Þjóðviljinn - 09.08.1938, Page 3

Þjóðviljinn - 09.08.1938, Page 3
Þ J ÓÐ VILJINN Þriðjudaginn 9. ágúst 1938. gUÖOVIUINII „Stærðfræði fyrir almeDnlng46 Málgagn Kommúnistaflokks Islands. Ritstjórl: ELnar Olgeirsson. Ritstjóm: Hverfisgata 4, (3. hæð). Sími 2270. Afgreiðsla og auglýsingaskrif- stofa: Laugaveg 38. Sími 2184. Kemur út alla daga nema mánudaga. Askriftargjald á mánuði: Reykjavík og nágrenni kr. 2,00. Annarsstaðar á landinu kr. 1,25. t lausasölu 10 aura eintakio. Víkingsprent, Hverfisgötu 4, Sími 2864. „Ktirfeísísheáni" sófenír" og dular^ fullar flugvélar, Á undanförnum árum hefir það oft borið við, að hingað koma ýms meira og minna dul- arfull skip í „kurteisisheimsókn- ir“. Sama máli hefir gegnt um ýmsa engu minna dularfulla „vísindamenn", sem koma hing- að á vorin í mismunandi „vís- indaerindum“. Hafa sumir þeirra heldur færst undan því að gera grein fyrir viðfangs- efnum sínum, sem þó er tæp- lega venja vísindamanna, þegar þeir eru að rannsóknum í ná- grannalöndunum. Víðsvegar um land er nú hóp- ur slíkra „vísindamanna“ frá Þýzkalandi að verki, og ef njósnir eru taldar til vísinda, þá efar enginn að menn þessir séu vísindum sínum vaxnir margir hverjir. IJti á höfninni liggur beiti- skipið „Emden“ í kurteisis- heimsókn, og má vænta að hún sé „vísindaleg“ á sama hátt og ferðir Þjóðverja hér um land. Að aflokinni „kurteisisheim- sókninni" hér fer skipið til Spánar í „kurteisisheimsókn“. Spánverjar hafa nú orðið tveggja ára reynslu á kurteisi Þjóðverja og geta dæmt um hana manna bezt. Með „kurteis- isheimsóknum" undirbjuggu fasistar ítalíu og Þýzkalands innrás sína á Spán. Um daginn sáu Skaftfelling- ar dularfulla flugvél á sveimi yfir söndunum og ströndinni. Flaug flugvélin lágt og mátti greinilega kenna að þar fór þýzk sjóflugvél, skreytt haka- krossum. Ekki virðist þó flug- vél þessi hafa verið í beinni kurteisisheimsókn, en engin skyldi þó ætla að hún hafi ver- ið í erindisleysu eða að villast. Flugvél sem þessi gat ekki hafa komið fljúgandi beina leið frá Þýzkalandi, eða hafa villzt ur leið, á för sinni til annara landa. Flugvél þessi gat ekki átt hing- að neitt erindi annað en að njósna eða smygla, og einhvers- staðar fyrir utan ströndina hef- ir beðið skip, sem var í för með henni. Það hefir ekki heyrzt, að rík- isstjórninni hafi fundist nein ástæða til þess að spyrjast fyrir um það hjá þýzkum yfirvöldum, hvaða erindi flugvél þessi átti Offl „Vfslndi fyrir samborgarana4i Island - land (ramtto' innar. Þótt ferðamannastraumunnn hingað til lands sé orðinn all- mikill, er sjaldgæft, að hingað komi menn, sem að verulegu leyti hafi valdið straumhvörfum í menningarmálum samtíðarinn- innar. SJíkur maður er enski rit- höfundurinn prófessor Hogben, sem hér var á ferð í vikunni sem leið. Bók hans Mathema- tics for the Million — sem á íslensku mætti kalla stærðfræði fyrir almenning — hefir farið sigurför um heiminn. Hún kom út fyrir tæpum tveim árum og er þegar þýdd á frönsku, ít- ölsku, norsku, dönsku, sænsku og spönsku. I Ameríku einni seldust 40.000 eintök á fáum mánuðumi. ! vor kom önnur bók feftir hann, „Science for the Citi- zen“, „Vísindi fyrir borgarann' sem virðist ætla að fá sömu viðtökur. Hogben dvaldi hér að- eins nokkra daga og fór aftur með Goðafossi á laugardags- kvöldið. Við náðum tali af hon- um tveim klukkustundiím áður en hann gekk til skips. Lancelot Hogben er 43 ára en lítur ekki út fyrir að vera meira en þrítugur. Hann er frekar smár vexti og fíng'erður og þegar við spyrjum um álit hans á landi og þjóð eftir þessa stuttu dvöl hér á landi, svarar hann fyrst hikandi, en verður mælskur þegar hann fer að tala um framtíðarmöguleika lands- ins. „Aðalmunurinn á íslandi oj? Englandi", segir hann, „virð- ist mér vera, að þið hafið slept úr einu stigji í þróun tækninnar, því, er byggist á kolum og járni — gufuvél og járnbraut. Aðal- viðfangsefni ykkar er að byggja upp. Þegar við í Englandi ætl- um að hagnýta okkur nýjar og hingað til lands, og hvað lá svo ákaft við, að taka þætti að senda skip upp undir land til þess að margnefnd flugvél gæti flogið um leið yfir söndum og ströndum Skaftafellssýslu. — Væntanlega lætur ríkisstjórnin ekki hjá líða, að mótmæla þessu athæfi og krefjast skýringar á því. Alþýðan verður líka að vera á verði. Hún verður að gera sér ljóst, að landið er fullt af þýzk- um njósnurum, og að undir „kurtéisi“ nazismans býraldrei annað en yfirgangur og fláræði. „Vísindamennskan", „kurteisis- heimsóknirnar" og flugvélin í Skaftafellssýslu, eru spor , á sama vegi, áfangar aB sama marki: Yfirráðum f asismans hér með hjálp íslenzkra land- ráðamanna eða án þeirra. Pirófessoir Lancelof Hogben höfundur þess~ ara heímsfjœgu bóka dvaldí hér í Reykjavík fáeína daga. I cffírfarandí víðfafí víd Pjóðvíljann lýsítr hann áfífí s'ínu á fandí og þjóð. Prófessor Lancelot Hogben, teiknimynd eftir hinn fræga ! enska teiknara Foss. fullkomnar framleiðsluaðferðir, rekum við okkur alltaf á, aðsvo og svo mikið fjármagn er bund- ið í flyrirtækjum er byggjast á gömlu aðferðunum • og spyrnir á móti breytingunni. Baráttan fyrir iiinu nýja verður því allfáf að talsvert miklu leyti neikvæð — bafátta gegn hinu gamla. Þið eruð svo hamingjusamir að hafa mjög lítið af því gamla1 og úrelta að berjast við. Hlut- verk vinstri flokkanna hér verð- ur þvf í ríkara, mæli en annars- staðar, jákvætt — að skapa nýtt, hagnýta sér gæði landsins, þann in að allir geti notið þeirra. — Mér virðist þið vera að ein-' hverju leyti komnir inn á þess- ar brautir, eftir því sem mér hefir skilist er Ljósafossstöðin eign almennings, og hún erfall- eg, bæði að utan og innan, jafnt tekniskt og byggingarfræðilega séð, einhver allra glæsilegasta vatnsorkustöð, sem ég hefi nokkursstaðar séð. En svona þarf að haída áfram. Okkar vestræna tækni hefir bætt fram- leiðsluaðferðirnar svo, að nú er leikur að framleiða allsnægtir handa öllum, og aðalviðfangs- efni nútímans er að hagnýta sér þessa tækni, þannig að gæði hvers lands séu hagnýtt sem bezt til hags fyrir alla. Áður fyrr ,meðan framleiðslumögu- leikarnir voru takmarkaðir, lögðu sósíalistaflokkarnir aðal- áhersluna á réttlæti í skiptingu þeirrar framleiðslu, er til var. Nú þarf að leggja aðaláherzluna á að sýna fólki, hvað vísindin i^eta og hvernig hægt er að nota þau í þjónustu framleiðsl- unnar svo að öllum geti liðið vel — sýna því fram á, að ef , vísindin eru látin njóta sín, er hægt að útrýma allri fátækt. Og mér virðist ísland hafa að mörgu leyti allt að því ótak- markaða möguleika að bjóða. Á stefnuskrá sósíalista ætti að vera svo og svo mikið af tó- mötum og grænmeti handa hverjum einasta manni í land- inu. Þið hafið allt sem þarf til að rækta hverskonar grænmeti og ávexti. Þið hafið hitann úb jörðunni, getið skapað ykkar eigin loftslag í vermihúsunum, óháðir því hvernig vindurinn blæs fyrir utan. Ennfremur þurfa jurtirnar fosföt og nítröt, fosfötum eigið þið ósköpin öll ■af í síldinni, köfnunarefnið haf- ið þið í loftinu umhverfis og (nóg aíl í fossunum til að breyta þvíi í nítröt. Þið hafið að vísu hvorki kol né járn, en nú eru léttu málmarnir, aluminium og ' magnium óðum að vinna meir og meir á og brátt verður eins þýðingarmikið að eiga þá og járnið. Þið eigið nóg af magni- um í sjónum umhverfis land- ið. Um lOo/o af sjávarsalti er magníumklóríd og úr því er magníum unnið með rafmagni. Þið eigið nóg fossafl og sjórinn tæmist ekki. ! Englandi skortir vatnsafl. Okkar iðnaður byggist á kolum og járni. Við höfum orðið að byggja okkar borgir í nánd við kola- og járnnámurnar og höf- um fengið kolarykið og óheil- indin með þægindunum. Raf- orkan hefir þann stóra kost, að það er miklu léttara að flytja hana til, þið þurfið ekki að reisa allan ykkar iðnað í kringum Ljósafoss og svo losnið þið við óhreinindi og það óheilbrigði sem kolareyknum fyígir. ís- land hefir þannig áreiðan- lega glæsilega framtíðarmögu- leika, það hefir orkugjafa fram- tíðarinnar, vatnsaflið. Það hefir málma framtíðarinnar léttu málana og það hefir ræktunar- skilyrði framtíðarinnar. Og svo er eitt enn, sem mér hefir skil- ist, að lítið væri farið að rann- saka, það eru sjaldgæf efni í sambandi við hvelifia. Það er sennilegt, að við hverina sé helí um eða Önnur vandfundin og dýr efni. Þetta þyrfti að rann- saka hið fyrsta — Hvernig mér líst á þjóð- ina? —■’ Ég held afarmikið upp á Norðurlandaþjóðirnar og þá auðvitað ekki síst íslendinga. Því miður hefi ég ekki kynnst mönnum hér eins og ég hefði óskað, bæði vegna þess hversu dvölin hefir verið stutt, og svo vegna þess, að ég skil ékki ís- lensku. Ég er kominn dálítið Síldveíðí- skýrslan, Framhald af 1. síðu.' Gotta, Vestm.e., 1105, 905. Grótta, Akure., 514, 3218. Gulltoppur, Hólmav-, 940, 1579. Gunnbjörn, ísafirði, 792, 3936. Haraldur, Akran., 998, 2513. Harpa, ísafirði, 1486, 1237. Helga, Hjalteyri, 859, 2146. Hermóður, Akram, 973, 1006. Hermóður, Rvík, 305, 2265. Hrefna, Akranesi, 558, 510. Hrönn, Akureyri, 966, 2240. Huginn I., ísafirði, 735, 4804. Huginn II., ísafirði, 891, 4997. Huginn III., ísafirði, 243, 5412. Höfrungur, Rvík, 944, 2371. Höskuldur, Sigluf., 669, 2475. Hvítingur, Sigluf., 93, 1073. ísbjörn, Isafirði, 310, 3344. Jón Þorláksson, Rv., 1027, 3860. Kári, Akureyri, 1131, 4308. Keilir, Sandgerði, 169, 1583- Kolbrún, Akureyri, 793, 2765. Kristján, Akureyri. 436, 5802. Leo, .Vestmannaeyjum, 2730. Liv, Akureyri, 175, 2489. Már, Reykjavík, 782, 3275. Mars, Iijalteyri, 1525, 2584. Minnie, Akureyri, 743, 5156. Nanna, Akureyri, 1358, 2593. Njáll, Hafnarfirði, 634, 706. Olívette, Stykkish., 283, 1995. Pilot, Innri-Njarðv., 1329,1872. Síldin. Hafnarfirði, 832, 3669. Sjöstjarnan, Akure., 201, 4678. Skúli fógeti, Ve. 703, 1313. Sleipnir, Neskaups., 300, 2790. Snorri, Siglufirði, 739, 1986. Stella, Neskaupstað, 600, 6490 Sæbjörn, Isafirði, 98, 4291. Sæhrímnir, Siglufirði, 409, 5894. Valbjörn, Isafirði, 498, 1884. Valur, Akureyri, 254, 632. Vébjörn. Isafirði, 129, 3134. Vestri, Isafirði, 503, 1882. Víðir, Reykjavik, 486, 1308. Þingey, Akureyri, 746, 1532. Þorgeir goði, Ve., 849, 909. Þórir, Reykjavík, 1491, 597. Þorsteinn, Rvik, 1861, 2299. Björgvin, Ve., 691, 728. Hilmir, Vestm., 1003, 1001. Hjalteyri, Akureyri, 977, 1753. Soli deo Gloria, Ak., 734, 3530. Sjöfn, Akranesi, 1685, 2357. Sæfinnur. Nesk., 285, 39’8. Unnur, Akureyri, 706, 2375. piður í dönsku og sænsku en á íslenskuna eftir ennþá. Lancelot Hogben hefir verið dósent og prófessor í Edinborg Höfðaborg í Suður-Afríku og London og er nú prófessor í náttúrusögu í Aberdeen. Hann á langan vísindaferil að baki og hefir ritað mikið um vísindi. Það liggur því nærri að varpa fram þeirri spurningu, hvernig á því skuli standa, að „Stærð- fræði fyrir almenning“ hefir gert hann heimsfrægan á svo ótrúlega skömmum tíma. Auð- vitað er bókin glæsilega rituð, svo að það er nautn að lesa hana, en ritsnilldin ein skýrir málið ekki nema að litlu Ieyti. Það nýja, sem gefur bókinni verulega þýðingu og gildi, er að hún sýnir svo ljóslega fram á tengsl stærðfræðinnar við menninguna, hvernig stærð- fræðin hefir sprottið fram úr daglegu lífi og viðfangsefnum. fólksins. Saga stærðfræðinnar verður spegill menningarinnar. ! Framh. á 4. síðu.

x

Þjóðviljinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.