Þjóðviljinn - 18.10.1938, Blaðsíða 3

Þ J Ó Ð V I L J I N N
Þriðjudaginn 18. okt. 1938.
{SIÓOVIUINH
Málgagn Kommúnistaflokks
Xstands.
Ritstjóri: Einar Olgeirsson.
Ritstjórni Hverflsgata 4, (3.
hæð). Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Lrtugaveg 38. Sími 2184.
Hægrl Mikan er að eyði-
leggja verklýðshreyflng-
með lögleysn og yfirgangi
Kemur flt alla daga nema
mánudaga.
Aski Iftargjald á mánuði:
Reykja\ ík og nágrenni kr. 2,00.
Annarsa taðar á landinu kr. 1,25.
Það verður að bjarga vcrblýðshrcyfíng-
unní ilr klóm þcssara klofníngsberserkja.
í iausmöiu 10 aura eintakiö.
Víkingsprent, Hverfisgötu 4,
Sími 2864.
Samfök fólksíns.
Sú harðvítuga atrenna, sem
heildsalaklíkan gerir nú að
KRON, minnir alþýðu Reykja-
víkur áþreifanlega á þá tíma,
þegar sama klíka ætlaði að
kyrkja Pöntunarfélag verka-
jmainna í fæðingtunni með sölu-
banninu alræmda. Þá sýndi al-
þýðan hvernig hún stóð sem
einn maður um samtök sín og
verndaði þau. Og eins mun húrt
gera nú. Það er engum efa
bundið að sami eldurinn og þá
brann í æðum, hefur kviknað
aftur við þessa árás heildsal-
anna. Ýmsum þeim, sem hefur
fundist að KRON væri nú bara
orðið stórt og voldugt versl-
unarfyrirtæki, er í raun og veru
væri ekki lengur samtök fólks-
ins, hefur vafalaust nú runnið
blóðið til skyldunnar, að hér
var eitt vígi fólksins, sem ver-
ið var að gera árás á og hverj-
um manni því skyldugt að verja.
Og efalaust hefur einmitt nú
einnig mörgum ráðamanni í
KRON skilist áþreifanlegar en
nokkru sinni fyrr, að KRON
má aldrei fjarlægjast fólkið,
heldur alltaf vera með líf og
sál samtök þess til baráttu fyrir
betri lífskjörum.
Yfirstéttarklíka Reykjavíkur
reyndi fyrst að berja nesytenda-
samtök alþýðunnar niður með
fantaskap. Nú reynir hún að
rægja þau og fjarlægja þau
fólkinu með því að sá eitri tor-
tryggninnar í huga þess. Yfir-
stéttarklíkan reynir vafalaust
líka eftir öðrum leiðum að
spilla þeim, eins og hún altaf
reynir við öll þau samtök fólks-
ins ,sem ná því að verða sterk.
En alþýðan mun vernda samtök
sín gegn hverskonar tilræðum.
Alþýðan veit að þegar allar
árásir aðrar hafa mistekist, þá
grípur hcildsalaklíkan til fas-
ismans. Rógurinn nú er einmitt
liður í undirbúningnum undir
hann, tilraunir til að grafa
fjöldagrundvöllinn undan Kaup-
félaginu, áður en til skarar
er látið skríða.
Það' er auðséð á allri reynslu
síðasta árs, að Alþýðusamband
Islands er nú í ræningjahönd-
um undir yfirráðum lítillar
Jklíku, sem einskis skirrist til
þess eins lað halda þar völdum.
Þessi klíka Stefáns Jóhanns &
Go. hefir auðsjáanlega ákveð-
ið að nota þá hendingu, að Al-
þýðuflokkurinn skuli einu sinni
hafa trúað þeim til að fara með
stjórn, til þess að stela eignum
verkalýðsfélaganna, en kljúfa
þau sjálf og sundra, að svo
miklu leyti, sem til þarf, að
þeir geti haldið völdunum.
Þessi klíka óttaðist frá upp-
hafi sameiningu verkalýðsflokk-
anna. Þessvegna byrjar hún á
jþvlj;, í iágúst 1937, strax eftir að
Dagsbrún ákvað eininguna, að
ná meirihluta hlutabréfanna í
Alþýðuhúsinu, með svikum og
svifta þannig meirihluta verka-
lýðsfélaganna yfirráðum þar.
Síðan ákveður klíkan að
kljúfa Alþýðusambandið áþing-
inu í uóv. 1937, ef sameining
eigi að ske. — Þegar vinstri
menn létu undan þeirri hótun,
ákveður klíkan að reka vinstri
arminn úr Alþýðuflokknum, svo
að ekki þurfi að óttast eining-
una framar. Er svo byrjað á
því að reka Héðinn Valdimars-
son og Jafnaðarmannafélag
Reykjavíkur — og þar með er
Alþýðuflokkurinn á íslandi end-
anlega klofinn sem pólitískur
flokkur.
Síðan er byrjað að gerakosn-
ingarnar á Alþýðusambands-
þing, þar sem hægri menn fá
því ráðið, ýmist að markleysu
eða brjála þær þannig með lög-
brotum að rangsnúnar verði. Á
Vestfjörðum er víðasthvar kos-
ið án þess verkalýðurinn fái
hugmynd um málin, sem deilt
er um. Á allmörgum stöðum,
(svo sem Akranesi og víðar) er
sætt lagi, þegar flestir verka-
menn eru á sjó eða fjarverandi
og kosið, til að hægri menn
nái fulltrúum, sem vinstri menn
áttu vísa. Allsstaðar er gert
bandalag við Framsókn og í-
hald, þar sem þau eiga nokk-
urt fylgi, — og ríður það víða
baggamuninn (Hvammstanga
og víðar). En þar sem klækir
og bandalag við borgaraflokka
ekki duga, er gripið til beins
ofbeldis iog Iögbnota.
Því er það að alþýðan með
því að vernda neytendasamtök
sín gegn heildsalastéttinni, —
jafnframt því sem hún upplýs-
ir smákaupmenn og aðra, sem
andstæða hagsmuni hafa við
heildsalana um hverjir séu
þeir raunverulegU óvinir, —<
þá er hún um Ieið að skapa
þá samvinnu á milli vinnandj
stéttanna, sem verður að skap-
ast hér á landi hið fyrsta, ef
takast á að vernda lífskjör og
réttindi fólksins gegn fasisman-
um, takast að bæta hag himr
vinnandi stétta og tryggja þeim
rétt sinn á koStnað þeirra, sem
nú arðræna þær.
Sfefán Jóhann, ranglega gefður forsctí
Alþýöusambandsíns, og klíka hans hafa
rekíð Jafnaðarmannafélag Reykjavíkur úr
sambandínu með lögleysum, svíndlað sér
fulltrúa á Scyðísfírðí, Akureyrí og fleírí
síöðum, þverbrofíð landslög með úrskurði
sinum um Verkakvennafélag Síglufjarðar,
og með svona fengnum „fulltrúam" ætla
þeír að kljúfa verkalýðshreyfínguna.
__
Á Seyðisfirði er með „úr-
skurði“ Stefáns Jóhanns(!) yf-
ir 20 verkakonum, löglegum
meðlimum verkamannafélags-
„Fram“, bannað að kjósa ífé-
lagi sínu, — og þannig tekst
klíkunni ,að ná 2 atkv. meiri-
hluta í félaginu, 2 íhaldskaup-
menn riðu baggamuninn að
sögn.
Á Akureyri er neitað af stjórn
inni að ber.a undir fundinn inn-
tökubeiðnir 80 verkamanna. —
Þannig er skapaður meirihluti
þar.
í verkamannafélaginu í Ofer-
árþorpi setti formaðurinn, Þor-
steinn Hörgdal, fund. Þegar
kjósa átti fulftrúa, heimtaði
hann yfirlýsingu þeirra er upp á
var stungið, um afstöðu þeirra
til sameiningarmál|anna. Þeir
lýstu sig sameiningarmenn, og
sleit þá formaður fundi í skyndi,
án þess að kosning færi fram!
I Verkakvennafélagi Siglu-
fjarðar úrskurðar Stefán Jóhann
— sem auðsjáanlega heldur að
hann sé einræðisherra yfir
verkalýðnum á íslandi — að
flokksbundnir kommúnistar fái
ekki inngöngu í félagið. Mað-
urinn þverbrýtur þarmeðlands-
lög. Síðan er ákveðið á fund-
inum að taka alls ekki fyrir
inntökubeiðnir fjölda kvenna,
er fyrir lá. — Og svo neitað að
kjósa fulltrúa. !— Það er verið
að brjála allar reglur, sem gilt
hafa um fundarsköp, félagslíf
og lýðræði, — og þverbrjóta
Iandslög.
Öllum er kunnugt um kosn-
ingaaðferðina í Sjómannafélagi
Reykjavíkur, þar sem þverbrot-
in voru líka öll fundarsköp og
kosningin stórlega fölsuð.
Það er því auðséð, að klíku
þeirri, sem ræður í stjórn Al-
þýðusambandsins er hvorki um
hugað um ,að láta kosningarn-
ar til þingsins verða rétta speg-
ilmynd af vilja verkalýðsins, né
því síður um að sameina verka-
lýðinn á landinu, — heldur er
hún aðeins ,að liugsa um eitt:
iað halda völdum' í jAlþýðlusam-
bandinu, Og það Alþ}'ðusam-
band, sem þessi klíka er að
hugsa um að halda völdum í,
er ekki það Alþýðusamband,
sem allur verkalýður vill að
verði allsherjarsamband sitt,
heldur skrípamynd ,af Alþýðu-
sambandinu, limlestu og klofnu
en þó þannig, ,að ríkisstjórnin
viðurkennir það, sem tæki sitt,
er njóti sérstakra hlunninda frá
ríkisvaldinu.
Því er það að hægri klíkan
hefir undanfarið verið að
simdra Alþýðusambandinu, við-
halda klofningi á einstökum
stöðum, neita félögum um inn-
töku — og undirbýr nú enn
mjeiri klofning. Og tilgangur-
inn er að veikja verkalýðs-
hreyfinguna þannig, að hún
geti ekki staðlð á móti þeim
árásum sem auðvaldið nú und-(
írbýr gegn henni. Berlegasthef
ur þetta þegar komið í ljós í
launabaráttunni, þaf sem Al-
þýðusambandsstjórnin hefur
beinlínis svikið félögin og sam-.
ið í forboði þeirra um lægri
taxta, en þau gátu knúið fram
sjálf (Djúpuvík) — tog í atvinru
Ieysisbaráttunni, þar sem klík-
an hefir gersamlega svikist um,
að gera nokkuð.
Það er því óhjákvæmilegt, et
verkalýðurinn ekki ætlar að
láta traðka sig undir fótum í
viðureigninni við auðvaldið,að
eining verkalýðsfélaganna í
einu óháðu sambandi sé knúin
fram hið allra fyrsta og gerræði
þessarar klíku má ekki hindra
Þá einingu.
pað verður að bjarga ís-
Iensku verkalýðshreyfingunni
úr höndum þessara gerræðis-
manna gera hana óháðaogvíg-
reifa, svo verkalýðurinn geti
sigrað í þeim átökum út af at-
vinnuleysi og launakúgun, sem
nú em framundan.
Halígr, Jakobsson
Lokastíg 18
Söngkensla, píanó» og
harmóníum kensla.
Víðfalsfími kL 5—7
Háskólaíyrír*
lestrar á
sænsku.
Sænski sendikennarinn, ung-
frú Anna Osterman fil. mag.,
ætlar að flytja fyrirlestra fyr-
ir almenning um sænskar bók-
mentir í háskólanum í vetur.
Efni fyrirlestranna er „Svenská
lyriker under 90-taletu. í fyrsta
fyrirlestrinum verður gefið
sögulegt yfirlit um umhverfi
það sem skáldrit þau eni sprott
in úr er síðar verður frá sagt
Skáld þau, er sagt verður frá
em Verner von Heideinstam
Oskar Levertin og Qustaf
Fröding. — Verner von Heid-
enstam ferðaðist víða í æsku
í Sviss, ítalíu og Austurlönd-
um, og ætlaði í fyrstu að verða
listmálari, en eftir nokkur ár
fann hann, að köllun sín væri
,að verða skáld og rithöfundur.
Eftir heimkomu sína gaf hann
út nokkur kvæðakver og marg
ar skáldsögur, og eru kvæði
hans og bækur í miklu áliti í
Svíþjóð. Er hann framar en
aðrir sænskir rithöfundar tal-
inn skáld átthaga og föðurlands
ástar. — Oscar Levertin var
Gyðingur, en hann var einnig
Svíi. Hann var mjög lærður
um sænska þjóðhætti og menn
ingu og var prófessor í bók-
mentasögu við háskólann í
Stokkhólmi. Einnig starfaði
hann sem bókmenta-gagnrýn-
andi, bæði í Sænska dagblað-
inu og í bókum sínum. Lever-
tin hefir líka orkt mörg kvæði,
sem talin eru meðal fremstu
ljóða á sænskri tungu. Þó má
sjá sumstaðar í kvæðum og rit
um hans merki þess, að hann
sé kominn af erlendum stofni.
Hann segir um sjálfan sig í
mjög þektu kvæði. „Sjálfur er
ég Austur og Vesturlönd". —
I síðara og meirihluta fyrirlLstr-
anna verður sagt frá Gustaf
Fröding, æfi hans og verkum,
Kvæði hans eru mörgum kunn
hér á íslandi. Ekki er hægt að
gefa neina hugmynd um annað
eins skáld í fám orðúm í bliaða-
grein; menn verða að kynnast
honum sjálfum í verkum hans
og æfisögu.
Fyrirlestrarnir verða fluttir
á þriðjudögum kl. 8 síðdegis.
Gjaldcyrís-
nefnd nciiár.
Lramhald af 1. síðu.
synjað um innflutning á bygg-
ingarefni, munu byggingaiðnað-
armenn halda kröfum sínum til
streitu, og hefir heyrst að þeir
muni bráðlega hoða til almenns
fundar um málið. Slíkur fundur
er mjög nauðsynlegur þar sem
hann mundi án efa verða til
þess að sýna valdhöfunum að
úyggingamönnum er full alvara
með kröfur sínar.
Muníö happdræftí
Katrlakórs verkamanna