sósíalist-
iskt tímarit, róttækasta og víg-
reifasta málgagn sósíalismans á
íslandi. Þegar leiðir kommún-
ista og sósíaldemókrata skildu
1930, heldur „Réttur“ ennþá á-
fram að vera lengst til vinstri
og sókndajrfastur gegn auð-
valdi og afturhaldi.
Þannig hefir „Réttur““ í
meira en 22 ár endurspeglað
sókn alþýðunnar í landinu í
sinni djörfustu mynd. Hann
hefir á hverjum tíma verið
málgagn þeirra róttækustu
strauma er uppi voru
í íslensku þjóðmálalífi, fyrst
djarfhuga borgaralegrap um-
bótastefnu, síðar sósíalismans
og kommúnismans.
Fjölmargir af ritfærustu og
snjöllustu mönnum landsins
hafa á undanförnum árum rit-
jað í ,,Rétt“ og stoðar það lítið
land allt væru fylgjandi þes&-
um aðgerðum. Og um afstöðrt
verkalýðsins er vitað. Skrif N.
Dbl. benda í sömu átt. — Það
er því eðlilegt, að alþýðan vilji
vita íhj vað Framsóknarflokkur-
inn hyggst að gera.
þó að talin séu nöfn þeirra, því
að menn þurfa að lesa grein-
arnar sjálfar og dæma um gildi
þeirra út frá þeim forsendum.
Ritið hefir flutt leiðandi grein-
ar um íslensk og erlend stjórn-
mál og fjölmarga strauma og
stefnur, sem efst hafa verið á
,baugi síðustu tuttugu árin. —
,,Réttur“ hefir flutt skáldsög-
ur, kvæði og bókmenntagagn-
rýni eftir ágætustu menn inn-
lenda sem erlenda, auk fjöl-
margra greina um margvísleg
fræðandi efni, víðsjá um helstu
atburði síðustu ára og margt
fleira.
2.—4. hefti af 23. árgangi
„Réttar““ er nýlega komið út.
Hefst það á grein eftir ritstjór-
unn, sem hann nefnir „í deigl-
unni‘“ Fjallar grein þessi um
þau pólitísku straumhvörf, sem
nú eru efst á baugi í landinu.
Sýnir hann fram á, hvernig hin
gamla flokkaskipting í landinu
sé að breytast og umskapast,
hvernig afturhaldið sé að fálma
fyrir sér um nýja allsherjarsam-
steypu til þess að taka upp sam
eiginlega baráttu gegn alþýð-
unni. Jafnframt bendir hann þó
á, að þaðgreini mjög á um leið-
ir. Nokkur liluti þess velji sér
fyrst og fremst bankavaldið til
þess að troða á lýðræðinu og
hagsmunum fólksins, en hinn
hlutinn hafi valið Ieið hins
grímulausa ofbeldis fasismans,
sem standi' undir stjórn eða
istarfi í nánu sambandi við ut-
anríkismálaráðuneyti ogl út-
breiðslumálaráðuneyti fasist-
hnna í Berlín. Sjálfstæðisflokk
urinn eða foringjar hans nálega
allir hafi snúist á sveif með
þessum straumum, þó að hins-
vegar allur fjöldi Sjálfstæðis-
manna sé ennþá lýðræðissinn-
aður, en skorti alla forustu og
geti því hæglega orðið lýð-
skrumi fasismans að bráð. —
Bendir E. O. á það, hve mikil-
vægt verkefni bíði verkalýðs-
hreyfingarinnar að vinna þessi
öfl Sjálfstæðisflokksins til sam-
vinnu gegn afturhaldi og fas-
isma. Þá bendir E. O. einnig á
hve hörð átökin um þetta efni,
sem vel mætti einkenna með
orðunum, með eða móti alþýð-
unni — séu orðin innan Fram-
sóknarflokksins og Alþýðu-
flokksins, hvernig Jónas frá
Hriflu ocr hægri foringjar Al-
þýðuflokksins annaðhvort geri
allt sem þeir geta til bess að
skipuleggja sókn afturhaldsins
— Tónas frá Hriflu — eða hafi
gefist upp fvrir bessari sókn og
gert undanhaldið að einskonar
pólitískri trúarjátningu — hægri
foringjar Alþýðuflokksins. —
Leiðin til þess að mæta slíkri
sókn frá afturhaldsins hálfu er
sú ein, að sameina til sameig-
inlegrar baráttu gegn afturhald-
inu öll lýðræðisöfí í þessum
flokkum og Kommúnistafl.
Meiri hluti Alþýðuflokksins er
slíkri einingu fylgjandi og
Jónas frá Hriflu er í yfirgnæf-
andi minnihluta í sínum flokki.
Framsóknarmenn vilja raunveni
lega allir standa með aljiýðunni
en ekki gegn henni. Verkefni
þessara manna er fyrst og
fremst að einangra þá, sem
horfa til hægri eða hafa Iagt
járar í bát og gefizt upp.
Af öðrum greinum í þessu
hefti má nefna ræðu þá, er
Halldór Kiljan Laxness flutti 1.
maí í vor, og merkilega grein
eftir Gunnar Benediktsson, er
hann nefnir „Þjóðarkúgun og
þjóðareinkunnir“. Ræðir Gunn-
ar þar mismunandi einkenni
landsmanna, sem liann rekur til
afstöðu þeirra til kúgunarvalda
þjóðarinnar. Tnlur Gunnar Héi<
aðsbúa og Þingeyinga hafa stað
ið fjarst refsivendinum og vera
því manna opinskáasta. En and-
stæðu þeirra nefnir Gunnar Ár-
nesinga, sem á undanförnum
öldum voru svo að segja und-
ir vendi biskupanna og konungs
valdsins danska á Bessástöðum.
Nábýlið við landsstjóra Dana
hafa gert Árnesinga dula og
nokkuð ónæma fyrir hinum
nýrri viðhorfum og umbótum.
Nú sé þetta hinsvegar að breyt
ast. Ýmsir af beztu kröftum
þjóðarinnar séu í seinni tíð
runnir upp í Árnessýslu. Grein
þessi er athyglisverð og ekki
ólíkleg til þess að vekja nokkr-
ar umræður.
Þá er enn fremur í heftinu
kvæði eftir Kristínu Sigfús-
dóttur, og Hallsteinn Karlsson,
saga eftir eftir Zynario Silone
og greinar eftir Skú'a Guðjóns-
son, Jóhannes Jósefsson og
Björn Franzson. H.
Samlal
í lúkarnum.
Framh. af 2. síðu.
__ Pú lýgur víst litlu um það,
en ekki er von til þess að byr-
lega blási fyrir verkalýðnum-
meðan margir eru sömu skoð-
unar og þú um rétt vinnandi
manna í bjóðfélaginu.
— Þið eruð altaf svo æstir,
kommúnistarnir — viljið blóð-
uga byltingu og ég veit ekki
hvað meira.
_ Þetta eru nú bara venjuleg
ar íhaldsblekkingar. Við vilj-
um byltingu, en hún ætti ekki
að þurfa að kosta einn einasta
blóðdropa, ef að al’ir vmnandi
menn og konur, sem hafa svip-.
aða aðstöðu til lífsins og þú,
gerðu byltingu með sjálfum sér
— upprættu úr brjósti sínu
tregðuna til að koma fram sem
fullgildir og frjálsbornir með-
limir þjóðfélagsins, sem vita.að
réttur þeirra til lífsgæðanna er
ekki bundinn við hvaða verk
þeir vinna, heldur hve mikið
verðmæti þeir framleiða. Þá
kæmi aldrei til greina, að hér
yrði blóðug bylting. Afturhald-
ið mundi ekki hafa bolmagn úl
að stofna til blóðugra átaka, ef
það hefði ekki að baki sér fylgi
blektrar og ruglaðrar alþýðu.
__ Það getur vel verið, en ég
verð aldrei kommúnisti. Þið
berjist á móti allri guðstrú
__ Við berjumst á móti tníar-
brögðunum, þegar þau eru not-
uð, eins og oftast er, í þágu
auðs og yfirdrotnunar — notuð
til að fá fólkið til þess að sætta
sig við kjör, sem eru siðuðum
verum ósamboðin.
_ Já. Þú segir mikið, Jón
minn, en svona hefir það nú
verið hingað til og það hefir
baslast einhvernvegin af.
| — Já, en góði minn, nú vilj-
um við ekki lengur bara basl-
, ast af. Við viljum að fólkið^
sem hefir skapað alían auð
þessa lands fái líka að njóta
hans, og til þess eigum við
ungu og gömlu mennirnir að
taka höndum saman. — Eða
heldurðu kanske, að forstjórinn
hafi aflað auðsins? Eru þaðekki
við, sem höfum hætt okkur á
hafið — og þrælað okkur út
og fiskað allan ....
1 — Því koma ekki saltara-
blækurnar í matinn?
j Það er kóksi sem kallar í lúk-
argatinu. Sjðari.
I
sonnndags-
matinn:
NÝTT NAUTAKJÖT,
NÝR LAX,
OG DÍLKAKJÖT,
ALLSKONAR GRÆNMETI.
Matardeildin
Hafnarstr. 5.
Sími 1211
Áki Jakobsson,
bæjarstjóri á Siglufirði hefir
dvalið hér í Rvík vikutíma í
ýmsum erindum bæjarins.
Kaupeodur
Þjóðviljans
eru áminntir um
að greiða áskrift-
argjaldið skilvís-
lega