Þjóðviljinn - 06.12.1938, Síða 2

Þriðjudagurinn 6. des. 1938.
MÓfiVILJINN
tUÓOVIUIIUI
Otgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu
— Sósíalistaflckkurinn —
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson,
Sigfús A. Sigurhjartarson.
Ritstjórnarskrifstofur: Hverfis-
götu 4 (3. hæð), sími 2270.
Afgreiðslu- og auglýsingaskrif-
stofa Austurstræti 12 (1. hæð),
sími 2184,
Áskrjftargjöld á mánuði:
Reykjavík og nágrenni kr. 2.00
Annarsstaðar á landinu kr. 1.50.
1 lausasölu 10 aura eintakið.
Víkingsprent, Hverfisgötu 4,
Sími 2864.
Hvað etr á scíðí?
Það er margt rætt og skrif-
að þessa dagana, en meir og
meir kemur það greinilega í
ljós að hægri foringjar íhalds,
Framsóknar og Skjaldborgar
eru með blöðum sínum að und-
irbúa sambræðslu sín á milli,
en gegn alþýðunni og Sósíal-
istaflokkn^um. Og hver stefna
þessa bræðings eigi að vera
kemur og smám saman skýrar
í ljós.
Morgunblaðið dregur upp
Iínuna þannig, að herför verði
að hefjast gegn „línunni frá
Mioskva“. Og blaðið er ekki
myrklt í 'fnáli. Það segir að póli-
tík Sósíalistaflokksins hérstjórn
ist frá Moskva, eins og pólitík
beggja verklýðsflokkanna í
Frakklandi og pólitík’ Verka-
mannaflokksins og frjálslynda
flokksins í Englandi, sem Duff-
Cioioper og Anthony Eden líka
eru fylgjandi — vafalaust sam-
kvæmt fyrirskipunum frá
Moskva!! Vitanlegt er að póli-
tík allra þessara flokka í Eng-
landi og Frakklandi miðast sér-
staklega við tvennt: Utanríkis-
stefnu gegn fasismanum í
bandalagi við Sovétríkin og rót-
tækar aðgerðir gegn atvinnu»
leysinu.
Jónas frá Hrifíu skilgreinir
í Tímanum 3. des. samskonar
stefnu og Morgunblaðið: Sam-
vinnu 3 flokkanna gegn Sósí-
alistaflokknum og aðalatriðí
stefnunnap er ofsókn gegn at-
vinnuleysingjunum (sem eru
kallaðir „iðjuleysingjar“ og
taldir hæst settir í þjóðfélaginu,
talað um „verðlaunað iðjuleysiu
o. s. frv.). Og þessar svívirð-
ingar leyfir J. J. sér einmitt
þegar sóknin gegu atvinnuleys-
iniu ætti að' vera aðalmál allrar
þjóðárinnar. Jónas virðist nú
sem sé álíta að Skjaldborgin
sé orðin nógu fylgissnauð, til
þess að hún verði sem sigraður
maður að sætta sig við allt og
megi því þakka fyrir að fá að
taka þátt í ,,þjóðstjórn“ gegn
alþýðunni. Og Alþýðublaðið
virðist vera að búa sig undir
það.
í Alþýðublaðinu hefur ekki
síðustu dagana sézt eitt orð urn
að herða á atvinnuleysisbarátt-
unni, engin hvatning til verka-
manna um að mæta á atvinnu-
leysingjafundinum í fyrradag.
En hinsvegar er hvern dag-
inn eftir annan níð um Sósíal-
istaflokkinn í sama anda og
hjá Morgunblaðinu. Ot yfirtek-
ur, þegar blaðið skrifar heil-
an leiðara til að hrópa það út
sem landráð og þjónustu við
einræðisríkin, að Sósíalistaflokk
urinn skuli heimta að reynt sé
að fá Bandaríkin, Norðurlönd
Sovétríkin og fleiri ríki til að
tryggja sjálfstæði Iandsins. Eín-
mitt sömiu kröfuna um nánara
samband við Sovétríkin, háfa
Spánska lýðveldið
alla mðgnleika til
taefnr enn
að sigra.
Islendtngar eru langf að bakí hínum Norður-
landaþjóðunum með Spánarhjálpína.
Vídfal víd ísfenzku sfálfbodalídana
á Spáiií, Hallgrím Hallgrimsson og
Adalstein Þorsfeínsson.
Hallgrímur Hallgrímsson.
íslenzku sjálfboðaliðamir frá
Spáini, Hallgrímur Hallgrímsson
og Aðaísteinn þorste'-nssoíi,
komu heim með Goðaíossi í
fyrrakvöld. Einn félaganna,
Björn Guðmundsson, liggur
særðmr á sjúkrahúsi í hafnar-
bænum Mataro.
Hallgrímur og Aðalsteinn
fóifcí beint af skipsfjöl á
skemmtisamkomu Sósíalistafé-
lags Reykjavíkur, en þar voru
samankomnir á þriðja hundrað
manns. Var þeim félögum fagn.
að afburða vel. Hallgrímur flutti
ræðu, þakkaði móttökurnar og
lýsti með einföldum og átakan-
legum orðum hinum mikla
„harmleik og hetjubaráttu“ er
nú færi fram á Spáni.
aðalmenn verkalýðsins og lýð-
ræðisins í Englandi og Frakk-
landi, þeir Leon Blum, Attlee,
A. Sinclair, Anthony Eden o.fl.
iborið fram' eftir svikin í Miinc-
hen, — en raunar hefur Alþ.bl.
ekki þorað að skýra frá kröfum
þeirra og Morgunblaðið hrópað
að þeir væru á „Iínunni frá
Moskva“! Sést hér bezt í hvert
afturhaldsfen íslenzki „Alþýðu-
flokkurinn“ er lentur.
Það er þvr auðséð að blöð
íhaldsins ,Framsóknar ogSkjald
borgarinnar eru sammála um
afturhaldspólitík gegn alþýð-
lunni og flokki hennar, Sam-
einingarflokki alþýðu, Sósíal-
istaflokknum. En það eru aðeins
broddarnir í þessum flokkum,
sem' blöðunum ráða, sem hér
eru að sverja sig saman. Fólkið
í þessum flokkum heimtar aðra
pólitík. Það heimtar aðgerðir
gegn atvinnuleysinu, samvinnu
allra þeirra afla sem eru með
lýðræði og endurbótum á hag
fjöldans. Fólkið heimtar sams-
konar pólitík og flokkar verka-
lýðsins og lýðræðisins í Eng-
Iandi og Frakklandi beita sér
fyrir: Endurbætur á hag alþýðu,
aðgerðir gegn atvinnuleysinu,
trygging lýðræðis og frelsis í
Iandinu með sterku bandalagi
lýðræðisaflanna innan þess og
með því að vernda gagnkvæmt
öryggi lýðræðisríkjanna sjálfra.
Og urn það mun fólkið samein-
ast. E. O.
; Tíðindamaður Þjóðviljans átti
tal við þá félaga í gær. Sagðist
þeim svo frá:
— Við lögðum af síað frá
Spáni 20 .nóv. Engin hindrun
var lögð á ferð okkar, en á
leiðinni gegnum Frakkland vor-
um við vaktaðir sem glæpa-
menn. Annars hefur franska
stjórnin gert sjálfboðaliðunum
erfitt fyrir. Ein járnbrautarlest,
með fjölda særðra sjálfboðaliða
j var stöðvuð 8 Jdukkustundir í
! jarðgöngunum á landamærun-
I um og loks send til baka, án
þess að nokkrar frambærilegar
ástæður væru fyrir því.
— Móttökurnar í Kaupmanna
höfn?
— Þær voru stórkostlegar.
Vbrkalýðsfélögin stóðu fyrir
þeim. Lestin nam ekki fyrr stað-
ar en ótal hendur gripu okkur.
Við vorum bornir upp í stöðina,
og þaðan voru fluttar ræður af
varaformanni Verkalýðsfélaga-
sambandsins, Knud V. Jensen
fólksþingmanni og Axel Larsen,
formanni Kommúnistaflokksins.
Að því búnu tóku ættingjar og
vinir við dönsku sjálfboðaliðun-
um.
— „ÁstandiS á Spáni“?
— Þó að lýðræðisstjórnin hafi
minnihluta landsins, þá er á
þeim hluta meirihluti þjóðarinn-
ar, og vörn hennar er traustari
nú en nokkru sinni áður.
— Hverjar eru orsakirnar til
þess?
— Það hefur verið skapaður
her, sem ekki var til í upphafi
stríðsins. Þessi her hefur núfær
um' foringjum á að skipa, það
hafði hann ekki áður, hannhef-
ur nú þjálfaða menn og kunn-
áttumenn til hverra starfa.
Önnur aðalorsökin er eining
þjóðarinnar, sem er nú tryggari
en nokkru sinni fyrr. Innan lýð-
veldisins starfa nú allir flokkar
saman, og berjast einhugagegn
fasismanum, enda eiga allir
flokkarnir fulltrúa í stjórninni,
og einnig bæði verklýðssam-
böndin.
— En ástandið bak við her-
línurnar?
— Landið ber allsstaðar
merki stríðsins, hvort semlangt
er eða skammt til vígstöðvanna.
Fyrir ári var hægt að ferð-
ast um hluta af Spáni án þess
að sjá merki stríðsins, en það
er ekki hægt lengur. Á hvert
sveitaþorp, hvað þá iðnaðar- og
hafnarborgir, hafa verið gerð-
ar sprengiárásir. Erfiðleikarnir
setja mark sitt á fólkið. Allir
ungir menn eru í hernum,
heima eru aðeins konur, börn
og gamalmenni, og þetta fólk
heldur framleiðslunni við — í
hergagnaframleiðslunni t. d.
vinna mest kionur.
Matarskorturinn er orðinn til-
finnanlegur að baki vígstöðv-
anna. Ekki þannig að fólk svelti
beinlínis, stjórnarvöldin deila
Aðalsteinn porsteinsson.
út }>eim mat, sem til er. Með-
an nokkuð er til fá allir eitt-
hvað. En á Spáni er Jjað þann-
ig að héruðin, sem hafa lang-
mesta matvælaframleiðslu, eru
í höndum innrásarherjanna, en
iðnaðar- og aldinræktarhéruð-
in undir lýðveldisstjórn. Erfitt
er um aðflutninga. Frönsku
landamærin lokuð fastar en áð-
ur, og sífelldar loffárásir fas-
istanna á hafnarbæi og flutn-
1 ingaskip valda miklu tjóni og
gera, flutninga á sjó dýra og á-
hættusama.
— Eru líkindi til breytinga
á afstöðunni á Spáni í náinni
framtíð?
—I í ’vetur verða varla nein-
ar verulegar breytingar á víg-
stöðvunum. Lýðveldið hefur
tæplega krafta til að hefja sókn,
vegna vöntunar á stórvirkum
hergögnum. En það hefur öll
skilyrði til varnar.
— Hvað er að segja um
„Spánarhjálp“ fólksins í lýð-
ræðislöndunum?
— Hún getur haft úrslitaáhrif
í styrjöldinni. En þar hafa ís-
lendinga ílstaðið sig illa sam-
anborið við aðrar lýðræðis-
þjóðir álfunnar, mörgum sinn-
um ver en hin Norðurlandarík-
in. Þau hafa sent spánska lýð-
veldinu vörur og annað verð-
mæti er svarar til einnar krónu
á hvern íbúa landanna. Syðra
furða margir sig á því að ís-
lendingar skuli ekki hjálpa
spánska lýðveldinu sem aðrar
lýðræðisþjóðir álfunnar, eins
og þeim sé sama um hvort lýð-
ræði eða fasismi verða ofan á
í álfunni. ísland er ríkt af mat-
vælum. Ef við sendum svo sem
einn togarafarm af þurrkuðum
saltfiski og lýsi handa spönsku
börnunum, sem eru að tærast
upp af matarskorti og vítamín-
leysi, yrði það íslandi og ís-
lensku lýðræði til hins mesta
sþma og álitsauka.
— Hvorir sigra á Spáni?
Spáinska lýðveldið hefur alla
mögiuleika til þess að sigra,
— en lýðræðisþjóðirinar geta
gert sigurinn öruggari með því
pð hbdra .að Spánverjar verði
sveltir inni.
Alþýðnblaðið og Járn-
iðnaðarmannafélngið
Vegna frásagnar Alþýðublaðs
ins af fundi Félags járniðnað-
armanna 2. des. skal hér birt
eftirfarandi greinargerð:
Samkomulag varð um það á
milli mín og formanns, að ekk-
ert skyldi birt opinberlega un?
það mál, sem um getur í Al-
þýðublaðinu, að minnsta kbsti
ekki fyrst um sinn, og lagði
hann áherzlu á, að svo yrði.
Vegna þessa samkomulags sá
ég ekki ástæðu til að gefa blöð-
um bæjarins neiiiar upplýsingar
um það, sem fram hafði farið
á fundinum. En þar sem gefnar
eru í Alþýðublaðinu villandi
hugmyndir um fundinn, þá er
ástæða til að gera grein fyrir
málin|u í höfuðatriðum.
Ef öllum almenningi ætti að
verða J>að fyllilega ljóst, hversu
rangsnúið er öllum staðreynd-
lumj í umgetinni grein, þá væri
full nauðsyn' á ])\’í að birta op-
inberlega öll viðskipti félagsins
við AlJjýðusamband jslands, en
það er ekki hægt í stuttri blaða-
grein; til þess gefst, ef til vill,
tækifæri síðar. í þetta skipti
lætégnægjaað geta þeirri skil-
yrða, sem félagið setti á sín-
um tíma fyrir inngöng'u í A. S.
I., en [jau eru samkvæmt fund-
aifbók félagsins 42. jan. 1933:
1. að A. S. I. styrki Félag
jarniðnaðarmanna til að vinna
fullkominn sigur fyrir þeim kröf
um, sem Jjað hefur lagt fyrir
atvinnurekendur.
2. að A. S. í. gefi út yfirlýs-
ingu um, að lagt verði af-
greiðslubann á hvert það skip,
sem reynt verður að gera við
í banni félagsins.
3. að A. S. f. gefi tryggingu
fyrir ]>ví, að engin skip sem
deiluna varða, fái viðgerð utan
Reykjavíkur.
4- að stjórn deilunnar verði í
höndum félagsins, Jrar til deil-
an er Ieyst.
Samkvæmt þessum skilyrðum
er það ljóst ,hver hinn upphaf-
legi tilgangur félagsins var, með
því að ganga í A .S. í.
— Hver er áfstaða ykkar til
stríSs almennt?
Hallgrímur svarar:
— Fyrir Jjá, sem ekki reyna
er erfitt að gera sér greiin fyr-
ir því, hvað stríð er. Fæstiír
munu geta hugsað sér svo
hryllilegt og villimennskulegt
fyrirbæri. Enginn glæpur væri
stórkiostlegri en sá, að hefja
nýja heimsstyrjöld. Ábyrgð
þeirra stjórnmálamanna, er að
því stefna er ekki lítil.
Við fórum ekki í stríðið af
neinni æfintýramennsku, við
fórum til Spánar sem fjand-
menn stríðs, sem andstæðingar
styrjalda, því styrjöldum verð-
ur ekki útrýmt með Jjví aðfrið-
arvinir breiði feld yfir höfuð
sér, né með því að láta undan
kröfum árásarríkjanna og
stríðsæsingamannanna. Á úr-
slitunum á Spáni geta örlög Ev-
rópu oltið. Nái fasistarnir Spáni,
fá þeir aðstöðu til að gera hild-
arleikinn, sem þeir stefna að,
margfalt ægilegri.
— Hvað hafið þið hugsað
ykkur að gera?
— Við erum báðir hraustir
og vinnufærir, og getum starf-
aðj hvað sem er — ef við fáum
eitthvað að gera. Auðvitað gfer-
um við það, sem við getum
til að koma löndum okkar í
skilning um það, sem er að
gerast á Spáni og þýðingu þess.,
Allt fram! á þenna dag hefur
ein iogL sama stefna í félagsmál-
um verið ríkjandi í félaginu.
Þessvegna kemur engum á ó-
vart afstaða félagsins til vin-
áttusamnings þess, sem nú var
samþ. með yfirgnæfandi meiri-
hluta að gera við Verkamanna-
félagið Dagsbrún.
Af framangreindu má það
ljóst verða, að félag okkar hef-
ur frá fyrstu tíð einvörðungu
byggt samband sitt við önnur
félög og félagasambönd á því
einu, sem gæfi því aukinn styrk
í baráttunni fyrir hagsmunamál-
um félagsins, enda var á sín-
um tíma höfuðáherzlan lögð á
það, ag félagið fengi stuðning
Dagsbrúnar. Því hvaða annað
félag hefðíii í höf'uðatriðum get-
að fullnægt þeim skilyrðum,
$em félagið krafðist?
Þetta er j>að sem Alþýðublað-
ið kallar að „misnota félagið
í þjónustu kommúnista“.
Hvað viðkemur stjórn félags-
ins þá vil ég taka það fram, að
á síðasta aðalfundi var núver-
andi stjórn þess kbsin á þeim
grundvelli, að hún starfaði að
málum félagsins án tillits til
þess hverrar stjórnmálaskoðun-
ar einstakir stjórnarmeðlimir
væru. En þegar það kemur svo
(greinilegai’ í Jljós sem nú, að for-
maður félagsins, Þorvaldur
Brynjólfsson, er snúinn fráþeim
vilja félagsins og kbm'inn í póli-
tíska þjónustu Alþýðuflokksins,
þá er engin furða ,þótt félagið
meti að réttu framkomu slíkra
skósveina Alþýðusambands-
stjórnarinnar.
Rétt er það hjá Alþýðublað-
inu, að meirihluti fundarmanna
hafði, áður en fundur hófst,
sameinazt um eftirfarandi til-
lögu, sem samjjykkt var með 40
atkv. gegn 25, á þeim fjölmenn-
asta fundi, sem félagið hefur
haldið, öðrum cn aðalfundi fé-
lagsins 1937.
„Fundurinn samþykkir að ger
ast aðili að samningi þeim,sem
liggur fyrir frá Verkamannafé-
laginu Dagsbrún, um gagn-
kvæman stuðning og undirbún-
ing að stofnun óháðs fagsam-
bands, jafnframt samþykkir fé-
lagið að kjósa 2 menn til þess
að vinna að þessum málum fyr-
ir hönd félagsins í samráði við
önnur verklýðs- og iðnfélög".
Af þessu má það ljóst verða,
að telagið tekur sínar ákvarð-
anir eingöngu með tilliti tilþess,
sem má verða jrví og heildar-
samtökum verkalýðsins fyrir
beztu.
Að lokum vil ég geta þess,
að af fenginni reynslu mun fé-
Iag okkar halda áfram á þeirri
braut að skipuleggja samtök al-
þýðunnar á þann veg, að öll
verklýðs- og iðnfélög samein-
ist í :eitt verklýðssamband, óháð
pólitískum flokkum .
Ingólfur Eiiiarsson-
KDnngjðrino.
I anlednín av Dronníns
Maud's bíseífelse í Oslo
den 8« desember d. á.
holdes Del Norsfce Ge^
neralkonsulats konfor
sfengl denne da$.