Þjóðviljinn - 29.09.1938, Blaðsíða 2

Fimtudagurinn 29. sept. 1938.
ÞJOÐVILJINN
Ríkisstjórnin gefur út bráða-
birgðalög vegna stríðshættu.
Pað verður að hindra að kaupmenn hækki vöruverðið.
Hannes
Gnðmnndsson
Mínníngarofd.
I dag er til moldar borinn
Hannes Guðmundsson fisksali.
Hann var einn þeirra manna,
sem festist mjög í minni þeim,
er honum kynntust. Það, sem
mér fannst fyrst og fremst ein-
kenna viðmót hans, var glað-
værðin, hún var svo náttúrleg
og ósvikin. Hann hafði hið
mesta yndi af skrítlum og skop
yrðum, en gat lík'a verið með
þegar um alvarleg málefni var
að ræða. Þótt hann væri ó-
menntaður alþýðumaður, eins
og kallað er, þá var hann tals-
vert lesinn og fróður um marga
hluti. Hann var mjög ljóðelsk-
ur maður, enda sjálfur skáld-
mæltur. Ljóðabók gaf hann út
árið 1925, sem hét „Órar“. Það
er lítil bók, en þó er þar margt
laglega kveðið. Margt hefir
hann þó orkt síðan, sem ber
þess ljósan vott, að honum var
að fara fram. (Nú á síðústu,
árunum var hann einnig farinn
að skrifa í óbundnu máli, en
mest munu það hafa verið til-
raunaskrif).
Hannes var mjög einlægur
og róttækur verkalýðssinni,
enda munu æfikjör hans hafa
mótað stefnu hans í þeim efn-
um. Ég get ekki stillt mig um
að birta hér aðeins fjórar
setningar úr bernskuminning-
um hans:
I æsku voru ©lnbogaskotin
einustu hótin,
kvíðandi mætti ég morgni,
en magnþrota kvöldi.
Þessar fjórar setningar fela
í sér langa og sanna sögu svo
margra af ágætustu mönnum
þjóðarinnar, bæði fyrr og síð-
ar. Hvað sem Hannes gerðí
og hvar sem hann var staddur,
þá hafði hann alltaf vakandi
áhuga fyrir velferðarmálum
hinnar vinnandi stéttar. Hann
var ávallt reiðubúinn, bæði til
varnar og sóknar. Og þótt hann
hefði ekki tækifæri til þess að
berjast í hinum skipulögðu
fylkingum, þá var hann
ekki aðgerðarlaus. Hann
þreytti smáskæruhernað, ef svo
mætti segja, en sú barátta
verður oft jafnvel gagnlegri en
skipulagðar árásir. Hér er því
fallinn í valinn einn ágætur
liðsmaður úr verkalýðsstéttinni.
Góði vinur! Ég þakka þér
fyrir góða og einlæga viðkynn-
Ríkisstjórnin gaf út í gær
bráðabirglðialög um ráðstafan-
ir vegna stríðshættunnar. ,
I bráðabirgðalögurn pessum
er ríkisstjórninni gefin heimild
til víðtækra ráðístafana um söiu
og úthlufcun á naúðsynjavörum,
sem til eru í landinu eða flutt-
ar verða inn. Eru ráð(stafanir
þessar gerðar með tilliti til
stríðshættunnar, sem nú vofir
yfir Evrópu.
Samkvæmt lögum þessum er
ríkisstjórninni veitt heimild til
þess að taka eignarnámi mat-
væli, eldsneyti og ýmsar nauð-
synjavörur og taka upp skömt-
un matvæla ef þurfa þykir.
Einstaka menn og félög er
hægt að krefja um skýrslu um
vörubirgðir.
Ríkisstjórnin verður þegar að
taka þetta mál föstum tökum
og vegna þess, hve mikill ótti er
manna á meðal, verður hún að
láta þessi lög koma þegar til
framkvæmda.
í gær bar mjög mikið á því,
að menn reyndu að birgja sig
upp bæði með eldsneyti og
matvöru. Munu þó ýmsar verzl-
anir hafa reynt að stemma
stigu fyrir að menn stofnuðú
til vandræða. Nokkrir kaup-
menn gripu þegar færið og
settu upp verð á matvöru.
Þannig höfðu nokkrar verslanir
hækkað hveitisekkinn um kr.
3,25. Slíkt má ekki htenda, að
einstökum mönnum sé leyft
þannig að græða á ótta almenn
ings. Ráðið til þess að koma í
veg fyrir slíkt, er fyrst og
fremst að Kaupfélagið geti
fengið meiri vörur. Annars
með því að auka vörukaup sín
svo mjög sem raun er á, gera
menn ekkert annað en að efna
til vandræða.
ingu, fyrir glaðværðina þína og
og greiðvikni, fyrir stefin og
stökurnar. Blessuð veri minn-
ing þín.
Víldí kaupa kol fíl
ársíns*
I fyrradag kvað jafnvel svo'
mjög að því, að menn reyndu
að birgja sig upp, að kolaversl-/
un skýrði blaðinu frá því, að
pantanir hefðu borist um árs-
forða af kolum.
Gjaldeyris- og innflutnings-
nefnd hefir ákveðið, að veita
innflutning þegar í stað fyrir ,
rúgmjöl o g haframjöl. Eru
þetta þau leyfi, sem átti að
veita 4 fyrstu mánuði ársins
„Margt er líkt með skyld-
um“. Flyg-flokkurinn sænski,
sem opinberlega tekur málstað
Trotskys, hefir tekið þá afstöðu
í tékkóslóvakisku deilunni, að
segja, að verið sé að kúga þýska
minnihlutann í Bæheimi. Sams>
konar afstöðu verður vart við
í Alþýðublaðinu hér, þegar
blaðið skellir skuldinni aðeins
á Versalasamninginn — og
tekur þannig í raunninni af-
stöðu með Hitler og með því,
að ofurselja Þjóðverjana og
síðan aðrar þjóðir Tékkóslóva-
kíu undir járnhæl fasismans. En
það er í fullu samræmi vað af-
stöðu sama blaðs um að innlim-
un Austurríkis í Þýskaland væri
framför, bara framkvæmd á
rangan hátt!! — Það leynir sér
því ekki að trotskistarnir jafnt
á íslandi sem í Svíþjóð reyna
að fegra yfirgang og ofbeldi
fasismans og lauma inn blekkj-
andi skoðunum í alþýðuna til
að veikja mótspyrnu hennar
gegn fasismanum og það ersvo
ennfremur eðlileg afleiðing af
þessari afstöðu að blað trotsk-
istanna hér skuli nú boða „bar-
áttu Alþýðuflokksins til beggja
handa“, sem aðalatriðið í póli-
tíkinni. Alþýðuflokkurinn hefir
áður fengið að reyna afleiðing-
arnar af þessari pólitík — að
hindra vinstri flokkana í barátt-
unni gegn fasismanum. Þaðvar
gert á Alþýðusambandsþinginu
1936, þegar Finnbogi Rútur
fékk samþykktan „3ja mánaða
víxilinn" gegn Framsókn og
„eilífðarneitunina“ á samfylk-
ingu við Kommúnistaflokkinn.
Afleiðingin er öllum kunn. Það
er því auðséð að þessir menn
reka erindi fasismans 'jafnt í
undirróðri sínum sem og allri
pólitík sinni.
En jafn greinilegt er að al-
1939. Hvetur gjaldeyrisnefnd
kaupmenn og kaupfélög tiíþess
að nota þessi leyfi strax.
Defíífoss fcir fíl
Þýskalands.
Eins og skýrt var frá hér í
blaðinu í gær, lék nokkur vafi'.
því hvort Eimskipafélagið léti
Dettifoss, sem nú er staddur í
Englandi halda áfram til Þýska-
lands eins og gert var ráð fyrir.
í gær fékk Þjóðviljinn þær
upplýsingar að afráðið væri að
láta skipið fara til Þýskalands.
þýðan rekur þessa flugumenn
af höndum sér. Síðustu kosn-
ingarnar í Svíþjóð eru ein
sönnun þess. Þar hafði Flyg-
flokkurinn 1936 127 þús. at-
kvæði, en nú fékk hann aðeins
48 þús. Áður hafði hann 21 full-
trúa í lands og borgarþingum,
en nú aðeins 4! Og í höfuð-
borginni, Stokkhólmi, þar sem
þessi flokkur átti aðal fylgi sitt
hrapaði fulltrúatala hans úr 7
hiður í 2!
Þannig þurkar alþýðan þá
menn út, sem svíkja hana f
trygðum og reka erindi óvin-
anna í hennar herbúðum. Hið
sama bíður Alþýðublaðsklíkunn
ar hér.
Þýska þjóðín veif
ekkí hvað gerísí
FRAMHALD aF 1- SÍÐU.
á móti Þýskalandi í ófriði, með
því að yfirlýsing bresku stjórn-
arinnar um stuðning Breta og
Rússa við Frakkland hafi ekki
verið birt í Þýskalandi, heldur
ekki áskorun Roosevelts.
Fundurínn
í Mtínchen,
FRAMHALD AF 1. SÍÐU.
unum.
pegar Chamberlain hafði Iok
lið skýrslu sinni var þingfundi
slitið, og mun það ekki komla
'&aman til funda fyrr en forsæt-i
isráðherrann kemur aftur úr för
sinni til pýzkalands.
Almennt herútboð hefir farið
fram í Englandi hvað flotann
snertir, og um allt landið hefir
verið gripið til víðtækra vam-
úðarráðstafana.
FRÉTTARITARI
Chamberlaín
rædí r um íundínn
FRAMHALD AF 1. SÍÐU.
Chamberlain til þess að fara
á ný til pýskalands til viðræð^j,
ásamt fulltrúum Frakklands og;
Italíu. Rvaðst Chamberlain
treysta því, að samkomulag
mundi nást innan viku um deilu-
málið.
Hann sneri sér einnig til
Mussolini í þessu efni og bað
hann að tilkynna Hitler, að ít-
alía vildi taka þátt í slíkum
fundi. Mussolini sneri 'sér til
Hijtlers og endurtók þá yfirlýs-
ingu að ítalía myndi standa
með Þýskalandi, en kvaðstvona
að Hitler sæi leið til þess að
fresta hervæðingu um sólar-
hring, meðan tekið væri til end-
uríhugunar hvort unt væri að
leiða deilumálið friðsamlega til
lykta. Árangurinn af þessuvarð
sá, að Hitler bauð fyrnefndum
þremur stjórnmálamönuum til
Múnchen.
„Ég þarf eigi að segja yður,
hverju ég svara“, sagði Cham-
berlain. Og hann kvaðst þess
fullviss, að Daladier munditaka
boðinu.
Fiokksskrifstofan
er á Laugaveg 10, opin alla
virka daga frá 5—7 e. h.
Félagar, munið að greiða
flokksgjöld ykkar skilvíslega.
JökuII Pétursson
Smðbarnaskðli
í AmMæBnis
tehtir m sfaffa i ©Méber, — Upp~
lýsingaff hh 10—12 í síma 1891
Kirísfíii Bjdmsdófííir
Vasifar 2 dreugi eda sfúlkur fil ad
bera Pjóðvíl;aim fí! áskrifeisda í
vesfurbæmim.
UppL á afgreidslisimi kL 10—6 i dag
Áskrífesidutf sem æílíð að fiafa húsfaðashípíí
filkynufd helsf sfrax híd nýja heímílisfang
AfgtfeíðsSa Þjóðviljans, sfmí 2184»
Það sem bíður Al-
þýðublaðsklíkunnar.
Ófarítf Ttfolskísfanna í Svíþjóð sýna hvað
bfðuif samskonar kumpána hér»