Þjóðviljinn - 19.08.1938, Blaðsíða 3

ÞJÓDVILJINN
Föstudaginn 19. ágúst 1938.
þlÓÐVlUINII
Málgagn KommúnistaflokkB
Islands.
eiBiogin og hlut-
verk æskunuar.
Ritstjörl: Einar Olgeirsson.
Ritstjórn: Hverfisgata 4, (3.
hæö). Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Sími 2184.
Kemur út alla daga nema
mánud.va.
Aski iftargjald á mánuði:
lafníramí sameíníngu verfealýðs~
jfiofefeanna þarf ad sameina S.U.K.
©$ S. U. \. og mynda eíff sósíalísf*
ísfef æsfenlýðssamband.
1 Reykjav ík og nágrenni kr. 2,00.
Annarss taðar á iandinu kr. 1,25.
I lausaiölu 10 aura eintakio.
Vlkingsprent, Hverfisgötu 4,
Simi 28B4.
„Klíppf var það
— sfeoríðvarþað" >
Alþýðublaðið og Morgunblað
ið eru nú komin í hár saman út
af hitaveitunni, eða réttara sagt
út af áætlunum bæjarverkfræð-
inganna og hins sænska verk
fræðings, sem hér var á dögun
um til þess að rannsaka skilyrð
in til hitaveitunnar, hvort ráð-
legt væri fyrir sænska fjármála-
menn að leggja fé sitt í slíkt
fyrirtæki, og hvort nokkur skil ‘
yrði séu fyrir hendi um að hita |
veitan geti borið sig fjárhags j
i
lega. i
Telur hinn sænski verkfræð-
ingur, að stofnkostnaður hita-
veitunnar verði til muna hærri
en verkfræðingar bæjarins hafa
áætlað. Auk þess byltir hann
áætlun þeirra yið að verulegu
leyti, svo að hér er í raun og
veru um nýjar áætlanir að ræða.
Virðist Alþýðublaðið einkum (
bera saman áætlun bæjarverk ,
fræðinganna með 168 lítraveitu
af 85 gráðu heitu vatni, við á-
ætlanir hins sænska verkfræð-
ings með sama vatnsmagn og
varahitunarmiðstöð. Mundi hita-
veitan efiir fyrri áætluninm
nægja fyrir rúmlega hálfan b'æ-
inn innan Hringbrautar, en eftir
þeirri síðartöldu fyrir allan bæ
inn innan Hringbrautar. í raun
og veru eru aðeins þessar 2af
þeim áætlunum, sem til greina
koma eins og nú standa sakir,
sambærilegar; það er áætlun
bæjarverkfræðinganna, er hér j
hefir verið greint frá og áætlun
hins sænska vcrkfræðings um
hitaveitu fyrir allan bæinn með
varahitunarstöð. f»ar sem hvergi
er gert ráð fyrir varahitunarstöð
í áætlun bæjarverkfræðinganna
kemur liún auðvitað ekki til
fulls samanburðar við áætlun
sænska verkfræðingsins.
Að vísu er þessi sambærilega
áæthin sænska verkfræðingsins
allmiklu hærri en bæjarverkfr.
enda önnur fyrir allan bæinn,
en hin fyrir hálfan.
Deila Alþýðublaðsins og Mbl
um þetta efni er hinsvegar orð-
in deila um keisarans skegg, og
er vafalaust Morgunblaðinu kær
komust, til þess að draga at-
hygli almiennings frá afglöpum
fhaldsins í imálinu bæði fyrr og
síðar. Pað er þægilegt fyrir
Morgunblaðið eins og nú standa
sakir um hitaveítumálið, að geta
steypt sér út í endalausar hár.
ioganir um atriði, sem tæplega
20. október n. k. kemur sam-
an 5. þing Kommúnistaflokks-
ins og 15. sámá'tíiánaðar kem-
ur 15. þing Alþýðusambandsins
saman.
Öll alþýða landsins, og þó
sérstaklega hin sósíalistiska al-
þýða mun fylgjast af mikilli at-
hygli með störfum þessara
þinga. Hún væntir þess, að nú
verði loks brotið stærsta skarð.
lið í þann múr, sem hingað til
hefir aðgreint hana í fjancf-
samlegar sveitir og að árangur
þinghaldanna í haust verði svo
glæsilegur, að nýtt tímabiihefj-
jst í sögu verklýðsbaráttunnar
á íslandi, tímabil markvissrar
baráttu og sóknar fyrir fram-
gangi hagsmuna- og menning-
armála alþýðunnar í sveit og
við sjó.
Allir einlægir fylgjendur sam-
einingar verkalýðsflokkanna
munu gera sitt til þess, að tak-
ast megi að skapa þá einingu
þjóðarinnar, sem er grundvali-
arskiíyrði þess að með stofnun
hins sósíalistiska verkalýðs-
flokks hefjist kapítulaskipti í
baráttu alþýðunnar og allrar
þjóðarinnar fyrir fullkomnu
þjóðernislegu og þjóðfélagslegu
frelsi.
En til þess að sú þjóðlega og
verða borin saman án þess að
gefa ástæðu til enn lengri hár
togunar á eftir og enn vafasam-
ari röksemdafærslu. Alþýðublað
ið hefir nú einu sinni valið þann
kostinn, að gefa íhaldinu faéií
á að drekkja reiði almenni;ngs
— vegna frammistöðu íhalds
Ins í hitaveitumálinu —> í þrot-
lausu flóði af talfræðilegum ,,re-
busum“ og vafasamri meðferð
á staðreyndum.
Sænska verkfræðingnum leist
hinsvegar vel á „fyrirtækið" og
taldi þaði í alla staði gróðavæn-
legt. Neitun lánsfjárins í Sví-
þjóð hefir því tæplega strandað
á því. Orsakir þess að lánið
fékkst ekki eru vafalítið þær
að lánveitendum hefir litist
þann veg á fjárreiður og fjár-
málastjórn bæjarins, að ekki
væri vænlegt að lána hingað
meira fé en komið er.
En hvenær kemur að efndum
stóru loforðanna um hitaveitu
strax, eins og Morgunblaðið lof
aði, þegar búið var að neita
bænum um lánið. Morgunblað-
ið ræðfr í gær um útboð á inn-
lendu láni, fyrir vinnulaunum til
hitaveitunnar, og telur Iíklegt
að hægt sé að fá fé erlendis til
efniskaupa, eða lán á efni.
Vilja þá þeir menn hér, sem
fjárforráð hafa, lána bænumfé,
eða verður svarið hið sama og
í Engkmdi og Svíþjóð?
sósíalistiska vakning, sem þarf
og mun skapast við sameiningu
verklýðsflokkanna hafí aukið
og varanlegt gildi, er fylgi og
stuðningur æskunnar í landinu
höfuðskilyrði. Sköpun traustra,
sósíalistiskra æskulýðssaintaka,
sem leggja allt starf og æsku-
þrótt meðlima sinna fram til
hagnýtrar lausnar hinna mörgu
vandamála alþýðuæskunnar, —■
liggur því fyrir á næstunni, sem
brýnasta verkefni þess hluta ís-
lenska æskulýðsins ,sem aðhjdl.
ist sósíalismann ,sem lausn á
vandamálum nútímans.
Félög ungra kommúnista og
ungra jafnaðarmanna eru nú all*
víða fyrir hendi ,þótt þau séu
flest smá. Til tjóns fyrir bæði
félögin og æskuna í heild fór
ofmikið af orku þeirra í ill-
vígar deilur, a .m. k. um nokk-
urt skeið. En á því varð þó
fljótt breyting til batnaðar og
má telja það þeim til heiðurs,
að á undan verkalýðsflokkunum
hófu þau nokkra samvinnu um
það leyti ,sem yfirgangur og
hávaði nasistaunglinga af yfir-
stéttarheimilum Reykjavíkur
kyrði mest úr hófi. Þessi sam-
vinna gafst vel og síðan hefir
ungum kommúnistum og ung-
um jafnaðarmönnum hér í Rvík
tæplega dottið í hug að skoða
hvorir aðra, sem andstæðinga.
Pað væri þess vegnaj í fyllsta
máta einkennilegt öfugstreymi,
ef hin sósíalistisku æskulýðsfé-
lög yrðu nú eftirbátar verklýðs-
flokkanna, einmitt ,þeSar sam‘
eining þeirra stendur fyrir dyr-
um. Meginþorri meðlima þeirra
lítur líka á algerða sameiningu
S. U. K. og S. U. J., sem sjálf-
sagðan hlut. Um það málstend-
ur S. U. K. sem einn maður,
og fái vilji meðlima S. U. J.
að njóta sín óhindraður af
hægra foringjaliði Alþ.fl. og
umboðsmönnum þess í samtök-
um ungra jafnaðarmanna, efast
enginn um málalokin; en vart
mun að treysta á slíkan dreng-
skap gagnvart æskulýðssamtök-
unum af hendi þeirra manna,
sem ekki hafa vílað fyrir sér
að leggja út í klofning á Al-
þýðuflokknum og jafnvel verk-
lýðssamtökunum í heild.
Engum heilskygnum ungum
sósíalista getur dulist, hve brýn
nauðsyn kallár nú til samstarfs
allan frjálslyndan og sósíalist-
iskan æskulýð í þessu landi.
Ástandið í atvinnumálum æsk
unnar er nú að verða gjörsam-
lega óviðunandi og hverskonar
spilling grípur um sig meðal
hennar. Fjöreggi þjóðarínnar,
sjálfstæðinu, er ógnað af ófyr-
irleitnum erlendum og innlend-
um valdabröskurum. Hverskon-
ar ásælni og yfirgangur þýskra
nasista færist hér í vöxt, án
þess að ríkisvaldið hreyfi sinn
Iiltar Arnorimsson fer
enn á krefö.
Knútur Arngrímsoon fer enn
af stað’ í Vís'ii í gær. Svo er að
sjá á grein þeirri, er hann nú
ritar, að jafnvel Vísi hafi þótt
heppilegra, að maðurinn dul-
byggi að nokkru skoðanir sín-
ar og innræti, í stað þess að
lofsyngja ofbeldið eins og hann
gerði á Eiði, fer Knútur
nú að tjá ástir sínar, á svipaðan
hát/ tbg sumjr götuprédikarar
gera á strætum og gatnamótum,
ef Jesús er annarsvegar.
Knútur er svo sem ekkert að
hugsa um sjálfan sig. Hann er
að hugsa um „þjóðina sína“!
Fallegt orðtæki í munni manns
sem að flestra dómi stendur í
þjónustu erlendrar stjórnar til
þess að létta henni áróðurinn
hér, ef vera mætti, að henni
þóknaðist að taka „þjóðina
hans“ herskildi.
Knúfur klökknar af harmi, er
hann hugsar til þjóðar sinnar
—- að hún skuli ekki enn hafa
orðið blessunar fasismans að
njótandi. Hann harmar það, „að
fáeinum síngjörnum og valda-
sjúkum“ fasistasprautum, eins
minnsta fingur, og til alls þessa
njóta fjendur þjóðarinnar dyggi
legrar aðstoðar þeirrar spiltu
braskaraklíku, sem mestu ræð-
ípr í Sjálfstæðisflokknum og nú
hefir algjörlega lagt undir sig
dagblaðið „Vísi“, og prédikar
daglega í dálkum þess fasisma
sinn og framtíðar,,plön“.
Undir svona kringumstæðum
á æskan í landinu að rísa upp.
Pað er hennar hlutverk að slá
nú skjaldborg um það frelsi,
sem fengið er og stefna að því
að fullkomna það og bæta á
öllum sviðum. Fyrsta sporið,
sem þarf að stíga er að sam-
eina S. U. K. og S. U. J. og
vinda síðan bráðan bug að
myndun sósíalistisks æskulýðs-
sambands, sem megnar að
fylkja æskunni í raðir sínar og
gefa henni það sósíalistíska
uppeldi, sem með þarf, til þess
að hún geti orðið sú forystu-
sveit í menningar- og frelsis-
baráttu þjóðarinnar, sem yfir-
standandi og aðsteðjandi erfið-
leikar heimta.
Næstu mánuðir hafa mikla
möguleika til að verða afdrifa-
ríkir fyrir framtíð verkalýðs-
hreyfingarinnar á íslandi. Unga
kynslóðin í landinu mun leggja
fram krafta sína til þess að upp
úr núverandi ástandi skapist
einn heilsteyptur, sósíalistískur
fjöldaflokkur alþýðunnar, og
eitt voldugt sósíalistískt æsku-
lýðssamband. Pað er höfuðskil-
vrði þess, að okkur auðnist að
skapa þá þjóðfylkingu allra
vinstri afla í landinu, sem ein
getur eyðilagt fyrirætlanir fas-
istanna ogofbeldistilraunir Sjálf
stæðisflokksins og jafnframt
hrundið í framkvæmd áhuga-
og velferðarmálum æskunnar
og allrar hinnar vinnandi þjóð-
a r ■ I
G. V.
og honum og hans líkum,skuli
ekki „hafa tekist að leggja bönd
á þetta fólk“, og að þeim skuli
ekki hafa „tekist að buga sam-
vizku sumra og varpa ryki í augu
annara“. Knútur hefir auðvit-
að minnst allra þeirra þúsunda
manna, sem í Pýskalandi eru
geymdir bak við slá og lás, af
því að þeir höfðu aðra skoðun á
grundvallaratriðum þjóðmál-
anna, en Hitler, og hann aninn-
ist um leið allra blekkinganna,
sem nazistar hafa keyrt inn í
augu og evru þýsku þjóðarinn
ar, sem hafa gert það að verk-
um, að fræðimenn hennar, erti
á fjölmörgum sviðum ógjald-
gengir á nútímam#likvarða,
enda farnir að fást við allar teg.
af hindurviínum og hjátrú, sem
mannkynið þóttist vera búið að
varpa fyrir borð og
koma fyrir á „forngripasöfnum“
Pannig gátu nazistar breytt einni
mestu menningar- og vísinda-
þjóð í brjóstumkennanleg við-
undur í augum heimsins. Og
alt þetta var unnið á einum 5
árum með því að varpa ryki i
augu þjóðarinnar.
Knútur talar um þá sem ekki
fylgja Sjálfstæðisflokknum * að
máli sem „fjendur þjóðarinnar
og fjendur sína“. Ríkið, það er
ég“,sagði konungurinn, ognaz-
istar eru ósparir á þá fuilyrð-
ingu, að Pj'skalaud sé sama og
nasistar, sama og Hitler. Þó að
Knútur tali ekki eins hátt nú og
áður um tilgang sinn og fyrir-
ætlanir, Jiá er þessi ritsmíð þó
ósvikinn nasistiskur áróður og
mjög keimlíkur skvaldri Hitlers
í „Mein Kampf“ og áróðri nas-
ista áður en þeir tóku völdin í
Þjtskalandi. Pað er „þjótin
‘hans“, „landið hans“ og „fólk
ið hans“ sem tönnlast er á í
hverri setningu. Glamrandi
skvaldur um ágæti lanas og
þjóðar ,hlutverk hennar ogfram
tíð. Það er endurtekning ádæmi
ræningjans sem lokkar menn
með faguryrðum á afvikinn stað
til þess að ræna þá fé og frelsi.
Það situr illa á erindrekum
þýskra nasista að hrópa hátt
um ástir sínar á landi og þjóð.
SKEMTIFERÐ.
Framh. af 2. síðu.
Hvergi er ákjósanlegra að
ganga á Súlur en úr Botnsdal.
Þá er og stutt ganga á Þyrilinn,
sem er þverhnýpt blágrýtisfjall
við Hvalfjörð. Skammt undan
landi liggur Geirshólmi, þar
dvaldi Hörður Grímkelsson
Hólmverjakappi. Or Hólmanum
og á land synti Helga Jarlsdótt-
ir með syni sína tvo, þegar bú-
ið var að vega Hörð. Ef til vill
verður farið ú‘t í ýiólmann.
Allt ungt fólk ,sem hefir á-
huga fyrir fegurð og sérkenni-
leik landsins, ætti að taka þátt
í för þessari. Ennfremur verð-
ur margt annað til skemtunar
fyrir þá, sem það vilja, svo sem
söngur, handbolti, reiptog og
jafnvel dans.